Samenvatting Functioneren bij neurologische aandoeningen: Leerpad 4

‭Leerpad‬‭4‬‭-‬‭Psychopathologie‬‭&‬‭ethiek‬

‭Module‬‭4.1‬‭-‬‭Ethiek‬‭en‬‭biopsychosociale‬‭aspecten‬‭van‬‭ziek‬‭zijn‬

‭4.1.2‬‭Ethiek‬
‭Neurologische‬‭aandoeningen‬
‭●‬ ‭Acuut:‬
‭-‬ ‭Welk‬‭vooruitzicht‬‭op‬‭herwinnen‬‭wat‬‭verloren‬‭is?‬
‭-‬ ‭Welk‬‭vooruitzicht‬‭op‬‭zinvolle‬‭ervaringen‬‭of‬‭praktisch‬‭functioneren?‬
‭-‬ ‭Zijn‬‭basisvoorwaarden‬‭om‬‭goede‬‭levenskwaliteit‬‭te‬‭kunnen‬‭genieten‬‭in‬‭voldoende‬
‭mate‬‭aanwezig?‬
‭●‬ ‭Chronisch‬
‭-‬ ‭Graduele‬‭schaal‬‭van‬‭evolutie:‬‭kans‬‭op‬‭gewenning‬‭maar‬‭ook‬‭cumulatie‬‭van‬‭verlies‬
‭-‬ ‭Mogelijk‬‭betere‬‭en‬‭slechtere‬‭episodes‬
‭●‬ ‭Degeneratief‬
‭-‬ ‭Geen‬‭vooruitzicht‬‭op‬‭herwinnen‬‭wat‬‭verloren‬‭is‬

‭Levenskwaliteit‬‭-‬‭2‬‭dimensies‬
‭●‬ ‭Evaluatie‬‭van‬‭interventies‬‭(technisch):‬
‭-‬ ‭hoe‬‭dragen‬‭interventies‬‭in‬‭zorg‬‭bij‬‭tot‬‭betere‬‭levenskwaliteit,‬‭als‬‭complementair‬
‭aan‬‭klinische‬‭eindpunten‬
‭-‬ ‭bv.‬‭hoe‬‭draagt‬‭een‬‭kinesitherapeutische‬‭interventie‬‭meetbaar‬‭bij‬‭tot‬‭verandering‬‭in‬
‭gemeten‬‭QOL‬‭v.d.‬‭patiënt‬
‭-‬ ‭multidimentionele‬‭meting‬‭via‬‭vragenlijsten‬
‭●‬ ‭Evaluatie‬‭van‬‭menswaardigheid‬‭van‬‭bestaan‬‭(normatief):‬
‭-‬ ‭wordt‬‭het‬‭leven‬‭nog‬‭waardig‬‭en‬‭waardevol‬‭geacht?‬
‭-‬ ‭bv.‬‭Vindt‬‭de‬‭patiënt‬‭het‬‭leven‬‭voldoende‬‭waardevol‬‭om‬‭life‬‭support‬‭aan‬‭te‬‭houden?‬
‭-‬ ‭wie‬‭mag‬‭wat‬‭beslissen?‬
‭-‬ ‭methode:‬‭aangewezen‬‭op‬‭subjectief‬‭oordeel‬‭van‬‭patiënt‬
‭➢‬ ‭complex‬‭bij‬‭vertegenwoordiger‬‭van‬‭wilsonbekwame‬‭patiënten‬

‭Ondergrens‬‭van‬‭levenskwaliteit?‬
‭●‬ ‭Péruche:‬‭zwangere‬‭vrouw‬‭mogelijks‬‭besmet‬‭door‬‭rode‬‭hond‬‭→‬‭wil‬‭foetus‬‭weghalen‬

‭ efinitie‬‭gezondheid‬
D
‭=‬‭toestand‬‭van‬‭volledig‬‭fysiek,‬‭geestelijk‬‭en‬‭sociaal‬‭welbevinden‬‭en‬‭niet‬‭van‬‭louter‬‭het‬‭ontbreken‬
‭van‬‭ziekte‬‭(WHO)‬
‭→‬‭statisch‬‭en‬‭te‬‭omvattend‬‭→‬‭contraproductief‬
‭-‬ ‭Voorstel‬‭tot‬‭nieuw,‬‭contextueel‬‭denkkader:‬‭nadruk‬‭op‬‭vermogens‬‭en‬‭functioneren‬
‭●‬ ‭Te‬‭winnen‬‭en‬‭verliezen‬‭in‬‭gezondheid‬
‭-‬ ‭(on)afhankelijkheid‬ ‭controle‬ ‭privacy‬
‭-‬ ‭mobiliteit‬ ‭communicatiemogelijkheden‬ ‭welbevinden‬
‭-‬ ‭comfort‬ ‭cognitieve‬‭capaciteiten‬ ‭sociaal‬‭contact‬
‭-‬ ‭dagbesteding‬
‭●‬ ‭Patiënt‬‭centraal‬‭(vs.‬‭ziekte)‬
‭●‬ ‭Zorgvraag‬‭centraal‬‭(vs.‬‭zorgaanbod)‬
‭●‬ ‭Autonomie‬‭centraal‬‭(vs.‬‭paternalisme)‬

, ‭4‬‭fasen‬‭van‬‭de‬‭zorg‬
‭●‬ ‭Caring‬‭about:‬ ‭zorgnood‬‭erkennen‬
‭-‬ ‭opmerkzaamheid‬
‭●‬ ‭Taking‬‭care‬‭of:‬ ‭zorg‬‭regelen‬
‭-‬ ‭verantwoordelijkheid‬
‭●‬ ‭Care‬‭giving:‬ ‭zorg‬‭verlenen‬
‭-‬ ‭competentie‬
‭●‬ ‭Care‬‭receiving:‬ ‭verzorgd‬‭worden‬
‭-‬ ‭responsiviteit‬


‭4.1.3‬‭Psychosociale‬‭aspecten‬‭van‬‭ziek‬‭zijn‬
‭ ezondheid‬‭en‬‭ziekte‬‭-‬‭introductie‬
G
‭Psychische‬‭stoornis‬‭=‬‭geheel‬‭van‬‭afwijkende‬‭emoties,‬‭gedachten‬‭of‬‭gedragspatronen‬
‭●‬ ‭Gekenmerkt‬‭door‬‭storing‬‭in‬‭functioneren‬‭en‬‭lijden‬
‭●‬ ‭⅕‬‭tot‬‭⅓‬‭van‬‭alle‬‭mensen‬
‭●‬ ‭Direct‬‭en‬‭indirect‬‭invloed‬‭op‬‭maatschappij‬
‭Mannen‬ ‭Vrouwen‬ ‭Totaal‬

‭Totaal‬‭ooit‬‭in‬‭leven‬ ‭43,4%‬ ‭41,9%‬ ‭42,7%‬

‭ otaal‬‭in‬‭voorgaande‬
T ‭17,7%‬ ‭18,4%‬ ‭18,0%‬
‭12‬‭maanden‬
‭●‬ ‭Vaak‬‭gestigmatiseerd,‬‭door‬‭omgeving‬‭afgewezen‬‭of‬‭uitgestoten‬

‭Afwijkend‬‭gedrag‬‭-‬‭criteria‬
‭Uitzonderlijk‬ ‭●‬ ‭Slechts‬‭weinig‬‭mensen‬‭beweren‬‭dat‬‭ze‬‭dingen‬‭zien/horen‬‭die‬‭er‬‭niet‬‭zijn‬
‭-‬ ‭in‬‭onze‬‭cultuur:‬‭afwijkend‬
‭-‬ ‭niet-westerse‬‭culturen:‬‭niet‬‭uitzonderlijk‬
‭●‬ ‭Niet‬‭voldoende‬‭om‬‭gedrag‬‭afwijkend‬‭te‬‭noemen‬
‭→‬‭maatstaf‬‭bij‬‭beoordeling‬

‭Sociaal‬‭afwijkend‬ ‭●‬ A ‭ lle‬‭samenlevingen‬‭hebben‬‭normen‬‭die‬‭bepalen‬‭welke‬‭vormen‬‭van‬‭gedrag‬
‭acceptabel‬‭zijn‬‭in‬‭een‬‭bepaalde‬‭context‬
‭●‬ ‭Rekening‬‭houden‬‭met‬‭culturele‬‭verschillen‬‭en‬‭generaties‬

‭ oute‬‭perceptie‬‭of‬
F ‭ ‬ ‭Hallucinaties,‬‭wanen‬
●
‭interpretatie‬‭van‬‭de‬ ‭●‬ ‭Info‬‭die‬‭we‬‭krijgen‬‭is‬‭omzetting‬‭van‬‭fysieke‬‭wereld‬‭naar‬‭elektrische‬‭impulsen‬
‭realiteit‬

‭ anzienlijk‬‭emotioneel‬
A ‭‬ P
● ‭ roblematische‬‭emoties‬‭zoals‬‭angst‬‭en‬‭depressie‬
‭lijden‬‭van‬‭de‬‭persoon‬ ‭●‬ ‭Heftige‬‭emoties‬‭die‬‭lange‬‭tijd‬‭na‬‭aanleiding‬‭nog‬‭in‬‭alle‬‭hevigheid‬‭aanwezig‬‭zijn‬

‭ ngepast‬‭of‬
O ‭‬
● ‭ edrag‬‭dat‬‭je‬‭gezondheid‬‭ondermijnt‬
G
‭contraproductief‬ ‭●‬ ‭Gedrag‬‭dat‬‭geen‬‭bevrediging‬‭maar‬‭onprettige‬‭gevoelens‬‭oproept‬
‭gedrag‬ ‭●‬ ‭Gedrag‬‭dat‬‭ons‬‭beperkt‬‭in‬‭ons‬‭vermogen‬‭om‬‭bepaalde‬‭rollen‬‭te‬‭vervullen‬
‭●‬ ‭Gedrag‬‭dat‬‭ons‬‭ervan‬‭weerhoudt‬‭om‬‭ons‬‭aan‬‭onze‬‭omgeving‬‭aan‬‭te‬‭passen‬
‭●‬ ‭bv.‬‭zwaar‬‭alcoholgebruik‬
‭●‬ ‭Contraproductief:‬‭bv.‬‭veervuldig‬‭controleren‬‭van‬‭slot‬‭van‬‭deur‬

‭Gevaar‬ ‭●‬ ‭Gedrag‬‭dat‬‭gevaar‬‭oplevert‬‭voor‬‭betrokkene‬‭of‬‭anderen‬

,‭Psychopathologie‬‭=‬‭studie‬‭van‬‭pijnlijke‬‭geest‬




‭ ezondheid‬‭en‬‭ziekte‬‭-‬‭classificatie‬‭en‬‭beoordeling‬‭van‬‭afwijkende‬‭emoties,‬‭gedachten‬‭en‬
G
‭gedrag‬
‭Diagnostic‬‭and‬‭Statistical‬‭Manual‬‭of‬‭Mental‬‭Disorders‬‭(DSM)‬
‭●‬ ‭Nieuwste‬‭versie:‬‭DSM-5‬‭(2013)‬
‭●‬ ‭Wereldwijd‬‭in‬‭psychiatrie‬‭meest‬‭gebruikte‬‭diagnostisch‬‭handboek‬

‭International‬‭Classification‬‭of‬‭Diseases‬‭(ICD)‬
‭●‬ ‭Door‬‭WHO‬‭uitgegeven‬
‭●‬ ‭Geestelijke‬‭en‬‭lichamelijke‬‭stoornissen‬

‭Uitgangspunten‬‭om‬‭aandoening‬‭op‬‭te‬‭nemen‬‭→‬‭sprake‬‭van‬
‭●‬ ‭Emotioneel‬‭lijden‬‭(depressie‬‭of‬‭angst)‬
‭●‬ ‭Ernstige‬‭belemmeringen‬‭in‬‭functioneren‬‭(werk,‬‭gezin,‬‭maatschappij)‬
‭●‬ ‭Gedrag‬‭dat‬‭kan‬‭leiden‬‭tot‬‭persoonlijk‬‭lijden,‬‭pijn,‬‭invaliditeit,‬‭zelfverminking‬‭of‬‭dood‬
‭●‬ ‭Belemmering‬‭houdt‬‭langere‬‭tijd‬‭aan‬‭en‬‭past‬‭niet‬‭in‬‭normale‬‭reactie‬‭binnen‬‭bepaalde‬
‭culturele‬‭context‬

‭DSM:‬‭systematiek,‬‭werkwijze,‬‭taalgebruik‬
‭●‬ ‭Term‬‭psychische‬‭stoornis‬‭om‬‭klinische‬‭syndromen‬‭aan‬‭te‬‭duiden‬‭die‬‭verband‬‭houden‬‭met‬
‭significant‬‭verstoringsniveau‬‭in‬‭cognitie,‬‭emotionele‬‭en/of‬‭gedragsmatige‬‭functioneren‬
‭●‬ ‭Diagnose‬‭als‬‭minimum‬‭aantal‬‭symptomen‬‭aanwezig‬‭is‬
‭●‬ ‭Classificeert‬‭stoornissen‬‭die‬‭mensen‬‭hebben,‬‭niet‬‭mensen‬‭zelf‬

‭Kenmerken‬‭v.d.‬‭DSM‬
‭●‬ ‭Atheoretisch:‬‭beschrijvend‬‭maar‬‭geeft‬‭geen‬‭verklaringen‬
‭-‬ ‭opsomming‬‭van‬‭diagnostische‬‭kenmerken‬‭en‬‭symptomen‬
‭-‬ ‭geen‬‭uitspraken‬‭over‬‭oorsprong‬
‭●‬ ‭20‬‭algemene‬‭categorieën‬‭van‬‭psychische‬‭stoornissen‬
‭●‬ ‭Ja/nee-oordeel‬‭over‬‭vraag‬‭of‬‭stoornis‬‭aanwezig‬‭is‬‭→‬‭categorisch‬‭classificatiemodel‬
‭●‬ ‭Geen‬‭manier‬‭om‬‭ernst‬‭van‬‭stoornis‬‭beoordelen‬‭→‬‭geen‬‭gradaties‬
‭Psychische‬‭stoornis‬‭=‬‭klinische‬‭syndromen‬‭die‬‭verband‬‭houden‬‭met‬‭significante‬
‭verstoringsniveau‬‭in‬‭cognitieve,‬‭emotionele‬‭of‬‭gedragsmatige‬‭functioneren‬

, ‭Evaluatie‬‭van‬‭de‬‭DSM-5‬
‭●‬ ‭Betrouwbaarheid‬
‭-‬ ‭overeenstemming‬‭tussen‬‭clinici‬‭is‬‭er‬‭helaas‬‭vaak‬‭niet‬
‭●‬ ‭Te‬‭veel‬‭criteria‬‭te‬‭vaag‬‭en‬‭te‬‭ruim‬‭omschreven‬
‭-‬ ‭grotere‬‭kans‬‭op‬‭overdiagnosticering‬‭(bv.‬‭MCI)‬
‭●‬ ‭Te‬‭weinig‬‭aandacht‬‭voor‬‭culturele‬‭en‬‭etnische‬‭factoren‬
‭-‬ ‭opgesteld‬‭door‬‭blanke‬‭Amerikaanse‬‭psychiaters,‬‭psychologen‬‭en‬‭sociaal‬‭werkers‬
‭●‬ ‭Vervangen‬‭door‬‭dimensionale‬‭benadering‬
‭●‬ ‭Geen‬‭transdiagnostisch‬‭model‬
‭●‬ ‭Te‬‭weinig‬‭oog‬‭voor‬‭functionaliteit‬‭van‬‭gedragen‬‭positieve‬‭eigenschappen‬
‭●‬ ‭Stigmatisering‬

‭Kritiek‬‭op‬‭veranderingen‬‭in‬‭DSM-5‬
‭1.‬ ‭Uitbreiding‬‭van‬‭diagnosticeerbare‬‭stoornissen‬
‭2.‬ ‭Wijzigingen‬‭in‬‭classificatie‬‭van‬‭sommige‬‭stoornissen‬
‭3.‬ ‭Veranderingen‬‭in‬‭classificatiecriteria‬‭voor‬‭specifieke‬‭stoornissen‬
‭4.‬ ‭Herzieningsproces‬

‭Voor-‬‭en‬‭nadelen‬‭van‬‭het‬‭DSM-systeem‬
‭●‬ ‭Voordelen‬
‭-‬ ‭beschrijving‬‭van‬‭specifieke‬‭diagnostische‬‭criteria‬
‭-‬ ‭klachten/aanvullende‬‭gegevens‬‭vergelijken‬‭met‬‭normen‬
‭-‬ ‭wereldwijd‬‭gemeenschappelijke‬‭taal‬‭voor‬‭professionals/onderzoekers‬
‭●‬ ‭Nadelen‬
‭-‬ ‭vraagtekens‬‭bij‬‭specifieke‬‭criteria‬‭(bv.‬‭depressie‬‭moet‬‭2‬‭weken‬‭duren)‬
‭-‬ ‭systeem‬‭leunt‬‭te‬‭veel‬‭op‬‭medisch‬‭model‬
‭-‬ ‭te‬‭veel‬‭nadruk‬‭op‬‭betrokenne‬‭en‬‭te‬‭weinig‬‭op‬‭externe‬‭invloeden‬
‭-‬ ‭geen‬‭aandacht‬‭voor‬‭hoe‬‭goed‬‭iemand‬‭in‬‭specifieke‬‭situatie‬‭kan‬‭functioneren‬
‭-‬ ‭kan‬‭mensen‬‭stigmatiseren:‬‭sticker‬‭van‬‭psychiattrische‬‭diagnose‬

‭Het‬‭klinische‬‭interview‬
‭●‬ ‭Behandelaar‬‭en‬‭patiënt‬‭in‬‭gesprek‬‭met‬‭elkaar‬‭→‬‭interactie‬
‭●‬ ‭Feiten‬‭en‬‭gegevens‬‭maar‬‭ook‬‭emoties‬‭en‬‭gedrag‬‭en‬‭invloed‬‭die‬‭dat‬‭heeft‬‭op‬‭emoties‬
‭1.‬ ‭In‬‭eigen‬‭woorden‬‭beschrijven‬‭wat‬‭het‬‭probleem‬‭is‬
‭2.‬ ‭Doorvragen‬‭op‬‭bepaalde‬‭aspecten‬‭van‬‭gepresenteerde‬‭probleem‬
‭3.‬ ‭Gebeurtenissen‬‭die‬‭probleem‬‭verergeren‬
‭Gegevens‬‭verzamelen‬ ‭●‬ ‭Algemene‬‭en‬‭demografische‬‭kenmerken‬

‭ eschrijving‬‭van‬
B ‭‬
● ‭ oe‬‭kijkt‬‭patiënt‬‭tegen‬‭probleem‬‭aan?‬
H
‭gepresenteerde‬‭probleem‬ ‭●‬ ‭Welke‬‭verontrustende‬‭gedragingen,‬‭gedachten‬‭en‬‭gevoelens‬‭noemt‬‭hij/zij?‬
‭●‬ ‭Welke‬‭invloed‬‭hebben‬‭die‬‭gedachten‬‭en‬‭gevoelens‬‭op‬‭functioneren?‬
‭●‬ ‭Wanneer‬‭is‬‭het‬‭probleem‬‭ontstaan?‬

‭Psychosociale‬‭geschiedenis‬ ‭●‬ ‭Ontwikkelingsgeschiedenis:‬‭gezinssituatie,‬‭opleiding,‬‭sociale‬‭ontwikkeling…‬

‭ edische‬‭en‬‭psychiatrische‬
M ‭‬ B
● ‭ ehandelingen‬‭en‬‭opnames‬‭in‬‭het‬‭verleden‬
‭geschiedenis‬ ‭●‬ ‭Huid‬‭probleem‬‭terugkerende‬‭episode‬‭van‬‭ouder‬‭probleem?‬
‭●‬ ‭Hoe‬‭is‬‭het‬‭probleem‬‭in‬‭het‬‭verleden‬‭behandeld,‬‭was‬‭dat‬‭succesvol?‬

‭ omatische‬‭problemen‬‭en‬
S ‭●‬ ‭Invloed‬‭van‬‭somatische‬‭problemen‬‭op‬‭huidige‬‭problemen‬
‭medicijngebruik‬