Fysiologie van de orgaanstelsels
Biomedische wetenschappen Ba3 - Schakeljaar semester 2
1 Hematologie
1.1 Functies van het bloed
• Transport: gas en cellen (RBC, WBC, bloedplaatjes)
• Nutritief: glucose, aminozuren, vetzuren, water en ionen
• Excretie CO2 en urine
• Homeostase: temperatuur, pH, water, elektrolieten
• Regulatoir: hormoontransport
• Immunologisch: plasma-eiwitten, bloedgroepen
1.2 Componenten
à 55% plasma: extracellulair vocht met electrolieten, lipiden, proteïnen, hormonen,
stollingsfactoren,
gassen
- Serum = rest van plasma na stolling (bevat dus geen stollingsfactoren, want
meeste bloedafnames: +EDTA, citraat als antistollingsmiddel)
- Plasmaproteïnen: albumines en globulines -> blijven in de bloedbaan,
resorptie van water naar bloedbaan
à 45% cellen: RBC, WBC en bloedplaatjes
- WBC: granulocyten (eosinofielen, neutrofielen, basofielen), lymfocyten,
monocyten)
Hematocriet-waarde = Hoogte RBC/totale hoogte ≈ 45%
à Lage hematocriet: normaal gesproken verlaagt een lage hematocriet juist de viscositeit
van het bloed, omdat er minder RBC’s zijn die wrijving veroorzaken MAAR in sommige
pathologische situaties, zoals verhoogde plasmaconcentraties van fibrinogeen of
immunoglobulinen (bijvoorbeeld bij ontstekingen of multipel myeloom), kunnen RBC’s juist
meer aan elkaar kleven en rouleaux vormen. Dit kan lokaal de viscositeit verhogen, vooral
in kleine bloedvaten.
Fysiologie van de orgaanstelsels samenvatting Schakeljaar BMW 1
,à Hoge hematocriet: viscositeit neemt toe door celvormveranderingen waardoor RBC’s
minder flexibel kunnen worden bij extreem hoge concentraties, wat verdere toename van
de viscositeit veroorzaakt, vooral in microcirculatie. Dit kan leiden tot een verhoogd risico
op trombose.
Viscositeit neemt af: totaal bloed > plasma > serum > water à heeft effect op de manier
waarop bloed kan worden rondgepompt en de snelheid hiervan.
Viscositeit is afhankelijk van:
1. Fibrinogeen concentratie: proteïnecomponent van plasma
2. Hematocriet waarde: viscositeit neemt toe als hematocriet toeneemt
3. Straal van het bloedvat: neemt af bij kleinere stralen
4. Lineaire snelheid
5. Temperatuur: daling in temperatuur (<37°C) doet viscositeit toenemen
Water: Newtoniaanse vloeistof: lineaire correlatie tussen shear
stress en shear rate Plasma: lineaire correlatie want bevat
geen bloedcellen à stroomt sneller
à Yield shear stress = startpunt, curve gaat niet door nulpunt
Bij sterk verhoogde viscositeit ontstaat en hoge yield shear
stress.
à ht van 30% heeft een lagere viscositeit (vanaf hier lichte
stijging in de grafek thv van 2)
à ht van > 50% ht heeft een zeer hoge viscosteit omdat de
rbc dichter bij elkaar komen te liggen en veranderen hierdoor van vorm
1.2.1 Rode bloedcellen
Kenmerken:
• Biconcave schijf:7,5µm x 2µm
• Uitgebreid cytoskelet, maar flexibel
• Geen kern, mitochondria, krebscyclus
• Metabolisme zorgt voor behoud vormen gradiënten
• Glycolyse (ATP) en pentosefosfaatpathway (NADPH)
Fysiologie van de orgaanstelsels samenvatting Schakeljaar BMW 2
,Doel metabolisme:
• Behoud vorm
• Behoud gradiënten (actief transport)
• Reductie metHb – Hb
1.2.1.1 Erytropoëse
• 2.500.000 RBC/sec
• Productie RBC: beenmerg
• Regulatie: bijnier en nier à corticoïden en EPO à moet worden gereguleerd zodat
er geen anemie ontstaat
Supraregulatie: corticoïden en EPO
EPO: wordt toegediend om medische redenen bij bv niertransplantaties/transfusies en bij
niet-medische redenen (sporters): willen aantal RBC opdrijven om grotere
zuurstofcapaciteit te krijgen à wordt recombinant geproduceerd door muizen dus
verschillend moleculair gewicht en kan zo worden gedetecteerd
Hogere hematocriet à hogere viscositeit à meer kracht/energie nodig om bloed rond te
krijgen à stollingsproblemen
Fysiologie van de orgaanstelsels samenvatting Schakeljaar BMW 3
, Negatieve feedback:
timulatie beenmerg: weinig zuurstof door bv lange tijd op hoogte te verblijven of door
bloeding à moeten meer RBC worden aangemaakt
• Inhibitie beenmerg: te veel RBC aanwezig
Hemoglobine: globine + heemring
• Bindt met O2 = oxyHgb à normale waarde =
1,34ml O2/g Hgb (sigmoide saturatiecurve)
• Bindt met CO = COHgb: affiniteit 150x hoger à
CO vergiftiging!
• Hgb oxidatie = metHgb à geen zuurstoftransport,
Fe+++
1.2.1.1.1 Ijzer
Ijzer intake 1mg/dag via voeding!
Voeding bevat Fe+++ die wordt omgezet naar Fe++ door divalente metaal transporter in
cel —> Fe bindt in bloed aan transferrine (belangrijkste ijzer bindende eiwit), 2/3 binding
capacity bestaat uit transferrine.
Tijdelijke opslag in lichaam onder de vorm van ferritine (in de nier) = apoferritine +
Fe+++ à hoog ferritine gehalte = hemochromatose
Ijzertekort = anemie door tekort aan hemoglobine die normaal bindt op Fe
Kenmerken:
- aantal RBC ↓
- MHCH ↓
- MCV ↓
- TFBC =
- Hypochroom
- Microcytose (FBC blijven langer
delen)
Oorzaken:
- Hevige menstruatie bij de vrouw
- Tumor in maag-darmstelsel
(volksonderzoek stoelgang oudere mensen)
Fysiologie van de orgaanstelsels samenvatting Schakeljaar BMW 4
Biomedische wetenschappen Ba3 - Schakeljaar semester 2
1 Hematologie
1.1 Functies van het bloed
• Transport: gas en cellen (RBC, WBC, bloedplaatjes)
• Nutritief: glucose, aminozuren, vetzuren, water en ionen
• Excretie CO2 en urine
• Homeostase: temperatuur, pH, water, elektrolieten
• Regulatoir: hormoontransport
• Immunologisch: plasma-eiwitten, bloedgroepen
1.2 Componenten
à 55% plasma: extracellulair vocht met electrolieten, lipiden, proteïnen, hormonen,
stollingsfactoren,
gassen
- Serum = rest van plasma na stolling (bevat dus geen stollingsfactoren, want
meeste bloedafnames: +EDTA, citraat als antistollingsmiddel)
- Plasmaproteïnen: albumines en globulines -> blijven in de bloedbaan,
resorptie van water naar bloedbaan
à 45% cellen: RBC, WBC en bloedplaatjes
- WBC: granulocyten (eosinofielen, neutrofielen, basofielen), lymfocyten,
monocyten)
Hematocriet-waarde = Hoogte RBC/totale hoogte ≈ 45%
à Lage hematocriet: normaal gesproken verlaagt een lage hematocriet juist de viscositeit
van het bloed, omdat er minder RBC’s zijn die wrijving veroorzaken MAAR in sommige
pathologische situaties, zoals verhoogde plasmaconcentraties van fibrinogeen of
immunoglobulinen (bijvoorbeeld bij ontstekingen of multipel myeloom), kunnen RBC’s juist
meer aan elkaar kleven en rouleaux vormen. Dit kan lokaal de viscositeit verhogen, vooral
in kleine bloedvaten.
Fysiologie van de orgaanstelsels samenvatting Schakeljaar BMW 1
,à Hoge hematocriet: viscositeit neemt toe door celvormveranderingen waardoor RBC’s
minder flexibel kunnen worden bij extreem hoge concentraties, wat verdere toename van
de viscositeit veroorzaakt, vooral in microcirculatie. Dit kan leiden tot een verhoogd risico
op trombose.
Viscositeit neemt af: totaal bloed > plasma > serum > water à heeft effect op de manier
waarop bloed kan worden rondgepompt en de snelheid hiervan.
Viscositeit is afhankelijk van:
1. Fibrinogeen concentratie: proteïnecomponent van plasma
2. Hematocriet waarde: viscositeit neemt toe als hematocriet toeneemt
3. Straal van het bloedvat: neemt af bij kleinere stralen
4. Lineaire snelheid
5. Temperatuur: daling in temperatuur (<37°C) doet viscositeit toenemen
Water: Newtoniaanse vloeistof: lineaire correlatie tussen shear
stress en shear rate Plasma: lineaire correlatie want bevat
geen bloedcellen à stroomt sneller
à Yield shear stress = startpunt, curve gaat niet door nulpunt
Bij sterk verhoogde viscositeit ontstaat en hoge yield shear
stress.
à ht van 30% heeft een lagere viscositeit (vanaf hier lichte
stijging in de grafek thv van 2)
à ht van > 50% ht heeft een zeer hoge viscosteit omdat de
rbc dichter bij elkaar komen te liggen en veranderen hierdoor van vorm
1.2.1 Rode bloedcellen
Kenmerken:
• Biconcave schijf:7,5µm x 2µm
• Uitgebreid cytoskelet, maar flexibel
• Geen kern, mitochondria, krebscyclus
• Metabolisme zorgt voor behoud vormen gradiënten
• Glycolyse (ATP) en pentosefosfaatpathway (NADPH)
Fysiologie van de orgaanstelsels samenvatting Schakeljaar BMW 2
,Doel metabolisme:
• Behoud vorm
• Behoud gradiënten (actief transport)
• Reductie metHb – Hb
1.2.1.1 Erytropoëse
• 2.500.000 RBC/sec
• Productie RBC: beenmerg
• Regulatie: bijnier en nier à corticoïden en EPO à moet worden gereguleerd zodat
er geen anemie ontstaat
Supraregulatie: corticoïden en EPO
EPO: wordt toegediend om medische redenen bij bv niertransplantaties/transfusies en bij
niet-medische redenen (sporters): willen aantal RBC opdrijven om grotere
zuurstofcapaciteit te krijgen à wordt recombinant geproduceerd door muizen dus
verschillend moleculair gewicht en kan zo worden gedetecteerd
Hogere hematocriet à hogere viscositeit à meer kracht/energie nodig om bloed rond te
krijgen à stollingsproblemen
Fysiologie van de orgaanstelsels samenvatting Schakeljaar BMW 3
, Negatieve feedback:
timulatie beenmerg: weinig zuurstof door bv lange tijd op hoogte te verblijven of door
bloeding à moeten meer RBC worden aangemaakt
• Inhibitie beenmerg: te veel RBC aanwezig
Hemoglobine: globine + heemring
• Bindt met O2 = oxyHgb à normale waarde =
1,34ml O2/g Hgb (sigmoide saturatiecurve)
• Bindt met CO = COHgb: affiniteit 150x hoger à
CO vergiftiging!
• Hgb oxidatie = metHgb à geen zuurstoftransport,
Fe+++
1.2.1.1.1 Ijzer
Ijzer intake 1mg/dag via voeding!
Voeding bevat Fe+++ die wordt omgezet naar Fe++ door divalente metaal transporter in
cel —> Fe bindt in bloed aan transferrine (belangrijkste ijzer bindende eiwit), 2/3 binding
capacity bestaat uit transferrine.
Tijdelijke opslag in lichaam onder de vorm van ferritine (in de nier) = apoferritine +
Fe+++ à hoog ferritine gehalte = hemochromatose
Ijzertekort = anemie door tekort aan hemoglobine die normaal bindt op Fe
Kenmerken:
- aantal RBC ↓
- MHCH ↓
- MCV ↓
- TFBC =
- Hypochroom
- Microcytose (FBC blijven langer
delen)
Oorzaken:
- Hevige menstruatie bij de vrouw
- Tumor in maag-darmstelsel
(volksonderzoek stoelgang oudere mensen)
Fysiologie van de orgaanstelsels samenvatting Schakeljaar BMW 4
