Recht
Strafrecht
4.1 Het eigene van het strafrecht
In het strafrecht wordt bepaald gedrag strafbaar gesteld en bedreigd met een sanctie.
Het strafrecht is een formeel negatief sanctiesysteem: formeel omdat het aan strikte
procedure regels is gebonden, en negatief omdat de overheid bepaald gedrag mee wil
afdwingen door straf te stellen op overtreding.
Het eigene van het strafrecht is dat het reageert op crimineel gedrag.
➔ Crimineel gedrag= alles wat strafbaar is
Eigenrichting voorkomen: als er geen instanties zouden zijn om strafbaar gedrag op te
sporen en te bestraffen, zou iedereen het recht in eigen hand moeten nemen en alle
problemen zouden dan onderling uitgevochten worden.
Geweldsmonopolie: geweld mag alleen door de overheid/de politie gebruikt worden.
De eis van subsidiariteit betekent dat je alleen geweld mag toepassen als het echt niet
anders kan; er is geen alternatief.
De eis van proportionaliteit betekent dat je niet méér geweld mag toepassen dan echt
noodzakelijk is.
Het strafrecht is het ultimum remedium: het laatste redmiddel, als het echt niet anders kan
worden opgelost.
4.2 Algemene regels van materieel strafrecht
De strafwetgever en de indeling in materieel en formeel strafrecht
Materieel strafrecht= alle regels waarbij bepaald menselijk gedrag strafbaar wordt gesteld.
Formeel strafrecht= alle regels over de procedure die moet worden gevolgd.
➔ Voor de overheid is alles verboden, tenzij er een regel is die een bevoegdheid
creëert.
Onderscheid tussen misdrijven en overtredingen
Ons strafrecht kent twee categorieën van strafbare feiten:
- Misdrijven: dit zijn de zwaardere delicten die indruisen tegen fundamentele normen
en waarden in een maatschappij.
- Overtredingen: dit zijn delicten van de lichtere soort het betreft vooral ordenende
regelgeving.
➔ De waarde van een bepaald voorwerp is niet van belang of iets een overtreding of
een misdrijf is.
Onderscheid tussen misdrijven en overtredingen:
, - Overtredingen worden in het algemeen berecht door de afdeling kanton van de
rechtbank.
- De vrijheidsbenemende sanctie bij misdrijven is gevangenisstraf en bij overtredingen
hechtenis. De straffen bij misdrijven zijn zwaarder dan bij overtredingen.
- De dwangmiddelen kunnen bij overtredingen slechts beperkt worden gebruikt.
- ‘Poging tot’ en ‘medeplichtigheid aan’ een misdrijf is strafbaar, voor een overtreding
geldt dit niet.
- De verjaringstermijn voor vervolging van een overtreding is veel korter dan die voor
een misdrijf.
Delictsomschrijving en de tenlastelegging
Delictsomschrijving= term gebruikt om aan te geven dat in een bepaald artikel van een wet
een bepaalde verboden gedraging staat omschreven.
Doodslag= iemand opzettelijk doden zonder voorbedachten rade
Moord= iemand opzettelijk doden met voorbedachten rade
Alternatieve tenlastelegging= één feitelijke gebeurtenis op verschillende manieren juridisch
beschreven; te beginnen bij het zwaarst mogelijke feit, daarna telkens een lichtere variant.
Cumulatieve tenlastelegging= de officier van justitie legt verschillende feiten ten laste omdat
de verdachte bijvoorbeeld los van elkaar een diefstal én een mishandeling én een
brandstichting zou hebben gepleegd.
Schuldvormen
Schuld= lichte vorm
Opzet= de wil een fataal gevolg te bereiken en de wetenschap dat dat gevolg er komt door
de daad te stellen. Zwaardere vorm, waarop dan ook een hogere maximale gevangenisstraf
staat.
➔ Objectiveren= de intentie van de verdachte wordt afgeleid uit diens concrete
gedragingen.
➔ Voorwaardelijke opzet= de verdachte aanvaart bewust de kans dat een gevolg
intreed.
Soms is het moeilijk om het verschil te maken tussen schuld en opzet:
- Als het gevolg van zijn handelen de verdachte onverschillig liet, dan is eerder sprake
van opzet.
- Was hij niet onverschillig maar heeft hij de situatie te optimistisch ingeschat, dan zal
schuld passender zijn.
Strafuitsluitingsgronden
Twee soorten gronden:
a. De rechtvaardigingsgrond: er is een rechtvaardiging voor het gedrag. Het gedrag is
wel in strijd met een strafbepaling, maar het handelen van de verdachte is (toch) niet
wederrechtelijk(= in strijd met het recht), of het heft de wederrechtelijkheid op.
b. De schulduitsluitingsgrond: een algemeen aanvaard uitgangspunt is dat de rechter
geen straf mag opleggen als de verdachte geen verwijt kan worden gemaakt, als hij
geen schuld heeft aan de handeling. Immers: geen straf zonder schuld.
Strafrecht
4.1 Het eigene van het strafrecht
In het strafrecht wordt bepaald gedrag strafbaar gesteld en bedreigd met een sanctie.
Het strafrecht is een formeel negatief sanctiesysteem: formeel omdat het aan strikte
procedure regels is gebonden, en negatief omdat de overheid bepaald gedrag mee wil
afdwingen door straf te stellen op overtreding.
Het eigene van het strafrecht is dat het reageert op crimineel gedrag.
➔ Crimineel gedrag= alles wat strafbaar is
Eigenrichting voorkomen: als er geen instanties zouden zijn om strafbaar gedrag op te
sporen en te bestraffen, zou iedereen het recht in eigen hand moeten nemen en alle
problemen zouden dan onderling uitgevochten worden.
Geweldsmonopolie: geweld mag alleen door de overheid/de politie gebruikt worden.
De eis van subsidiariteit betekent dat je alleen geweld mag toepassen als het echt niet
anders kan; er is geen alternatief.
De eis van proportionaliteit betekent dat je niet méér geweld mag toepassen dan echt
noodzakelijk is.
Het strafrecht is het ultimum remedium: het laatste redmiddel, als het echt niet anders kan
worden opgelost.
4.2 Algemene regels van materieel strafrecht
De strafwetgever en de indeling in materieel en formeel strafrecht
Materieel strafrecht= alle regels waarbij bepaald menselijk gedrag strafbaar wordt gesteld.
Formeel strafrecht= alle regels over de procedure die moet worden gevolgd.
➔ Voor de overheid is alles verboden, tenzij er een regel is die een bevoegdheid
creëert.
Onderscheid tussen misdrijven en overtredingen
Ons strafrecht kent twee categorieën van strafbare feiten:
- Misdrijven: dit zijn de zwaardere delicten die indruisen tegen fundamentele normen
en waarden in een maatschappij.
- Overtredingen: dit zijn delicten van de lichtere soort het betreft vooral ordenende
regelgeving.
➔ De waarde van een bepaald voorwerp is niet van belang of iets een overtreding of
een misdrijf is.
Onderscheid tussen misdrijven en overtredingen:
, - Overtredingen worden in het algemeen berecht door de afdeling kanton van de
rechtbank.
- De vrijheidsbenemende sanctie bij misdrijven is gevangenisstraf en bij overtredingen
hechtenis. De straffen bij misdrijven zijn zwaarder dan bij overtredingen.
- De dwangmiddelen kunnen bij overtredingen slechts beperkt worden gebruikt.
- ‘Poging tot’ en ‘medeplichtigheid aan’ een misdrijf is strafbaar, voor een overtreding
geldt dit niet.
- De verjaringstermijn voor vervolging van een overtreding is veel korter dan die voor
een misdrijf.
Delictsomschrijving en de tenlastelegging
Delictsomschrijving= term gebruikt om aan te geven dat in een bepaald artikel van een wet
een bepaalde verboden gedraging staat omschreven.
Doodslag= iemand opzettelijk doden zonder voorbedachten rade
Moord= iemand opzettelijk doden met voorbedachten rade
Alternatieve tenlastelegging= één feitelijke gebeurtenis op verschillende manieren juridisch
beschreven; te beginnen bij het zwaarst mogelijke feit, daarna telkens een lichtere variant.
Cumulatieve tenlastelegging= de officier van justitie legt verschillende feiten ten laste omdat
de verdachte bijvoorbeeld los van elkaar een diefstal én een mishandeling én een
brandstichting zou hebben gepleegd.
Schuldvormen
Schuld= lichte vorm
Opzet= de wil een fataal gevolg te bereiken en de wetenschap dat dat gevolg er komt door
de daad te stellen. Zwaardere vorm, waarop dan ook een hogere maximale gevangenisstraf
staat.
➔ Objectiveren= de intentie van de verdachte wordt afgeleid uit diens concrete
gedragingen.
➔ Voorwaardelijke opzet= de verdachte aanvaart bewust de kans dat een gevolg
intreed.
Soms is het moeilijk om het verschil te maken tussen schuld en opzet:
- Als het gevolg van zijn handelen de verdachte onverschillig liet, dan is eerder sprake
van opzet.
- Was hij niet onverschillig maar heeft hij de situatie te optimistisch ingeschat, dan zal
schuld passender zijn.
Strafuitsluitingsgronden
Twee soorten gronden:
a. De rechtvaardigingsgrond: er is een rechtvaardiging voor het gedrag. Het gedrag is
wel in strijd met een strafbepaling, maar het handelen van de verdachte is (toch) niet
wederrechtelijk(= in strijd met het recht), of het heft de wederrechtelijkheid op.
b. De schulduitsluitingsgrond: een algemeen aanvaard uitgangspunt is dat de rechter
geen straf mag opleggen als de verdachte geen verwijt kan worden gemaakt, als hij
geen schuld heeft aan de handeling. Immers: geen straf zonder schuld.
