HC 4 – Geschiedenis van het recht en rechtvaardigheid
Het recht in vroegmodern Europa
(1500-1789)
Rechtswetenschap: 1500-1789
Renaissance; herleving van antieke cultuur
-> gekoppeld aan Humanisme = intellectuele ruggengraad
Ontstaat in Italië rond 1400
Versprijding over de rest van Europa 1500-1700
Humanisme = een methode waarbij de teksten uit de oudheid centraal staan en waarbij men
die gaat studeren
Ander perspectief dan scholastiek; zoeken naar overeenstemmingen tussen wat ze in de
geschriften zagen en de waarheid
Scholastiek steunde vooral op auctoritates (= gezagsvolle schrijvers)
Humanisten gingen relativeren en contextualiseren, wat ze in de teksten vinden gaan ze
niet blindelings als waarheid beschouwen; ze trekken in twijfel en benadrukken dat de
teksten tot een bepaalde tijd en plaats behoren
De Scholastieken hadden geen historisch besef, ze zagen geen breuk tussen de Romeinen en
de Middeleeuwen. Ze keken naar Romeinse bronnen als actuele waarheid
Humanisten hadden wel historisch besef, bronnen van Romeins recht zijn niet meer actueel,
het staat volledig los van de eigen tijd
Ze vinden het wel interessant om de teksten te blijven studeren, ze waren ervan overtuigd
dat deze teksten in inkijk boden in de meest hoogstaande cultuur die ooit had bestaan. De
bedoeling was om het te gaan nabootsen. Als je ze wil nabootsen moet je ze ook correct
kennen. Dit gaan ze doen op 2 methoden:
Historische methode
Doel: de motieven van de auteur te achterhalen
de politieke, culturele en socio-economische omstandigheden waarin die tekst tot
stand was gekomen, achterhalen
Er is ook interesse in de Griekse oudheid, teksten in het Grieks lezen !moeilijk! want ze
beheersen het Grieks niet meer
-> CONTEXT LEREN VAN ROMEINSE EN GRIEKSE OUDHEID
Tekstkritische-filologische methode
Men beseft dat de schriften die ze heeft niet altijd de originele zijn (kopie)
Ze gaan de originele teksten opsporen en reconstrueren in Kloosters & bibliotheken over
heel Europa
Klassiek Latijn is niet hetzelfde als Middeleeuws Latijn -> moeilijkheden
, Juridisch Humanisme
Oorsprong -> Lorenzo Valla: middeleeuws latijn
-> Angelo Politiano: littera Bononiensis
Oorsprong in Frankrijk ! Universiteit van Bourges
Protagonisten: Andreas Alciato (Italiaan), Jaques Cujas, Hugo Duneau, François Hotman
(Fransmannen) -> zei lateniseerden hun naam
Mos gallicus = de Franse wijze om aan rechtswetenschap te doen
Het zijn bijna allemaal protestanten, wantrouwen tav de Katholieke Kerk
DOEL: de juiste en historische interpretatie van het Corpus Iuris Civilis
Juist: reconstructie originele teksten
Historisch: Romeinse recht in zijn historische context visualiseren
Volgens de Juridische Humanisten kan het Romeins recht in het vroegmodern Europa niet
gebruikt worden -> Humanisten
Bartolisten -> Zij vonden dat het Romeins recht wel een actuele betekenis had
In de loop van de tijd ontdekken de Humanisten dat het Romeins recht toch actueel gebruikt
kan worden als een bron van inspiratie er vormt een compromis = gematigd Humanisme /
pragmatisch Bartolisme / praktische rechtsleer / …
Elk land heeft zijn eigen term hiervoor
- Relativering gezagswaarde Corpus Iuris Civilis; niet louter autoriteit -> inspiratiebron
- Humanistisch materieel recht bestaat niet; juridisch humanisme gaat over de methode
en de systematiek Res Res Goederen
- Systematiek -> institutensysteem Personae Personae Personen
Actiones Actiones Procesrecht
Obligationes Verbintenissenrecht
Hugo Duneau voegt een 4de categorie toe
EN voegt ook een onderscheid tussen
privaatrecht en publiekrecht
Hugo De Groot
Belangrijke Nederlandse JuridischeHumanist
Noordelijke Nederlanden
Belangrijkste werk: Inleidinge tot de Hollandsche rechtsgeleerdheit
(geschreven in 1621, gepubliceerd in 1631)
Hij is een Humanist omdat hij erkent dat er naast het Romeins recht ook andere bronnen van
recht zijn die interessant zijn om te bestuderen bijvoorbeeld het eigen gewoonterecht
Hij maakt gebruik van het institutensysteem
Waar het gewoonterecht geen oplossing biedt laat hij het Romeins recht of Natuurrecht
subsediair werken
-> typisch humanistisch -> Romeins recht komt niet op de eerste plek
Hij schrijft op Nederlands niveau maar gaat ook internationaal
Het recht in vroegmodern Europa
(1500-1789)
Rechtswetenschap: 1500-1789
Renaissance; herleving van antieke cultuur
-> gekoppeld aan Humanisme = intellectuele ruggengraad
Ontstaat in Italië rond 1400
Versprijding over de rest van Europa 1500-1700
Humanisme = een methode waarbij de teksten uit de oudheid centraal staan en waarbij men
die gaat studeren
Ander perspectief dan scholastiek; zoeken naar overeenstemmingen tussen wat ze in de
geschriften zagen en de waarheid
Scholastiek steunde vooral op auctoritates (= gezagsvolle schrijvers)
Humanisten gingen relativeren en contextualiseren, wat ze in de teksten vinden gaan ze
niet blindelings als waarheid beschouwen; ze trekken in twijfel en benadrukken dat de
teksten tot een bepaalde tijd en plaats behoren
De Scholastieken hadden geen historisch besef, ze zagen geen breuk tussen de Romeinen en
de Middeleeuwen. Ze keken naar Romeinse bronnen als actuele waarheid
Humanisten hadden wel historisch besef, bronnen van Romeins recht zijn niet meer actueel,
het staat volledig los van de eigen tijd
Ze vinden het wel interessant om de teksten te blijven studeren, ze waren ervan overtuigd
dat deze teksten in inkijk boden in de meest hoogstaande cultuur die ooit had bestaan. De
bedoeling was om het te gaan nabootsen. Als je ze wil nabootsen moet je ze ook correct
kennen. Dit gaan ze doen op 2 methoden:
Historische methode
Doel: de motieven van de auteur te achterhalen
de politieke, culturele en socio-economische omstandigheden waarin die tekst tot
stand was gekomen, achterhalen
Er is ook interesse in de Griekse oudheid, teksten in het Grieks lezen !moeilijk! want ze
beheersen het Grieks niet meer
-> CONTEXT LEREN VAN ROMEINSE EN GRIEKSE OUDHEID
Tekstkritische-filologische methode
Men beseft dat de schriften die ze heeft niet altijd de originele zijn (kopie)
Ze gaan de originele teksten opsporen en reconstrueren in Kloosters & bibliotheken over
heel Europa
Klassiek Latijn is niet hetzelfde als Middeleeuws Latijn -> moeilijkheden
, Juridisch Humanisme
Oorsprong -> Lorenzo Valla: middeleeuws latijn
-> Angelo Politiano: littera Bononiensis
Oorsprong in Frankrijk ! Universiteit van Bourges
Protagonisten: Andreas Alciato (Italiaan), Jaques Cujas, Hugo Duneau, François Hotman
(Fransmannen) -> zei lateniseerden hun naam
Mos gallicus = de Franse wijze om aan rechtswetenschap te doen
Het zijn bijna allemaal protestanten, wantrouwen tav de Katholieke Kerk
DOEL: de juiste en historische interpretatie van het Corpus Iuris Civilis
Juist: reconstructie originele teksten
Historisch: Romeinse recht in zijn historische context visualiseren
Volgens de Juridische Humanisten kan het Romeins recht in het vroegmodern Europa niet
gebruikt worden -> Humanisten
Bartolisten -> Zij vonden dat het Romeins recht wel een actuele betekenis had
In de loop van de tijd ontdekken de Humanisten dat het Romeins recht toch actueel gebruikt
kan worden als een bron van inspiratie er vormt een compromis = gematigd Humanisme /
pragmatisch Bartolisme / praktische rechtsleer / …
Elk land heeft zijn eigen term hiervoor
- Relativering gezagswaarde Corpus Iuris Civilis; niet louter autoriteit -> inspiratiebron
- Humanistisch materieel recht bestaat niet; juridisch humanisme gaat over de methode
en de systematiek Res Res Goederen
- Systematiek -> institutensysteem Personae Personae Personen
Actiones Actiones Procesrecht
Obligationes Verbintenissenrecht
Hugo Duneau voegt een 4de categorie toe
EN voegt ook een onderscheid tussen
privaatrecht en publiekrecht
Hugo De Groot
Belangrijke Nederlandse JuridischeHumanist
Noordelijke Nederlanden
Belangrijkste werk: Inleidinge tot de Hollandsche rechtsgeleerdheit
(geschreven in 1621, gepubliceerd in 1631)
Hij is een Humanist omdat hij erkent dat er naast het Romeins recht ook andere bronnen van
recht zijn die interessant zijn om te bestuderen bijvoorbeeld het eigen gewoonterecht
Hij maakt gebruik van het institutensysteem
Waar het gewoonterecht geen oplossing biedt laat hij het Romeins recht of Natuurrecht
subsediair werken
-> typisch humanistisch -> Romeins recht komt niet op de eerste plek
Hij schrijft op Nederlands niveau maar gaat ook internationaal
