3VE Geneeskunde: Palliatieve zorgen
1 Stellingen
Palliatieve zorg is het geven v pijnmedicatie, vooral morfine, waardoor de ptn sneller zal overlijden
Palliatieve zorg is enkel stervensbegeleiding
Enkel ouderen met een oncologische aandoening hebben recht op palliatieve zorg in de terminale fase
Het doel bij palliatieve is om het lijden vd ptn te verlichten en het stervensproces sneller te laten
verlopen
Palliatieve zorg is hetzelfde als terminale zorg
- Het is er een onderdeel v
Euthanasie is vaak de beste keuze binnen palliatieve zorg/terminale zorg
2 Definitie palliatieve zorg
Een benadering die kwaliteit vh leven verbetert v ptn en hun naasten die te maken hebben met een
levensbedreigende aandoening, door h voorkomen en verlichten v lijden, dmv vroegtijdige signalering
en zorgvuldige beoordeling en behandeling v pijn en andere problemen v lichamelijke, psychosociale en
spirituele aard.
…concreet
- Richt zich op de kwaliteit v LEVEN en wil zo ziekteverloop positief beïnvloeden: ziet de DOOD als
een normaal proces (niet de intentie haar te bespoedigen of uit te stellen)
- Verlichting voor pijnklachten en lijden door andere symptomen; integratie psycho-socio-
spirituele zorg
- Supportive care (ondersteuningsgericht): ptn een zo actief mogelijk leven laten leiden tot ad
dood: belang v autonomie
- Ook aandacht voor de naasten en nabestaanden
- Pluridisciplinair: gericht op unieke behoeften & op het omgaan met de ziekte v ptn en zijn familie
- Vroeg in het ziekteverloop toepasbaar, in combinatie met een verscheidenheid aan andere
behandelingen
- Het stoppen v elke curatieve behandeling is een moeilijk gegeven. Veel hangt af v volgende
factoren: hoe goed is het leven nog, welke middelen zijn er, tegen welke prijs?
- Het leven vd ptn is zinvol zolang de ptn het zelf als zinvol ervaart
- De stervende heeft het recht op weten maar ook het recht op niet weten
3 Belangrijke basisbegrippen
Curatieve behandeling/therapie genezend - Actieve geheel zorg
Palliatieve behandeling (Palliatief) terminale zorg
- Onderdeel vd zorg Ondersteunende zorg
- Bestrijden v symptomen die negatieve Palliatieve benadering
invloed hebben op algemeen comfort Palliatieve geneeskunde
Palliatieve zorg Hospicezorg
4 Oorsprong en betekenis
Hospice Philosophy (C. Saunders)
1
, - Terminale fase en sterven = normaal o Demografische wijzigingen
proces o Medische evolutie
- Behandeling niet gericht op het Acute versus chronische
verlengen of verkorten, maar zieken
aangepaste zorg Productiviteit en
- Pijn- en symptoomcontrole efficiëntie
- Integratie vd psychische, sociale en - 1981: Continuing Care – Jordan – later
spirituele aspecten v patiëntenzorg Omega door Lisette Custermans
(multidisciplinair) - 1990: Zr Leontine De Buysscher richt de
- Ondersteuning bieden, zo actief mogelijk eerste
leven tot aan de dood o Palliatieve eenheid op in het St-
- Ondersteuning en begeleiding familie Jansziekenhuis Brussel
- België: 20ste eeuw - 1990: Belgisch Verbond van
o Verdringing dood Verenigingen voor Palliatieve
o Maatschappelijke verschuivingen zorgverlening
Doelstellingen palliatieve zorgen
- Pijn- en symptoomcontrole - Tijd maken
- Relationele ondersteuning - Rouwverwerking
- Menselijke waardigheid
Uitgangspunten palliatieve zorg (kennen)
- Geïntegreerd deel van de gezondheidszorg
- Toegankelijk en beschikbaar voor ALLE ptn
- Meer dan pijn- en symptoomcontrole
- Op vraag van de pt (cave: palliatieve hardnekkigheid)
- Begrippen therapeutisch nihilisme (niets doen) versus therapeutische verbetenheid
Criteria tot begeleiding
- Iedereen die getroffen wordt door een levensbedreigende ziekte kan genieten v palliatieve
zorgen, onafhankelijk v:
o Pathologie (kanker, maar ook andere aandoeningen)
o Leeftijd (v kind tot oudere)
o Het stadium v hun ziekte (niet enkel bij het levenseinde)
o De ondersteuning is er ook voor de naasten en mantelzorgers
4.1 Organisatie palliatieve hulpverlening in België
- Palliatieve zorgeenheid - Federatie
o Speciale eenheden waar enkel en palliatieve zorg
alleen palliatieve ptn liggen - Netwerk palliatieve zorg
o Minimum 6 bedden en max 12 - Residentiële eenheden palliatieve zorg
bedden - Palliatief dagcentrum
- Palliatieve dagcentra - Palliatief advies-/supportteam in het ZH
o Overdag spenderen ze daar hun - Palliatieve functie
tijd - Regoniaal overleg
- Palliatieve thuiszorg
Federatie palliatieve zorg
- 3 federaties voor palliatieve zorg
o Fédération Bruxelloise pluraliste de soins palliatifs et continues
o Federatie palliatieve zorg Vlaanderen
o Féderation Wallone des soins palliatifs
- Vertegenwoordigen instellingen en verenigingen werkzaam binnen de sector vd palliatieve zorg
2
, - Ze fungeert als kennis- en expertisecentrum palliatieve zorg dat vernieuwende kennis en
expertise (ook internationaal) samenbrengt en op een toegankelijke wijze ter beschikking stelt v
partners en v samenleving in brede zin partners kunnen zijn: netwerken palliatieve zorg,
overheden, zorg- en onderwijsinstellingen en zorgverstrekkers
- Federatie creëert breed maatschappelijk draagvlak voor palliatieve zorg door informeren v en
communicatie met de bevolking
- Partner in permanente ontwikkeling v hulpverleners, actief in palliatieve zorg door vorming,
training en opleiding
- Voert beleid naar overheid en werkveld gericht op verdere inbedding en financiering vd
palliatieve zorg in verschillende zorgsettings en onderwijs
- Organiseert via gestructureerde overleggroepen het wederzijds overleg met betrokken actoren
in palliatieve zorg doel door wederzijdse doorstroming v informatie de Federatie verder uit te
bouwen en op deze wijze palliatieve zorg in Vlaanderen te verbeteren
Palliatief netwerk = Netwerk palliatieve zorg
- Palliatieve zorg binnen regio ontwikkelen o Vrijwilligers
o Regio waasland - Taken:
o Regio Dendermonde o Vormingen voor zorgverstrekkers
- Team o Sensibilisatie vd bevolking
o Arts o Samenwerking tss verschillende
o Psycholoog zorgechelons
o Verpleegkundigen o Aanspreekpunt voor
zorgverleners, ptn en naasten
Palliatieve thuiszorg
- Interdisciplinair
o Zorgverstrekkers: huisarts, vgk, …
o Palliatief netwerk
o Dienst maatschappelijk werk en ondersteunende diensten
o Vrijwilligers
o Mantelzorgers
o Multidisciplinaire begeleidingsequipes (verbonden aan samenwerkingsverbanden voor
palliatieve zorg)
- Tussenkomst palliatieve thuiszorgequipes is gratis voor ptn equipes permanent bereikbaar
KB 1999 definitie palliatieve thuispatiënt (niet kennen)
- De patiënt
o Die lijdt aan 1 of meerdere irreversibele aandoeningen
o Die ongunstig evolueert, met een ernstige algemene verslechtering van zijn fysieke/psychische
toestand
o Bij wie therapeutische ingrepen en revaliderende therapie geen invloed meer hebben op die
ongunstige evolutie
o Bij wie prognose van de aandoening(en) slecht is en het overlijden op relatief korte termijn
verwacht wordt (levensverwachting meer dan 24u en minder dan 3 maanden)
o Met ernstige fysieke, psychische, sociale en geestelijke noden die een belangrijke tijdsintensieve
en volgehouden inzet vergen;
o Met een intentie om thuis te sterven
o En die voldoet aan de voorwaarden.
“Palliatieve paradox” vd thuiszorg:
- 70 % vd terminaal zieke ptn wenst thuis te sterven, maar dit kan maar voor slechts 28 % v hen
gerealiseerd worden
o Rest gaat naar ziekenhuis
Angst familie
3
1 Stellingen
Palliatieve zorg is het geven v pijnmedicatie, vooral morfine, waardoor de ptn sneller zal overlijden
Palliatieve zorg is enkel stervensbegeleiding
Enkel ouderen met een oncologische aandoening hebben recht op palliatieve zorg in de terminale fase
Het doel bij palliatieve is om het lijden vd ptn te verlichten en het stervensproces sneller te laten
verlopen
Palliatieve zorg is hetzelfde als terminale zorg
- Het is er een onderdeel v
Euthanasie is vaak de beste keuze binnen palliatieve zorg/terminale zorg
2 Definitie palliatieve zorg
Een benadering die kwaliteit vh leven verbetert v ptn en hun naasten die te maken hebben met een
levensbedreigende aandoening, door h voorkomen en verlichten v lijden, dmv vroegtijdige signalering
en zorgvuldige beoordeling en behandeling v pijn en andere problemen v lichamelijke, psychosociale en
spirituele aard.
…concreet
- Richt zich op de kwaliteit v LEVEN en wil zo ziekteverloop positief beïnvloeden: ziet de DOOD als
een normaal proces (niet de intentie haar te bespoedigen of uit te stellen)
- Verlichting voor pijnklachten en lijden door andere symptomen; integratie psycho-socio-
spirituele zorg
- Supportive care (ondersteuningsgericht): ptn een zo actief mogelijk leven laten leiden tot ad
dood: belang v autonomie
- Ook aandacht voor de naasten en nabestaanden
- Pluridisciplinair: gericht op unieke behoeften & op het omgaan met de ziekte v ptn en zijn familie
- Vroeg in het ziekteverloop toepasbaar, in combinatie met een verscheidenheid aan andere
behandelingen
- Het stoppen v elke curatieve behandeling is een moeilijk gegeven. Veel hangt af v volgende
factoren: hoe goed is het leven nog, welke middelen zijn er, tegen welke prijs?
- Het leven vd ptn is zinvol zolang de ptn het zelf als zinvol ervaart
- De stervende heeft het recht op weten maar ook het recht op niet weten
3 Belangrijke basisbegrippen
Curatieve behandeling/therapie genezend - Actieve geheel zorg
Palliatieve behandeling (Palliatief) terminale zorg
- Onderdeel vd zorg Ondersteunende zorg
- Bestrijden v symptomen die negatieve Palliatieve benadering
invloed hebben op algemeen comfort Palliatieve geneeskunde
Palliatieve zorg Hospicezorg
4 Oorsprong en betekenis
Hospice Philosophy (C. Saunders)
1
, - Terminale fase en sterven = normaal o Demografische wijzigingen
proces o Medische evolutie
- Behandeling niet gericht op het Acute versus chronische
verlengen of verkorten, maar zieken
aangepaste zorg Productiviteit en
- Pijn- en symptoomcontrole efficiëntie
- Integratie vd psychische, sociale en - 1981: Continuing Care – Jordan – later
spirituele aspecten v patiëntenzorg Omega door Lisette Custermans
(multidisciplinair) - 1990: Zr Leontine De Buysscher richt de
- Ondersteuning bieden, zo actief mogelijk eerste
leven tot aan de dood o Palliatieve eenheid op in het St-
- Ondersteuning en begeleiding familie Jansziekenhuis Brussel
- België: 20ste eeuw - 1990: Belgisch Verbond van
o Verdringing dood Verenigingen voor Palliatieve
o Maatschappelijke verschuivingen zorgverlening
Doelstellingen palliatieve zorgen
- Pijn- en symptoomcontrole - Tijd maken
- Relationele ondersteuning - Rouwverwerking
- Menselijke waardigheid
Uitgangspunten palliatieve zorg (kennen)
- Geïntegreerd deel van de gezondheidszorg
- Toegankelijk en beschikbaar voor ALLE ptn
- Meer dan pijn- en symptoomcontrole
- Op vraag van de pt (cave: palliatieve hardnekkigheid)
- Begrippen therapeutisch nihilisme (niets doen) versus therapeutische verbetenheid
Criteria tot begeleiding
- Iedereen die getroffen wordt door een levensbedreigende ziekte kan genieten v palliatieve
zorgen, onafhankelijk v:
o Pathologie (kanker, maar ook andere aandoeningen)
o Leeftijd (v kind tot oudere)
o Het stadium v hun ziekte (niet enkel bij het levenseinde)
o De ondersteuning is er ook voor de naasten en mantelzorgers
4.1 Organisatie palliatieve hulpverlening in België
- Palliatieve zorgeenheid - Federatie
o Speciale eenheden waar enkel en palliatieve zorg
alleen palliatieve ptn liggen - Netwerk palliatieve zorg
o Minimum 6 bedden en max 12 - Residentiële eenheden palliatieve zorg
bedden - Palliatief dagcentrum
- Palliatieve dagcentra - Palliatief advies-/supportteam in het ZH
o Overdag spenderen ze daar hun - Palliatieve functie
tijd - Regoniaal overleg
- Palliatieve thuiszorg
Federatie palliatieve zorg
- 3 federaties voor palliatieve zorg
o Fédération Bruxelloise pluraliste de soins palliatifs et continues
o Federatie palliatieve zorg Vlaanderen
o Féderation Wallone des soins palliatifs
- Vertegenwoordigen instellingen en verenigingen werkzaam binnen de sector vd palliatieve zorg
2
, - Ze fungeert als kennis- en expertisecentrum palliatieve zorg dat vernieuwende kennis en
expertise (ook internationaal) samenbrengt en op een toegankelijke wijze ter beschikking stelt v
partners en v samenleving in brede zin partners kunnen zijn: netwerken palliatieve zorg,
overheden, zorg- en onderwijsinstellingen en zorgverstrekkers
- Federatie creëert breed maatschappelijk draagvlak voor palliatieve zorg door informeren v en
communicatie met de bevolking
- Partner in permanente ontwikkeling v hulpverleners, actief in palliatieve zorg door vorming,
training en opleiding
- Voert beleid naar overheid en werkveld gericht op verdere inbedding en financiering vd
palliatieve zorg in verschillende zorgsettings en onderwijs
- Organiseert via gestructureerde overleggroepen het wederzijds overleg met betrokken actoren
in palliatieve zorg doel door wederzijdse doorstroming v informatie de Federatie verder uit te
bouwen en op deze wijze palliatieve zorg in Vlaanderen te verbeteren
Palliatief netwerk = Netwerk palliatieve zorg
- Palliatieve zorg binnen regio ontwikkelen o Vrijwilligers
o Regio waasland - Taken:
o Regio Dendermonde o Vormingen voor zorgverstrekkers
- Team o Sensibilisatie vd bevolking
o Arts o Samenwerking tss verschillende
o Psycholoog zorgechelons
o Verpleegkundigen o Aanspreekpunt voor
zorgverleners, ptn en naasten
Palliatieve thuiszorg
- Interdisciplinair
o Zorgverstrekkers: huisarts, vgk, …
o Palliatief netwerk
o Dienst maatschappelijk werk en ondersteunende diensten
o Vrijwilligers
o Mantelzorgers
o Multidisciplinaire begeleidingsequipes (verbonden aan samenwerkingsverbanden voor
palliatieve zorg)
- Tussenkomst palliatieve thuiszorgequipes is gratis voor ptn equipes permanent bereikbaar
KB 1999 definitie palliatieve thuispatiënt (niet kennen)
- De patiënt
o Die lijdt aan 1 of meerdere irreversibele aandoeningen
o Die ongunstig evolueert, met een ernstige algemene verslechtering van zijn fysieke/psychische
toestand
o Bij wie therapeutische ingrepen en revaliderende therapie geen invloed meer hebben op die
ongunstige evolutie
o Bij wie prognose van de aandoening(en) slecht is en het overlijden op relatief korte termijn
verwacht wordt (levensverwachting meer dan 24u en minder dan 3 maanden)
o Met ernstige fysieke, psychische, sociale en geestelijke noden die een belangrijke tijdsintensieve
en volgehouden inzet vergen;
o Met een intentie om thuis te sterven
o En die voldoet aan de voorwaarden.
“Palliatieve paradox” vd thuiszorg:
- 70 % vd terminaal zieke ptn wenst thuis te sterven, maar dit kan maar voor slechts 28 % v hen
gerealiseerd worden
o Rest gaat naar ziekenhuis
Angst familie
3
