PSYCHODIAGNOSTIEK
1 Historische schets: ontwikkeling van de differentiële psychologie .................................................................................. 3
1.1 Vanuit de psychiatrie ........................................................................................................................... 3
1.1.1 Middeleeuwen en Renaissance .................................................................................................................................... 3
1.1.2 Verlichting ..................................................................................................................................................................... 3
1.1.3 Philippe Pinel (vader van de moderne psychiatrie) ..................................................................................................... 3
1.1.4 Jean Etienne D. Esquirol (leerling van Pinel) ................................................................................................................ 3
1.1.5 Joseph Guislain en Petrus-Jozef Triest ......................................................................................................................... 4
1.1.6 Edward Seguin (leerling van Esquirol) .......................................................................................................................... 4
1.1.7 Emil Kraepelin ............................................................................................................................................................... 4
1.2 Vanuit de experimentele psychologie ................................................................................................... 5
1.2.1 Wilhelm Wundt ............................................................................................................................................................ 5
1.2.2 James McKeen Cattell (leerling van Wundt en Galton) ............................................................................................... 5
1.2.3 Clark Wissler (leerling van Cattell)................................................................................................................................ 6
1.2.4 Franz Boas ..................................................................................................................................................................... 6
1.2.5 Hermann Ebbinghaus ................................................................................................................................................... 6
1.2.6 Samenvatting ................................................................................................................................................................ 6
1.3 Vanuit de biologie ................................................................................................................................ 6
1.3.1 Charles Darwin.............................................................................................................................................................. 6
1.3.2 Francis Galton (leerling van Darwin) ............................................................................................................................ 6
2 Van de studie van interindividuele verschillen tot de psychodiagnostiek van vandaag.................................................... 8
2.1 Interindividuele verschillen .................................................................................................................. 8
2.1.1 Periode tot 1914: eerste ontwikkelingsstadia van de psychologische test ................................................................. 8
2.1.2 Vanaf 1914: de ontwikkeling van de testpsychologie .................................................................................................. 9
2.1.3 Verdere ontwikkelingen ............................................................................................................................................... 9
2.1.4 Schaduwzijde ................................................................................................................................................................ 9
2.1.5 Psychodiagnostiek vandaag .......................................................................................................................................... 9
2.1.6 Klinische (zachte) en statistische (harde) predictie.................................................................................................... 10
2.2 Psychodiagnostiek en haar voorwaarden/methoden .......................................................................... 11
2.2.1 Psychodiagnostiek: definitie en doel .......................................................................................................................... 11
2.2.2 Voorwaarden aan de psychodiagnostische methode van wetenschappelijke gedragsbeoordeling ......................... 12
2.2.3 Soorten diagnostische methoden .............................................................................................................................. 13
2.2.4 Niet-psychometrische methoden ............................................................................................................................... 13
3 De psychometrische methode: de test ........................................................................................................................ 15
3.1 Definitie van een ‘test’ ....................................................................................................................... 15
3.2 Voorwaarden van de psychologische test ........................................................................................... 15
3.2.1 Standaardisatie ........................................................................................................................................................... 15
3.2.2 Objectiviteit ................................................................................................................................................................ 16
3.2.3 Normering/ijking (hoofdstuk 4) .................................................................................................................................. 16
3.2.4 Betrouwbaarheid (hoofdstuk 5) ................................................................................................................................. 16
3.2.5 Validitiet (hoofdstuk 6 ................................................................................................................................................ 16
3.2.6 Besluit ......................................................................................................................................................................... 16
4 Psychologische testen: schaling, normen en standaardisatie ....................................................................................... 17
4.1 Schalen en het meetproces ................................................................................................................ 17
4.1.1 Ruwe scores ................................................................................................................................................................ 17
4.1.2 Schaalscores ............................................................................................................................................................... 17
4.1.3 Variabelen en schalen ................................................................................................................................................ 17
4.1.4 Typen variabelen en hun meetniveau ........................................................................................................................ 18
4.1.5 Absolute en relatieve scores, ruwe scores en normscores ........................................................................................ 18
4.1.6 Norm-, persoon-, criterium- en domein-gerelateerde maten ................................................................................... 19
4.2 De ontwikkeling en het gebruik van testnormen ................................................................................. 20
4.2.1 Frequentieverdelingen ............................................................................................................................................... 20
PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN | FREYA SPILLEMAECKERS 1
, 4.2.2 Percentielen................................................................................................................................................................ 20
4.2.3 Beschrijvende maten gebaseerd op percentielen...................................................................................................... 21
4.2.4 Het verschil in verdeling van ruwe scores en percentielen ....................................................................................... 22
4.3 Het beschrijven van een ruwe scoreverdeling ..................................................................................... 22
4.3.1 Modus en mediaan ..................................................................................................................................................... 22
4.3.2 Gemiddelde ................................................................................................................................................................ 23
4.3.3 Standaarddeviatie....................................................................................................................................................... 23
4.3.4 Populatievariantie en steekproefvariantie ................................................................................................................. 23
4.4 Standaardscores ................................................................................................................................ 24
4.4.1 Z-score ........................................................................................................................................................................ 24
4.4.2 Andere standaardscores: T-scores en C-scores.......................................................................................................... 25
4.5 De toepassing van normtabellen ........................................................................................................ 27
4.5.1 Algemene normen ...................................................................................................................................................... 27
4.5.2 Specifieke normen ...................................................................................................................................................... 27
4.5.3 Lokale normen (hoort bij specifieke normen) ............................................................................................................ 28
4.5.4 De omvang van normgroepen .................................................................................................................................... 28
5 Betrouwbaarheid ...................................................................................................................................................... 30
5.1 Inleiding: wat is betrouwbaarheid? .................................................................................................... 30
5.2 Theoretische benadering van het betrouwbaarheidsprobleem ............................................................ 30
5.2.1 Uitgangspunt .............................................................................................................................................................. 30
5.2.2 Operationalisering van het betrouwbaarheidsprobleem .......................................................................................... 32
5.2.3 Praktisch gebruik van de SFm ...................................................................................................................................... 36
5.2.4 Betrouwbaarheidsnorm voor testscores.................................................................................................................... 38
5.2.5 Relatie tussen betrouwbaarheid (rtt) en kenmerken van de steekproef (st) ............................................................. 38
5.3 Betrouwbaarheidsbepaling in de praktijk ........................................................................................... 39
5.3.1 Betrouwbaarheidsbepalingen na tweemaal meten ................................................................................................... 40
5.3.2 Betrouwbaarheidsbepalingen na éénmalige testafname (meting) ........................................................................... 42
5.3.3 Samenvatting: overzicht van de soorten betrouwbaarheidscoëfficiënten................................................................ 45
5.3.4 Relatie tussen betrouwbaarheid en testlengte .......................................................................................................... 45
PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN | FREYA SPILLEMAECKERS 2
,PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN
Psycho-dia-gnostiek:
‘Act’ van het kennen (‘gnostiek’) om doorheen de uiterlijke verschijningsvormen (of kenmerken) de meer inwendige
(psychologische) verschijnselen te registreren.
Theoretische principes ten grondslag aan:
o Constructie v/d psychologische test
o Gebruik v/d psychologische test
o Interpretatie v/d psychologische test
Vertrouwd geraken met de principes en de methoden nodig voor wetenschappelijke gedragsbeoordeling = human assesment.
Doel psychodiagnostiek:
o Mensen verschillen. Die verschillen liggen gespreid volgens bepaalde verdeling.
➔ Mensen met elkaar vergelijken en iemand plaats geven.
➔ Diagnose & prognose voor bepaald persoon stellen.
o Iemands eigenheid situeren binnen interpersoonlijke verscheidenheid.
1 HISTORISCHE SCHETS: ONTWIKKELING VAN DE DIFFERENTIËLE PSYCHOLOGIE
Eind 19e eeuw – begin 20e eeuw: begin moderne psychodiagnostiek.
Impulsen uit psychiatrie, jonge psychologische wetenschap, biologie.
Basis psychodiagnostiek = differentiële psychologie.
1.1 VANUIT DE PSYCHIATRIE
Ontwikkelingslijn tot stichter differentiële psychologie: Alfred Binet (& Théodore Simon):
Binet-Simontest = 1ste formele +/- wetenschappelijke test.
1.1.1 Middeleeuwen en Renaissance
o Stoornissen in beleving en gedrag onderbrengen in classificatiesystemen -> medische denkmodellen.
o Kennen v/d symptomen (ziektebeeld) = kennen van behandeling.
o 1ste psychiatrische classificatiesystemen uit Frankrijk en Duitsland.
1.1.2 Verlichting
Onder invloed v/d ideeën v/d Verlichtingsfilosofen:
o Nieuwe ideologie: Rede triomfeert ‘verduisterden van geest tot rede brengen’.
o Nieuwe menselijkheid: Verlichte geesten keren zich af tegen mensonwaardige behandeling van ‘gekken’.
1.1.3 Philippe Pinel (vader van de moderne psychiatrie)
Hij wou een milder regime voeren tegenover psychiatrisch zieke mensen (aanzet vanuit het verlichtingsdenken, 1.1.2). Dit
realiseerde hij door de verwaarloosde, uitgebuite en te kijk gezette ‘gekken’ van hun ketenen te bevrijden en af te stappen v an
wrede behandeltechnieken zoals purgeren (laxeermiddelen toedienen) aderlaten en het gebruik van braakmiddelen.
➔ Hij werd bekend als ‘de bevrijder van Bicétrie’, een instelling van mannelijke geestesgestoorden in Parijs. Daarna stichtte hij
ook ‘Salpêtrière’, een instelling voor vrouwen (beiden zijn ‘Godshuizen’).
1.1.4 Jean Etienne D. Esquirol (leerling van Pinel)
Zette het werk verder van Pinel en was hoofdarts in Salpêtière.
Behandeling krankzinnigen:
o Als wilde beesten opgesloten in hokken.
o Van ‘krankzinnigen als misdadigers behandelen’ naar ‘misdadigers als krankzinnigen beschouwen’.
PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN | FREYA SPILLEMAECKERS 3
, Krankzinnigheid ≠ aan zwakzinnigheid:
o Krankzinnigheid = primaire emotionele stoornis (geestesziekte).
o Zwakzinnigheid (geen ziekte) = gebrek aan intellectuele vaardigheden (= deficiëntie) reeds vanaf de kindertijd. Deze toestand
is onherstelbaar en dus onbehandelbaar.
Hij maakte op basis van taaluitingen onderscheid tussen drie graden van deficiëntie:
1. Idiotie: nooit teken van bewustzijn (enkel in staat tot schreeuwen).
2. Imbecilitas: in staat om enkele lettergrepen te gebruiken.
3. Debilitas: in staat om korte zinnen te vormen.
Vanuit het verlichte vooruitgangsdenken en deze vernieuwde visie op krankzinnigheid groeide ook het geloof in de
behandelbaarheid ervan. Er groeide vernieuwde hoop: een nieuwe therapie, de morele behandeling, en een nieuw instrument,
het asylum of de afzondering werd als heilzame behandeling ingevoerd.
In de morele behandeling zijn er verschillende elementen belangrijk:
1. De omgeving: een geordende dagindeling en leven in gemeenschapsgeest.
2. De relatie arts-patiënt: open en vriendelijk én dwingend-autoritair (moreel gezag) om hun ziekelijke waanideeën te
doorbreken.
3. Het verrichten van arbeid: arbeid en verstrooiing diende hun dwangmatige gedachten af te leiden.
Deze morele behandeling betekende een groot therapeutisch optimisme:
o Psychotherapeutische vooruitgang.
o Het begin van empirische observatie.
o Het meer en meer zoeken naar rationele verklaring.
1.1.5 Joseph Guislain en Petrus-Jozef Triest
Er werd in Vlaanderen een gelijkaardige beweging op gang gebracht. Ze bevrijdden de Gentse geesteszieken uit ketenen en
krochten, introduceerden de morele behandeling, ijverden voor een nieuwe wetgeving en richtten een moderne psychiatrische
instelling op: het Guislain Instituut in Gent.
1.1.6 Edward Seguin (leerling van Esquirol)
Hij geloofde wel in de veranderbaarheid van zwakzinnigheid. Mentale retardatie is voor hem een degeneratie van het
zenuwstelsel waarbij men door stimulatie en training de mentale capaciteiten kan verbeteren.
Zijn trainingsmethode bestond uit de beheersing van de motoriek en intensieve oefeningen van en training in de zintuiglijke
discriminatie (= stichter van de fysiologische trainingsmethode).
Hij stichtte een eerste school voor mentaal gehandicapte kinderen.
1.1.7 Emil Kraepelin
Duits psychiater die op basis van zijn bevindingen het eerste belangrijke classificatiesysteem voor mentale stoornissen ontwierp
(‘Compendium der Psychiatrie’). De voorloper van:
o MMPI.
o DSM.
o ICD-systeem.
Bij de ontwikkeling van zijn classificatiesysteem vertrok hij van de honderden psychische aandoeningen die vroeger waren
gedefinieerd en probeerde een synthese te creëren door de ziektebeelden op basis van gemeenschappelijke patronen van
symptomen te groeperen.
➔ Deze manier om psychische ziektebeelden in te delen beschouwde men als nieuw en klinisch (in tegenstelling tot de
traditionele manier die hij als symptomatisch typeerde).
Eén van zijn uitgangspunten was dat psychische aandoeningen veroorzaakt worden door biologische en genetische factoren. Hij
toonde ook aan dat specifieke patronen in het verloop en de afloop van de ziekte ook bij een ander ziektebeeld kunnen
voorkomen, alsook bij andere leden van een familie.
Wat voor zijn tijd als psychose werd aangeduid , werd door hem in twee onderscheiden groepen ingedeeld:
1. Manische depressie: hij was de eerste die de term ‘paranoia’ gebruikte.
2. Dementia praecox: schizofrenie.
PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN | FREYA SPILLEMAECKERS 4
1 Historische schets: ontwikkeling van de differentiële psychologie .................................................................................. 3
1.1 Vanuit de psychiatrie ........................................................................................................................... 3
1.1.1 Middeleeuwen en Renaissance .................................................................................................................................... 3
1.1.2 Verlichting ..................................................................................................................................................................... 3
1.1.3 Philippe Pinel (vader van de moderne psychiatrie) ..................................................................................................... 3
1.1.4 Jean Etienne D. Esquirol (leerling van Pinel) ................................................................................................................ 3
1.1.5 Joseph Guislain en Petrus-Jozef Triest ......................................................................................................................... 4
1.1.6 Edward Seguin (leerling van Esquirol) .......................................................................................................................... 4
1.1.7 Emil Kraepelin ............................................................................................................................................................... 4
1.2 Vanuit de experimentele psychologie ................................................................................................... 5
1.2.1 Wilhelm Wundt ............................................................................................................................................................ 5
1.2.2 James McKeen Cattell (leerling van Wundt en Galton) ............................................................................................... 5
1.2.3 Clark Wissler (leerling van Cattell)................................................................................................................................ 6
1.2.4 Franz Boas ..................................................................................................................................................................... 6
1.2.5 Hermann Ebbinghaus ................................................................................................................................................... 6
1.2.6 Samenvatting ................................................................................................................................................................ 6
1.3 Vanuit de biologie ................................................................................................................................ 6
1.3.1 Charles Darwin.............................................................................................................................................................. 6
1.3.2 Francis Galton (leerling van Darwin) ............................................................................................................................ 6
2 Van de studie van interindividuele verschillen tot de psychodiagnostiek van vandaag.................................................... 8
2.1 Interindividuele verschillen .................................................................................................................. 8
2.1.1 Periode tot 1914: eerste ontwikkelingsstadia van de psychologische test ................................................................. 8
2.1.2 Vanaf 1914: de ontwikkeling van de testpsychologie .................................................................................................. 9
2.1.3 Verdere ontwikkelingen ............................................................................................................................................... 9
2.1.4 Schaduwzijde ................................................................................................................................................................ 9
2.1.5 Psychodiagnostiek vandaag .......................................................................................................................................... 9
2.1.6 Klinische (zachte) en statistische (harde) predictie.................................................................................................... 10
2.2 Psychodiagnostiek en haar voorwaarden/methoden .......................................................................... 11
2.2.1 Psychodiagnostiek: definitie en doel .......................................................................................................................... 11
2.2.2 Voorwaarden aan de psychodiagnostische methode van wetenschappelijke gedragsbeoordeling ......................... 12
2.2.3 Soorten diagnostische methoden .............................................................................................................................. 13
2.2.4 Niet-psychometrische methoden ............................................................................................................................... 13
3 De psychometrische methode: de test ........................................................................................................................ 15
3.1 Definitie van een ‘test’ ....................................................................................................................... 15
3.2 Voorwaarden van de psychologische test ........................................................................................... 15
3.2.1 Standaardisatie ........................................................................................................................................................... 15
3.2.2 Objectiviteit ................................................................................................................................................................ 16
3.2.3 Normering/ijking (hoofdstuk 4) .................................................................................................................................. 16
3.2.4 Betrouwbaarheid (hoofdstuk 5) ................................................................................................................................. 16
3.2.5 Validitiet (hoofdstuk 6 ................................................................................................................................................ 16
3.2.6 Besluit ......................................................................................................................................................................... 16
4 Psychologische testen: schaling, normen en standaardisatie ....................................................................................... 17
4.1 Schalen en het meetproces ................................................................................................................ 17
4.1.1 Ruwe scores ................................................................................................................................................................ 17
4.1.2 Schaalscores ............................................................................................................................................................... 17
4.1.3 Variabelen en schalen ................................................................................................................................................ 17
4.1.4 Typen variabelen en hun meetniveau ........................................................................................................................ 18
4.1.5 Absolute en relatieve scores, ruwe scores en normscores ........................................................................................ 18
4.1.6 Norm-, persoon-, criterium- en domein-gerelateerde maten ................................................................................... 19
4.2 De ontwikkeling en het gebruik van testnormen ................................................................................. 20
4.2.1 Frequentieverdelingen ............................................................................................................................................... 20
PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN | FREYA SPILLEMAECKERS 1
, 4.2.2 Percentielen................................................................................................................................................................ 20
4.2.3 Beschrijvende maten gebaseerd op percentielen...................................................................................................... 21
4.2.4 Het verschil in verdeling van ruwe scores en percentielen ....................................................................................... 22
4.3 Het beschrijven van een ruwe scoreverdeling ..................................................................................... 22
4.3.1 Modus en mediaan ..................................................................................................................................................... 22
4.3.2 Gemiddelde ................................................................................................................................................................ 23
4.3.3 Standaarddeviatie....................................................................................................................................................... 23
4.3.4 Populatievariantie en steekproefvariantie ................................................................................................................. 23
4.4 Standaardscores ................................................................................................................................ 24
4.4.1 Z-score ........................................................................................................................................................................ 24
4.4.2 Andere standaardscores: T-scores en C-scores.......................................................................................................... 25
4.5 De toepassing van normtabellen ........................................................................................................ 27
4.5.1 Algemene normen ...................................................................................................................................................... 27
4.5.2 Specifieke normen ...................................................................................................................................................... 27
4.5.3 Lokale normen (hoort bij specifieke normen) ............................................................................................................ 28
4.5.4 De omvang van normgroepen .................................................................................................................................... 28
5 Betrouwbaarheid ...................................................................................................................................................... 30
5.1 Inleiding: wat is betrouwbaarheid? .................................................................................................... 30
5.2 Theoretische benadering van het betrouwbaarheidsprobleem ............................................................ 30
5.2.1 Uitgangspunt .............................................................................................................................................................. 30
5.2.2 Operationalisering van het betrouwbaarheidsprobleem .......................................................................................... 32
5.2.3 Praktisch gebruik van de SFm ...................................................................................................................................... 36
5.2.4 Betrouwbaarheidsnorm voor testscores.................................................................................................................... 38
5.2.5 Relatie tussen betrouwbaarheid (rtt) en kenmerken van de steekproef (st) ............................................................. 38
5.3 Betrouwbaarheidsbepaling in de praktijk ........................................................................................... 39
5.3.1 Betrouwbaarheidsbepalingen na tweemaal meten ................................................................................................... 40
5.3.2 Betrouwbaarheidsbepalingen na éénmalige testafname (meting) ........................................................................... 42
5.3.3 Samenvatting: overzicht van de soorten betrouwbaarheidscoëfficiënten................................................................ 45
5.3.4 Relatie tussen betrouwbaarheid en testlengte .......................................................................................................... 45
PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN | FREYA SPILLEMAECKERS 2
,PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN
Psycho-dia-gnostiek:
‘Act’ van het kennen (‘gnostiek’) om doorheen de uiterlijke verschijningsvormen (of kenmerken) de meer inwendige
(psychologische) verschijnselen te registreren.
Theoretische principes ten grondslag aan:
o Constructie v/d psychologische test
o Gebruik v/d psychologische test
o Interpretatie v/d psychologische test
Vertrouwd geraken met de principes en de methoden nodig voor wetenschappelijke gedragsbeoordeling = human assesment.
Doel psychodiagnostiek:
o Mensen verschillen. Die verschillen liggen gespreid volgens bepaalde verdeling.
➔ Mensen met elkaar vergelijken en iemand plaats geven.
➔ Diagnose & prognose voor bepaald persoon stellen.
o Iemands eigenheid situeren binnen interpersoonlijke verscheidenheid.
1 HISTORISCHE SCHETS: ONTWIKKELING VAN DE DIFFERENTIËLE PSYCHOLOGIE
Eind 19e eeuw – begin 20e eeuw: begin moderne psychodiagnostiek.
Impulsen uit psychiatrie, jonge psychologische wetenschap, biologie.
Basis psychodiagnostiek = differentiële psychologie.
1.1 VANUIT DE PSYCHIATRIE
Ontwikkelingslijn tot stichter differentiële psychologie: Alfred Binet (& Théodore Simon):
Binet-Simontest = 1ste formele +/- wetenschappelijke test.
1.1.1 Middeleeuwen en Renaissance
o Stoornissen in beleving en gedrag onderbrengen in classificatiesystemen -> medische denkmodellen.
o Kennen v/d symptomen (ziektebeeld) = kennen van behandeling.
o 1ste psychiatrische classificatiesystemen uit Frankrijk en Duitsland.
1.1.2 Verlichting
Onder invloed v/d ideeën v/d Verlichtingsfilosofen:
o Nieuwe ideologie: Rede triomfeert ‘verduisterden van geest tot rede brengen’.
o Nieuwe menselijkheid: Verlichte geesten keren zich af tegen mensonwaardige behandeling van ‘gekken’.
1.1.3 Philippe Pinel (vader van de moderne psychiatrie)
Hij wou een milder regime voeren tegenover psychiatrisch zieke mensen (aanzet vanuit het verlichtingsdenken, 1.1.2). Dit
realiseerde hij door de verwaarloosde, uitgebuite en te kijk gezette ‘gekken’ van hun ketenen te bevrijden en af te stappen v an
wrede behandeltechnieken zoals purgeren (laxeermiddelen toedienen) aderlaten en het gebruik van braakmiddelen.
➔ Hij werd bekend als ‘de bevrijder van Bicétrie’, een instelling van mannelijke geestesgestoorden in Parijs. Daarna stichtte hij
ook ‘Salpêtrière’, een instelling voor vrouwen (beiden zijn ‘Godshuizen’).
1.1.4 Jean Etienne D. Esquirol (leerling van Pinel)
Zette het werk verder van Pinel en was hoofdarts in Salpêtière.
Behandeling krankzinnigen:
o Als wilde beesten opgesloten in hokken.
o Van ‘krankzinnigen als misdadigers behandelen’ naar ‘misdadigers als krankzinnigen beschouwen’.
PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN | FREYA SPILLEMAECKERS 3
, Krankzinnigheid ≠ aan zwakzinnigheid:
o Krankzinnigheid = primaire emotionele stoornis (geestesziekte).
o Zwakzinnigheid (geen ziekte) = gebrek aan intellectuele vaardigheden (= deficiëntie) reeds vanaf de kindertijd. Deze toestand
is onherstelbaar en dus onbehandelbaar.
Hij maakte op basis van taaluitingen onderscheid tussen drie graden van deficiëntie:
1. Idiotie: nooit teken van bewustzijn (enkel in staat tot schreeuwen).
2. Imbecilitas: in staat om enkele lettergrepen te gebruiken.
3. Debilitas: in staat om korte zinnen te vormen.
Vanuit het verlichte vooruitgangsdenken en deze vernieuwde visie op krankzinnigheid groeide ook het geloof in de
behandelbaarheid ervan. Er groeide vernieuwde hoop: een nieuwe therapie, de morele behandeling, en een nieuw instrument,
het asylum of de afzondering werd als heilzame behandeling ingevoerd.
In de morele behandeling zijn er verschillende elementen belangrijk:
1. De omgeving: een geordende dagindeling en leven in gemeenschapsgeest.
2. De relatie arts-patiënt: open en vriendelijk én dwingend-autoritair (moreel gezag) om hun ziekelijke waanideeën te
doorbreken.
3. Het verrichten van arbeid: arbeid en verstrooiing diende hun dwangmatige gedachten af te leiden.
Deze morele behandeling betekende een groot therapeutisch optimisme:
o Psychotherapeutische vooruitgang.
o Het begin van empirische observatie.
o Het meer en meer zoeken naar rationele verklaring.
1.1.5 Joseph Guislain en Petrus-Jozef Triest
Er werd in Vlaanderen een gelijkaardige beweging op gang gebracht. Ze bevrijdden de Gentse geesteszieken uit ketenen en
krochten, introduceerden de morele behandeling, ijverden voor een nieuwe wetgeving en richtten een moderne psychiatrische
instelling op: het Guislain Instituut in Gent.
1.1.6 Edward Seguin (leerling van Esquirol)
Hij geloofde wel in de veranderbaarheid van zwakzinnigheid. Mentale retardatie is voor hem een degeneratie van het
zenuwstelsel waarbij men door stimulatie en training de mentale capaciteiten kan verbeteren.
Zijn trainingsmethode bestond uit de beheersing van de motoriek en intensieve oefeningen van en training in de zintuiglijke
discriminatie (= stichter van de fysiologische trainingsmethode).
Hij stichtte een eerste school voor mentaal gehandicapte kinderen.
1.1.7 Emil Kraepelin
Duits psychiater die op basis van zijn bevindingen het eerste belangrijke classificatiesysteem voor mentale stoornissen ontwierp
(‘Compendium der Psychiatrie’). De voorloper van:
o MMPI.
o DSM.
o ICD-systeem.
Bij de ontwikkeling van zijn classificatiesysteem vertrok hij van de honderden psychische aandoeningen die vroeger waren
gedefinieerd en probeerde een synthese te creëren door de ziektebeelden op basis van gemeenschappelijke patronen van
symptomen te groeperen.
➔ Deze manier om psychische ziektebeelden in te delen beschouwde men als nieuw en klinisch (in tegenstelling tot de
traditionele manier die hij als symptomatisch typeerde).
Eén van zijn uitgangspunten was dat psychische aandoeningen veroorzaakt worden door biologische en genetische factoren. Hij
toonde ook aan dat specifieke patronen in het verloop en de afloop van de ziekte ook bij een ander ziektebeeld kunnen
voorkomen, alsook bij andere leden van een familie.
Wat voor zijn tijd als psychose werd aangeduid , werd door hem in twee onderscheiden groepen ingedeeld:
1. Manische depressie: hij was de eerste die de term ‘paranoia’ gebruikte.
2. Dementia praecox: schizofrenie.
PSYCHODIAGNOSTIEK: PSYCHOMETRISCHE METHODEN | FREYA SPILLEMAECKERS 4
