Samenvatting niet aangeboren hersenaandoeningen

Les 1, Inleiding niet aangeboren hersenaandoening
Anatomische indeling van het zenuwstelsel
• Centrale zenuwstelsel (CZS)
 hersenen
 ruggenmerg
• Perifere zenuwstelsel (PZS)
 spinale zenuwen/ruggemergzenuwen
 hersenzenuwen

 Het PZS bestaat uit buiten het centrale zenuwstelsel gelegen zenuwen.
 Anatomisch verdeelt men het PZS in twaalf paar hersenzenuwen en dertig paar
ruggenmergzenuwen.
 De hersenzenuwen staan in verbinding met de hersenen en de hersenstam en doorboren op
verschillende plaatsen de schedel.
 De ruggenmergzenuwen gaan uit van het ruggenmerg en verlaten het wervelkanaal tussen
de wervelbogen door..
 Het PZS heeft twee hoofdtaken:
1) Het zet prikkels in de zintuigen om in signalen en voert deze informatie naar het CZS;
2) Het brengt informatie van de hersenen naar spieren en klierweefsel.


• Sensorische zenuwen
 deze zenuwen geven signalen vanuit het perifere zenuwstelsel (alles behalve de
hersenen en het ruggenmerg) door aan het centrale zenuwstelsel. Zij zijn
verantwoordelijk voor het doorgeven van waarnemingen, dus prikkels uit de
omgeving en uit ons eigen lichaam.

Voorbeelden van prikkels zijn: aanrakingen op de huid, temperatuurverschillen en pijn.

• Motorische zenuwen
 deze zenuwen geven signalen (impulsen) vanuit het centrale zenuwstelsel door aan
het peri

Iemand ziet bijvoorbeeld met de ogen gevaar verschijnen en kan door aansturen van de spieren
vluchten. Dit ontstaat door de samenwerking van sensorisch en motorische zenuwcellen.

 Functioneel bestaat het motorische deel van het perifere zenuwstelsel uit een
willekeurig en een autonoom zenuwstelsel (onwillekeurig/automatisch)
 Het autonome zenuwstelsel wordt aangevoerd door het sympaticus en de
parasympaticus. De sympaticus brengt ons in actie (fight/flight, gaspedaal) en de
parasympaticus brengt ons terug in de rust en herstel toestand (rempedaal)

Hersenen = meest ingewikkelde orgaan van je lichaam.
• Hersenstam: vitale functies & basale motoriek (opvang en evenwichtsreacties)
• Cerebellum (kleine hersenen): Coördinatie, Houding en evenwicht
• Cerebrum (grote hersenen): denken en handelen, duale taken. Gesprek voeren en
lopen te gelijk. Drukke Straat oversteken en gesprekvoeren, jumping jacks en
moeilijke rekensommen te gelijk uitvoeren.

,Cerebrum

• 2 hemisferen ( hersenhelften)

 Linker hersenhelft dominant: Actieve deel logisch denken;
geordend verwerken van informatie; lezen, schrijven, spreken het actieve deel
 Rechter hersenhelft dominant: Het emotionele deel, oriëntatie van het lichaam in
de ruimte; begrip van kunst en muziek

 Hemisferen onderling verbonden door hersenbalk (corpus callosum)
 Corpus collosum zorgt er voor dat de linker en rechter hemisfeer met
elkaar kunnen communiceren. Vb rechts rondje maken, links vierkant,
daarna te gelijker tijd. Linker en rechter helft communiceren met elkaar
 Stel dat de hersen helften niet met elkaar verbonden zijn via hersenbalk
(sta voor de spiegel links zegt rok, rechts zegt broek).
 Gekruiste besturing (R hersenen stuurt L
lichaam aan en andersom)

 Hersencortext/ cerebrale cortex/
Hersenschors
 ontvangen, analyseren en
interpreteren van informatie en
omgezet in gedachten en
concrete aansturing van het
lichaam

 Limbisch systeem en basale ganglia (zenuwknopen)
 emotionele deel van de brein ook wel de persoonlijke apotheek van het
lichaam genoemd (emotionele geheugen, motivatie en genot)

 Basale kernen
 tussen station tussen de cortex en de kleine hersen, kunnen
bewegingsopdrachten bijsturen/ afremmen, waardoor bewegingen
soepeler kunnen plaats vinden. Zijn ook betrokken bij verstandelijke en
emotionele functies.


Cerebrale cortex: (hersenschors)
Frontaal kwab= frontale lobe
Pariëtaal kwab = parietal lobe
Temporaal kwab = temporal lobe
Occipitaal kwab = occipital lob

,Welke symptomen, stoornissen of beperkingen iemand krijgt hangt erg af van de locatie
waarin schade is ontstaan in de hersenen.
Lobus frontalis (voorhoofdskwab)
• Opbouwend, vooruit denken, plannen
• Impulsbeheersing/ Remming
• Motivatie
• Emotie regeling
• Sociaal gedrag
• Persoonlijkheid
• productie deel van taal (Broca)


Beschadiging lobus frontalis
• Apraxie (moeite hebben met de volgorde
van acties handelen vb)
• Ongeremd, onaangepast gedrag, Vloeken, ongepaste opmerkingen, onbeschoft
gedrag
• Gebrek aan lef, besluitvorming
• Impuls controle
• Problemen in formuleren en vinden van juiste woorden (Afasie= weten en begrijpen
wat je wilt zeggen maar de woorden niet kunnen vinden )
• Concentratie stoornissen
• Probleem oplossend vermogen
• Persoonlijkheidsveranderingen
• Broca (mogelijkheid om te spreken is aangetast)

Lobus frontalis, motorische schors
• Gekruisde aansturing van bewegingen in het lichaam
• In het gezicht, dezelfde kant
• Impulsen richting spieren
Beschadiging in motorische schors:
• Hemi-Parese: halfzijdige verlamming
• Hemi-plegie: gedeeltelijke halfzijdige verlamming
Lobus parietalis (pariëtaal Kwab)
Bewust worden van zintuigelijke informatie:
• Ruimtelijke inzicht
• Localisatie gevoels prikkels (pijn, warmte, kou)
• Stand van gewrichten (proprioceptie)
• Vermogen om voorwerpen op tast te herkennen
• Handelingen in juiste volgorde doen, rekenen
• Sturing van fijne motoriek

,Gevoelloosheid tegenovergestelde zijde

Beschadiging lobus parietalis:
• Gevoelloosheid zelfde zijde gezicht
• Hemineglect (halfzijdige verwaarlozing)
• Niet erkennen van eigen lichaamshelft
• Apraxie (volgorde handelen, niet meer weten in welke volgorde je
een appeltaart maakt)
Lobus occipitalis (Occipitaal kwab)
• Verwerking visuele prikkels, je weet wat je hebt gezien
• Zien van kleuren
• Zien van vorm
• Zien van bewegingen
• rechts: linkerhelft gezichtsveld - links: rechterhelft gezichtsveld

Beschadiging lobus occipitalis
• Hemianopsie
• Alleen licht en donker zichtbaar
• Snel overprikkeld, focus nodig op 1 voorwerp of persoon

 Lobus occipitalis ontvangt info uit beide gezichtsvelden bij beschadiging:
Hemianopsie tegenovergesteld gezichtsveld

Lobus temporalis (temporaal kwab)

• Bekend om geheugen processen
• Gehoorschors
• Gebied van Wernicke: spraakbegrip
 Begrip van taal, bij beschadiging, taal door andere wordt niet meer begrepen
• Links: taalgeheugen
• Rechts: meer visueel geheugen
Wisselwerking met occipital kwab
• Herkenning personen of voorwerpen
Beschadiging Lobus temporalis:
• Verlies van taalbegrip
• Verminderd korte termijngeheugen
• Agnosie (goed zien, maar niet herkennen)

,Cerebellum (kleine hersenen)
• Coördinatie van bewegingen
• Houding:
 Integratie van aanspanning en ontspanning van de spieren
 Balans/ Evenwicht
Informatie uit:
• Cerebrale cortex (info over voorgenomen bewegingen)
• Ruggenmerg (propriocepsis/sensorische informatie)
• Vestibulum (evenwichtsorgaan) (info over uitgevoerde bewegingen)
Beschadiging cerebellum:
• Motoriek is aanwezig en lopen is mogelijk, echter balansproblemen,
Dronkenmansgang en moeite met iets naar mond brengen
• Ataxie (langzame en ongecoördineerd bewegen)


Hersenstam
• Verbindt ruggenmerg met de hersenen
• bestaat uit:
 Medulla (onderaan hersenstam)
 Pons (midden hersenstam)
 Middenhersenen (dichts bij de hersenen)
• Centra voor vitale functies:
 Bloeddruk, hartrequentie
 Spierspanning van de vaatwanden
 Controle ademhaling, lichaamstemperatuur
• Basale motoriek
Beschadiging hersenstam:
• Verlammingen, dubbelzien, gevoelsstoornissen en stuurloosheid.
• Locked‐in syndroom: totale verlamming (tetraplegie), niet meer slikken, niet meer
spreken. Wel bewust.
Basale ganglia
• Plannen van bewegingen
• Ontvangt alleen informatie uit de cortex en
koppelt terug
• Homolateraal (aan dezelfde zijde van het
lichaam)
• Aandacht
• Redeneren
• Geheugen

, • Emotie
Beschadiging basale ganglia:
• Hyper‐ of hypokinetisch syndroom
• Tremoren, hypertonie, rigiditeit,
• hypokinesie, hyperkinetische
• bewegingen, trage houdingsreflexen.
• Moeite met controle van bewegingen
• Onwillekeurige spier activiteit
• Verminderde bewegingsactiviteit




 Lees Medische basiskennis "Hoofdstuk 10 Zenuwstelsel; Beroerte"