2019-
2020
Samenvattingen
artikelen
NIEUWSTE TIJD 2
,Inhoud
Het persoonlijke verhaal maakt geschiedenis behapbaar. Het gebruik van Oral History in het
voortgezet onderwijs. – Tim Huijgen......................................................................................................2
Dit vergeet ik nooit meer. Een verkennend onderzoek naar leeropbrengsten van Oral History –
Marloes Hülsken.....................................................................................................................................4
Slag om Kosovo (Kleio 5) – Bart den Uyl.................................................................................................6
Bespreken van het werkcollege..........................................................................................................8
Welk verhaal telt? De oorlogen in Nederlands – Indië / Indonesië (1942-1949) in het
geschiedenisonderwijs – M. van Berkel................................................................................................10
Women in Nazi Germany – J. Stephenson............................................................................................17
Postcolonial arrivals in the Netherlands from the East Indies and West Indies – E. Buettner..............23
Het Land van herkomst. Perspectieven op verbondenheid met Marokko 1960 – 2010. Hoofdstuk 3 –
N. Bouras..............................................................................................................................................25
Het land van herkomst. Perspectieven op verbondenheid met Marokko 1960-2010. Hoofdstuk 7 – N.
Bouras..................................................................................................................................................31
Het Israelische-Palestijns conflict in een notendop – Christi Vlaanderen.............................................34
De wereldwijde jaren zestig – H. Righart..............................................................................................38
The next American Century – Paul Kennedy.........................................................................................42
The political power of social media, technology, the public sphere and political change – C. Shirky...45
United Nations – C. Lynch en K. Mingst................................................................................................47
The 9/11 Wars – J. Burke......................................................................................................................50
Een kant van het verhaal; onderzoek naar narratieven in de schoolboeken 13-11-2019.....................53
2
,Het persoonlijke verhaal maakt geschiedenis behapbaar. Het gebruik
van Oral History in het voortgezet onderwijs. – Tim Huijgen
Leerlingen worden zich er van bewust dat het verleden gaat over handelingen van mensen
en toevalligheden en niet alleen over de grote lijnen in de geschiedenis.
- Geschiedenisdocent over Oral History
In gesprekken zijn geschiedenisdocenten vaak positief over het gebruik van mondelinge
geschiedenis in hun lessen, maar er is weinig empirisch onderzoek gedaan naar hoe
Nederlandse docenten deze methode en bronnen inzetten in de les en hoe leerlingen tegen
dit gebruik aankijken.
Het eindexamenprogramma Geschiedenis
Het eindexamen voor vmbo, havo en vwo bestaat uit twee hoofdonderdelen:
1. Kennis
2. Vaardigheden
Voor vmbo bestaat het kennis gedeelte uit twee onderdelen;
1. Een historisch overzicht vanaf 1900
2. Staatsinrichting
a. Ontwikkeling van de Nederlandse rechtsstaat vanaf 1848
Voor havo en vwo is de historische kennis onderverdeeld in 10 tijdvakken met 49
kenmerkende aspecten. Naast de tijdvakken zijn er drie of vier contexten. Ook moet
leerlingen bepaalde historische vaardigheden hebben:
- Tijd
- Interpretatie
- Betekenis voor nu
Leerlingen moeten bovenal in staat zijn te kunnen redeneren met deze kennis! Pas dan
wordt geschiedenisonderwijs betekenisvol.
Het gebruik van Oral History door geschiedenisdocenten
De docenten waren over het algemeen positief over het gebruik van mondelinge
geschiedenis.
- Ze vonden dat het aan bod moest komen
- Ze vonden dat leerlingen door het gebruik van mondelinge geschiedenis gemotiveerd
worden voor het vak
Wel is het opvallend dat weinig docenten het toepassen. Er kan dus een discrepantie zitten
tussen wat docenten willen en wat zij daadwerkelijk doen in de lessen. Een verklaring is dat
docenten behoefte hebben aan ondersteuning. Hier ligt een mooie uitdaging voor
lerarenopleiders en Oral History specialisten.
Uit het resultaat blijkt verder dat de focus ligt op het passief gebruik van mondelinge
geschiedenis door docenten. Dit is jammer, want uit ervaring weet ik dat wanneer leerlingen
ooggetuigen interviewen over het verleden ze betrokken raken bij het onderwerp en zich
meer kunnen inleven in historische personen en een beter begrip rijgen van de betreffende
historische context.
Wat vinden leerlingen van het gebruik van Oral History in geschiedenislessen?
Net als de docenten oordeelden de leerlingen in het algemeen positief over het gebruik van
mondelinge geschiedenis. Verder werden ze gematigd positief over het zelf interviewen. Ze
zijn het meest bezig met de passieve vorm.
Een vergelijking met andere landen
In sommige landen wordt er meer gebruik gemaakt van Oral History. In de Verenigde Staten
worden bijvoorbeeld in de verschillende leerjaren veel Oral History projecten opgezet. In het
2
, VO worden de oral history projecten door groepjes studenten opgezet, uitgevoerd en
gepresenteerd.
In Oost-Europese landen is er ook veel aandacht voor mondelinge geschiedenis.
- In Roemenië is er voor leerlingen een speciaal keuzevak dat gaat over Oral History.
- In Litouwen bevatten lesmethoden interview opdrachten zoals het interviewen van
grootouders.
Dit soort opdrachten komen in het Nederlands onderwijs te weinig voor.
Het verschil in het gebruik kan mogelijk verklaard worden doordat Nederlandse docenten
hun projecten vaak meer ontwerpen binnen hun eigen school, terwijl in andere landen er
meer wordt samengewerkt met buurten, instellingen en maatschappelijke instanties.
Ook het lesrooster van Nederlandse scholen is een mogelijke oorzaak, er is vaak te weinig
ruimte voor overlegmomenten om zulke projecten te plannen en uit te voeren. Veel scholen
zijn aan het experimenteren met nieuwe lesroosters waarin dit wel mogelijk is.
Oral history en betekenisvol geschiedenisonderwijs
De bevraagde docenten en leerlingen zijn over het algemeen positief over het gebruik van
Oral History. Verder blijkt dat mondelinge geschiedenis vooral passief gebruikt wordt en dat
er in Nederland relatief weinig aandacht is voor deze bron en methode in vergelijking met
andere landen. Het is ook van belang dat er wordt gekeken naar de verschillen tussen de
verschillende type onderwijs. Waarderen vmbo-leerlingen Oral History meer of minder dan
havo- of vwo-leerlingen?
Toekomstig onderzoek moet uitwijzen welke ondersteuning docenten nodig hebben om aan
de slag te gaan met mondelinge geschiedenis. Het is aan lerarenopleiders en Oral History
specialisten om samen met docenten Oral History projecten te ontwikkelen, uit te voeren en
te evalueren.
2
2020
Samenvattingen
artikelen
NIEUWSTE TIJD 2
,Inhoud
Het persoonlijke verhaal maakt geschiedenis behapbaar. Het gebruik van Oral History in het
voortgezet onderwijs. – Tim Huijgen......................................................................................................2
Dit vergeet ik nooit meer. Een verkennend onderzoek naar leeropbrengsten van Oral History –
Marloes Hülsken.....................................................................................................................................4
Slag om Kosovo (Kleio 5) – Bart den Uyl.................................................................................................6
Bespreken van het werkcollege..........................................................................................................8
Welk verhaal telt? De oorlogen in Nederlands – Indië / Indonesië (1942-1949) in het
geschiedenisonderwijs – M. van Berkel................................................................................................10
Women in Nazi Germany – J. Stephenson............................................................................................17
Postcolonial arrivals in the Netherlands from the East Indies and West Indies – E. Buettner..............23
Het Land van herkomst. Perspectieven op verbondenheid met Marokko 1960 – 2010. Hoofdstuk 3 –
N. Bouras..............................................................................................................................................25
Het land van herkomst. Perspectieven op verbondenheid met Marokko 1960-2010. Hoofdstuk 7 – N.
Bouras..................................................................................................................................................31
Het Israelische-Palestijns conflict in een notendop – Christi Vlaanderen.............................................34
De wereldwijde jaren zestig – H. Righart..............................................................................................38
The next American Century – Paul Kennedy.........................................................................................42
The political power of social media, technology, the public sphere and political change – C. Shirky...45
United Nations – C. Lynch en K. Mingst................................................................................................47
The 9/11 Wars – J. Burke......................................................................................................................50
Een kant van het verhaal; onderzoek naar narratieven in de schoolboeken 13-11-2019.....................53
2
,Het persoonlijke verhaal maakt geschiedenis behapbaar. Het gebruik
van Oral History in het voortgezet onderwijs. – Tim Huijgen
Leerlingen worden zich er van bewust dat het verleden gaat over handelingen van mensen
en toevalligheden en niet alleen over de grote lijnen in de geschiedenis.
- Geschiedenisdocent over Oral History
In gesprekken zijn geschiedenisdocenten vaak positief over het gebruik van mondelinge
geschiedenis in hun lessen, maar er is weinig empirisch onderzoek gedaan naar hoe
Nederlandse docenten deze methode en bronnen inzetten in de les en hoe leerlingen tegen
dit gebruik aankijken.
Het eindexamenprogramma Geschiedenis
Het eindexamen voor vmbo, havo en vwo bestaat uit twee hoofdonderdelen:
1. Kennis
2. Vaardigheden
Voor vmbo bestaat het kennis gedeelte uit twee onderdelen;
1. Een historisch overzicht vanaf 1900
2. Staatsinrichting
a. Ontwikkeling van de Nederlandse rechtsstaat vanaf 1848
Voor havo en vwo is de historische kennis onderverdeeld in 10 tijdvakken met 49
kenmerkende aspecten. Naast de tijdvakken zijn er drie of vier contexten. Ook moet
leerlingen bepaalde historische vaardigheden hebben:
- Tijd
- Interpretatie
- Betekenis voor nu
Leerlingen moeten bovenal in staat zijn te kunnen redeneren met deze kennis! Pas dan
wordt geschiedenisonderwijs betekenisvol.
Het gebruik van Oral History door geschiedenisdocenten
De docenten waren over het algemeen positief over het gebruik van mondelinge
geschiedenis.
- Ze vonden dat het aan bod moest komen
- Ze vonden dat leerlingen door het gebruik van mondelinge geschiedenis gemotiveerd
worden voor het vak
Wel is het opvallend dat weinig docenten het toepassen. Er kan dus een discrepantie zitten
tussen wat docenten willen en wat zij daadwerkelijk doen in de lessen. Een verklaring is dat
docenten behoefte hebben aan ondersteuning. Hier ligt een mooie uitdaging voor
lerarenopleiders en Oral History specialisten.
Uit het resultaat blijkt verder dat de focus ligt op het passief gebruik van mondelinge
geschiedenis door docenten. Dit is jammer, want uit ervaring weet ik dat wanneer leerlingen
ooggetuigen interviewen over het verleden ze betrokken raken bij het onderwerp en zich
meer kunnen inleven in historische personen en een beter begrip rijgen van de betreffende
historische context.
Wat vinden leerlingen van het gebruik van Oral History in geschiedenislessen?
Net als de docenten oordeelden de leerlingen in het algemeen positief over het gebruik van
mondelinge geschiedenis. Verder werden ze gematigd positief over het zelf interviewen. Ze
zijn het meest bezig met de passieve vorm.
Een vergelijking met andere landen
In sommige landen wordt er meer gebruik gemaakt van Oral History. In de Verenigde Staten
worden bijvoorbeeld in de verschillende leerjaren veel Oral History projecten opgezet. In het
2
, VO worden de oral history projecten door groepjes studenten opgezet, uitgevoerd en
gepresenteerd.
In Oost-Europese landen is er ook veel aandacht voor mondelinge geschiedenis.
- In Roemenië is er voor leerlingen een speciaal keuzevak dat gaat over Oral History.
- In Litouwen bevatten lesmethoden interview opdrachten zoals het interviewen van
grootouders.
Dit soort opdrachten komen in het Nederlands onderwijs te weinig voor.
Het verschil in het gebruik kan mogelijk verklaard worden doordat Nederlandse docenten
hun projecten vaak meer ontwerpen binnen hun eigen school, terwijl in andere landen er
meer wordt samengewerkt met buurten, instellingen en maatschappelijke instanties.
Ook het lesrooster van Nederlandse scholen is een mogelijke oorzaak, er is vaak te weinig
ruimte voor overlegmomenten om zulke projecten te plannen en uit te voeren. Veel scholen
zijn aan het experimenteren met nieuwe lesroosters waarin dit wel mogelijk is.
Oral history en betekenisvol geschiedenisonderwijs
De bevraagde docenten en leerlingen zijn over het algemeen positief over het gebruik van
Oral History. Verder blijkt dat mondelinge geschiedenis vooral passief gebruikt wordt en dat
er in Nederland relatief weinig aandacht is voor deze bron en methode in vergelijking met
andere landen. Het is ook van belang dat er wordt gekeken naar de verschillen tussen de
verschillende type onderwijs. Waarderen vmbo-leerlingen Oral History meer of minder dan
havo- of vwo-leerlingen?
Toekomstig onderzoek moet uitwijzen welke ondersteuning docenten nodig hebben om aan
de slag te gaan met mondelinge geschiedenis. Het is aan lerarenopleiders en Oral History
specialisten om samen met docenten Oral History projecten te ontwikkelen, uit te voeren en
te evalueren.
2
