Arts & maatschappij 1 1ste Ba Sem 1
Arts & maatschappij
Table of Contents
Medische sociologie: verslaving _______________________________________________________________ 1
Jongeren en alcohol_________________________________________________________________________ 28
Medische psychologie: ontwikkeling en persoonlijkheid __________________________________________ 40
Lichamelijke ontwikkeling ____________________________________________________________________ 43
Motorische ontwikkeling ____________________________________________________________________ 44
Cognitieve ontwikkeling _____________________________________________________________________ 45
Taalontwikkeling ___________________________________________________________________________ 46
Emotionele en sociale ontwikkeling ____________________________________________________________ 47
Lichamelijke ontwikkeling ____________________________________________________________________ 54
Motorische ontwikkeling ____________________________________________________________________ 54
Cognitieve ontwikkeling _____________________________________________________________________ 55
Cognitieve ontwikkeling _____________________________________________________________________ 57
Socio-emotionele ontwikkeling _______________________________________________________________ 58
Morele ontwikkeling ________________________________________________________________________ 59
Lichamelijke ontwikkeling ____________________________________________________________________ 59
Cognitieve ontwikkeling Piaget _______________________________________________________________ 61
Socio-emotionele ontwikkeling _______________________________________________________________ 64
Cognitieve ontwikkeling _____________________________________________________________________ 70
Sociale ontwikkeling ________________________________________________________________________ 71
Medische psychologie: stress en coping ________________________________________________________ 84
Medische sociologie: verslaving
Verslaving definities
Slavernij= vorm van onvrijwillige dienst waarin persoon w behandeld als eigendom v een ander
Verslaving= toestand waarin een persoon fysiek en/of mentaal afhankelijk is v/e gewoonte/stof
⤷ zodanig dat hij deze niet/ heel moeilijk kan loslaten
⤷ vb stofverslavingen: drugs, tabak, alcohol
⤷ vb verslaving aan gewoonten: gokken, chatten
Wetenschappelijk def= afhankelijkheid van middelen (DSM IV en V)
1
,Arts & maatschappij 1 1ste Ba Sem 1
DSM
= Diagnostic en statistical manual of mental disorders
= classificatiesyst vr psychiatrische aandoeningen, uitgegeven en opgesteld dr de
American Psychiatric association
⤷ doel: onderlinge vergelijking v patiënten mogelijk maken dmv eenduidige definities,
waaraan iem moet voldoen om binnen groep te vallen
→ diagnosen operationaliseren:
- kans dat 2 waarnemers bij 1zelfde persoon tot ong dezelfde conclusies kmn vergrotn
- betrouwbaarheid
⤷ doet vooral uitspraken over: belemmering in dagel functioneren
⤷ niet perfect → blijft vrij ruwe maatstaf
→ wel beste meest alg gehanteerde classificatiemiddel
→ w geregeld herzien en aangepast
Criteria voor middelenafhankelijkheid en misbruik volgens DSM IV
Afhankelijkheid v/e middel (verslaving)=
Patroon v onaangepast gebruik v/e middel → dat leidt tot significante - beperkingen
- lijden
⤷ zoals blijkt uit: 3 (of meer) vd volgende kenmerken,
die zich voordoen op willekeurig moment in zelfde periode v 12m
1. Tolerantie: • behoefte aan toenemende hoeveelheden vh middel om gewenste werking te
bereiken
• een verminderd eff bij gebruik v zelfde hoeveelh vh middel
2. Onthouding: • onthoudingssyndromen (karakteristiek vr middel)
• zelfde (of nauw verwant) middel w gebruikt om onthoudingsverschijnselen
te verminderen/ vermijden
3. Middel w in grotere hoeveelhdn of langer dan plan was gebruikt
4. Aanhoudende wens/niet succesvolle pogingen om gebruik vh middel te verminderen
5. Groot deel vd tijd gaat op aan: • activiteiten ndg om aan middel te geraken
• gebruik vh middel
• herstel vd effecten ervan
6. Belangrijke sociale/beroepsmatige bezigheden/ vrijetijdsbestedingen w
opgegeven/verminderd
2
,Arts & maatschappij 1 1ste Ba Sem 1
7. Gebruik w gecontinueerd ondanks de wetnschap dat er een (sociaal, psychisch, lichamelijk)
probleem is, veroorzaakt/ verergerd dr het middel
→ niet enkel fysieke schade mr geheel v effecten op dagel leven
Het volstaat om 1 v deze ↑ symptomen te hebben in combi met min 4 v volgende:
• Gevoel van overweldigende droefheid of vrees, of het onvermogen om emotie te voelen
• Duidelijke daling van belangstelling in aangename activiteiten
• Veranderende eetlust en duidelijke gewichtstoename of gewichtsverlies
• Verstoord slaappatroon of slapeloosheid of meer slapen dan normaal
• Veranderingen in activiteitenniveaus, rusteloosheid of zich langzamer bewegen dan normaal
• Zowel geestelijke als fysieke moeheid.
• Gevoel van schuld, hulpeloosheid, bezorgdheid, en/of vrees.
• Verminderd zelfrespect.
• Verminderde capaciteit om zich te concentreren of besluiten te nemen.
• Het denken over dood of zelfmoord
Criteria ICD-10
= International Classification of Diseases, Injuries and Causes of Death
⤷ gelijkaardige diagnostische richtlijnen voor afhankelijkheid
⤷ waren er voor DSM, maar minder in gebruik
→ WHO (wereldgezondheidsorganisatie)
3/ meer vd volgende pntn, gedurende afgelopen jaar:
1. Craving: sterk verlangen nr middel
2. Moeilijkheden bij het in de hand hdn ch gebruik vd stof
⤷ mbt aanvang, beëindiging en gebruikt hoeveelhdn
3. Lichamelijke onthoudingsverschijnselen bij abstinentie of verminderd gebruik, zoals blijkt
uit: - Karakteristiek onthoudingssyndroom voor een bepaald middel
- Het gebruik van hetzelfde (of een nauw verwant) middel met de bedoeling de
onthoudingssymptomen te verlichten of te vermijden
4. Aanwijzingen voor tolerantie
5. toenemende verwaarlozing van andere pleziertjes of interesses, tot een toegenomen
hoeveelheid tijd die noodzakelijk is om het middel te verkrijgen of te gebruiken of om van de
effecten hiervan te herstellen
6. aanhoudend gebruik in weerwil van duidelijk bewijs voor de schadelijke gevolgen
DSM V
⤷ uitgebracht in 2013
3
, Arts & maatschappij 1 1ste Ba Sem 1
→ discussie: medicalisering; wat is normaal en wat is pathologie
⤷ Door de DSM-bilisering* denken we onmidd dat er iets mis is als we ons wat minder voelen
⤷ Big Pharma die hier brood ziet?
→ meeste mensen die meewerkten aan DSM-5 hebben financiële belangen in
farmacologische sector
(disorder duist op medisch probleem: praten kan vervangen worden dr pillen)
Criteria
4 criteria v beperkte controle:
1. Gedurende langere tijd grotere hoeveelheden innemen dan de bedoeling was
2. Willen minderen of stoppen maar het lukt niet
3. Veel tijd investeren in het verkrijgen en gebruiken vh middel of om te recupereren vd eff
4. Craving (hunkering)
3 criteria v sociale beperking:
1. Door het gebruik niet meer functioneren op het werk, de school, thuis
2. Blijven gebruiken, ondanks het feit dat het relatieproblemen veroorzaakt
3. Belangrijke sociale, beroepsmatige of vrijetijdsactiviteiten opgeven omwille van het
middelengebruik
2 criteria v risicogebruik:
1. Het middel telkens weer gebruiken, ook in sit wr dit gevaar kan opleveren
2. Het middel blijven gebruiken ondanks kennis over negatieve fysieke of psychische gevolgen
die mogelijk veroorzaakt werden of verslechterden door het middelengebruik
2 farmacologische criteria
1. Meer ndg hbbn vh middel om gewenste eff te krijgen (tolerantie)
2. ontwikkelen v onthoudingsverschijnselen, die kunnen worden verlicht door meer van het
middel te nemen
Indicatie voor:
• Lichte middelgerelateerde/ verslavingsstoornis: 2/3 crit gedurende laastte j
• Matige: 4/5 criteria
• Ernstige: 6/meer
→ geen onderscheid misbruik-afhankelijkheid
(toevoeging gokken → in categorie ‘stoornis in gebruik v middelen’)
Workaholism/ Karoshi= overwerk dat dood tot gevolg hft
⤷ erkend als beroepsziekte
4
Arts & maatschappij
Table of Contents
Medische sociologie: verslaving _______________________________________________________________ 1
Jongeren en alcohol_________________________________________________________________________ 28
Medische psychologie: ontwikkeling en persoonlijkheid __________________________________________ 40
Lichamelijke ontwikkeling ____________________________________________________________________ 43
Motorische ontwikkeling ____________________________________________________________________ 44
Cognitieve ontwikkeling _____________________________________________________________________ 45
Taalontwikkeling ___________________________________________________________________________ 46
Emotionele en sociale ontwikkeling ____________________________________________________________ 47
Lichamelijke ontwikkeling ____________________________________________________________________ 54
Motorische ontwikkeling ____________________________________________________________________ 54
Cognitieve ontwikkeling _____________________________________________________________________ 55
Cognitieve ontwikkeling _____________________________________________________________________ 57
Socio-emotionele ontwikkeling _______________________________________________________________ 58
Morele ontwikkeling ________________________________________________________________________ 59
Lichamelijke ontwikkeling ____________________________________________________________________ 59
Cognitieve ontwikkeling Piaget _______________________________________________________________ 61
Socio-emotionele ontwikkeling _______________________________________________________________ 64
Cognitieve ontwikkeling _____________________________________________________________________ 70
Sociale ontwikkeling ________________________________________________________________________ 71
Medische psychologie: stress en coping ________________________________________________________ 84
Medische sociologie: verslaving
Verslaving definities
Slavernij= vorm van onvrijwillige dienst waarin persoon w behandeld als eigendom v een ander
Verslaving= toestand waarin een persoon fysiek en/of mentaal afhankelijk is v/e gewoonte/stof
⤷ zodanig dat hij deze niet/ heel moeilijk kan loslaten
⤷ vb stofverslavingen: drugs, tabak, alcohol
⤷ vb verslaving aan gewoonten: gokken, chatten
Wetenschappelijk def= afhankelijkheid van middelen (DSM IV en V)
1
,Arts & maatschappij 1 1ste Ba Sem 1
DSM
= Diagnostic en statistical manual of mental disorders
= classificatiesyst vr psychiatrische aandoeningen, uitgegeven en opgesteld dr de
American Psychiatric association
⤷ doel: onderlinge vergelijking v patiënten mogelijk maken dmv eenduidige definities,
waaraan iem moet voldoen om binnen groep te vallen
→ diagnosen operationaliseren:
- kans dat 2 waarnemers bij 1zelfde persoon tot ong dezelfde conclusies kmn vergrotn
- betrouwbaarheid
⤷ doet vooral uitspraken over: belemmering in dagel functioneren
⤷ niet perfect → blijft vrij ruwe maatstaf
→ wel beste meest alg gehanteerde classificatiemiddel
→ w geregeld herzien en aangepast
Criteria voor middelenafhankelijkheid en misbruik volgens DSM IV
Afhankelijkheid v/e middel (verslaving)=
Patroon v onaangepast gebruik v/e middel → dat leidt tot significante - beperkingen
- lijden
⤷ zoals blijkt uit: 3 (of meer) vd volgende kenmerken,
die zich voordoen op willekeurig moment in zelfde periode v 12m
1. Tolerantie: • behoefte aan toenemende hoeveelheden vh middel om gewenste werking te
bereiken
• een verminderd eff bij gebruik v zelfde hoeveelh vh middel
2. Onthouding: • onthoudingssyndromen (karakteristiek vr middel)
• zelfde (of nauw verwant) middel w gebruikt om onthoudingsverschijnselen
te verminderen/ vermijden
3. Middel w in grotere hoeveelhdn of langer dan plan was gebruikt
4. Aanhoudende wens/niet succesvolle pogingen om gebruik vh middel te verminderen
5. Groot deel vd tijd gaat op aan: • activiteiten ndg om aan middel te geraken
• gebruik vh middel
• herstel vd effecten ervan
6. Belangrijke sociale/beroepsmatige bezigheden/ vrijetijdsbestedingen w
opgegeven/verminderd
2
,Arts & maatschappij 1 1ste Ba Sem 1
7. Gebruik w gecontinueerd ondanks de wetnschap dat er een (sociaal, psychisch, lichamelijk)
probleem is, veroorzaakt/ verergerd dr het middel
→ niet enkel fysieke schade mr geheel v effecten op dagel leven
Het volstaat om 1 v deze ↑ symptomen te hebben in combi met min 4 v volgende:
• Gevoel van overweldigende droefheid of vrees, of het onvermogen om emotie te voelen
• Duidelijke daling van belangstelling in aangename activiteiten
• Veranderende eetlust en duidelijke gewichtstoename of gewichtsverlies
• Verstoord slaappatroon of slapeloosheid of meer slapen dan normaal
• Veranderingen in activiteitenniveaus, rusteloosheid of zich langzamer bewegen dan normaal
• Zowel geestelijke als fysieke moeheid.
• Gevoel van schuld, hulpeloosheid, bezorgdheid, en/of vrees.
• Verminderd zelfrespect.
• Verminderde capaciteit om zich te concentreren of besluiten te nemen.
• Het denken over dood of zelfmoord
Criteria ICD-10
= International Classification of Diseases, Injuries and Causes of Death
⤷ gelijkaardige diagnostische richtlijnen voor afhankelijkheid
⤷ waren er voor DSM, maar minder in gebruik
→ WHO (wereldgezondheidsorganisatie)
3/ meer vd volgende pntn, gedurende afgelopen jaar:
1. Craving: sterk verlangen nr middel
2. Moeilijkheden bij het in de hand hdn ch gebruik vd stof
⤷ mbt aanvang, beëindiging en gebruikt hoeveelhdn
3. Lichamelijke onthoudingsverschijnselen bij abstinentie of verminderd gebruik, zoals blijkt
uit: - Karakteristiek onthoudingssyndroom voor een bepaald middel
- Het gebruik van hetzelfde (of een nauw verwant) middel met de bedoeling de
onthoudingssymptomen te verlichten of te vermijden
4. Aanwijzingen voor tolerantie
5. toenemende verwaarlozing van andere pleziertjes of interesses, tot een toegenomen
hoeveelheid tijd die noodzakelijk is om het middel te verkrijgen of te gebruiken of om van de
effecten hiervan te herstellen
6. aanhoudend gebruik in weerwil van duidelijk bewijs voor de schadelijke gevolgen
DSM V
⤷ uitgebracht in 2013
3
, Arts & maatschappij 1 1ste Ba Sem 1
→ discussie: medicalisering; wat is normaal en wat is pathologie
⤷ Door de DSM-bilisering* denken we onmidd dat er iets mis is als we ons wat minder voelen
⤷ Big Pharma die hier brood ziet?
→ meeste mensen die meewerkten aan DSM-5 hebben financiële belangen in
farmacologische sector
(disorder duist op medisch probleem: praten kan vervangen worden dr pillen)
Criteria
4 criteria v beperkte controle:
1. Gedurende langere tijd grotere hoeveelheden innemen dan de bedoeling was
2. Willen minderen of stoppen maar het lukt niet
3. Veel tijd investeren in het verkrijgen en gebruiken vh middel of om te recupereren vd eff
4. Craving (hunkering)
3 criteria v sociale beperking:
1. Door het gebruik niet meer functioneren op het werk, de school, thuis
2. Blijven gebruiken, ondanks het feit dat het relatieproblemen veroorzaakt
3. Belangrijke sociale, beroepsmatige of vrijetijdsactiviteiten opgeven omwille van het
middelengebruik
2 criteria v risicogebruik:
1. Het middel telkens weer gebruiken, ook in sit wr dit gevaar kan opleveren
2. Het middel blijven gebruiken ondanks kennis over negatieve fysieke of psychische gevolgen
die mogelijk veroorzaakt werden of verslechterden door het middelengebruik
2 farmacologische criteria
1. Meer ndg hbbn vh middel om gewenste eff te krijgen (tolerantie)
2. ontwikkelen v onthoudingsverschijnselen, die kunnen worden verlicht door meer van het
middel te nemen
Indicatie voor:
• Lichte middelgerelateerde/ verslavingsstoornis: 2/3 crit gedurende laastte j
• Matige: 4/5 criteria
• Ernstige: 6/meer
→ geen onderscheid misbruik-afhankelijkheid
(toevoeging gokken → in categorie ‘stoornis in gebruik v middelen’)
Workaholism/ Karoshi= overwerk dat dood tot gevolg hft
⤷ erkend als beroepsziekte
4
