Laura Vleerlaag 12870315 Universiteit van Amsterdam
Iman Sohail 134151146 woordaantal (inclusief titel): 1390 23 Okt 2020
Het geven van een waarde aan een leven
Hoofdstuk 1. Inleiding
1.1 Casus
Op 26 maart 2013 werd een Lufthansa vliegtuig gekaapt door terroristen die behoorden
tot Al-Qaida. Het vliegtuig had 164 inzittenden. De terroristen dreigden het vliegtuig te
laten neerstorten op een voetbalstadion, waarin 70.000 bezoekers zich op dat moment
bevonden. Een gevechtsvliegtuig werd ingezet om de aanslag te voorkomen. Echter,
zonder succes. Het bevel werd opgelegd om terug te keren naar de basis. Voordat de
militair, Lars Koch, dit opvolgde, schoot hij het vliegtuig neer. Hierdoor kwamen de 164
inzittenden te overlijden. Zijn daad zorgde ervoor dat hij werd gearresteerd.1
1.2 Het dilemma
Tijdens de zitting staat de vraag centraal of Koch schuldig is aan de dood van de 164
passagiers of recht heeft op vrijspraak.
1.3 Structuur
In het volgende stuk wordt besproken op welke basis Lars Koch veroordeeld moet
worden, voor de meervoudige moord op de 164 overleden passagiers. Voorafgaand aan
deze alinea zijn de feiten en het dilemma achter deze zaak besproken. Hierna zal er
gepleit worden voor veroordeling van Lars Koch op basis van het rechtspositivisme.
Vervolgens zal er een tegenargument naar voren komen, vanuit het natuurrecht. Tot slot
zal de conclusie ter sprake komen, waarin geconcludeerd kan worden waarom het
rechtspositivisme de betere methode is om dit juridische vraagstuk te beantwoorden.
1
Von Schirach 2016.
, Laura Vleerlaag 12870315 Universiteit van Amsterdam
Iman Sohail 134151146 woordaantal (inclusief titel): 1390 23 Okt 2020
Hoofdstuk 2 Schuldig of niet?
2.1 Schuldig
Koch is schuldig en zal veroordeeld worden voor de moord op 164 burgers.
2.2 Rechtspositivisme
Op basis van het rechtspositivisme is Koch schuldig voor de meervoudige moord op 164
burgers, daarom moet hij veroordeeld worden. De theorie vertegenwoordigt het feit dat
het fenomeen ‘recht’ alleen bestaat uit menselijke maaksel.2 Bekend als het positief
recht. Tevens, staat te theorie voor een scheiding tussen het moraal en de
rechtvaardigheid tegenover het recht. Hiermee wordt niet geïmpliceerd dat het geldend
recht, geen morele of rechtvaardige inhoud bevat.3 Ondanks dat rechtsregels altijd
vaststaan en de scheiding der machten een strikte grondslag is, biedt het
rechtspositivisme wel een mogelijkheid tot interpretatie van de rechter.4
2.3 Schuldig op basis van rechtspositivisme
In eerste instantie is het van belang te kijken naar de belangrijkste rechtsbron, de wet.5
In 2005 werd er in Duitsland een wetgeving gevormd in strijd tegen het terrorisme. De
nieuwe wet stond toe dat er in geval van extreme dreiging, een gewapende actie
mogelijk werd tegen terroristen, ook als dit zou leiden tot burgerdoden.6 Daarentegen
oordeelt het Duits Constitutioneel Hof, op 15 februari 2006, dat de wet in strijd was met
de grondwet en de menselijke waardigheid.7 Verder werd er aangeven dat het niet
toegestaan is, om een afweging te maken tussen het recht van leven van de potentiële
slachtoffers tegenover het recht op leven van de passagiers van het toestel. Deze
uitspraak stroomde voort uit de eis van de menselijke waardigheid, die eist dat elk
mensenleven absoluut is en even zwaar weegt, ongeacht de omstandigheden.8 De
uitspraak van het Hof is hiermee leidend, aangezien zij als enig orgaan, buiten de politiek
om, een wet nietig kunnen verklaren.9 Dit veroorzaakte dat de heer Koch gehandeld
heeft in strijd met het geldend recht.
Echter Koch gaf aan dat de uitspraak van het Hof onzinnig was. Zijn mening werd tevens
gedragen door de legerleiding en de Duitse Minister van Veiligheid. Alle partijen zijn van
mening dat de uitspraak onwettig is en in strijd is met de rechtvaardigheid.10 De
grondwet geeft het tegendeel weer in artikel 93 lid 2 Grundgesetz. Deze wet geeft de
wettelijke bevoegdheid van het Duits Constitutioneel Hof aan. De bevoegdheid luidt als
volgt: ‘Het Federaal Grondwettelijk Hof beslist: over de interpretatie van deze basiswet in
geval van geschillen over de reikwijdte van de rechten en plichten van een hoogste
federale instantie of andere partijen die hun eigen rechten krijgen door deze basiswet of
in het reglement van orde van een hoogste federaal lichaam.’11 Het positief recht van de
staat Duitsland geeft het Hof de bevoegdheid om een wet nietig te verklaren, waardoor
de uitspraak leidend is. De uitspraak van Koch is hiermee nietig te verklaren.
2
Rosier 2010, p. 56.
3
Mertens 2012, p. 32.
4
Hart 1994, p.157.
5
De Blois 2018, p. 50.
6
Von Schirach 2016.
7
BVerG 2006.
8
Nehmelman, NTM/NJCM 2007, p.975/7.
9
BverG 1951.
10
Von Schirach 2016.
11
Art.93 lid 2 GG.
Iman Sohail 134151146 woordaantal (inclusief titel): 1390 23 Okt 2020
Het geven van een waarde aan een leven
Hoofdstuk 1. Inleiding
1.1 Casus
Op 26 maart 2013 werd een Lufthansa vliegtuig gekaapt door terroristen die behoorden
tot Al-Qaida. Het vliegtuig had 164 inzittenden. De terroristen dreigden het vliegtuig te
laten neerstorten op een voetbalstadion, waarin 70.000 bezoekers zich op dat moment
bevonden. Een gevechtsvliegtuig werd ingezet om de aanslag te voorkomen. Echter,
zonder succes. Het bevel werd opgelegd om terug te keren naar de basis. Voordat de
militair, Lars Koch, dit opvolgde, schoot hij het vliegtuig neer. Hierdoor kwamen de 164
inzittenden te overlijden. Zijn daad zorgde ervoor dat hij werd gearresteerd.1
1.2 Het dilemma
Tijdens de zitting staat de vraag centraal of Koch schuldig is aan de dood van de 164
passagiers of recht heeft op vrijspraak.
1.3 Structuur
In het volgende stuk wordt besproken op welke basis Lars Koch veroordeeld moet
worden, voor de meervoudige moord op de 164 overleden passagiers. Voorafgaand aan
deze alinea zijn de feiten en het dilemma achter deze zaak besproken. Hierna zal er
gepleit worden voor veroordeling van Lars Koch op basis van het rechtspositivisme.
Vervolgens zal er een tegenargument naar voren komen, vanuit het natuurrecht. Tot slot
zal de conclusie ter sprake komen, waarin geconcludeerd kan worden waarom het
rechtspositivisme de betere methode is om dit juridische vraagstuk te beantwoorden.
1
Von Schirach 2016.
, Laura Vleerlaag 12870315 Universiteit van Amsterdam
Iman Sohail 134151146 woordaantal (inclusief titel): 1390 23 Okt 2020
Hoofdstuk 2 Schuldig of niet?
2.1 Schuldig
Koch is schuldig en zal veroordeeld worden voor de moord op 164 burgers.
2.2 Rechtspositivisme
Op basis van het rechtspositivisme is Koch schuldig voor de meervoudige moord op 164
burgers, daarom moet hij veroordeeld worden. De theorie vertegenwoordigt het feit dat
het fenomeen ‘recht’ alleen bestaat uit menselijke maaksel.2 Bekend als het positief
recht. Tevens, staat te theorie voor een scheiding tussen het moraal en de
rechtvaardigheid tegenover het recht. Hiermee wordt niet geïmpliceerd dat het geldend
recht, geen morele of rechtvaardige inhoud bevat.3 Ondanks dat rechtsregels altijd
vaststaan en de scheiding der machten een strikte grondslag is, biedt het
rechtspositivisme wel een mogelijkheid tot interpretatie van de rechter.4
2.3 Schuldig op basis van rechtspositivisme
In eerste instantie is het van belang te kijken naar de belangrijkste rechtsbron, de wet.5
In 2005 werd er in Duitsland een wetgeving gevormd in strijd tegen het terrorisme. De
nieuwe wet stond toe dat er in geval van extreme dreiging, een gewapende actie
mogelijk werd tegen terroristen, ook als dit zou leiden tot burgerdoden.6 Daarentegen
oordeelt het Duits Constitutioneel Hof, op 15 februari 2006, dat de wet in strijd was met
de grondwet en de menselijke waardigheid.7 Verder werd er aangeven dat het niet
toegestaan is, om een afweging te maken tussen het recht van leven van de potentiële
slachtoffers tegenover het recht op leven van de passagiers van het toestel. Deze
uitspraak stroomde voort uit de eis van de menselijke waardigheid, die eist dat elk
mensenleven absoluut is en even zwaar weegt, ongeacht de omstandigheden.8 De
uitspraak van het Hof is hiermee leidend, aangezien zij als enig orgaan, buiten de politiek
om, een wet nietig kunnen verklaren.9 Dit veroorzaakte dat de heer Koch gehandeld
heeft in strijd met het geldend recht.
Echter Koch gaf aan dat de uitspraak van het Hof onzinnig was. Zijn mening werd tevens
gedragen door de legerleiding en de Duitse Minister van Veiligheid. Alle partijen zijn van
mening dat de uitspraak onwettig is en in strijd is met de rechtvaardigheid.10 De
grondwet geeft het tegendeel weer in artikel 93 lid 2 Grundgesetz. Deze wet geeft de
wettelijke bevoegdheid van het Duits Constitutioneel Hof aan. De bevoegdheid luidt als
volgt: ‘Het Federaal Grondwettelijk Hof beslist: over de interpretatie van deze basiswet in
geval van geschillen over de reikwijdte van de rechten en plichten van een hoogste
federale instantie of andere partijen die hun eigen rechten krijgen door deze basiswet of
in het reglement van orde van een hoogste federaal lichaam.’11 Het positief recht van de
staat Duitsland geeft het Hof de bevoegdheid om een wet nietig te verklaren, waardoor
de uitspraak leidend is. De uitspraak van Koch is hiermee nietig te verklaren.
2
Rosier 2010, p. 56.
3
Mertens 2012, p. 32.
4
Hart 1994, p.157.
5
De Blois 2018, p. 50.
6
Von Schirach 2016.
7
BVerG 2006.
8
Nehmelman, NTM/NJCM 2007, p.975/7.
9
BverG 1951.
10
Von Schirach 2016.
11
Art.93 lid 2 GG.
