Samenvatting Functioneren bij neurologische aandoeningen, Leerpad 1

‭LP1:‬‭neurale‬‭basis‬‭voor‬‭functioneren‬

‭Module‬‭1.1‬‭-‬‭Motorisch‬‭actiesystseem‬
‭ et‬‭motorisch‬‭actiesysteem‬‭-‬‭UMN‬‭versus‬‭LMN‬‭laesies‬
H
‭Inleiding‬‭UMN‬‭en‬‭LMN‬
‭Beweging‬‭uitvoeren‬
‭1.‬ ‭Gepland‬‭via‬‭corticale‬‭motorische‬‭cortex‬‭en‬‭premotorische‬‭cortex‬
‭-‬ ‭in‬‭samenspraak‬‭met‬‭controlecircuits:‬‭basale‬‭ganglia‬‭&‬‭cerebellum‬
‭2.‬ ‭Beweging‬‭zelf‬
‭-‬ ‭signalen‬‭die‬‭naar‬‭de‬‭spieren‬‭gaan‬
‭→‬‭eerst‬‭via‬‭UMN‬‭(dalende‬‭motorische‬‭baan)‬
‭→‬‭projecteert‬‭op‬‭spinale‬‭interneuronen‬
‭→‬‭contact‬‭gemaakt‬‭met‬‭LMN‬‭(perifere‬‭en‬‭craniale‬‭zenuwen)‬

‭Anatomische‬‭kenmerken‬
‭UMN‬‭=‬‭centrale‬‭motor‬‭neuronen‬ ‭LMN‬‭=‬‭perifere‬‭motor‬‭neuronen‬

‭‬ N
● ‭ eurale‬‭nucleus‬‭in‬‭hersenen‬‭en‬‭hersenstam‬ ‭‬
● ‭ eurale‬‭nucleus‬‭in‬‭hersenstam‬‭en‬‭ruggenmerg‬
N
‭●‬ ‭Axonen‬‭blijven‬‭in‬‭CZS‬ ‭●‬ ‭Axonen‬‭verlaten‬‭CZS‬
‭●‬ ‭Synapteren‬‭met‬‭LMN‬ ‭●‬ ‭Synapteren‬‭met‬‭spiervezels‬
‭●‬ ‭31‬‭spinale‬‭zenuwen‬‭clusterend‬‭tot‬‭perifere‬‭zenuwen‬
‭●‬ ‭Craniale‬‭zenuwen‬


‭1.1‬‭Spierkracht‬
‭UMN-laesie‬ ‭LMN-laesie‬

‭ ocatie‬‭van‬‭laesie,‬
L ‭ ZS:‬‭cortex,‬‭hersenstam,‬‭corticospinale‬
C ‭ ernen/zenuwen‬‭van‬‭hersenzenuwen,‬
K
‭betrokken‬‭structuren‬ ‭banen,‬‭ruggenmerg‬ ‭ruggenmerg:‬‭voorhoorncel,‬‭spinale‬‭wortels,‬
‭perifere‬‭zenuw‬

‭Diagnose/pathologie‬ ‭ VA‬‭(beroerte)‬
C ‭ olio‬
P
‭Traumatisch‬‭hersenletsel‬ ‭Guillain-Barré‬
‭Ruggenmergletsel‬ ‭Perifere‬‭zenuwbeschadiging‬
‭MS‬ ‭Perifere‬‭neuropathie‬
‭…‬ ‭Radiculopathie‬

‭Spiertonus‬ ‭ oegenomen:‬‭hypertonie,‬
T ‭ fgenomen/afwezig:‬‭hypotonie,‬‭slappe‬
A
‭snelheidsafhankelijk‬ ‭verlamming,‬‭niet‬‭snelheidsafhankelijk‬

‭Reflexen‬ ‭ oegenomen:‬‭hyperreflexie,‬‭clonus,‬
T ‭ fgenomen/afwezig:‬‭hyporeflexie,‬
A
‭overdreven‬‭huid-‬‭en‬‭autonome‬‭reflexen‬ ‭huidreflexen‬‭verminderd/afwezig‬
‭Babinski:‬‭positief‬

‭ nvrijwillige‬
O ‭Spierspasmen:‬‭flexor/extensor‬ ‭Bij‬‭denervatie:‬‭fasciculaties‬
‭bewegingen‬

,‭Spierkracht‬ ‭ wakte/verlamming:‬‭unilateraal‬
Z I‭psilaterale‬‭zwakte‬‭of‬‭verlamming‬
‭(beroerte)‬‭of‬‭bilateraal‬ ‭Beperkte‬‭verspreiding:‬‭segmentaal‬‭of‬‭focaal‬
‭(ruggenmergletsel)‬ ‭patroon,‬‭wortel-geïnnerveerd‬‭patroon‬
‭Corticospinaal:‬‭contralateraal‬‭indien‬
‭boven‬‭kruising‬‭in‬‭medulla,‬‭ipsilateraal‬
‭indien‬‭eronder‬
‭Verspreiding:‬‭nooit‬‭focaal‬

‭Spiermassa‬ ‭ trofie‬‭door‬‭inactiviteit:‬‭variabel,‬
A ‭Neurogene‬‭atrofie:‬‭ernstige‬‭spierafbraak‬
‭wijdverspreid,‬‭vooral‬‭bij‬
‭antizwaartekrachtspieren‬

‭ rijwillige‬
V ‭ eperkt/afwezig:‬‭dyssynergetische‬
B ‭ wak/afwezig‬‭indien‬‭zenuw‬‭wordt‬
Z
‭bewegingen‬ ‭patronen,‬‭verplichte‬‭massasynergieën‬ ‭onderbroken‬


‭●‬ ‭Neurale‬‭activatie‬‭afh‬‭van‬
‭-‬ ‭hoeveelheid‬‭ingeschakelde‬‭motor‬‭units‬
‭-‬ ‭type‬‭ingeschakelde‬‭motor‬‭units‬
‭●‬ ‭Spierzwakte‬
‭-‬ ‭onvermogen‬‭om‬‭normale‬‭niveaus‬‭van‬‭kracht‬‭te‬‭genereren‬
‭-‬ ‭parese:‬‭mild/gedeeltelijk‬‭verlies‬‭(bij‬‭onderdrukking‬‭van‬‭zenuwbaan)‬
‭-‬ ‭paralyse/plegia:‬‭totaal‬‭verlies‬‭(bij‬‭onderbreking‬‭van‬‭zenuwbaan)‬
‭●‬ ‭Terminologie‬
‭-‬ ‭hemiplegie:‬‭arm‬‭en‬‭been‬‭aan‬‭1‬‭zijde‬
‭-‬ ‭paraplegie:‬‭onderste‬‭ledematen‬
‭-‬ ‭quadriplegie:‬‭4‬‭ledematen‬‭+‬‭romp‬

‭1.2‬‭Spiermassa‬
‭●‬ ‭UMN‬‭lesie‬
‭-‬ ‭disuse‬‭atrofie‬‭(mild,‬‭in‬‭zeer‬‭beperkte‬‭mate)‬
‭-‬ ‭algemeen‬‭en‬‭breed‬‭verspreid‬
‭-‬ ‭treft‬‭voornamelijk‬‭anti-zwaartekracht‬‭spieren‬
‭●‬ ‭LMN‬‭lesie‬
‭-‬ ‭neurogene‬‭atrofie‬
‭-‬ ‭focale‬‭distributie‬‭(welbepaald)‬
‭-‬ ‭duidelijk‬‭(‘wasting’)‬

‭1.3‬‭Tonus‬
‭●‬ ‭UMN‬‭lesie‬
‭-‬ ‭hypertonie,‬‭verhoogde‬‭spanning‬
‭-‬ ‭reflexloop‬‭t.h.v.‬‭ruggenmerg‬‭is‬‭niet‬‭doorsneden‬
‭-‬ ‭ontremming,‬‭geen‬‭controle‬‭van‬‭hoge‬‭centra‬‭op‬‭lage‬‭centra‬
‭●‬ ‭LMN‬‭lesie‬
‭-‬ ‭hypotonie‬
‭-‬ ‭reflexloop‬‭verstoord‬
‭-‬ ‭geen‬‭innervatie‬‭v.d.‬‭spieren‬
‭●‬ ‭Nagaan‬‭door‬‭weerstand‬‭tegen‬‭passieve‬‭stretch‬‭te‬‭meten‬

,‭Tonus-toestand‬ ‭Beschrijving‬‭van‬‭spierweerstand‬‭tegen‬‭passieve‬‭rek‬ ‭Reflexen‬

‭ lapheid‬
S ‭Volledige‬‭afwezigheid‬‭van‬‭weerstand‬‭tegen‬‭rek‬ ‭Afwezig‬
‭(flacciditeit)‬

‭Hypotonie‬ ‭Verminderde‬‭weerstand‬‭tegen‬‭rek‬ ‭ erminderd‬
V
‭(hyporeflexie)‬

‭Normaal‬ ‭Milde‬‭en‬‭gepaste‬‭weerstand‬‭tegen‬‭rek‬ ‭Normaal‬

‭ pastische‬
S ‭ oegenomen‬‭weerstand‬‭tegen‬‭→‬‭sterker‬‭bij‬‭snellere‬‭rek‬
T ‭ erhoogd‬
V
‭hypertonie‬ ‭(snelheidsafhankelijk)‬ ‭(hyperreflexie)‬‭bij‬
‭Meestal‬‭meer‬‭uitgesproken‬‭in‬‭spieren‬‭aan‬‭één‬‭kant‬‭van‬‭aangedane‬ ‭spasticiteit‬
‭gewrichten‬‭bij‬‭beroerte,‬‭traumatisch‬‭hersenletsel‬‭of‬‭in‬‭beide‬
‭agonisten‬‭en‬‭antagonisten‬‭in‬‭aangedane‬‭gebieden‬‭na‬
‭ruggenmergletsel.‬
‭Duidelijker‬‭naar‬‭einde‬‭v.d.bewegingsuitslag‬‭waar‬‭de‬‭spier‬‭maximaal‬
‭wordt‬‭uitgerekt‬

‭ igide‬
R ‭ oegenomen‬‭weerstand‬‭tegen‬‭rek‬‭neemt‬‭niet‬‭toe‬‭bij‬‭snellere‬‭rek‬
T ‭ an‬‭verhoogd‬‭zijn,‬
K
‭hypertonie‬ ‭(zelfs‬‭bij‬‭langzame‬‭rek)‬ ‭vaak‬‭gedempt‬
‭Vaak‬‭aanwezig‬‭in‬‭spieren‬‭aan‬‭beide‬‭kanten‬‭van‬‭een‬‭gewricht‬‭en‬
‭aanwezig‬‭gedurende‬‭het‬‭hele‬‭bewegingsbereik‬‭(kan‬‭soms‬‭een‬
‭“loden‬‭pijp/tandrad-patroon”‬‭vertonen).‬
‭Niet‬‭bij‬‭UMN‬‭(bij‬‭Parkinson,‬‭basale‬‭ganglia‬‭dysfunctie)‬


‭Spastische‬‭hypertonie‬
‭●‬ ‭In‬‭UMN‬‭lesie:‬‭corticospinale‬‭baan‬‭en‬‭cortico-reticulo-spinale‬‭baan‬
‭●‬ ‭Reflexboog‬‭is‬‭intact‬‭→‬‭ontremming‬
‭●‬ ‭Alfa-motorneuronen‬‭zijn‬‭hyperexciteerbaar‬
‭●‬ ‭Reflexmatige‬‭(op‬‭stretch)‬‭verhoging‬‭van‬‭tonus‬
‭●‬ ‭Verhoogde‬‭fasische‬‭stretch-reflexen‬
‭=‬‭motorische‬‭stoornis‬‭gekenmerkt‬‭door‬‭snelheidsafh‬‭toename‬‭in‬‭tonische‬‭stretch-reflexen‬
‭met‬‭grote,‬‭overdreven‬‭peesreflexen‬‭(hyperexciteerbaarheid‬‭v.d.‬‭stretch‬‭reflex)‬

‭Pendulum/drop‬‭test‬
‭●‬ ‭Been‬‭vanuit‬‭gestrekte‬‭positie‬‭laten‬‭vallen‬‭(bovenbeen‬‭ondersteund)‬
‭●‬ ‭Normaal‬‭6‬‭pendelbewegingen‬
‭●‬ ‭1ste‬‭keer‬‭70°‬‭knieflexie‬

‭Testvolgorde‬
‭1.‬ ‭Totale‬‭ROM‬‭meten‬‭(passief‬‭&‬‭traag)‬
‭2.‬ ‭Snelle‬‭bewegingen‬‭ter‬‭beoordeling‬‭van‬‭hypertonie‬‭evaluatie‬‭v.d.‬‭spier‬‭die‬‭je‬‭verlengt‬

, ‭Hypertonie:‬‭verschijningsvormen‬
‭●‬ ‭Catch‬‭=‬‭tijdelijke‬‭weerstand‬‭tegen‬‭beweging‬
‭●‬ ‭Hypertonie‬‭in‬‭(gedeelte‬‭van)‬‭ROM‬
‭●‬ ‭Knipmesfenomeen‬‭=‬‭kenmerk‬‭van‬‭spasticiteit‬‭dat‬‭niet‬‭over‬‭heel‬‭de‬‭baan‬‭aanwezig‬‭is‬
‭-‬ ‭initiële‬‭weerstand‬‭tegen‬‭passieve‬‭stretch‬
‭-‬ ‭plotse‬‭vlotte‬‭beweging‬
‭●‬ ‭Clonus‬‭=‬‭ritmische,‬‭onwillekeurige‬‭contractie‬‭in‬‭reactie‬‭tot‬‭een‬‭snelle‬‭verlenging‬
‭-‬ ‭in‬‭enkel,‬‭pols‬‭of‬‭patella‬
‭-‬ ‭indicatie‬‭voor‬‭probleem‬‭van‬‭CZS‬

‭MAS‬‭(Modified‬‭ashworth‬‭scale‬‭for‬‭grading‬‭“spasticity”)‬
‭Graad‬ ‭Beschrijving‬

‭0‬ ‭Geen‬‭verhoging‬‭van‬‭spiertonus‬‭(geen‬‭spasticiteit)‬

‭1‬ ‭ leine‬‭verhoging‬‭van‬‭spiertonus,‬‭zichtbaar‬‭door‬‭een‬‭catch‬‭en‬‭release‬
K
‭Enkel‬‭aan‬‭het‬‭einde‬‭v.d.‬‭ROM‬‭(flexie/extensie)‬

‭1+‬ ‭ leine‬‭verhoging‬‭van‬‭spiertonus,‬‭zichtbaar‬‭door‬‭een‬‭catch,‬‭gevolgd‬‭door‬‭kleine‬‭weerstand‬‭doorheen‬‭de‬
K
‭rest‬‭(minder‬‭dan‬‭de‬‭helft)‬‭v.d.‬‭ROM‬

‭2‬ ‭ eer‬‭uitgesproken‬‭toename‬‭van‬‭spiertonus‬‭door‬‭het‬‭grootste‬‭deel‬‭v.d.‬‭ROM‬
M
‭Aangedane‬‭delen‬‭kunnen‬‭makkelijk‬‭bewogen‬‭worden‬

‭3‬ ‭ anzienlijke‬‭toename‬‭van‬‭spiertonus‬
A
‭Moeilijkheden‬‭met‬‭passieve‬‭beweging‬

‭4‬ ‭Aangedane‬‭delen‬‭stijf‬‭in‬‭flexie‬‭en‬‭extensie‬


‭Modified‬‭Tardieu‬‭Scale‬‭for‬‭grading‬‭“spasticity”‬
‭Graad‬ ‭Beschrijving‬

‭0‬ ‭Geen‬‭weerstand‬‭doorheen‬‭het‬‭verloop‬‭v.d.‬‭passieve‬‭beweging‬

‭1‬ ‭ leine‬‭weerstand‬‭doorheen‬‭het‬‭verloop‬‭v.d.‬‭passieve‬‭beweging‬
K
‭Geen‬‭duidelijke‬‭catch‬‭op‬‭een‬‭bepaalde‬‭hoek‬

‭2‬ ‭Duidelijke‬‭catch‬‭op‬‭een‬‭bepaalde‬‭hoek,‬‭die‬‭de‬‭passieve‬‭beweging‬‭onderbreekt,‬‭gevolgd‬‭door‬‭release‬

‭3‬ ‭Vermoeibare‬‭clonus‬‭(<‬‭10‬‭s‬‭bij‬‭handhaven‬‭van‬‭druk‬‭die‬‭onder‬‭een‬‭bepaalde‬‭hoek‬‭ontstaat)‬

‭4‬ ‭Onvermoeibare‬‭clonus‬‭(>‬‭10‬‭s‬‭bij‬‭handhaven‬‭van‬‭druk‬‭die‬‭onder‬‭een‬‭bepaalde‬‭hoek‬‭ontstaat)‬
‭‬ 1
● ‭ ‬‭x‬‭score‬‭bij‬‭snelheid‬‭gelijk‬‭aan‬‭zwaartekracht‬
‭●‬ ‭1‬‭x‬‭score‬‭bij‬‭een‬‭zo‬‭traag‬‭mogelijke‬‭beweging‬
‭●‬ ‭1‬‭x‬‭score‬‭bij‬‭een‬‭zo‬‭snel‬‭mogelijke‬‭beweging‬