samenvatting inleiding recht

Samenvatting inleiding recht




1

, Deel 1: rechtsfenomenen
Hoofdstuk 1: concepten van recht
Afdeling 1: het recht bestaat niet
1) Wat is recht?
 Def: geheel van regels die het maatschappelijk leven in goede banen leidt en
conflicten voorkomt en regelt
 Juridisering: verschijnsel i/e mtschpij waarbij de burger maatschappelijke
verhoudingen voortdurend ook kwalificeert als een juridisch probleem
 Belangrijkste geschreven rechtsregels  Grondwet
 Wetten & besluiten  internationaal recht

2) Rechtparadigma’s

 Rechtsvergelijking: recht verschilt van plaats tt plaats (bv België vs. Amerika) & vn
tijd tt tijd

 Oudste vorm van recht: 2500 v.chr, situerend i/h Midden Oosten
 Vroeger i/d 19de eeuw was overspel verschillend strafbaar vr M & V
3) Formeel rechtssysteem
 = Wanneer het geheel van de rechtsnormen afkomstig is van één bepaalde
gezagsstructuur (één centrale autoriteit of instantie is verantwoordelijk vr het opstellen,
handhaven en uitvoeren van de rechtsnormen)
o Bv: Belgische federale rechtssysteem
o Deelstatelijke rechtssysteem ( Vlaamse, Waalse, Brusselse en Duitstalige)
o Europese rechtssysteem  tot stand gebracht door de Europese organen
 Recht in België w gemaakt door het samenkomen vn 4 rechtssystemen
1) Federale rechtssysteem
2) Deelstatelijke rechtssysteem  milieu, onderwijs en cultuur
3) Lokale normen  gemeente -en provinciereglementen
4) Grensoverschrijdende rechtssysteem  werkt in België via 4 kanalen
1. Rechten van de mens ( EVRM)
2. Het Europese of communautaire recht  directe werking
3. Internationaal privaatrecht
4) Materieel rechtssysteem
 = Inhoud van het systeem en niet de organen die het tot stand brengen (inhoud v/d
regels)
 Belgisch rechtssysteem: Federaal recht, Deelstatelijk recht, Gemeentelijk en
provinciaal recht en Europees recht
 Onderscheidt tss 2 soorten
1. Casuïstische benadering:
o Bv: Common law (de lagere rechter moet de hogere volgen wat kan leiden tt
dissenting opinion (meerderheid gaat niet akkoord mr de hogere beslissen)
2. Doctrinegebonden benadering (systematisch systeem)
o Algemene rechtsmodellen z opgebouwd op voorhand, elke case w getoetst a/h
begrippenrecht
o Rechter moet dus probleem oplossen vnuit de opgebouwde rechtdogmatiek
(komt vaakst voor)



2

,  Belgisch systeem is meerlagig MAAR
 Belgisch systeem is monistisch ( tegenstelling tot de meergelaagdheid)= los van
de verscheidenheid aan bronnen wordt het Belgisch recht als één geheel
aangezien
 Men kan dit met behulp van versch juridische technieken
o Één federaal Hof van Cassatie (past fed wetten EN deelstatelijke wetten EN int
rechtsnormen toe)
o Prejudiciële vragen zorgen voor uniforme interpretatie
o Uitputting vn interne rechtsmiddelen: verplichting om interne
rechtsbescherming (dus in eigen land) te benutten vooraleer de controle te knn
vragen a/e internationale instantie
 Bv: de procedure voor het ERHM (eerst rechtsbescherming vn eigen land
benutten voordat je kan bij het EHRM)

Afdeling 2: het klassieke recht (17de tt eerste helft v/d
20ste eeuw)  Een piramidaal en coherent systeem
 = logisch, hiërarchisch georganiseerd systeem, dat het resultaat was van een
denkproces dat begon bij eenvoudige, algemene principes en eindigde bij zo logisch
mogelijke geordende rechtsregels
 Vb v/h klassieke recht: Napoleontische codificaties: Code Civil
 Ontstaan van 2 grote belangrijke regels
1) Gouden regel: rechtvaardigheidsregel  behandel ander zoals je zelf ook
behandeld wilt w
2) Pacta sunt servanda: overeenkomsten moet je uitvoeren, een ‘contract’


1) Taak rechter:
 Rechter past de wet vrij toe zonder op de gevolgen te letten vn zijn uitspraak
 Ontstaan als reactie op het eerder willekeurige rechtsstelsel v/h AR


2) De rechtspositivistische school
 Centraal staat het formele karakter van de rechtsregel
o De wil v/d wetgever = de enige bron v/h recht
o Buiten de Staat geen recht WANT enkel de regels die dr de Staat z uitgevaardigd
z rechtsregels
o Recht is een waardevrij discipline  iets dat objectief, neutraal en onafhankelijk
van persoonlijke meningen, waarden of maatschappelijke overtuigingen moest
zijn
o Recht is X deel v/h maatschappelijke gebeuren maar een eigen onafhankelijk
systeem
o Rechtregels zijn sterk afdwingbaar  bij X naleving mag dr de OH geweld w
gebruikt
 Deze rechtsbenadering is ng zeer sterk aanwezig in België: bv: Hof van Cassatie
stelt dat er niet mag getoetst worden aan de Grondwet
3) Materieel en formeel recht
 Materieel recht
o = recht dat de inhoud van rechten en plichten weergeeft ( INHOUDELIJK)
o Rechten & plichten die w toegewezen a/h individu (bv: eigendomsrecht  als
deze rechten X w geëerbiedigd dan w ze gehandhaafd
 Formeel recht: regels rond handhaving
o Wat er moet gebeurd w wnr materieel recht X w nageleefd
 Laatste tijd X zvl onderscheidt meer doordat veel nieuwe vormen vn

3

, geschillenbeslechting ontstaan z & doordat er nieuwe mechanismen z ontstaan
wrvan nooit bedoeld was dat ze vr de rechtbank kwamen




4