Wonen in Nederland, hoofdstuk 2
2.1
● Rijn, Maas, Overijsselse Vecht en Eems stromen vanuit buurlanden binnen.
- Eems + Westerschelde = estuarium.
● Rijn is bij oorsprong een gletsjerrivier, maar wordt snel een gemengde rivier (twee
derde stroomgebied = Duitsland).
- Rijn is deels verantwoordelijk voor de Nederlandse vervuiling → stroomt
door Ruhrgebied.
● Een profiellijn bevat de bovenloop, de middenloop en de benedenloop.
- Bovenloop → kalk- en zandsteenlagen, hoog verval (dus hoge
stroomsnelheid) en meer erosie.
- Middenloop → ondoorlatende leisteenafzettingen en basaltrotsen
(versmallingen vormen obstakel voor scheepvaart en waterafvoer).
- Benedenloop → gering verhang, lage stroomsnelheid, toename
sedimentatie.
● Maas: Frans deel door de Ardennen (weinig verhang, laag reliëf, goed doorlaatbaar),
Belgische deel heeft harde gesteenten (slecht doorlaatbaar), klein stroomgebied en
kans op veel gelijke weersomstandigheden.
- Nederlandse deel is bochtig en onbevaarbaar in de zomer (kleiafzettingen en goed
doorlaatbaar grof zand).
- In het winterbed liggen uiterwaarden voor landbouw, campings en woningen.
- Is geschikt voor delfstofwinning, recreatie en waterberging.
● Meander = natuurlijke bocht in een rivier.
- Ontstaat door sedimentatie in de binnenbocht en erosie in de buitenbocht
door verschillen in stroomsnelheid → hoefijzervormig meer in waardevolle
natuurgebieden.
● Kenmerkende dwarsprofiel van een laaglandrivier →
● Waterafvoer van rivier versnellen door:
- Kanalisatie en bochtafsnijding.
- Aanleg van kribben.
- Aanbrengen van steenbestorting.
● Kribben versmallen het zomerbed →
toename stroomsnelheid → diepere
vaargeul → daling rivierbodem.
- Stuw reguleert de waterstand.
- Dijkverzwaring tast landschap en
leefomgeving aan, dus worden er
doorbraakvrije dijken geplaatst, waardoor
er wateroverlast voor de bewoners
ontstaat.
, 2.2
● Stroomgebied van de Rijn is 6x zo groot, en de waterafvoer 12x zo groot als die van
de Maas.
- Debiet = het aantal kubieke meters water dat per seconde een bepaald punt in de
rivier passeert.
- Regiem = de schommeling in waterafvoer in de loop van een jaar.
● Gemengde rivieren als de Rijn voeren water gelijkmatiger af dan regenrivieren zoals
de Maas. Dat is logisch, want neerslag valt niet gelijk, en door verdamping komt niet
alle regenwater in de rivier terecht.
- Maatgevende afvoer = maximum afvoer in extreme situaties.
- Afvoergegevens zeggen weinig over de overstromingsveiligheid. Hiervoor wordt gelet
op piekafvoer (tijdsduur, waterhoogte en frequentie).
- Hoe extremer de waterafvoer, hoe minder vaak dat extreme voorkomt.
● De pieken van de hoge waterafvoer in 1994 en 1995 leidden tot evacuatie van
mensen en vee uit het rivierengebied (Tiel, Zaltbommel).
- Piekafvoer ontstond door hoogwater → ontstond door lange periode met
veel neerslag in het stroomgebied.
● Bijstellen van de maatgevende afvoer is nodig, want door intensivering van het
grondgebruik is er een snellere afstroming, en door toename van neerslag ontstaat
er klimaatverandering.
- Het stroomgebied van de Rijn is verstedelijkt en versteend → infiltratie van
neerslag in de bodem neemt af, afvoer van het overtollige water neemt in
een kortere tijd toe.
- De intensieve landbouw vraagt om een laag watergrondpeil (behalve gras)
→ bodem inzakt door weghalen van grondwater. Hiervoor moet de
neerslag dus sneller worden afgevoerd.
● Absolute zeespiegelstijging = het gemiddelde peil van eb en vloed ten opzichte van
een vast punt dat omhoog gaat in de loop van de tijd.
● Relatieve zeespiegelstijging → zeespiegel en de daling van het land
samen.
● Inklinking door een betere ontwatering → bodemdaling.
- Lage gebieden zijn gevoelig voor overstromingen en bodemdalingen
(veenweidegebieden).
- Krachtige gemalen zijn nodig om tegen wateroverlast te beschermen.
● Dus de grootste waterproblemen in Nederland zijn:
- Veel variatie in neerslag.
- Watervervuiling.
- Lage ligging van ons land.
- Afvoer van het water in de rivieren neemt toe.
- Zeespiegelstijging → meer water en thermische expansie.
2.1
● Rijn, Maas, Overijsselse Vecht en Eems stromen vanuit buurlanden binnen.
- Eems + Westerschelde = estuarium.
● Rijn is bij oorsprong een gletsjerrivier, maar wordt snel een gemengde rivier (twee
derde stroomgebied = Duitsland).
- Rijn is deels verantwoordelijk voor de Nederlandse vervuiling → stroomt
door Ruhrgebied.
● Een profiellijn bevat de bovenloop, de middenloop en de benedenloop.
- Bovenloop → kalk- en zandsteenlagen, hoog verval (dus hoge
stroomsnelheid) en meer erosie.
- Middenloop → ondoorlatende leisteenafzettingen en basaltrotsen
(versmallingen vormen obstakel voor scheepvaart en waterafvoer).
- Benedenloop → gering verhang, lage stroomsnelheid, toename
sedimentatie.
● Maas: Frans deel door de Ardennen (weinig verhang, laag reliëf, goed doorlaatbaar),
Belgische deel heeft harde gesteenten (slecht doorlaatbaar), klein stroomgebied en
kans op veel gelijke weersomstandigheden.
- Nederlandse deel is bochtig en onbevaarbaar in de zomer (kleiafzettingen en goed
doorlaatbaar grof zand).
- In het winterbed liggen uiterwaarden voor landbouw, campings en woningen.
- Is geschikt voor delfstofwinning, recreatie en waterberging.
● Meander = natuurlijke bocht in een rivier.
- Ontstaat door sedimentatie in de binnenbocht en erosie in de buitenbocht
door verschillen in stroomsnelheid → hoefijzervormig meer in waardevolle
natuurgebieden.
● Kenmerkende dwarsprofiel van een laaglandrivier →
● Waterafvoer van rivier versnellen door:
- Kanalisatie en bochtafsnijding.
- Aanleg van kribben.
- Aanbrengen van steenbestorting.
● Kribben versmallen het zomerbed →
toename stroomsnelheid → diepere
vaargeul → daling rivierbodem.
- Stuw reguleert de waterstand.
- Dijkverzwaring tast landschap en
leefomgeving aan, dus worden er
doorbraakvrije dijken geplaatst, waardoor
er wateroverlast voor de bewoners
ontstaat.
, 2.2
● Stroomgebied van de Rijn is 6x zo groot, en de waterafvoer 12x zo groot als die van
de Maas.
- Debiet = het aantal kubieke meters water dat per seconde een bepaald punt in de
rivier passeert.
- Regiem = de schommeling in waterafvoer in de loop van een jaar.
● Gemengde rivieren als de Rijn voeren water gelijkmatiger af dan regenrivieren zoals
de Maas. Dat is logisch, want neerslag valt niet gelijk, en door verdamping komt niet
alle regenwater in de rivier terecht.
- Maatgevende afvoer = maximum afvoer in extreme situaties.
- Afvoergegevens zeggen weinig over de overstromingsveiligheid. Hiervoor wordt gelet
op piekafvoer (tijdsduur, waterhoogte en frequentie).
- Hoe extremer de waterafvoer, hoe minder vaak dat extreme voorkomt.
● De pieken van de hoge waterafvoer in 1994 en 1995 leidden tot evacuatie van
mensen en vee uit het rivierengebied (Tiel, Zaltbommel).
- Piekafvoer ontstond door hoogwater → ontstond door lange periode met
veel neerslag in het stroomgebied.
● Bijstellen van de maatgevende afvoer is nodig, want door intensivering van het
grondgebruik is er een snellere afstroming, en door toename van neerslag ontstaat
er klimaatverandering.
- Het stroomgebied van de Rijn is verstedelijkt en versteend → infiltratie van
neerslag in de bodem neemt af, afvoer van het overtollige water neemt in
een kortere tijd toe.
- De intensieve landbouw vraagt om een laag watergrondpeil (behalve gras)
→ bodem inzakt door weghalen van grondwater. Hiervoor moet de
neerslag dus sneller worden afgevoerd.
● Absolute zeespiegelstijging = het gemiddelde peil van eb en vloed ten opzichte van
een vast punt dat omhoog gaat in de loop van de tijd.
● Relatieve zeespiegelstijging → zeespiegel en de daling van het land
samen.
● Inklinking door een betere ontwatering → bodemdaling.
- Lage gebieden zijn gevoelig voor overstromingen en bodemdalingen
(veenweidegebieden).
- Krachtige gemalen zijn nodig om tegen wateroverlast te beschermen.
● Dus de grootste waterproblemen in Nederland zijn:
- Veel variatie in neerslag.
- Watervervuiling.
- Lage ligging van ons land.
- Afvoer van het water in de rivieren neemt toe.
- Zeespiegelstijging → meer water en thermische expansie.
