Samenvatting obstetrie / verloskunde, gynaecologie en kind
Gynaecologie
- Bloedverlies (niet zwanger), Buikpijn, Infecties (soa), Algehele malaise (onco)
Oorzaken:
- Infecties: SOA, candida, bartholinitis herpes genitalis
- Bloedingen: fertiele leeftijd, post menopausaal
- Oncologische aard: ovarium, cervix, vulva- carcinoom, endometrium
- Buikpijn: endometrium cyste (cyste gevuld met oud bloed)
- Trauma: ovaria (steeldraai), vulva (paalverwonding), torsio ovaria, trauma vulva
Bloedverlies
- Buitenzijde baarmoeder(subsereus)
- In de wand van de baarmoeder (intramuraal)
- Uitpuilend in de holte van de baarmoeder (submucosaal)
Verpleegkundige interventies
- Observatie fluor en bloedverlies: Kleur, hoeveelheid en consistentie
- Laboratorium onderzoek specifiek HCG, tumormarkers CA 125 maar ook voor endometriose
- Kweken: specifieke kweken voor SOA’s (bv. Chlamydia)
Aanvullend onderzoek:
- obstetrische en gynaecologische anamnese
- echo (vaginaal), speculum onderzoek, vaginaal toucher, hysteroscopie
- colposcopie (afwijkende uitstrijkje), diagnostische laparoscopie
Obstetrie
Klachten 1e en 2e trimester zwangerschap
- bloedverlies (dreigende miskraam of buitenbaarmoederlijke zwangerschap)
- hoofdpijn – oedeem -visusklachten – benauwdheid
- minder leven voelen
- zwangerschapsdermatosen
- buikpijn
- misselijkheid, braken (hyperemesis gravidarum) bij meerling of molazwangerschap. Behandel
de dehydratie en ketonproductie. Correctie hypokaliemie. Anti-emetica weinig effect.
Miskraam: dreigende miskraam, abortus in gang, abortus incompletus, missed abortion.
Vroeggeboorte: voor de 37e week.
- Miskraam/ abortus < 16e week. Voor de 10e week 375IU anti-D- immunoglobuline bij
resusnegatieve vrouwen.
- Immature bevalling 16-27e week
- Premature bevalling: >28 weken- 36e week.
- A terme partus: 37-42 weken
- Partus serotinus: >42e week
Complicaties abortus provocatus: bloedverlies en perforatie baarmoeder.
Vruchtwater: Kleurloos, witte vlokjes en zoetig ruiken. Bij meconium is het groen: kan wijzen op
foetale nood.
Placenta: afvoeren afvalstoffen, aanleveren voedingsstoffen, produceren hormonen( progestagenen)
1
,Bloedverlies 2e helft van de zwangerschap
Placenta praevia
Placenta zit voor de uitgang, normaal ligt hij bovenaan de uterus.
- Vaak pijnloos, veel bloedverlies (kan veel zijn) bij uterusactiviteit
- Afwijkende ligging van het kind
- Contractie soms er voor maar ook als reactie op vaginaal bloedverlies
- Niet toucheren!
Behandeling: keizersnede.
Oorzaken: eerdere sectio, abortus
Risico: meerdere placenta, vergrote placenta, moeder leeftijd <35 jaar, roken.
Abruptio/ solutio placentae
Vroegtijdige loslating van een normaal geïmplanteerde placenta
- Pijnlijke, plankharde buik, hypertonie uterus shock verschijnselen. Peritoneaal geprikkeld.
- Foetale nood/ sterfte bij algehele loslating.
- Acuut optredende en aanhoudende buikpijn
- Kan veel tot geen vaginaal bloedverlies, ontregeling stollingsmechanisme moeder. Door
terugresorptie van geactiveerde stollingsfactoren uit het hematoom achter de placenta kan
DIS ontstaan met daling van fibrinogeen en andere stollingsfactoren.
Behandeling: bewaking moeder, keizersnede(alleen als stolling moeder normaal)
Partiele loslating of totale loslating : kind bloed in de baarmoeder.
Hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap
Oorzaken:
- Primaire probleem zit in voortplantingssysteem
- Vasculair: hoge leeftijd, aandoeningen: nier, SLE, metabool: HT, DM. BMI, familie.
- Divers: gemelli, mola (placenta groeit door er is geen vruchtje)
- Immunologisch; gameetdonatie, jonge leeftijd, primigraviditeit, duur paternale exposure.
-
Symptomen:
- tensie hoger dan160/90mmHg
- hoofdpijn
- sterretjes zien
- braken
- pijn in bovenbuik of boven rug
Ontstaansmechanisme
Gestoorde ontwikkeling uteroplacentaire vaatbed. Circulerend bloedvolume is afgenomen,
hartvolume verlaagd, bloeddruk verhoogd. Systemische vasoconstrictie geeft toename perifere
vaatweerstand. Sprake van een endotheel ziekte, waarbij de endothele afgifte van vasodilaterende
en trombocytenaggregratieremmende mediatoren verminderd is. Deze microangiopathie
manifesteert zich in het uteroplacentaire vaatbed en in de nieren, lever, hersenen en longen.
Als de circulatie van de placenta niet op peil gehouden kan worden, treedt groeivertraging op en
stijgt de kans op een placentaire bloeding. Door de microangiopathie ontstaat een trombopenie door
overmatig gebruik trombocyten en anemie door hemolyse. Als dit gebeurt in lever: beschadiging
lever stijging lever enzymen. Nierbeschadiging: lekkage eiwitten via urine. Volledig ontwikkeld
beeld HELLP syndroom. Door afname circulatie verdraagt een vrouw met
zwangerschapsvergiftiging bloedverlies slechter dan een gezonde zwangere.
2
, Doel klinisch beleid
- Beheersen bloeddruk, zo nodig met antihypertensiva
- Voorkomen complicaties o.a. eclamptisch insult of hersenbloeding.
- Controle foetale groei en ontwikkeling, juiste tijdstip partus bepalen
Behandeling
- Medicatie voorschrift arts: antihypertensiva, pijnmedicatie, anticonvulsiva
- Infuusbeleid: let op soort vloeistof en hoeveelheid
- Bewaken en observeren vitale en andere functie
- Knellende kleding vermijden en houding, prikkelvermijding
- Spieractiviteit zo mogelijk stimuleren
- Intake voeding en vocht
Pre-eclampsie
Symptomen:
- Bovenbuikklachten - oedeem
- Misselijkheid - insult
- Braken - albuminurie
- Hoofdpijn - verhoogd urinezuur en
- wazig zien creatininegehalte
- tintelend gevoel vingers - HELLP
- algehele malaise - Eclamptisch insult
- hypertensie
Behandeling
Hulp roepen, veiligheid patiënt waarborgen
A: luchtweg vrijhouden, spatel heeft geen zin tijdens insult en infuus inbrengen
B: zuurstof
C: toedienen MgSO4 na inbrengen infuus evt met antihypertensiva. Voorkomen eclamptisch insult.
F (foetaal): CTG maken
Onverwachte partus op de SEH
Klachten baren patiënt: pijn, vaginaal bloed, slijm en vochtverlies, persdrang.
Anamnese: uitgerekende datum, verloop zwangerschap tot dan toe, weeën?, vruchtwaterverlies en
de kleur, pijnklachten, bloedverlies.
Onderzoek: bloeddruk, inspectie en palpatie buik, kracht en regelmaat weeën, kinderlijke harttonen,
bloed of vruchtwaterverlies. Vertraging (vooral na een wee) van de hartfrequentie van het kind, kan
wijzen op dat het kind het zwaar heeft.
3
Gynaecologie
- Bloedverlies (niet zwanger), Buikpijn, Infecties (soa), Algehele malaise (onco)
Oorzaken:
- Infecties: SOA, candida, bartholinitis herpes genitalis
- Bloedingen: fertiele leeftijd, post menopausaal
- Oncologische aard: ovarium, cervix, vulva- carcinoom, endometrium
- Buikpijn: endometrium cyste (cyste gevuld met oud bloed)
- Trauma: ovaria (steeldraai), vulva (paalverwonding), torsio ovaria, trauma vulva
Bloedverlies
- Buitenzijde baarmoeder(subsereus)
- In de wand van de baarmoeder (intramuraal)
- Uitpuilend in de holte van de baarmoeder (submucosaal)
Verpleegkundige interventies
- Observatie fluor en bloedverlies: Kleur, hoeveelheid en consistentie
- Laboratorium onderzoek specifiek HCG, tumormarkers CA 125 maar ook voor endometriose
- Kweken: specifieke kweken voor SOA’s (bv. Chlamydia)
Aanvullend onderzoek:
- obstetrische en gynaecologische anamnese
- echo (vaginaal), speculum onderzoek, vaginaal toucher, hysteroscopie
- colposcopie (afwijkende uitstrijkje), diagnostische laparoscopie
Obstetrie
Klachten 1e en 2e trimester zwangerschap
- bloedverlies (dreigende miskraam of buitenbaarmoederlijke zwangerschap)
- hoofdpijn – oedeem -visusklachten – benauwdheid
- minder leven voelen
- zwangerschapsdermatosen
- buikpijn
- misselijkheid, braken (hyperemesis gravidarum) bij meerling of molazwangerschap. Behandel
de dehydratie en ketonproductie. Correctie hypokaliemie. Anti-emetica weinig effect.
Miskraam: dreigende miskraam, abortus in gang, abortus incompletus, missed abortion.
Vroeggeboorte: voor de 37e week.
- Miskraam/ abortus < 16e week. Voor de 10e week 375IU anti-D- immunoglobuline bij
resusnegatieve vrouwen.
- Immature bevalling 16-27e week
- Premature bevalling: >28 weken- 36e week.
- A terme partus: 37-42 weken
- Partus serotinus: >42e week
Complicaties abortus provocatus: bloedverlies en perforatie baarmoeder.
Vruchtwater: Kleurloos, witte vlokjes en zoetig ruiken. Bij meconium is het groen: kan wijzen op
foetale nood.
Placenta: afvoeren afvalstoffen, aanleveren voedingsstoffen, produceren hormonen( progestagenen)
1
,Bloedverlies 2e helft van de zwangerschap
Placenta praevia
Placenta zit voor de uitgang, normaal ligt hij bovenaan de uterus.
- Vaak pijnloos, veel bloedverlies (kan veel zijn) bij uterusactiviteit
- Afwijkende ligging van het kind
- Contractie soms er voor maar ook als reactie op vaginaal bloedverlies
- Niet toucheren!
Behandeling: keizersnede.
Oorzaken: eerdere sectio, abortus
Risico: meerdere placenta, vergrote placenta, moeder leeftijd <35 jaar, roken.
Abruptio/ solutio placentae
Vroegtijdige loslating van een normaal geïmplanteerde placenta
- Pijnlijke, plankharde buik, hypertonie uterus shock verschijnselen. Peritoneaal geprikkeld.
- Foetale nood/ sterfte bij algehele loslating.
- Acuut optredende en aanhoudende buikpijn
- Kan veel tot geen vaginaal bloedverlies, ontregeling stollingsmechanisme moeder. Door
terugresorptie van geactiveerde stollingsfactoren uit het hematoom achter de placenta kan
DIS ontstaan met daling van fibrinogeen en andere stollingsfactoren.
Behandeling: bewaking moeder, keizersnede(alleen als stolling moeder normaal)
Partiele loslating of totale loslating : kind bloed in de baarmoeder.
Hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap
Oorzaken:
- Primaire probleem zit in voortplantingssysteem
- Vasculair: hoge leeftijd, aandoeningen: nier, SLE, metabool: HT, DM. BMI, familie.
- Divers: gemelli, mola (placenta groeit door er is geen vruchtje)
- Immunologisch; gameetdonatie, jonge leeftijd, primigraviditeit, duur paternale exposure.
-
Symptomen:
- tensie hoger dan160/90mmHg
- hoofdpijn
- sterretjes zien
- braken
- pijn in bovenbuik of boven rug
Ontstaansmechanisme
Gestoorde ontwikkeling uteroplacentaire vaatbed. Circulerend bloedvolume is afgenomen,
hartvolume verlaagd, bloeddruk verhoogd. Systemische vasoconstrictie geeft toename perifere
vaatweerstand. Sprake van een endotheel ziekte, waarbij de endothele afgifte van vasodilaterende
en trombocytenaggregratieremmende mediatoren verminderd is. Deze microangiopathie
manifesteert zich in het uteroplacentaire vaatbed en in de nieren, lever, hersenen en longen.
Als de circulatie van de placenta niet op peil gehouden kan worden, treedt groeivertraging op en
stijgt de kans op een placentaire bloeding. Door de microangiopathie ontstaat een trombopenie door
overmatig gebruik trombocyten en anemie door hemolyse. Als dit gebeurt in lever: beschadiging
lever stijging lever enzymen. Nierbeschadiging: lekkage eiwitten via urine. Volledig ontwikkeld
beeld HELLP syndroom. Door afname circulatie verdraagt een vrouw met
zwangerschapsvergiftiging bloedverlies slechter dan een gezonde zwangere.
2
, Doel klinisch beleid
- Beheersen bloeddruk, zo nodig met antihypertensiva
- Voorkomen complicaties o.a. eclamptisch insult of hersenbloeding.
- Controle foetale groei en ontwikkeling, juiste tijdstip partus bepalen
Behandeling
- Medicatie voorschrift arts: antihypertensiva, pijnmedicatie, anticonvulsiva
- Infuusbeleid: let op soort vloeistof en hoeveelheid
- Bewaken en observeren vitale en andere functie
- Knellende kleding vermijden en houding, prikkelvermijding
- Spieractiviteit zo mogelijk stimuleren
- Intake voeding en vocht
Pre-eclampsie
Symptomen:
- Bovenbuikklachten - oedeem
- Misselijkheid - insult
- Braken - albuminurie
- Hoofdpijn - verhoogd urinezuur en
- wazig zien creatininegehalte
- tintelend gevoel vingers - HELLP
- algehele malaise - Eclamptisch insult
- hypertensie
Behandeling
Hulp roepen, veiligheid patiënt waarborgen
A: luchtweg vrijhouden, spatel heeft geen zin tijdens insult en infuus inbrengen
B: zuurstof
C: toedienen MgSO4 na inbrengen infuus evt met antihypertensiva. Voorkomen eclamptisch insult.
F (foetaal): CTG maken
Onverwachte partus op de SEH
Klachten baren patiënt: pijn, vaginaal bloed, slijm en vochtverlies, persdrang.
Anamnese: uitgerekende datum, verloop zwangerschap tot dan toe, weeën?, vruchtwaterverlies en
de kleur, pijnklachten, bloedverlies.
Onderzoek: bloeddruk, inspectie en palpatie buik, kracht en regelmaat weeën, kinderlijke harttonen,
bloed of vruchtwaterverlies. Vertraging (vooral na een wee) van de hartfrequentie van het kind, kan
wijzen op dat het kind het zwaar heeft.
3
