80 jarige oorlog:
Karel had de 17 Nederlanden in personele unie. Karel wilde de 17 staatjes (gewesten)
allemaal de zelfde wetten en zo geven (centralisering).
Alle staatjes hadden een Statenvergadering. Karel maakte ook een algemene
Statenvergadering van alle 17 gewesten bij elkaar: de staten generaal. En er kwam ook een
stadhouder van alle staatjes: de landvoogd(es). Dat werd Margareta van Parma.
Karel hield hof in Brussel. Brussel is de officieuze (half officiële) hoofdstad van de
Nederlanden. In Brussel waren ook 3 raden die de landvoogdes helpen met centraliseren: de
3 collateralen.
Gereformeerden: calvinisten in NL.
Willem was stadhouder van 5 van de 17 Nederlanden. Philips wil dat hij alle ketters keihard
aanpakt en de machtigste man van NL wordt. Maar Willem was voor geloffstolerantie.
1566: In Brussel komen een aantal wat lagere edellieden bij elkaar. Ze vinden dat Willem
gelijk heeft en ze zweren samen te werken om de regering te overtuigen dat de
kettervervolging moet stoppen: Verbond der edellieden.
Ze lopen de troonzaal in en vragen Margareta te stoppen. Haar adviesgever zegt: “Wees niet
bang, het zijn maar bedelaars” (bedelaars = gueux = geuzen).
Margareta stopte de kettervervolging tijdelijk.
Geuzennaam: Negatieve betekenis toekennen aan jezelf als naam die je trots draagt.
Hagenpreek: De calvinisten kwamen elke week stiekem buiten de stad bijeen.
Door de tijdelijke stop van de kettervervolging komen steeds meer mensen naar de
hagenpreek. Maar in de winter is een hagenpreek een beetje koud dus willen de calvinisten
kerken.
September 1566: De calvinisten nemen de kerken over en slaan alle beelden kapot:
beeldenstorm.
Iconoclasme: Kapotmaken van afbeeldingen omdat je het er niet mee eens bent.
Een aantal rk edelen vinden de beeldenstorm te ver gaan en verlaten de bond.
Een ander gevolg is dat Philips Margareta ontslaat en de nieuwe landvoogd wordt de Hertog
van Alva.
Alva komt naar NL met een heel groot leger (het leger van Vlaanderen) via de Spaanse weg.
Hij kreeg van Philips 3 opdrachten: 1. Mensen straffen die achter de beeldenstorm zaten.
2. Verdergaan met kettervervolging.
3. Centraliseren.
Orde van het gulden vlies: Hoogste ridderorde van Europa. Hertog van Alva, graaf van
Nassau, graaf van Egmont en graaf van Horne zaten er allemaal in.
Alva had een raad opgericht om mensen te straffen: Raad van Beroerten / Bloedraad.
, Oranje, Egmont en Horne waren allemaal tegen Alva. Oranje vlucht naar Duitsland maar
Horne en Egmont blijven in NL en Alva laat ze onthoofden.
In Duitsland verblijft Willem in het familiekasteel Dillenburg. Hij mist de inkomsten van het
land dat Alva van hem heeft afgepakt. Hij doet er alles aan om wat geld te verdienen en hij
maakt een legertje huurlingen.
1568: Begin 80-jarige oorlog door Willem die de slag bij Heiligerlee begint. Hierbij sneuvelt
een van zijn 3 broers.
De volgende aanval in 1572 is goed voorbereid en Willem heeft een bondgenoot: de
Hugenoten die vanaf het zuiden aanvallen als hij vanaf Duitsland aanvalt.
De geuzen zitten in drassige gebieden waar moeilijk een leger kan komen. En de
watergeuzen kapen schepen van de Spaanse koning.
Kapen was legale zeeroverij als je een kaperbrief van het staatshoofd had. De watergeuzen
hadden een kaperbrief van Willem gekregen.
Duinkerkerkapers: Vallen de schepen van de republiek lastig.
Wanneer de watergeuzen op weg terug naar de Zuiderzee zijn komt er een storm en ze
komen aan in den Briel / Brielle. En ze veroveren Brielle in naam van Oranje: “Op 1 april
verliest Alva zijn bril”.
Na de verovering van Brielle gaan langzaam alle Nederlandse steden over naar de geuzen
(alteraties). In 1578 gaat Amsterdam als laatste bij de geuzen horen.
Lumey IJzernager: Leider van de geuzen.
Propaganda: Politieke reclame.
Zwarte propaganda: Negatieve propaganda (zijn de russen goed in).
“La leyenda negra”: Anti Spaanse propaganda.
Radicaal: Vergaand in doelen en Methodes.
Martelaar: Iemand die gemarteld wordt.
De Martelaren van Gorinchem: Schilderij waarop katholieken gemarteld worden door
geuzen. (“de kerk is gebouwd op het bloed van de martelaren”).
Hierna worden de geuzen minder radicaal zodat andere steden niet bang voor ze worden.
Emancipatie: Gelijkstelling van een achtergestelde groep.
De zoon van Alva (Don Frederico) gaat een aantal steden proberen terug te veroveren:
Belegeringen van 1573-1574. Naarden is als eerste aan de beurt. Na Naarden gaat Don via
Amsterdam waar hij geholpen wordt naar Haarlem. In Haarlem is er een vrouw (Kenau) die
de Haalemmers aanmoedigt zicht te verzetten: “Een Kenau”: een vrouw die haar mening uit.
Haarlem geeft zich over en alleen de calvinisten die gevochten hebben worden gedood.
Na Haarlem zijn Leiden en Alkmaar aan de beurt.
Inundatie: Het land onder water zetten in militaire bedoeling.
Door inundaties worden stormaanvallen moeilijker, ondermijnen en loopgraven zijn niet
meer mogelijk en de belegeringsring moet groter worden.
Karel had de 17 Nederlanden in personele unie. Karel wilde de 17 staatjes (gewesten)
allemaal de zelfde wetten en zo geven (centralisering).
Alle staatjes hadden een Statenvergadering. Karel maakte ook een algemene
Statenvergadering van alle 17 gewesten bij elkaar: de staten generaal. En er kwam ook een
stadhouder van alle staatjes: de landvoogd(es). Dat werd Margareta van Parma.
Karel hield hof in Brussel. Brussel is de officieuze (half officiële) hoofdstad van de
Nederlanden. In Brussel waren ook 3 raden die de landvoogdes helpen met centraliseren: de
3 collateralen.
Gereformeerden: calvinisten in NL.
Willem was stadhouder van 5 van de 17 Nederlanden. Philips wil dat hij alle ketters keihard
aanpakt en de machtigste man van NL wordt. Maar Willem was voor geloffstolerantie.
1566: In Brussel komen een aantal wat lagere edellieden bij elkaar. Ze vinden dat Willem
gelijk heeft en ze zweren samen te werken om de regering te overtuigen dat de
kettervervolging moet stoppen: Verbond der edellieden.
Ze lopen de troonzaal in en vragen Margareta te stoppen. Haar adviesgever zegt: “Wees niet
bang, het zijn maar bedelaars” (bedelaars = gueux = geuzen).
Margareta stopte de kettervervolging tijdelijk.
Geuzennaam: Negatieve betekenis toekennen aan jezelf als naam die je trots draagt.
Hagenpreek: De calvinisten kwamen elke week stiekem buiten de stad bijeen.
Door de tijdelijke stop van de kettervervolging komen steeds meer mensen naar de
hagenpreek. Maar in de winter is een hagenpreek een beetje koud dus willen de calvinisten
kerken.
September 1566: De calvinisten nemen de kerken over en slaan alle beelden kapot:
beeldenstorm.
Iconoclasme: Kapotmaken van afbeeldingen omdat je het er niet mee eens bent.
Een aantal rk edelen vinden de beeldenstorm te ver gaan en verlaten de bond.
Een ander gevolg is dat Philips Margareta ontslaat en de nieuwe landvoogd wordt de Hertog
van Alva.
Alva komt naar NL met een heel groot leger (het leger van Vlaanderen) via de Spaanse weg.
Hij kreeg van Philips 3 opdrachten: 1. Mensen straffen die achter de beeldenstorm zaten.
2. Verdergaan met kettervervolging.
3. Centraliseren.
Orde van het gulden vlies: Hoogste ridderorde van Europa. Hertog van Alva, graaf van
Nassau, graaf van Egmont en graaf van Horne zaten er allemaal in.
Alva had een raad opgericht om mensen te straffen: Raad van Beroerten / Bloedraad.
, Oranje, Egmont en Horne waren allemaal tegen Alva. Oranje vlucht naar Duitsland maar
Horne en Egmont blijven in NL en Alva laat ze onthoofden.
In Duitsland verblijft Willem in het familiekasteel Dillenburg. Hij mist de inkomsten van het
land dat Alva van hem heeft afgepakt. Hij doet er alles aan om wat geld te verdienen en hij
maakt een legertje huurlingen.
1568: Begin 80-jarige oorlog door Willem die de slag bij Heiligerlee begint. Hierbij sneuvelt
een van zijn 3 broers.
De volgende aanval in 1572 is goed voorbereid en Willem heeft een bondgenoot: de
Hugenoten die vanaf het zuiden aanvallen als hij vanaf Duitsland aanvalt.
De geuzen zitten in drassige gebieden waar moeilijk een leger kan komen. En de
watergeuzen kapen schepen van de Spaanse koning.
Kapen was legale zeeroverij als je een kaperbrief van het staatshoofd had. De watergeuzen
hadden een kaperbrief van Willem gekregen.
Duinkerkerkapers: Vallen de schepen van de republiek lastig.
Wanneer de watergeuzen op weg terug naar de Zuiderzee zijn komt er een storm en ze
komen aan in den Briel / Brielle. En ze veroveren Brielle in naam van Oranje: “Op 1 april
verliest Alva zijn bril”.
Na de verovering van Brielle gaan langzaam alle Nederlandse steden over naar de geuzen
(alteraties). In 1578 gaat Amsterdam als laatste bij de geuzen horen.
Lumey IJzernager: Leider van de geuzen.
Propaganda: Politieke reclame.
Zwarte propaganda: Negatieve propaganda (zijn de russen goed in).
“La leyenda negra”: Anti Spaanse propaganda.
Radicaal: Vergaand in doelen en Methodes.
Martelaar: Iemand die gemarteld wordt.
De Martelaren van Gorinchem: Schilderij waarop katholieken gemarteld worden door
geuzen. (“de kerk is gebouwd op het bloed van de martelaren”).
Hierna worden de geuzen minder radicaal zodat andere steden niet bang voor ze worden.
Emancipatie: Gelijkstelling van een achtergestelde groep.
De zoon van Alva (Don Frederico) gaat een aantal steden proberen terug te veroveren:
Belegeringen van 1573-1574. Naarden is als eerste aan de beurt. Na Naarden gaat Don via
Amsterdam waar hij geholpen wordt naar Haarlem. In Haarlem is er een vrouw (Kenau) die
de Haalemmers aanmoedigt zicht te verzetten: “Een Kenau”: een vrouw die haar mening uit.
Haarlem geeft zich over en alleen de calvinisten die gevochten hebben worden gedood.
Na Haarlem zijn Leiden en Alkmaar aan de beurt.
Inundatie: Het land onder water zetten in militaire bedoeling.
Door inundaties worden stormaanvallen moeilijker, ondermijnen en loopgraven zijn niet
meer mogelijk en de belegeringsring moet groter worden.
