Samenvatting - Anatomie & Fysiologie

Spijsverteringsstelsel
Inleiding
- = gastro- intestinaal stelsel
- Bestaat uit:
o Spijsverteringskanaal
 Verloop
 Bouw
o Bijhorende organen
o Spijsverteringsprocessen
 Vertering – absorptie – uitscheiding
- Wat
o Lang kanaal: mond – anus  verschillende onderdelen
o Bouw: zelfde basis + specifieke aanpassingen ngl functie
o Functie: opnemen voedsel, vertering voedsel, absorptie voedsel
 Bv.: meer spierlagen dan slokdarm
o Onderdelen
 Mond en mondholte
 Keel = farynx
 Slokdarm = oesofagus
 Maag
 Dunne darm
 Dikke darm
 Anus
Kun je beschouwen als:
- Lange kronkelige buis
- Waardoorheen alles wat we eten en drinken passeert
Tijdens passage
- Voedingsmiddelen verteerd
- Tot voedingsstoffen die worden geabsorbeerd
- Tot enkele nog onverteerbare resten overblijven


Spijsvertering
Wat:
- Vertering = kleiner maken van voedsel gebeurt dmv Processen
o Mechanisch
 Kauwen
 Kneden in maag
 Kneden in darm
o Chemisch
 Sappen
 Enzymen
 Resorbeerbare moleculen
 Geschikt voor opname inwendige milieu
 Substraat voor stofwisseling: E of bouwstoffen




1

,wat is absorptie?
- Geschikt voor opname in inwendige milieu
substraat voor stofwisseling: E of bouwstenen


Wat is uitscheiding?
- Onverteerde voedselresten


Functies GI- stelsel
- Inname voedingsmiddelen
- Peristaltische bewegingen  motoriek
- Spijsvertering – excretie van verteringsprocessen
- Endocriene zelfregulatie – hormonen
- Absorptie van voedingsstoffen
- Uitscheiding van afvalproducten


Peristaltiek
- = reflexmatig & ritmisch = automatisch & gecoördineerd
- Samentrekken en ontspannen
- Zorgt voor voortbewegen & mengen darminhoud
Hoe ontstaan peristaltiek?
- Spieren = GSC (gladde spiercellen)
- Autonoom zenuwstelsel= buiten onze wil om
- Door aanwezigheid van voedsel in maag


Spierlagen in spijsverteringsstelsel
- Over het gehele kanaal: zelfde basisstructuur
- Verschillende spierlagen
o Kringspieren: circulaire spieren
o Lengtespieren: longitudinale spieren



Id want v/h kanaal: zowel (onwillekeurige) lengtespieren & kringspieren
stap 1
- Automatische contractie kringspieren  voedselbolus geplet
- Verder geduwd in maagdarmkanaal + klepfunctie
Stap 2
- Automatische contractie lengtespieren  spijsverteringskanaal verkort
- Glijdt over voedselbuis
Stap 3
- Contractiegolf agv afwisselen contractie kringspieren en lengtespieren  duwt
voedselbolus verder weg
2

,Spijsvertering
- Voedsel afgebroken tot resorbeerbare moleculen
o Klein genoeg zijn om in lichaam opgenomen te worden
o Voedingsstoffen = brandstof of bouwstof
- Enzymen en hormonen


Excretie
- Afscheiding naar buiten Endocretie
- Exocriene klieren  sappen met
- Afscheiding naar binnen
verteringsenzymen
- Endocriene klieren  hormonen
- In maagdarmkanaal
- In bloedbaan
Zowel hormonen als enzymen zijn noodzakelijk bij spijsvertering


Exocriene klieren
- Sappen + enzymen
o Splitsen/ afbreken van voedingsstoffen

Waar worden verteringsenzymen aangemaakt?
- gespecialiseerde cellen in de (darm)wand  kliercellen
- organen naast spijsverteringskanaal speekselklieren, lever (via galblaas),
alvleesklier (pancreas)
- vnl in 1e deel van GI-kanaal: mond – maag – duodenum




Endocriene klieren
- Hormonen
o regulatie sap- en enzymsecretie
o regulatie maag- en darmperistaltiek: maaglediging, snelheid, ..
 samenwerking tussen verschillende organen van het maagdarmstelsel
Waar worden deze hormonen aangemaakt?
- gespecialiseerde cellen in de darmwand – ‘entero-endocriene cellen’
- bv gastrine, secretine, cholecystokinine, somatostatine, …..




ENZYMEN HORMONEN
- worden vrijgesteld in het - worden vrijgesteld in de bloedbaan
spijsverteringskanaal - zorgen voor communicatie en
- versnellen chemische reacties coördinatie tussen de verschillende
- helpen bij afbraak van voedsel tot onderdelen van het
resorbeerbare moleculen spijsverteringskanaal
- werken direct in op de - stimuleren de enzymproductie
voedingsmiddelen - bv gastrine, secretine,
3

, - bv amylase, lipase, pepsine cholecystokinine




Absorptie
- = resorptie = opname van stoffen door darmcellen  interstitium  bloedbaan of
lymfebaan
- Dunne darm


GI- kanaal
- Stelsel= groep organen meet gemeenschappelijke functie
- Bouw en functie




Bouw v/d wand van GI- kanaal
- Sterk gekronkelde buis
- Lumen = holte
- Wand  verschillende lagen/ weefsels – dezelfde basisstructuur
o Uitzonderingen
 Mond en keel
 Bovenste deel slokdarm
 Externe anale sfincter
 Willekeurige controle  dwarsgestreepte spieren
Maag  3 spierlagen
Colon  ‘ taeniae coli’


Basisstructuur:
- Mucosa
o = slijmvlieslaag
o bekleding vh lumen  in ct met voedsel
o essentiële rol in de vertering, absorptie en bescherming tegen schadelijke stoffen
o 3 lagen
 Epitheelcellen
 Bindweefsel
 Laagje gladde spiercellen = muscularis mucosae
o Gespecialiseerde epitheelcellen
 Slijmproducerende epitheelcellen (slijmbekercellen)
 Zuurproducerende epitheelcellen

4