Inleiding MW
Van de Water Lars
,Inhoud
Deel 1....................................................................................................................................................... 3
1 Beroepsprofiel: Een referentiekader voor MW.................................................................................... 3
1.1 De kern: positionering van MW .............................................................................................. 4
Waardeoriëntatie: moreel handelen............................................................................................... 4
Waardeoriëntatie ............................................................................................................................ 4
De Capability benadering ................................................................................................................ 5
1.1.2 Reflecteren ............................................................................................................................. 7
1.1.3 eigenaarschap en ontwikkeling .............................................................................................. 7
1.2 leidende principes ......................................................................................................................... 7
1.2.1 Specificiteit van MW: MW’ers hanteren een generalistisch perspectief ............................... 7
1.2.2 MW’ers werken krachtgericht................................................................................................ 9
1.2.3 MW’ers werken contextgericht............................................................................................ 11
1.2.4 MW’ers werken methodisch ................................................................................................ 12
1.2.5 MW’ers werken politiserend ................................................................................................ 13
1.3.1 Kerndoelstellingen van MW ................................................................................................. 14
1.3.2 Kerntaken van MW ............................................................................................................... 14
Deel 2..................................................................................................................................................... 15
2 MW in actie ................................................................................................................................... 15
2.1 Wie wordt er cliënt en waarom?........................................................................................... 15
2.2 Globaal beeld: 3 segmenten.................................................................................................. 18
2.2.1 Hulp- en dienstverlening aan cliënt(systemen) ............................................................. 18
Directe hulpverlening .................................................................................................................... 18
Indirecte hulpverlening ................................................................................................................. 21
2.2.2 Werken in en vanuit een arbeidsomgeving.......................................................................... 24
2.2.3 Werken aan professionaliteit en professionalisering ........................................................... 26
2.3.2 Het generieke inschattingsproces of assessment ................................................................ 27
De intake........................................................................................................................................ 27
Intakegesprek: Werken met standaard formulier? ....................................................................... 30
Dichterbij ....................................................................................................................................... 32
Dichterbij, intakeprocedure ‘nieuwe stijl’ ..................................................................................... 32
Omslag nodig ................................................................................................................................. 33
Zet je diversiteitsbril op ..................................................................................................................... 35
3 Kerntaken van het MW ...................................................................................................................... 38
3.1 Praktische hulpverlening ................................................................................................... 40
7 subtaken binnen de praktische HV............................................................................................. 41
, 3.2 Informatieve hulpverlening ............................................................................................... 46
3.3 Psychosociale hulpverlening ............................................................................................. 61
4e cluster van kerntaken ................................................................................................................ 82
Terugkomdag 3 PPT ........................................................................................................................... 91
Deel 2................................................................................................................................................... 100
Communicatietheorie.................................................................................................................. 100
Communicatietheorie – 5 axioma’s............................................................................................. 100
1. Axioma 1: Beïnvloedingstheorie .............................................................................................. 101
1.1 Binnenkant – buitenkant - overkant...................................................................................... 101
1.2 Context .................................................................................................................................. 101
1.3 Nut voor MW ......................................................................................................................... 102
Axioma 2: Taal van de beïnvloeding ................................................................................................ 109
2.1 De buitenkant heeft 2 talen .................................................................................................. 109
2.2 Focus op analoge taal ............................................................................................................ 109
2.3 Nut voor MW’er .................................................................................................................... 109
Axioma 3: Interpunctie .................................................................................................................... 110
3.1 Begrippen .............................................................................................................................. 110
Axioma 4: Gelaagdheid van communicatie ..................................................................................... 111
4.1 Inhoud vs betrekking ............................................................................................................. 111
4.2 Belangrijke begrippen – Nut voor MW’er ............................................................................. 111
Axioma 5: symmetrische en complementaire interactie ................................................................ 112
Zie geschiedenis MW op canvas. (LEERSTOF) ................................................................................. 115
Modellen - Perspectieven - Contextueel kunnen kijken ................................................................. 115
1. Persoonsgericht Vs. Wisselwerkingsgericht model ............................................................. 115
2. Gezinsontwikkelingspersectief – Hechting.............................................................................. 116
3. Oplossingsgericht perspectief ................................................................................................. 121
4. Ervaringsgericht perspectief .................................................................................................... 123
Gezinsontwikkelingsperspectief – Contextueel kijken .................................................................... 124
Contextueel kijken – belangrijke basisbegrippen........................................................................ 129
Contextueel kijken – Intergenerationeel perspectief ................................................................. 134
Contextueel kijken – Basishouding.............................................................................................. 136
,Deel 1
1 Beroepsprofiel: Een referentiekader voor MW
De globale definitie van sociaal werk:
- Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social
change and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people.
Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities
are central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences,
humanities and indigenous knowledge, social work engages people and structures to address
life challenges and enhance wellbeing. (The definition may be amplified at national and/or
regional levels.)
5 krachtlijnen in het SW staan centraal:
1) Politiserend werken: Sociaal werkers moeten ervoor
zorgen dat mensen hun sociale rechten en voordelen
benutten. Ook moeten SW’ers aandacht hebben voor
structurele oorzaken van sociale problemen en
moeten de beleidsmakers erop wijzen dat mensen
benadelen op structureel vlak moet worden
aangepakt.
2) Nabijheid: Sociaal werkers moeten zo dicht mogelijk aanwezig zijn in de leefwereld van de
cliënt. Nabijheid wordt bereikt wanneer de SW zo laagdrempelig en onvoorwaardelijk
mogelijk te werk gaat. Huisbezoeken zijn ook een zeer goede manier om nabijheid te
vergroten tussen SW en cliënt.
3) Proceslogica: Sociaal werkers moeten hun handelen en hulpverlening voortdurend
afstemmen op verwachte en onverwachte gebeurtenissen die zich voordoen tijdens het
begeleidingsproces van de cliënt. Ze werken procesmatig. De mensen, situaties en
omstandigheden waarin sociaal werk plaatsvindt, zijn steeds uniek en moeilijk voorspelbaar.
De proceslogica is niet enkel eigen aan individuele situaties, maar is ook cruciaal om sociale
initiatieven te ontwikkelen waarbij het sociaal werk een eerder experimenterende functie
heeft.
4) Generalistisch sociaal werk: Het is belangrijk dat een sociaal werker steeds naar heel de
situatie kijkt van de cliënt en niet naar 1 probleem dat de cliënt heeft. Een generalistische
sociaal werker kan met veel verschillende soorten problemen omgaan en beschikt over een
breed spectrum aan kennis en vaardigheden.
5) Verbindend: Als sociaal werker maak je continue verbindingen tussen mensen in kwetsbare
situaties en andere diensten, hulpverleners en beleidsmakers. Sociaal werk verbindt binnen
de leefwereld van mensen en tussen de leefwereld en de maatschappij. Sociaal werkers
stimuleren het gevoel van samenhorigheid en het zoeken van gemeenschappelijkheid in het
anders-zijn.
, 1.1 De kern: positionering van MW
Drie kerndoelen van het maatschappelijk werk:
- mensen tot hun recht laten komen
- mensen aan hun recht laten komen
- bouwen aan sociale systemen
Waardeoriëntatie: moreel handelen
Maatschappelijk werk is een normatief beroep. Dat betekend dat naast het professioneel handelen
er ook rekening wordt gehouden met waarden en normen. Centrale waarden zoals solidariteit,
streven naar menselijke waardigheid en het bevorderen van sociale rechtvaardigheid zijn
fundamentele bouwstenen voor MW’ers.
Een maatschappelijk werker moet steeds vertrekken vanuit de vragen en noden van de cliënt die
voor hem zit. Je hulpverlening moet afgesteld zijn op maat van de cliënten en met het gebruik van
empowerment. Het is wel belangrijk dat de MW’er een evenwicht zoekt tussen het professionele
aspect en de nabijheid( emotioneel) met de cliënt.
Een MW’er die kwaliteitsvol wil handelen en zichzelf wilt verbeteren, zal voortdurend reflecteren
over zijn handelen.
Waardeoriëntatie
De basiswaarden waaruit het MW vertrekt, zijn fundamenten voor het
handelen van MW’ers. Internationale verklaringen en verdragen van
mensenrechten vormen gemeenschappelijke normen en rechten die de
referentiekader vormen waaruit de MW’er handelt . Voorbeelden van
verklaringen of verdragen is de universele verklaring van de rechten
van de mens, het verdrag van de rechten van het kind enzovoort..
Maatschappelijk werk heeft een eigen waardeoriëntatie. De
overkoepelende waarde in het MW is solidariteit met de mens-in-
nood. Dit betekend dat je de cliënt zonder vooroordeel bekijkt, en dat
je (h)erkend dat deze persoon in nood is. Dit doe je zonder dat je de schuld in de cliënt zijn schoenen
schuift.
MW is gebaseerd op respect voor de waardigheid van alle mensen en de rechten die hieruit
doorvloeien. De maatschappelijk werkers hebben de verantwoordelijkheid om de sociale
rechtvaardigheid te bevorderen, in relatie met de cliënten en de samenleving.
Voorbeelden van uitdagingen binnen het MW:
- Discriminatie wegwerken
- Diversiteit erkennen en er met leren omgaan
- Het rechtvaardig verdelen van middelen ( bv. Laptops, huursupsidies, hulpgelden…)
Van de Water Lars
,Inhoud
Deel 1....................................................................................................................................................... 3
1 Beroepsprofiel: Een referentiekader voor MW.................................................................................... 3
1.1 De kern: positionering van MW .............................................................................................. 4
Waardeoriëntatie: moreel handelen............................................................................................... 4
Waardeoriëntatie ............................................................................................................................ 4
De Capability benadering ................................................................................................................ 5
1.1.2 Reflecteren ............................................................................................................................. 7
1.1.3 eigenaarschap en ontwikkeling .............................................................................................. 7
1.2 leidende principes ......................................................................................................................... 7
1.2.1 Specificiteit van MW: MW’ers hanteren een generalistisch perspectief ............................... 7
1.2.2 MW’ers werken krachtgericht................................................................................................ 9
1.2.3 MW’ers werken contextgericht............................................................................................ 11
1.2.4 MW’ers werken methodisch ................................................................................................ 12
1.2.5 MW’ers werken politiserend ................................................................................................ 13
1.3.1 Kerndoelstellingen van MW ................................................................................................. 14
1.3.2 Kerntaken van MW ............................................................................................................... 14
Deel 2..................................................................................................................................................... 15
2 MW in actie ................................................................................................................................... 15
2.1 Wie wordt er cliënt en waarom?........................................................................................... 15
2.2 Globaal beeld: 3 segmenten.................................................................................................. 18
2.2.1 Hulp- en dienstverlening aan cliënt(systemen) ............................................................. 18
Directe hulpverlening .................................................................................................................... 18
Indirecte hulpverlening ................................................................................................................. 21
2.2.2 Werken in en vanuit een arbeidsomgeving.......................................................................... 24
2.2.3 Werken aan professionaliteit en professionalisering ........................................................... 26
2.3.2 Het generieke inschattingsproces of assessment ................................................................ 27
De intake........................................................................................................................................ 27
Intakegesprek: Werken met standaard formulier? ....................................................................... 30
Dichterbij ....................................................................................................................................... 32
Dichterbij, intakeprocedure ‘nieuwe stijl’ ..................................................................................... 32
Omslag nodig ................................................................................................................................. 33
Zet je diversiteitsbril op ..................................................................................................................... 35
3 Kerntaken van het MW ...................................................................................................................... 38
3.1 Praktische hulpverlening ................................................................................................... 40
7 subtaken binnen de praktische HV............................................................................................. 41
, 3.2 Informatieve hulpverlening ............................................................................................... 46
3.3 Psychosociale hulpverlening ............................................................................................. 61
4e cluster van kerntaken ................................................................................................................ 82
Terugkomdag 3 PPT ........................................................................................................................... 91
Deel 2................................................................................................................................................... 100
Communicatietheorie.................................................................................................................. 100
Communicatietheorie – 5 axioma’s............................................................................................. 100
1. Axioma 1: Beïnvloedingstheorie .............................................................................................. 101
1.1 Binnenkant – buitenkant - overkant...................................................................................... 101
1.2 Context .................................................................................................................................. 101
1.3 Nut voor MW ......................................................................................................................... 102
Axioma 2: Taal van de beïnvloeding ................................................................................................ 109
2.1 De buitenkant heeft 2 talen .................................................................................................. 109
2.2 Focus op analoge taal ............................................................................................................ 109
2.3 Nut voor MW’er .................................................................................................................... 109
Axioma 3: Interpunctie .................................................................................................................... 110
3.1 Begrippen .............................................................................................................................. 110
Axioma 4: Gelaagdheid van communicatie ..................................................................................... 111
4.1 Inhoud vs betrekking ............................................................................................................. 111
4.2 Belangrijke begrippen – Nut voor MW’er ............................................................................. 111
Axioma 5: symmetrische en complementaire interactie ................................................................ 112
Zie geschiedenis MW op canvas. (LEERSTOF) ................................................................................. 115
Modellen - Perspectieven - Contextueel kunnen kijken ................................................................. 115
1. Persoonsgericht Vs. Wisselwerkingsgericht model ............................................................. 115
2. Gezinsontwikkelingspersectief – Hechting.............................................................................. 116
3. Oplossingsgericht perspectief ................................................................................................. 121
4. Ervaringsgericht perspectief .................................................................................................... 123
Gezinsontwikkelingsperspectief – Contextueel kijken .................................................................... 124
Contextueel kijken – belangrijke basisbegrippen........................................................................ 129
Contextueel kijken – Intergenerationeel perspectief ................................................................. 134
Contextueel kijken – Basishouding.............................................................................................. 136
,Deel 1
1 Beroepsprofiel: Een referentiekader voor MW
De globale definitie van sociaal werk:
- Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social
change and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people.
Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities
are central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences,
humanities and indigenous knowledge, social work engages people and structures to address
life challenges and enhance wellbeing. (The definition may be amplified at national and/or
regional levels.)
5 krachtlijnen in het SW staan centraal:
1) Politiserend werken: Sociaal werkers moeten ervoor
zorgen dat mensen hun sociale rechten en voordelen
benutten. Ook moeten SW’ers aandacht hebben voor
structurele oorzaken van sociale problemen en
moeten de beleidsmakers erop wijzen dat mensen
benadelen op structureel vlak moet worden
aangepakt.
2) Nabijheid: Sociaal werkers moeten zo dicht mogelijk aanwezig zijn in de leefwereld van de
cliënt. Nabijheid wordt bereikt wanneer de SW zo laagdrempelig en onvoorwaardelijk
mogelijk te werk gaat. Huisbezoeken zijn ook een zeer goede manier om nabijheid te
vergroten tussen SW en cliënt.
3) Proceslogica: Sociaal werkers moeten hun handelen en hulpverlening voortdurend
afstemmen op verwachte en onverwachte gebeurtenissen die zich voordoen tijdens het
begeleidingsproces van de cliënt. Ze werken procesmatig. De mensen, situaties en
omstandigheden waarin sociaal werk plaatsvindt, zijn steeds uniek en moeilijk voorspelbaar.
De proceslogica is niet enkel eigen aan individuele situaties, maar is ook cruciaal om sociale
initiatieven te ontwikkelen waarbij het sociaal werk een eerder experimenterende functie
heeft.
4) Generalistisch sociaal werk: Het is belangrijk dat een sociaal werker steeds naar heel de
situatie kijkt van de cliënt en niet naar 1 probleem dat de cliënt heeft. Een generalistische
sociaal werker kan met veel verschillende soorten problemen omgaan en beschikt over een
breed spectrum aan kennis en vaardigheden.
5) Verbindend: Als sociaal werker maak je continue verbindingen tussen mensen in kwetsbare
situaties en andere diensten, hulpverleners en beleidsmakers. Sociaal werk verbindt binnen
de leefwereld van mensen en tussen de leefwereld en de maatschappij. Sociaal werkers
stimuleren het gevoel van samenhorigheid en het zoeken van gemeenschappelijkheid in het
anders-zijn.
, 1.1 De kern: positionering van MW
Drie kerndoelen van het maatschappelijk werk:
- mensen tot hun recht laten komen
- mensen aan hun recht laten komen
- bouwen aan sociale systemen
Waardeoriëntatie: moreel handelen
Maatschappelijk werk is een normatief beroep. Dat betekend dat naast het professioneel handelen
er ook rekening wordt gehouden met waarden en normen. Centrale waarden zoals solidariteit,
streven naar menselijke waardigheid en het bevorderen van sociale rechtvaardigheid zijn
fundamentele bouwstenen voor MW’ers.
Een maatschappelijk werker moet steeds vertrekken vanuit de vragen en noden van de cliënt die
voor hem zit. Je hulpverlening moet afgesteld zijn op maat van de cliënten en met het gebruik van
empowerment. Het is wel belangrijk dat de MW’er een evenwicht zoekt tussen het professionele
aspect en de nabijheid( emotioneel) met de cliënt.
Een MW’er die kwaliteitsvol wil handelen en zichzelf wilt verbeteren, zal voortdurend reflecteren
over zijn handelen.
Waardeoriëntatie
De basiswaarden waaruit het MW vertrekt, zijn fundamenten voor het
handelen van MW’ers. Internationale verklaringen en verdragen van
mensenrechten vormen gemeenschappelijke normen en rechten die de
referentiekader vormen waaruit de MW’er handelt . Voorbeelden van
verklaringen of verdragen is de universele verklaring van de rechten
van de mens, het verdrag van de rechten van het kind enzovoort..
Maatschappelijk werk heeft een eigen waardeoriëntatie. De
overkoepelende waarde in het MW is solidariteit met de mens-in-
nood. Dit betekend dat je de cliënt zonder vooroordeel bekijkt, en dat
je (h)erkend dat deze persoon in nood is. Dit doe je zonder dat je de schuld in de cliënt zijn schoenen
schuift.
MW is gebaseerd op respect voor de waardigheid van alle mensen en de rechten die hieruit
doorvloeien. De maatschappelijk werkers hebben de verantwoordelijkheid om de sociale
rechtvaardigheid te bevorderen, in relatie met de cliënten en de samenleving.
Voorbeelden van uitdagingen binnen het MW:
- Discriminatie wegwerken
- Diversiteit erkennen en er met leren omgaan
- Het rechtvaardig verdelen van middelen ( bv. Laptops, huursupsidies, hulpgelden…)
