Webcollege 1
- begripsvorming en vooroordelen
- plaats van het strafrecht
- doelen van het strafrecht
- functies van het strafrecht
- structuur van het strafrecht
- legaliteitsbeginsel
● Het verbod op analogische interpretatie → elektriciteitsarrest,
Runescape-arrest
- bestanddelen en elementen
- voorwaarden voor strafbaarheid
- delictsvormen
- onderscheid misdrijf en overtreding
- opzet en schuld
Begripsvorming en vooroordelen
Grondrechten van een persoon kunnen in het geding komen bij het strafrecht. Daar moet
ook opgelet worden. Daar wordt ook aandacht aan besteed binnen de webcolleges.
Plaats van het strafrecht
Publiekrecht → Straf(proces)recht
→ Bestuurs(proces)recht
→ Staatsrecht
OM is partij van de staat, maar namens het volk belast met de vervolging van de verdachte
(de procedure).
Doelen van het strafrecht
→ Vergelding → Door leedtoevoeging (de straf)
Doelen → Generale preventie → Voorkomen dat anderen dergelijke sf plegen (dat
niemand het doet.
→ Speciale preventie → Recidive voorkomen (dat diegene het niet meer
doet)
Functie van het strafrecht
- Tegengaan van eigenrichting (oog om oog… tand om tand)
- Geweldsmonopolie ligt bij de Staat (De staat is de enige die mag straffen, om zo
enige structuur in de samenleving aan te brengen).
- Handhaving openbare orde d.m.v. straffen, vergelding
Structuur van het strafrecht
→ Materieel → Wat is een strafbaar feit?
Straf(proces)recht → Formeel → Welke regels zijn van toepassing, wanneer
sprake is van een strafbaar feit
→ Sanctierecht → (Boeterecht) Voorwaarden voor het opleggen
van een straf.
,Structuur van het strafrecht: Materieel strafrecht
- Het materieel strafrecht bepaalt welk gedrag niet is toegestaan en welke personen
daarvoor kunnen worden gestraft.
- Wetboek van strafrecht (Sr)
- Drie boeken:
1. Algemene bepalingen (sanctierecht)
2. misdrijven
3. overtredingen
- Bijzondere wetten (Zoals: Opiumwet, WVW en WWM)
Structuur van het strafrecht: Formeel strafrecht
- Het formele strafrecht bepaalt welke regels moeten worden gevolgd wanneer een
norm van het materiële strafrecht (vermoedelijk) is overtreden.
- Wetboek van Strafvordering (Sv)
- Het formele strafrecht voor het grootste gedeelte in het wetboek van strafvorderingen
geregeld.
- Van aanhouding tot tenuitvoerlegging.
Structuur van het strafrecht: De wet als bron
→ WvRr (commune strafrecht) → Bk 1. alg, bk 2. misdrijven,
bk 3 overtredingen
De wet → Aanvullende Wetten (bijzondere strafrecht) → Vijboorbeeld Opw, WWM,
WVW
→ Lagere wetgeving → APV’s en Provinciale
verordeningen
Structuur van het strafrecht: Andere bronnen
- Jurisprudentie
- Internationale verdragen (denk aan EVRM)
Het legaliteitsbeginsel
Art. 1 Sr:
Geen feit is strafbaar dan op grond van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling.
Belangrijk beginsel, opgedeeld uit meerdere deel beginselen
,De deelbeginselen van het legaliteitsbeginsel
1. Bepaling moet duidelijk zijn (lex certa)
- Welk specifiek gedrag onder welke voorwaarden strafbaar.
2. Verbod van terugwerkende kracht (nulla poena)
- Kan niet worden gestraft voor gedraging die ten tijde van het begaan van die
gedraging nog niet strafbaar was.
3. Verbod van gewoonterecht (lex scripta)
- De bepaling moet opgeschreven zijn. (Gewoonterecht wordt dus niet gebruikt
in het strafrecht)
4. Verbod van analogie
- De rechterlijke macht heeft 4 interpretatiemethoden
1. Wetshistorische interpretatie (memorie van toelichting, ontstaan wet)
2. Grammaticale interpretatie (Wat staat er letterlijk in de wet)
3. Systematische interpretatie (Welke plek neemt deze strafbepaling in,
binnen de wet)
4. Teleologische interpretatie (Doel van de wetgever)
- De rechter heeft dus GEEN analogische interpretatie. (elektriciteitsarrest)
Het verbod op analogische interpretatie
- De rechter mag strafbepalingen NIET analogisch interpreteren
- Verbod van analogie: Verbod aan de strafrechter opgelegd, om geiten die niet zwart
op wit strafbaar zijn gesteld, toch onder een strafbaar feit te brengen. Vloeit voort uit
legaliteitsbeginsel.
- Elektriciteitsarrest HR 23 mei 1921, BJN 080324: Het aanmerken van het aftappen
van elektriciteit als het ‘wegnemen van een goed’ ex art. 310 Sr is GEEN
analogische interpretatie.
(Tandarts had een pinnetje tussen de elektriciteitsmeter gedaan, zodat er niet gezien
kon worden hoeveel stroom de tandarts gebruikte, dat werd ontdekt en werd een
procedure gestart. De vraag werd “Is elektriciteit een goed”. In het BW staat dat een
goed, tastbaar moet zijn. Dat moet je kunnen vastpakken. Hier acht de HR dat het
goed niet alleen van stoffelijke aard hoeft te zijn. Zolang “het goed” een zekere
maatschappelijke economische waarde heeft, kan het beschouwd worden als “een
goed”.)
- Meer recent HR 31 januari 2012, LJN BQ9251: virtueel amulet en masker uit
Runescape werd als een ‘goed’ aangemerkt.
Soorten delicten
- Misdrijven en overtredingen
- Commissie- en omissiedelicten
- Formeel en materieel delict
- Gronddelict, gekwalificeerde en geprivilegieerde delicten
, Misdrijven vs. overtredingen
- Misdrijven: Delicten die indruisen tegen fundamentele normen en waarden in de
maatschappij. Bijvoorbeeld moord, diefstal, verkrachting. Dus over het algemeen
ernstigere feiten dan overtredingen. Opgenomen in Boek 2 van het Wetboek van
Strafrecht.
- Overtredingen: Delicten, gedragingen die strafbaar zijn gesteld om de maatschappij
te ordenen en die niet zo zeer fundamentele normen en waarden schenden. Bij
overtredingen denk je bijvoorbeeld aan het overtreden van verkeersregels of
wildplassen. Opgenomen in Boek 3 van het Wetboek van Strafrecht.
Belang onderscheid misdrijven en overtredingen
1. Procesrechtelijke: zie de indeling van het wetboek van strafrecht. Welke rechter is
bevoegd? → Absolute competentie
2. Materieelrechtelijke: Poging tot overtreding of medeplichtigheid bij overtreding is niet
strafbaar. Poging tot en medeplichtigheid bij een misdrijf is wel strafbaar.
3. Bij vervolgen van een misdrijf zijn andere en verdergaande
opsporingsbevoegdheden van toepassing die ingrijpend kunnen zijn voor de
verdachte. Dit is bij een overtreding niet het geval.
Commissie- vs. Omissiedelicten
- Commissiedelicten: Zijn delicten die een doen, een handelen )of de rechtsgevolgen
daarvan) strafbaar stellen.
- Omissiedelicten: Zijn delicten die niet worden gepleegd door handelen, maar door
een nalaten. Op maar enkele plaatsen wordt een nalaten in de wet strafbaar gesteld.
Bijvoorbeeld art. 250 Sr (geen hulp verlenen of verschaffen als iemand in
levensgevaar is, terwijl jij geen gevaar loopt als je hulp biedt).
Materieel vs. formeel delict
- Formeel delict: Staan in de wet omschreven als een handeling en dus een specifiek
omschreven activiteit. Het verrichten van deze handeling is strafbaar gesteld.
Bijvoorbeeld het wegnemen van een goed (diefstal), meer dan 40 km/u te hard rijden
(snelheidsovertreding), het invoeren van cocaïne (overtreding van de Opiumwet).
- Materieel delict (gevolgsdelict): Niet de handeling is strafbaar gesteld, maar het
veroorzaken van het gevolg. Hier is dus niet van belang welke handeling heeft geleid
tot het strafbare gevolg. Voldoende is dat het strafbare gevolg is ingetreden.
Bijvoorbeeld doodslag art 287 Sr, de wijze waarop de ander is gedood wordt niet
omschreven, voor de strafbaarheid doet het er niet toe op welke wijze dit door een
ander (opzettelijk) bewerkstelligd is.
Gekwalificeerde- vs. geprivilegieerde delicten
Gronddelict → Gekwalificeerd → Strafverzwarend bestanddeel
→ Geprivilegieerd → Strafverlichtend bestanddeel
- begripsvorming en vooroordelen
- plaats van het strafrecht
- doelen van het strafrecht
- functies van het strafrecht
- structuur van het strafrecht
- legaliteitsbeginsel
● Het verbod op analogische interpretatie → elektriciteitsarrest,
Runescape-arrest
- bestanddelen en elementen
- voorwaarden voor strafbaarheid
- delictsvormen
- onderscheid misdrijf en overtreding
- opzet en schuld
Begripsvorming en vooroordelen
Grondrechten van een persoon kunnen in het geding komen bij het strafrecht. Daar moet
ook opgelet worden. Daar wordt ook aandacht aan besteed binnen de webcolleges.
Plaats van het strafrecht
Publiekrecht → Straf(proces)recht
→ Bestuurs(proces)recht
→ Staatsrecht
OM is partij van de staat, maar namens het volk belast met de vervolging van de verdachte
(de procedure).
Doelen van het strafrecht
→ Vergelding → Door leedtoevoeging (de straf)
Doelen → Generale preventie → Voorkomen dat anderen dergelijke sf plegen (dat
niemand het doet.
→ Speciale preventie → Recidive voorkomen (dat diegene het niet meer
doet)
Functie van het strafrecht
- Tegengaan van eigenrichting (oog om oog… tand om tand)
- Geweldsmonopolie ligt bij de Staat (De staat is de enige die mag straffen, om zo
enige structuur in de samenleving aan te brengen).
- Handhaving openbare orde d.m.v. straffen, vergelding
Structuur van het strafrecht
→ Materieel → Wat is een strafbaar feit?
Straf(proces)recht → Formeel → Welke regels zijn van toepassing, wanneer
sprake is van een strafbaar feit
→ Sanctierecht → (Boeterecht) Voorwaarden voor het opleggen
van een straf.
,Structuur van het strafrecht: Materieel strafrecht
- Het materieel strafrecht bepaalt welk gedrag niet is toegestaan en welke personen
daarvoor kunnen worden gestraft.
- Wetboek van strafrecht (Sr)
- Drie boeken:
1. Algemene bepalingen (sanctierecht)
2. misdrijven
3. overtredingen
- Bijzondere wetten (Zoals: Opiumwet, WVW en WWM)
Structuur van het strafrecht: Formeel strafrecht
- Het formele strafrecht bepaalt welke regels moeten worden gevolgd wanneer een
norm van het materiële strafrecht (vermoedelijk) is overtreden.
- Wetboek van Strafvordering (Sv)
- Het formele strafrecht voor het grootste gedeelte in het wetboek van strafvorderingen
geregeld.
- Van aanhouding tot tenuitvoerlegging.
Structuur van het strafrecht: De wet als bron
→ WvRr (commune strafrecht) → Bk 1. alg, bk 2. misdrijven,
bk 3 overtredingen
De wet → Aanvullende Wetten (bijzondere strafrecht) → Vijboorbeeld Opw, WWM,
WVW
→ Lagere wetgeving → APV’s en Provinciale
verordeningen
Structuur van het strafrecht: Andere bronnen
- Jurisprudentie
- Internationale verdragen (denk aan EVRM)
Het legaliteitsbeginsel
Art. 1 Sr:
Geen feit is strafbaar dan op grond van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling.
Belangrijk beginsel, opgedeeld uit meerdere deel beginselen
,De deelbeginselen van het legaliteitsbeginsel
1. Bepaling moet duidelijk zijn (lex certa)
- Welk specifiek gedrag onder welke voorwaarden strafbaar.
2. Verbod van terugwerkende kracht (nulla poena)
- Kan niet worden gestraft voor gedraging die ten tijde van het begaan van die
gedraging nog niet strafbaar was.
3. Verbod van gewoonterecht (lex scripta)
- De bepaling moet opgeschreven zijn. (Gewoonterecht wordt dus niet gebruikt
in het strafrecht)
4. Verbod van analogie
- De rechterlijke macht heeft 4 interpretatiemethoden
1. Wetshistorische interpretatie (memorie van toelichting, ontstaan wet)
2. Grammaticale interpretatie (Wat staat er letterlijk in de wet)
3. Systematische interpretatie (Welke plek neemt deze strafbepaling in,
binnen de wet)
4. Teleologische interpretatie (Doel van de wetgever)
- De rechter heeft dus GEEN analogische interpretatie. (elektriciteitsarrest)
Het verbod op analogische interpretatie
- De rechter mag strafbepalingen NIET analogisch interpreteren
- Verbod van analogie: Verbod aan de strafrechter opgelegd, om geiten die niet zwart
op wit strafbaar zijn gesteld, toch onder een strafbaar feit te brengen. Vloeit voort uit
legaliteitsbeginsel.
- Elektriciteitsarrest HR 23 mei 1921, BJN 080324: Het aanmerken van het aftappen
van elektriciteit als het ‘wegnemen van een goed’ ex art. 310 Sr is GEEN
analogische interpretatie.
(Tandarts had een pinnetje tussen de elektriciteitsmeter gedaan, zodat er niet gezien
kon worden hoeveel stroom de tandarts gebruikte, dat werd ontdekt en werd een
procedure gestart. De vraag werd “Is elektriciteit een goed”. In het BW staat dat een
goed, tastbaar moet zijn. Dat moet je kunnen vastpakken. Hier acht de HR dat het
goed niet alleen van stoffelijke aard hoeft te zijn. Zolang “het goed” een zekere
maatschappelijke economische waarde heeft, kan het beschouwd worden als “een
goed”.)
- Meer recent HR 31 januari 2012, LJN BQ9251: virtueel amulet en masker uit
Runescape werd als een ‘goed’ aangemerkt.
Soorten delicten
- Misdrijven en overtredingen
- Commissie- en omissiedelicten
- Formeel en materieel delict
- Gronddelict, gekwalificeerde en geprivilegieerde delicten
, Misdrijven vs. overtredingen
- Misdrijven: Delicten die indruisen tegen fundamentele normen en waarden in de
maatschappij. Bijvoorbeeld moord, diefstal, verkrachting. Dus over het algemeen
ernstigere feiten dan overtredingen. Opgenomen in Boek 2 van het Wetboek van
Strafrecht.
- Overtredingen: Delicten, gedragingen die strafbaar zijn gesteld om de maatschappij
te ordenen en die niet zo zeer fundamentele normen en waarden schenden. Bij
overtredingen denk je bijvoorbeeld aan het overtreden van verkeersregels of
wildplassen. Opgenomen in Boek 3 van het Wetboek van Strafrecht.
Belang onderscheid misdrijven en overtredingen
1. Procesrechtelijke: zie de indeling van het wetboek van strafrecht. Welke rechter is
bevoegd? → Absolute competentie
2. Materieelrechtelijke: Poging tot overtreding of medeplichtigheid bij overtreding is niet
strafbaar. Poging tot en medeplichtigheid bij een misdrijf is wel strafbaar.
3. Bij vervolgen van een misdrijf zijn andere en verdergaande
opsporingsbevoegdheden van toepassing die ingrijpend kunnen zijn voor de
verdachte. Dit is bij een overtreding niet het geval.
Commissie- vs. Omissiedelicten
- Commissiedelicten: Zijn delicten die een doen, een handelen )of de rechtsgevolgen
daarvan) strafbaar stellen.
- Omissiedelicten: Zijn delicten die niet worden gepleegd door handelen, maar door
een nalaten. Op maar enkele plaatsen wordt een nalaten in de wet strafbaar gesteld.
Bijvoorbeeld art. 250 Sr (geen hulp verlenen of verschaffen als iemand in
levensgevaar is, terwijl jij geen gevaar loopt als je hulp biedt).
Materieel vs. formeel delict
- Formeel delict: Staan in de wet omschreven als een handeling en dus een specifiek
omschreven activiteit. Het verrichten van deze handeling is strafbaar gesteld.
Bijvoorbeeld het wegnemen van een goed (diefstal), meer dan 40 km/u te hard rijden
(snelheidsovertreding), het invoeren van cocaïne (overtreding van de Opiumwet).
- Materieel delict (gevolgsdelict): Niet de handeling is strafbaar gesteld, maar het
veroorzaken van het gevolg. Hier is dus niet van belang welke handeling heeft geleid
tot het strafbare gevolg. Voldoende is dat het strafbare gevolg is ingetreden.
Bijvoorbeeld doodslag art 287 Sr, de wijze waarop de ander is gedood wordt niet
omschreven, voor de strafbaarheid doet het er niet toe op welke wijze dit door een
ander (opzettelijk) bewerkstelligd is.
Gekwalificeerde- vs. geprivilegieerde delicten
Gronddelict → Gekwalificeerd → Strafverzwarend bestanddeel
→ Geprivilegieerd → Strafverlichtend bestanddeel
