Nederlands 2
Nederlands
1 BALO
, Pagina |2
Algemene inleiding
, Pagina |3
1 Literaire competentie
Lezen = leesplezier x leestechniek x leesbegrip
Leesplezier, leestechniek en leesbegrip zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Toch begint alles
met leesplezier. Eenmaal een leerling het fijn vindt om te lezen, zal hij/zij bereidt zijn om aan zijn
leestechniek (technisch lezen) en leesbegrip (begrijpend lezen) te werken. Literaire competentie valt
in de lagere school onder de term van leesbevordering, ook al is dit nog iets anders.
Leesbevordering Het ernaar streven dat je de leerlingen warm kan maken voor lectuur zodat
ze graag lezen.
Literaire competentie De leerlingen leren de eigenschappen en begrippen van de genres om hier
met elkaar over te kunnen praten.
1.1 Literaire genres
Verhalen die verzonnen zijn, noemen we fictionele teksten. Verhalen die echt gebeurt zijn, noemen
we non-fictionele teksten. Verhalen kunnen ingedeeld worden in literaire genres. Verhalen binnen
eenzelfde genre hebben enkele overeenkomstige kenmerken: thema, doel en vorm.
Realistische genres Fantastische genres Gemende genres
Detectiveverhaal Fantasieverhaal Dierenverhaal
Realistisch verhaal Sprookje - Leven als echte dieren,
Andere culturen Griezelverhaal maar spreken en denken
Historisch verhaal Sciencefictionverhaal - Leven en denken als
Oorlogsverhaal Mythe mensen
, Pagina |4
1.2 Verhaaltechnische aspecten
1.2.1 Thema
Het thema is het onderwerp van een verhaal. In een verhaal kunnen meerdere thema’s voorkomen.
1.2.2 Boodschap
De boodschap is datgene wat de auteur van het verhaal aan de lezer wil meegeven. Het is een
morele boodschap die in het verhaal vermengd zit.
1.2.3 Verhaalopbouw
De verhaalopbouw geeft weer op welke manier de gebeurtenissen in het verhaal met elkaar
verbonden zijn.
Vierdelige structuur Zevendelige structuur
1 Inleiding 1 Inleiding
- wie, wat, waar, wanneer - wie, wat, waar, wanneer
2 Motorisch moment 2 Motorisch moment
- het verhaal komt op gang - het verhaal komt op gang
3 Evolutie 3 Evolutie
- logisch opeenvolgende gebeurtenissen - logisch opeenvolgende gebeurtenissen
4 Slot 4 Hoogtepunt
- ontknoping of op einde - spannendste moment
5 Keerpunt
- omkering van de rollen
6 Evolutie
- logisch opeenvolgende gebeurtenissen
7 Slot
- ontknoping of open einde
Bij een cirkelverhaal is het einde van het verhaal hetzelfde als het begin, waardoor je de indruk krijgt
dat het verhaal opnieuw kan beginnen.
Bij een raamvertelling komen aparte, losse verhalen voor die niets met elkaar te maken hebben en
die omkadert worden door een overkoepelend verhaal.
1.2.4 Vertelperspectief
Het vertelperspectief geeft aan vanuit het standpunt van welke persoon het verhaal verteld wordt.
Auctoriële of alwetende verteller: De verteller neemt zelf niet deel aan het verhaal, maar kan de
gedachten lezen van alle personages en heeft zicht op het volledige verhaal.
Ik-verteller: Het verhaal wordt vertelt vanuit het standpunt van één personage. (Ik…)
De handelingen van het personage worden beschreven vanuit het personage zelf.
Belevende ik: vertelt over gebeurtenissen die op het moment zelf plaatsvinden
Vertellende ik: vertelt over gebeurtenissen die in het verleden plaatsvonden
Personele verteller: Het verhaal wordt vertelt vanuit het standpunt van één personage. (Mieke…)
De handelingen van het personage worden beschreven vanuit een ander enkelvoudig of
meervoudig standpunt. Om te weten of je met een alwetende verteller of met een personele verteller te maken
hebt, kijk je of je de persoonsvorm die naar het personage verwijst kan vervangen door de ik-vorm. Als dit lukt, zonder
dat de inhoud verandert, dan heb je te maken met een personele verteller.
Nederlands
1 BALO
, Pagina |2
Algemene inleiding
, Pagina |3
1 Literaire competentie
Lezen = leesplezier x leestechniek x leesbegrip
Leesplezier, leestechniek en leesbegrip zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Toch begint alles
met leesplezier. Eenmaal een leerling het fijn vindt om te lezen, zal hij/zij bereidt zijn om aan zijn
leestechniek (technisch lezen) en leesbegrip (begrijpend lezen) te werken. Literaire competentie valt
in de lagere school onder de term van leesbevordering, ook al is dit nog iets anders.
Leesbevordering Het ernaar streven dat je de leerlingen warm kan maken voor lectuur zodat
ze graag lezen.
Literaire competentie De leerlingen leren de eigenschappen en begrippen van de genres om hier
met elkaar over te kunnen praten.
1.1 Literaire genres
Verhalen die verzonnen zijn, noemen we fictionele teksten. Verhalen die echt gebeurt zijn, noemen
we non-fictionele teksten. Verhalen kunnen ingedeeld worden in literaire genres. Verhalen binnen
eenzelfde genre hebben enkele overeenkomstige kenmerken: thema, doel en vorm.
Realistische genres Fantastische genres Gemende genres
Detectiveverhaal Fantasieverhaal Dierenverhaal
Realistisch verhaal Sprookje - Leven als echte dieren,
Andere culturen Griezelverhaal maar spreken en denken
Historisch verhaal Sciencefictionverhaal - Leven en denken als
Oorlogsverhaal Mythe mensen
, Pagina |4
1.2 Verhaaltechnische aspecten
1.2.1 Thema
Het thema is het onderwerp van een verhaal. In een verhaal kunnen meerdere thema’s voorkomen.
1.2.2 Boodschap
De boodschap is datgene wat de auteur van het verhaal aan de lezer wil meegeven. Het is een
morele boodschap die in het verhaal vermengd zit.
1.2.3 Verhaalopbouw
De verhaalopbouw geeft weer op welke manier de gebeurtenissen in het verhaal met elkaar
verbonden zijn.
Vierdelige structuur Zevendelige structuur
1 Inleiding 1 Inleiding
- wie, wat, waar, wanneer - wie, wat, waar, wanneer
2 Motorisch moment 2 Motorisch moment
- het verhaal komt op gang - het verhaal komt op gang
3 Evolutie 3 Evolutie
- logisch opeenvolgende gebeurtenissen - logisch opeenvolgende gebeurtenissen
4 Slot 4 Hoogtepunt
- ontknoping of op einde - spannendste moment
5 Keerpunt
- omkering van de rollen
6 Evolutie
- logisch opeenvolgende gebeurtenissen
7 Slot
- ontknoping of open einde
Bij een cirkelverhaal is het einde van het verhaal hetzelfde als het begin, waardoor je de indruk krijgt
dat het verhaal opnieuw kan beginnen.
Bij een raamvertelling komen aparte, losse verhalen voor die niets met elkaar te maken hebben en
die omkadert worden door een overkoepelend verhaal.
1.2.4 Vertelperspectief
Het vertelperspectief geeft aan vanuit het standpunt van welke persoon het verhaal verteld wordt.
Auctoriële of alwetende verteller: De verteller neemt zelf niet deel aan het verhaal, maar kan de
gedachten lezen van alle personages en heeft zicht op het volledige verhaal.
Ik-verteller: Het verhaal wordt vertelt vanuit het standpunt van één personage. (Ik…)
De handelingen van het personage worden beschreven vanuit het personage zelf.
Belevende ik: vertelt over gebeurtenissen die op het moment zelf plaatsvinden
Vertellende ik: vertelt over gebeurtenissen die in het verleden plaatsvonden
Personele verteller: Het verhaal wordt vertelt vanuit het standpunt van één personage. (Mieke…)
De handelingen van het personage worden beschreven vanuit een ander enkelvoudig of
meervoudig standpunt. Om te weten of je met een alwetende verteller of met een personele verteller te maken
hebt, kijk je of je de persoonsvorm die naar het personage verwijst kan vervangen door de ik-vorm. Als dit lukt, zonder
dat de inhoud verandert, dan heb je te maken met een personele verteller.
