Interieurgeschiedenis en -theorie (college 1)
Het interieur is niet geïsoleerd van de omgeving, maar open voor de wereld en de context waar je
je bevind. Het heeft te maken met de plaats waar je je bevind, maar zeker ook de samenleving
en mensen. Als een student interieur sta je kritisch en open in de wereld.
Ross T. Smith zegt dat we ons in onze gedachten en ontwerpen constant moeten aanpassen aan
omgeving, meningen, behoeften,…
Wees je bewust van in wat voor omgeving je je bevind. Het gevoel, de mogelijkheden,… bij het
maken van een ontwerp moet je werken in een snel veranderende wereld en hier naar de
toekomst toe ook rekening mee houden in ontwerpen.
We gaan een kritisch referentiekader opbouwen. Stel zeker die van jezelf op.
- Een actieve en kritische houding : lees teksten kritisch
- Nieuwsgierige en open blik
- Meerstemmigheid nastreven : verschillende visies op bepaalde zaken samen brengen.
Geef ook aandacht aan minderheden.
- Ervaringen en referenties delen
- Lezen, schrijven, bespreken, reflecteren
- Van rivaliteit naar ruimhartigheid : er is altijd wel een competitie, moet weg want geeft
geen vooruitgang. We werken beter samen om zo betere ontwerpen te creëren
Mark Pimlott komt vaker voor wegens zijn belangrijke werken.
Hij geeft een betekeneis aan interieur. Interieur is alles binnen in een gebouw of architectuur,
het beschermt tegen de buitenwereld. Echter zegt Mark dat het ook buiten kan zijn. Een tuin, een
nederzetting met afgesproken grenzen. Het interieur is dus niet gewoon binnen in een gebouw.
Het vormt een achtergrond voor al onze interacties. Je denkt vaak bij het woord interieur aan een
kamer die je zelf kent, waar je vertrouwen in hebt. Interieur geeft vaak ook een gevoel bij
mensen, positief en ook negatief. Een kamer kan ook tonen wie jij als persoon bent. Je hebt
kennis, ervaringen, context nodig om een interieur te beschrijven. Je moet dus ook zaken weten
over andere mensen wat zij belangrijk vinden om een kamer te ontwerpen voor hen. Ontwerpers
moeten dus goed ontwerpen zodat het een thuis kan worden. Iedereen heeft recht op een goed
ontwerp.
We moeten als ontwerpers rekening houden met alle behoeftes van mensen. Dit is een
mensenrecht.
Thema’s, vragen en benaderingen
We kijken even naar de abdij van Fontenay in Frankrijk (12 e eeuw). Het is een kerk
waar vroeger veel mis vieringen werden gehouden.
Bij het bekijken van deze foto’s valt al snel op dat er een hoog plafond is, niet
veel versiering. Het is gebouwd in romaanse stijl. Als we verder gaan kijken
zien we een trap die ergens naar leid. Deze vormt een verbinding tussen de
kerk en een grote ruimte. Deze grote ruimte is er later aan gebouwd. Dit zien
we door de bouwstijl van bv. Het dak. Deze is gebouwd zoals een bood, maar
dan omgedraaid. Deze zaal is een slaapruimte. Het wijst dus op het feit dat de
mensen die hier verbleven hun leven draait rond de kerk. Ze spenderen hier veel
tijd. Er zijn ook geen muurtjes om privacy te verkrijgen. We hebben dus misschien
te maken met een hechte groep mensen die zich verbonden voelen.
, Ook niet te vergeten het verhaal van Genji (vroege 11 e eeuw). Het is de eerste moderne
roman in de wereld. Het maakt ons bewust van de tijdelijkheid en vergankelijkheid. Het gaat
een beetje over de schoonheid van voorbijgaande dingen en de droefheid van het bestaan.
In de Heianperiode (794-1185) werd aware een begrip dat een persoonlijke emotie uitdrukt
bij de vergankelijke schoonheid van een persoon, een gebeurtenis, iets uit de natuur of een
kunstwerk. Het werk kent enkele kenmerken:
- Beeldtechniek: fukinuki yatai (blown-off roof)
- Vogelperspectief van een scène
- Interieur en exterieur vloeien in elkaar over, er zijn geen duidelijke
grenzen tussen te twee
- Het dak en het plafond worden niet getoond (soms worden ook scheidingsmuren
weggelaten), maar de balken blijven behouden
- Methode om tegelijk verschillende scenes in een verhaal af te beelden
Het is belangrijk om ook te kijken naar de geschiedenis van gebouwen.
Gebouwen kunnen een andere functie krijgen naar de behoeften van een
samenleving. Zo kunnen ze meerdere lagen kennen. Het kan meer maal een
andere functie zijn toegewezen. Je kan zo veel info krijgen over de gebruikers
en daarmee ook behoeften van de samenleving van toen.
Een ander voorbeeld is dit huis/ museum. We hebben al snel door dat het gaat over
een soort van een woning. Het plafond is namelijk lager, ook zien we bij de vloer dat
er typische kleine stroken beton zijn op de vloer tegen de muren aan.
Familie foto’s kunnen ons ook veel informatie geven over mensen, wie ze zijn, wat
belangrijk is voor hen, … . Je krijgt een blik van de personen, maar ook van het
interieur. Waar ze eventueel belangen aan hechten.
Definities van het interieur
- “To live means to leave traces. In the interior, these are accentuated.” (Walter Benjamin)
- In de meest eenvoudige definitie bieden interieurs de mens bescherming tegen de
elementen: een (berg)hut, een publiek toilet, een discotheek, een paleis, een tent, een
schijfkamer, enz.
- In de meest eenvoudige definitie bieden interieurs de mens bescherming tegen de
elementen: een (berg)hut, een publiek toilet, een discotheek, een paleis, een tent, een
schijfkamer, enz.
- “The story of the evolution of the interior is thus a reflexive history of us and our intrinsic
need to improve our experience of the world.” (Sashi Caan) interieurs evolueren samen
met de samenleving. We maken mooie interieurs om onze ervaringen van de wereld te
verbeteren.
- Het interieur als reflectie van een samenleving.
,Leerlijn context: geschiedenis en theorie
Vijf opleidingsonderdelen bestaan telkens uit twee aspecten: interieurgeschiedenis en
interieurtheorie en zij vertrekken steeds vanuit een overkoepelend theoretisch kader dat bestaat
uit vijf verschillende interpretaties van het interieur:
- Het interieur als bestaande ruimte
- Als gedeelde ruimte
- Als persoonlijke ruimte
- Als fenomenologische ruimte
- Als fluïde ruimte
Interieurgeschiedenis en -theorie: inhoud
Interieurgeschiedenis en -theorie 1 is het eerste uit een reeks van vijf opleidingsonderdelen
binnen de leerlijn Context in het bachelor traject. In het eerste deel van deze cursus staan we
stil bij het onderscheid tussen geschiedenis van en theorie over het interieur en het belang van
beide, en wordt het overkoepelende kader toegelicht.
Vervolgens bestuderen we “het interieur als bestaande ruimte”. Binnen de geschiedkundige
focus van de cursus bestuderen we de evolutie van het interieur tot 1850. De cursus start bij
gevonden of door de natuur gevormde interieurs, staat stil bij de nomadische interieurs, om
vervolgens interieurs te bestuderen die ontstaan in nauwe samenhang met de architecturale
ontwikkelingen en stijlperioden. Hoewel de ontwikkelingen in Europa centraal zullen staan,
wordt de geschiedenis van het interieur steeds in een globaal perspectief geplaatst.
Het interieur wordt bestudeerd als materieel artefact en als drager van betekenissen voor maker
en gebruiker, en dit doorheen tijd en ruimte. De cursus geeft een brede culturele
maatschappelijke inbedding vanuit de wetenschap dat het interieur enkel begrepen kan worden
vanuit de context. De kennis die binnen deze cursus aan bod komt, vormt de basis voor de
vervolgopleidingsonderdelen “Interieurgeschiedenis en - theorie 2, 3, 4 & 5”. De historische
tijdlijn wordt verweven met de theoretische onderbouwing van het interieur als bestaande
ruimte. Het doel is om kennis en inzichten aan te reiken, die ingezet kunnen worden bij
ontwerpvraagstukken rond adaptief hergebruik.
Eindcompetenties
- Studenten identificeren interieurs (in tijd, maatschappij, ruimte en stijlperiodes tot 1850)
en kunnen sleutelmomenten in de ontwikkeling van het interieurontwerp duiden.
- Studenten relateren de chronologische geschiedenis van het interieur tot 1850 aan de
bredere culturele en maatschappelijke context.
- Studenten analyseren en vergelijken interieurs doorheen de tijd en duiden evoluties.
- Studenten begrijpen de theorieën die het interieur als een bestaande ruimte verklaren.
- Studenten verbinden interieurtheorie en -praktijk met elkaar op basis van
voorbeeldcasussen.
, Bouwen aan een gedeeld referentiekader (college 2)
“Architecture cannot be understood without our experience of it. (…) Its meaning arises from the
encounter of the viewer’s body and mind with the physical and mental reality of the building.”
Robert McCarter en Juhani Pallasmaa
Men bedoelt met dit citaat dat we architectuur moeten beleven. Dit doe je dan door het te gaan
bezoeken, je krijgt zo veel meer informatie over een gebouw dan dat je het op foto gaat
bestuderen.
Een toch wel uniek gebouw is dat van le Corbusier, Couvent Sainte Marie de la Tourette, 1953-
1961. Als je kijkt naar de binnenkant van het gebouw, krijg je een andere sfeer of beeld dan dat
van de buitenkant.
De ramen zijn speciaal. Ze zijn gebouwd onder de oog hoogte, om je zo niet uit je
concentratie te halen van de activiteit die je op dat moment doet. Het was een
klooster dus dit is iets toepasselijk Ook zijn deze ramen gericht op de heuvel. Een
zeer dichtbij landschap.
Er is ook een eetzaal waar ze aten, hier heb je grotere ramen. De ramen zijn bestande uit
verschillende kleine glasstukken. Dit zou wegens technische redenen kunnen zijn. Om
een raam te kunnen open zetten. Kan ook zijn om het iets specialer te maken. Er is een
ritme aan het raam gegeven.
Ook heeft le Corbusier meubilair en gebruiksvoorwerpen ontworpen, specifiek
soms voor het gebouw of de ruimte.
“Architecture as experience does not have to do with what a building looks like, but rather (…)
what the building is like to be in – the experience of those who inhabit it.” McCarter en
Pallasmaa
Dit citaat wilt gewoon duidelijk maken dat als we informatie over een gebouw willen hebben we
dit niet moeten zoeken bij de mensen die er een kort bezoek hebben gemaakt, maar bij de
mensen die er voor een langere periode echt gebruik van heeft gemaakt. Mensen die er dagelijks
verblijven. Er verschijnen dus ook na een tijd artikels met daar in de dagelijkse beleving van het
gebouw van le Corbusier na 1 jaar. Je leest hier over de abt van het klooster zijn ervaring. Alles
zou mee bijdragen naar het heilige van het gebouw. De ontwerper heeft dus goed overlegd om
dit te kunnen creëren. Een gebouw kan een sturing geven van dagelijkse activiteiten.
Beelden in de samenleving
Beelden zijn sterk en hebben een hele grote inpakt op ons. Tegenwoordig zoeken we vaak online
op Instagram of pienterst naar inspiratie, maar vaak gaat het hier over dezelfde foto. Zo verliest
een gebouw zijn complexietijd.
Berger zegt dat er nog nooit zo veel visuele beelden geweest zijn
Pallasmaa: we kijken veel, dit vormt een probleem. We moeten zoeken naar manieren om
mensen te prikkelen op vlak van al hun zintuigen. Dit kan hun een gevoel geven van thuishoren.
Ze kunnen zich geïntegreerd voelen. Hij spreekt ook over “architecture of the seven senses” (zie
lectuur).
Interieurgeschiedenis en -theorie
interieur is niet perse tussen de muren van een gebouw, het kan ook een park zijn. Het is een
jonge discipline, we zijn dus nog niet klaar.
Het interieur is niet geïsoleerd van de omgeving, maar open voor de wereld en de context waar je
je bevind. Het heeft te maken met de plaats waar je je bevind, maar zeker ook de samenleving
en mensen. Als een student interieur sta je kritisch en open in de wereld.
Ross T. Smith zegt dat we ons in onze gedachten en ontwerpen constant moeten aanpassen aan
omgeving, meningen, behoeften,…
Wees je bewust van in wat voor omgeving je je bevind. Het gevoel, de mogelijkheden,… bij het
maken van een ontwerp moet je werken in een snel veranderende wereld en hier naar de
toekomst toe ook rekening mee houden in ontwerpen.
We gaan een kritisch referentiekader opbouwen. Stel zeker die van jezelf op.
- Een actieve en kritische houding : lees teksten kritisch
- Nieuwsgierige en open blik
- Meerstemmigheid nastreven : verschillende visies op bepaalde zaken samen brengen.
Geef ook aandacht aan minderheden.
- Ervaringen en referenties delen
- Lezen, schrijven, bespreken, reflecteren
- Van rivaliteit naar ruimhartigheid : er is altijd wel een competitie, moet weg want geeft
geen vooruitgang. We werken beter samen om zo betere ontwerpen te creëren
Mark Pimlott komt vaker voor wegens zijn belangrijke werken.
Hij geeft een betekeneis aan interieur. Interieur is alles binnen in een gebouw of architectuur,
het beschermt tegen de buitenwereld. Echter zegt Mark dat het ook buiten kan zijn. Een tuin, een
nederzetting met afgesproken grenzen. Het interieur is dus niet gewoon binnen in een gebouw.
Het vormt een achtergrond voor al onze interacties. Je denkt vaak bij het woord interieur aan een
kamer die je zelf kent, waar je vertrouwen in hebt. Interieur geeft vaak ook een gevoel bij
mensen, positief en ook negatief. Een kamer kan ook tonen wie jij als persoon bent. Je hebt
kennis, ervaringen, context nodig om een interieur te beschrijven. Je moet dus ook zaken weten
over andere mensen wat zij belangrijk vinden om een kamer te ontwerpen voor hen. Ontwerpers
moeten dus goed ontwerpen zodat het een thuis kan worden. Iedereen heeft recht op een goed
ontwerp.
We moeten als ontwerpers rekening houden met alle behoeftes van mensen. Dit is een
mensenrecht.
Thema’s, vragen en benaderingen
We kijken even naar de abdij van Fontenay in Frankrijk (12 e eeuw). Het is een kerk
waar vroeger veel mis vieringen werden gehouden.
Bij het bekijken van deze foto’s valt al snel op dat er een hoog plafond is, niet
veel versiering. Het is gebouwd in romaanse stijl. Als we verder gaan kijken
zien we een trap die ergens naar leid. Deze vormt een verbinding tussen de
kerk en een grote ruimte. Deze grote ruimte is er later aan gebouwd. Dit zien
we door de bouwstijl van bv. Het dak. Deze is gebouwd zoals een bood, maar
dan omgedraaid. Deze zaal is een slaapruimte. Het wijst dus op het feit dat de
mensen die hier verbleven hun leven draait rond de kerk. Ze spenderen hier veel
tijd. Er zijn ook geen muurtjes om privacy te verkrijgen. We hebben dus misschien
te maken met een hechte groep mensen die zich verbonden voelen.
, Ook niet te vergeten het verhaal van Genji (vroege 11 e eeuw). Het is de eerste moderne
roman in de wereld. Het maakt ons bewust van de tijdelijkheid en vergankelijkheid. Het gaat
een beetje over de schoonheid van voorbijgaande dingen en de droefheid van het bestaan.
In de Heianperiode (794-1185) werd aware een begrip dat een persoonlijke emotie uitdrukt
bij de vergankelijke schoonheid van een persoon, een gebeurtenis, iets uit de natuur of een
kunstwerk. Het werk kent enkele kenmerken:
- Beeldtechniek: fukinuki yatai (blown-off roof)
- Vogelperspectief van een scène
- Interieur en exterieur vloeien in elkaar over, er zijn geen duidelijke
grenzen tussen te twee
- Het dak en het plafond worden niet getoond (soms worden ook scheidingsmuren
weggelaten), maar de balken blijven behouden
- Methode om tegelijk verschillende scenes in een verhaal af te beelden
Het is belangrijk om ook te kijken naar de geschiedenis van gebouwen.
Gebouwen kunnen een andere functie krijgen naar de behoeften van een
samenleving. Zo kunnen ze meerdere lagen kennen. Het kan meer maal een
andere functie zijn toegewezen. Je kan zo veel info krijgen over de gebruikers
en daarmee ook behoeften van de samenleving van toen.
Een ander voorbeeld is dit huis/ museum. We hebben al snel door dat het gaat over
een soort van een woning. Het plafond is namelijk lager, ook zien we bij de vloer dat
er typische kleine stroken beton zijn op de vloer tegen de muren aan.
Familie foto’s kunnen ons ook veel informatie geven over mensen, wie ze zijn, wat
belangrijk is voor hen, … . Je krijgt een blik van de personen, maar ook van het
interieur. Waar ze eventueel belangen aan hechten.
Definities van het interieur
- “To live means to leave traces. In the interior, these are accentuated.” (Walter Benjamin)
- In de meest eenvoudige definitie bieden interieurs de mens bescherming tegen de
elementen: een (berg)hut, een publiek toilet, een discotheek, een paleis, een tent, een
schijfkamer, enz.
- In de meest eenvoudige definitie bieden interieurs de mens bescherming tegen de
elementen: een (berg)hut, een publiek toilet, een discotheek, een paleis, een tent, een
schijfkamer, enz.
- “The story of the evolution of the interior is thus a reflexive history of us and our intrinsic
need to improve our experience of the world.” (Sashi Caan) interieurs evolueren samen
met de samenleving. We maken mooie interieurs om onze ervaringen van de wereld te
verbeteren.
- Het interieur als reflectie van een samenleving.
,Leerlijn context: geschiedenis en theorie
Vijf opleidingsonderdelen bestaan telkens uit twee aspecten: interieurgeschiedenis en
interieurtheorie en zij vertrekken steeds vanuit een overkoepelend theoretisch kader dat bestaat
uit vijf verschillende interpretaties van het interieur:
- Het interieur als bestaande ruimte
- Als gedeelde ruimte
- Als persoonlijke ruimte
- Als fenomenologische ruimte
- Als fluïde ruimte
Interieurgeschiedenis en -theorie: inhoud
Interieurgeschiedenis en -theorie 1 is het eerste uit een reeks van vijf opleidingsonderdelen
binnen de leerlijn Context in het bachelor traject. In het eerste deel van deze cursus staan we
stil bij het onderscheid tussen geschiedenis van en theorie over het interieur en het belang van
beide, en wordt het overkoepelende kader toegelicht.
Vervolgens bestuderen we “het interieur als bestaande ruimte”. Binnen de geschiedkundige
focus van de cursus bestuderen we de evolutie van het interieur tot 1850. De cursus start bij
gevonden of door de natuur gevormde interieurs, staat stil bij de nomadische interieurs, om
vervolgens interieurs te bestuderen die ontstaan in nauwe samenhang met de architecturale
ontwikkelingen en stijlperioden. Hoewel de ontwikkelingen in Europa centraal zullen staan,
wordt de geschiedenis van het interieur steeds in een globaal perspectief geplaatst.
Het interieur wordt bestudeerd als materieel artefact en als drager van betekenissen voor maker
en gebruiker, en dit doorheen tijd en ruimte. De cursus geeft een brede culturele
maatschappelijke inbedding vanuit de wetenschap dat het interieur enkel begrepen kan worden
vanuit de context. De kennis die binnen deze cursus aan bod komt, vormt de basis voor de
vervolgopleidingsonderdelen “Interieurgeschiedenis en - theorie 2, 3, 4 & 5”. De historische
tijdlijn wordt verweven met de theoretische onderbouwing van het interieur als bestaande
ruimte. Het doel is om kennis en inzichten aan te reiken, die ingezet kunnen worden bij
ontwerpvraagstukken rond adaptief hergebruik.
Eindcompetenties
- Studenten identificeren interieurs (in tijd, maatschappij, ruimte en stijlperiodes tot 1850)
en kunnen sleutelmomenten in de ontwikkeling van het interieurontwerp duiden.
- Studenten relateren de chronologische geschiedenis van het interieur tot 1850 aan de
bredere culturele en maatschappelijke context.
- Studenten analyseren en vergelijken interieurs doorheen de tijd en duiden evoluties.
- Studenten begrijpen de theorieën die het interieur als een bestaande ruimte verklaren.
- Studenten verbinden interieurtheorie en -praktijk met elkaar op basis van
voorbeeldcasussen.
, Bouwen aan een gedeeld referentiekader (college 2)
“Architecture cannot be understood without our experience of it. (…) Its meaning arises from the
encounter of the viewer’s body and mind with the physical and mental reality of the building.”
Robert McCarter en Juhani Pallasmaa
Men bedoelt met dit citaat dat we architectuur moeten beleven. Dit doe je dan door het te gaan
bezoeken, je krijgt zo veel meer informatie over een gebouw dan dat je het op foto gaat
bestuderen.
Een toch wel uniek gebouw is dat van le Corbusier, Couvent Sainte Marie de la Tourette, 1953-
1961. Als je kijkt naar de binnenkant van het gebouw, krijg je een andere sfeer of beeld dan dat
van de buitenkant.
De ramen zijn speciaal. Ze zijn gebouwd onder de oog hoogte, om je zo niet uit je
concentratie te halen van de activiteit die je op dat moment doet. Het was een
klooster dus dit is iets toepasselijk Ook zijn deze ramen gericht op de heuvel. Een
zeer dichtbij landschap.
Er is ook een eetzaal waar ze aten, hier heb je grotere ramen. De ramen zijn bestande uit
verschillende kleine glasstukken. Dit zou wegens technische redenen kunnen zijn. Om
een raam te kunnen open zetten. Kan ook zijn om het iets specialer te maken. Er is een
ritme aan het raam gegeven.
Ook heeft le Corbusier meubilair en gebruiksvoorwerpen ontworpen, specifiek
soms voor het gebouw of de ruimte.
“Architecture as experience does not have to do with what a building looks like, but rather (…)
what the building is like to be in – the experience of those who inhabit it.” McCarter en
Pallasmaa
Dit citaat wilt gewoon duidelijk maken dat als we informatie over een gebouw willen hebben we
dit niet moeten zoeken bij de mensen die er een kort bezoek hebben gemaakt, maar bij de
mensen die er voor een langere periode echt gebruik van heeft gemaakt. Mensen die er dagelijks
verblijven. Er verschijnen dus ook na een tijd artikels met daar in de dagelijkse beleving van het
gebouw van le Corbusier na 1 jaar. Je leest hier over de abt van het klooster zijn ervaring. Alles
zou mee bijdragen naar het heilige van het gebouw. De ontwerper heeft dus goed overlegd om
dit te kunnen creëren. Een gebouw kan een sturing geven van dagelijkse activiteiten.
Beelden in de samenleving
Beelden zijn sterk en hebben een hele grote inpakt op ons. Tegenwoordig zoeken we vaak online
op Instagram of pienterst naar inspiratie, maar vaak gaat het hier over dezelfde foto. Zo verliest
een gebouw zijn complexietijd.
Berger zegt dat er nog nooit zo veel visuele beelden geweest zijn
Pallasmaa: we kijken veel, dit vormt een probleem. We moeten zoeken naar manieren om
mensen te prikkelen op vlak van al hun zintuigen. Dit kan hun een gevoel geven van thuishoren.
Ze kunnen zich geïntegreerd voelen. Hij spreekt ook over “architecture of the seven senses” (zie
lectuur).
Interieurgeschiedenis en -theorie
interieur is niet perse tussen de muren van een gebouw, het kan ook een park zijn. Het is een
jonge discipline, we zijn dus nog niet klaar.
