Rechtsvergelijking
SANNE VERMOESEN
,DEEL 1: ALGEMENE PRINCIPES
Hoofdstuk 1: Wat is rechtsvergelijking?
1. Begrip
= vergelijken van, dit is het onderzoeken van verschillen en gelijkenissen tussen, twee of meer rechtsstelsel
of welbepaalde onderdelen ervan (rechtstak, normengeheel, instelling of rechtsbegrip).
2 kernelementen:
RECHT VERGELIJKING
heel rechtstelsel of onderdelen ervan (rechtstak, het onderzoeken van de verschillen&
rechtsnormen, rechtsinstellingen, begrippen) gelijkenissen
Meta-recht: rechtsgeschiedenis, rechtssociologie en rechtstheorie
→ Opgelet: misleidende Franse en Engelse benamingen is geen rechtstak op zichzelf, in tegenstelling
tot wat Franse en Engelse benaming ons misschien doen geloven
• Droitcomparé
• Comparativelaw
2. Discipline of methode?
Kischel: de vragen verlangen pas een sluitend antwoord als dat antwoord bepalend zou zijn voor de
oplossing van een concreet onderzoeksprobleem
Beide! Rechtsvergelijking als:
• Methode
= Op een wetenschappelijk verantwoorde wijze recht vergelijken
o Methodologische regels
o Via diverse afhankelijk gestelde doelen
• Wetenschappelijke discipline
= Geheel van op wetenschappelijke wijze verzamelde kennis inzake vergelijking van
rechtsstelsels of onderdelen ervan
o Kennis is opgebouwd obv onderzoek volgens de rechtsvergelijkende methode of kennis
uit andere wetenschapsdisciplines
→ historisch, economisch of sociologisch onderzoek
Elk rechtsvergelijkend onderzoek = ONVOLMAAKT
→ door beperkingen van de onderzoeker dmv de ongrijpbare complexitiet vd rechtsvergelijende
activiteit
`
, 3. Soorten
Klassieke/ internationale Vergelijking rechtstelsel tussen landen
→ BE recht vs FR recht
Inter- internationaal Internationaal- en supranationaalrechtelijke normeringsgehelen of -
regels vergelijken
→ Grondrechtenbescherming EVRM vs HVEU
Intra-nationale Recht van deelstaten vergelijken binnen eenzelfde land
→ Franstalig onderwijsrecht vs nederlandstalig
Particuliere Recht van niet- of niet-zuiver-publiekrechtelijke entiteiten vergelijken
→ regels inzake fairplay van verschillende sportbonden
Zuiver interne Binnen eenzelfde rechtsstelsel begrippen gaan vergelijken
→ loonbergrip in arbeidsrecht, SZR, fiscaliteit
Inter-temporele Vergelijken van momentopnames (foto’s) van rechtsordeningen op
verschillende punten in de tijd
rechtsgeschiedenis: kijken naar film (hoe zijn zaken geëvolueerd)
Recht in de boeken vs levend recht/ recht in actie
→ Praktijk komt niet altijd overeen met theorie
Onderscheid: Vergelijkingen
Dogmatische Functionele
Uitsluitend geldend positief recht Hoe het ‘levend’ recht daarop antwoord biedt
→ begrippen vgln
Macro Micro
Hele rechtsstelsels vergelijken Rechtsinstellingen of normeringsgehelen
→ rechtsbronnen, juridische denkwijzen, betreffende eenzelfde fenomeen/ probleem
procedures
➔ Glijdende schaal: Constante interactie met elkaar
, 4. Relaties met rechts- en wetenschapsdomeinen
Buitenlandrechtskunde
2 verhoudingen
1) Kennis
→ Kennis van buitenlandsrecht als eerste stap, om dan tot een onderzoek van de verschillen&
gelijkenissen van 2/meer buitenlandse rechtsstelsels te komen
2) Buitenlands recht maar beschrijfbaar via rechtsvergelijkende methode
→ Puur een buitenlandsrechtssysteem beschrijven is geen rechtsvergelijking, maar je kan dat
maar doen mits je gebruik maakt van methodologie van RVG
Vergelijkbaarheid met eigen recht
→ vertekeningen ten gevolge van ‘nationale vooringenomenheid’ (=etnocentrisme)
= Voorkomen: eigen recht op dezelfde wijze te hertalen als de buitenlandse rechtsstelsels
Juridisch vertalen en tolken
Moet de inhoud van juridische terminologie van beide talen beheersen
→ vaak impliciete rechtsvergelijking
Andere metajuridische principes
RechtsFilosofie& theorie Abstracte reflectie over het recht
→ rechtsvgln voor toetsings universele geldigheid vd stellingen
RechtsSociologie Relatie tussen recht en SL
→ op welke wijze beïnvloed recht het menselijk gedragen en hoe
wordt recht beïnvloed of bepaald door maatschappelijke
machtsverhoudingen
RechtGeschiedenis Rechtsvgln doet beroep op de historische ontwikkelingen
Internationaal privaat- en publiekrecht
1) Privaat conflict tussen rechtsordeningen oplossen
→ kennis buitenlands recht vereist, om beide kanten te begrijpen
2) Publiek: algemeen rechtsbeginselen erkend door beschaafde naties
→ om deze te identificeren moet er beroep worden gedaan op de rechtsvergelijking
→ afsluiten van verdragen: vergelijking vh recht van staten kan nuttig zijn voor de interpretatie
Comparative law and economics en legal origins
1) Law & economics
= benaderingswijze van het recht vanuit de economische analyse van het recht
o Recht wordt gezien als een sturingsinstrument om mensen tot gewenst gedrag te
brengen en van ongewenst gedrag af te komen
o Termen gewenst& ongewenst worden in economische termen aangeduid (streven naar
economische efficiëntie)
Kritiek:
o Alles wordt gereduceerd tot het nastreven van (economische) efficiëntie,
o Alles in geldwaard
o Zware westerse kapitalistische bias
SANNE VERMOESEN
,DEEL 1: ALGEMENE PRINCIPES
Hoofdstuk 1: Wat is rechtsvergelijking?
1. Begrip
= vergelijken van, dit is het onderzoeken van verschillen en gelijkenissen tussen, twee of meer rechtsstelsel
of welbepaalde onderdelen ervan (rechtstak, normengeheel, instelling of rechtsbegrip).
2 kernelementen:
RECHT VERGELIJKING
heel rechtstelsel of onderdelen ervan (rechtstak, het onderzoeken van de verschillen&
rechtsnormen, rechtsinstellingen, begrippen) gelijkenissen
Meta-recht: rechtsgeschiedenis, rechtssociologie en rechtstheorie
→ Opgelet: misleidende Franse en Engelse benamingen is geen rechtstak op zichzelf, in tegenstelling
tot wat Franse en Engelse benaming ons misschien doen geloven
• Droitcomparé
• Comparativelaw
2. Discipline of methode?
Kischel: de vragen verlangen pas een sluitend antwoord als dat antwoord bepalend zou zijn voor de
oplossing van een concreet onderzoeksprobleem
Beide! Rechtsvergelijking als:
• Methode
= Op een wetenschappelijk verantwoorde wijze recht vergelijken
o Methodologische regels
o Via diverse afhankelijk gestelde doelen
• Wetenschappelijke discipline
= Geheel van op wetenschappelijke wijze verzamelde kennis inzake vergelijking van
rechtsstelsels of onderdelen ervan
o Kennis is opgebouwd obv onderzoek volgens de rechtsvergelijkende methode of kennis
uit andere wetenschapsdisciplines
→ historisch, economisch of sociologisch onderzoek
Elk rechtsvergelijkend onderzoek = ONVOLMAAKT
→ door beperkingen van de onderzoeker dmv de ongrijpbare complexitiet vd rechtsvergelijende
activiteit
`
, 3. Soorten
Klassieke/ internationale Vergelijking rechtstelsel tussen landen
→ BE recht vs FR recht
Inter- internationaal Internationaal- en supranationaalrechtelijke normeringsgehelen of -
regels vergelijken
→ Grondrechtenbescherming EVRM vs HVEU
Intra-nationale Recht van deelstaten vergelijken binnen eenzelfde land
→ Franstalig onderwijsrecht vs nederlandstalig
Particuliere Recht van niet- of niet-zuiver-publiekrechtelijke entiteiten vergelijken
→ regels inzake fairplay van verschillende sportbonden
Zuiver interne Binnen eenzelfde rechtsstelsel begrippen gaan vergelijken
→ loonbergrip in arbeidsrecht, SZR, fiscaliteit
Inter-temporele Vergelijken van momentopnames (foto’s) van rechtsordeningen op
verschillende punten in de tijd
rechtsgeschiedenis: kijken naar film (hoe zijn zaken geëvolueerd)
Recht in de boeken vs levend recht/ recht in actie
→ Praktijk komt niet altijd overeen met theorie
Onderscheid: Vergelijkingen
Dogmatische Functionele
Uitsluitend geldend positief recht Hoe het ‘levend’ recht daarop antwoord biedt
→ begrippen vgln
Macro Micro
Hele rechtsstelsels vergelijken Rechtsinstellingen of normeringsgehelen
→ rechtsbronnen, juridische denkwijzen, betreffende eenzelfde fenomeen/ probleem
procedures
➔ Glijdende schaal: Constante interactie met elkaar
, 4. Relaties met rechts- en wetenschapsdomeinen
Buitenlandrechtskunde
2 verhoudingen
1) Kennis
→ Kennis van buitenlandsrecht als eerste stap, om dan tot een onderzoek van de verschillen&
gelijkenissen van 2/meer buitenlandse rechtsstelsels te komen
2) Buitenlands recht maar beschrijfbaar via rechtsvergelijkende methode
→ Puur een buitenlandsrechtssysteem beschrijven is geen rechtsvergelijking, maar je kan dat
maar doen mits je gebruik maakt van methodologie van RVG
Vergelijkbaarheid met eigen recht
→ vertekeningen ten gevolge van ‘nationale vooringenomenheid’ (=etnocentrisme)
= Voorkomen: eigen recht op dezelfde wijze te hertalen als de buitenlandse rechtsstelsels
Juridisch vertalen en tolken
Moet de inhoud van juridische terminologie van beide talen beheersen
→ vaak impliciete rechtsvergelijking
Andere metajuridische principes
RechtsFilosofie& theorie Abstracte reflectie over het recht
→ rechtsvgln voor toetsings universele geldigheid vd stellingen
RechtsSociologie Relatie tussen recht en SL
→ op welke wijze beïnvloed recht het menselijk gedragen en hoe
wordt recht beïnvloed of bepaald door maatschappelijke
machtsverhoudingen
RechtGeschiedenis Rechtsvgln doet beroep op de historische ontwikkelingen
Internationaal privaat- en publiekrecht
1) Privaat conflict tussen rechtsordeningen oplossen
→ kennis buitenlands recht vereist, om beide kanten te begrijpen
2) Publiek: algemeen rechtsbeginselen erkend door beschaafde naties
→ om deze te identificeren moet er beroep worden gedaan op de rechtsvergelijking
→ afsluiten van verdragen: vergelijking vh recht van staten kan nuttig zijn voor de interpretatie
Comparative law and economics en legal origins
1) Law & economics
= benaderingswijze van het recht vanuit de economische analyse van het recht
o Recht wordt gezien als een sturingsinstrument om mensen tot gewenst gedrag te
brengen en van ongewenst gedrag af te komen
o Termen gewenst& ongewenst worden in economische termen aangeduid (streven naar
economische efficiëntie)
Kritiek:
o Alles wordt gereduceerd tot het nastreven van (economische) efficiëntie,
o Alles in geldwaard
o Zware westerse kapitalistische bias
