Kernvraag 1.1: wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen.
Zowel interne geestelijke processen: die we indirect waarnemen (denken, voelen, begeren)
Als externe waarneembare gedragingen (praten, glimlachten en lopen)
Behandelen mensen vanuit een psychologische invalshoek
Geen psychologie:
Psychiatrie: een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van mentale
stoornissen
Zijn geen psychologen
Richten zich vaak op ernstigere psychische stoornissen en doen dit vanuit een medische
invalshoek! hebben geneeskunde gestudeerd.
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd.
Wat voor soort psychologen zijn er?
1. Experimenteel psycholoog
Voeren meeste onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert
2. Docenten psychologie
Opleidingen
3. Toegepaste psychologen
Gebruiken kennis die door experimenteel psychologen is vergaard om problemen van
mensen op te lossen
Werken op meest uitlopende plekken
2/3 is toegepaste psychologie
Arbeids- en organisatiepsychologen
Maximaliseren de arbeidsmoraal en productiviteit van de werknemer
Sportpsychologen
Helpen prestaties en motivatie te verbeteren
Helpen trainsessies te plannen
Leert hen emoties onder druk te beheersen
Schoolpsychologen
Richten zich op onderwerpen die het presteren op school beïnvloeden
Richten zich op sociale omstandigheden
Klinisch psychologen en counselors
Helpen mensen aanpassen op sociaal en emotioneel gebied
Helpen mensen moeilijke keuzes te maken
Forensisch psychologen
Leveren hun psychologische expertise aan het wets- en rechtssysteem
Omgevingspsychologen
Proberen interactie met onze omgeving en milieu te verbeteren
Gerontopsychologen
Helpen ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden
Leren ouderen effectief om gaan met leeftijd gerelateerde problemen
Zes vaardigheden voor kritisch denken:
1. Wat is de bron? Heeft de bron wel feitelijke kennis? Is de bron er gebaat bij? Etc.
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal? Er is wetenschappelijk bewijsmateriaal nodig waar
wetenschappelijk onderzoek voor moet worden verricht. Je mag dus niet zomaar uitgaan
1
, Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die de ervaringen van iemand of enkele
personen schetsen maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden aangezien.
het enkele hoeft niet voor het algemeen te gelden.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias (een vooroordeel, vervorming of vertekening van
een situatie, meestal op basis van persoonlijke ervaringen en waarden)
Emotionele bias: de neiging om te oordelen gebaseerd op de houding en gevoelens van een
persoon, in plaats van op een rationele analyse van het bewijsmateriaal. (bijv. bang zijn voor
een misdadiger)
Confirmation bias (bevestigingsbias): de neiging om informatie die niet bij je opvattingen
aansluit te negeren of te bekritiseren in plaats daarvan informatie te zoeken waar je het wel
mee eens bent.
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
2
,Kernvraag 1.2: wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Perspectief Idee Wat bepaalt gedrag? Wie?
Biologisch perspectief Het lichaam kan De hersenen, zenuwstelsel, René Descartes
apart van de geest endocriene stelsel Franse
worden bestudeerd (hormoonstelsel) en genen filosoof
(spirituele geest vs.
fysieke lichaam)
Cognitief perspectief De Iemands unieke patroon Wilhelm Wundt
wetenschappelijke van waarnemingen, en
methode kan interpretaties, William James
worden gebruikt om verwachtingen,
de geest te overtuigingen en
bestuderen herinneringen
Behavioristisch Psychologie moet de Prikkels in onze omgeving John Watson en
perspectief wetenschap van en de voorgaande B.F. Skinner
observeerbaar consequenties van ons
gedrag zijn gedrag
(beheersing van
gedrag door
omgeving, stimuli en
responsen), niet van
mentale processen
Perspectief van de Psychodynamische: Processen in onze Sigmund Freud
gehele persoon (‘whole persoonlijkheid en onbewuste geest
person’) psychische
stoornissen komen
voort uit processen
in het onbewuste
Humanistische: Onze aangeboren Carl Rogers en
Psychologie moet de behoeften om te groeien Abraham
nadruk leggen op de en ons potentieel zo goed Maslow
menselijke groei en mogelijk te verwezenlijken
de potentieel in
plaats van op
psychische
stoornissen
Psychologie van Unieke De oude Grieken
karaktertrekken en persoonlijkheidskenmerken
temperament: die in de tijd en in alle
Individuen kunnen situaties consistent zijn
worden begrepen in
termen van hun
temperament en
blijvende
karaktertrekken
Ontwikkelingsperspectief Mensen veranderen De interactie tussen Mary Ainsworth,
als gevolg van erfelijkheid en omgeving Jean Piaget en
3
, interactie tussen die zich het hele leven door vele anderen
erfelijke uit in voorspelbare
eigenschappen en patronen
de omgeving (gedrag
verandert door
leeftijd)
Sociocultureel Sociale en culturele De kracht van studie Stanley
perspectief invloeden kunnen de Milgram, Philip
invloed Zimbardo en
overstemmen van vele anderen
alle andere factoren
die gedrag
beïnvloeden
Biologische perspectief:
Biologisch perspectief: het perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in het functioneren van de
genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel.
Twee variaties:
- Neurowetenschap: het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen gedachten,
gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
- Evolutionaire psychologie: een relatief nieuw specialisme in de psychologie dat gedrag en
mentale processen beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen aan overleving en
voortplanting.
Cognitieve perspectief:
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen
Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van de geest en
de gedachten opzoeken. Structuralisten zochten de elementen van de bewuste ervaring.
Elementen = aandacht, waarneming, geheugen, emotie, sensatie en denken
Gestaltpsychologie: concentreert zich op het geheel van onze bewustzijnservaringen. Je kijkt naar
het totale gedrag. Probeert te begrijpen hoe we waarnemingen vormen.
Functionalisme: historische stroming binnen de psychologie die vindt dat psychische processen het
beste begrepen kunnen worden in het licht van hun adaptieve nut en functie.
Waarom is het logisch dat de mens rechtop loopt en niet krom?
Hieruit volgde de eerste toegepaste psychologie
4
Psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen.
Zowel interne geestelijke processen: die we indirect waarnemen (denken, voelen, begeren)
Als externe waarneembare gedragingen (praten, glimlachten en lopen)
Behandelen mensen vanuit een psychologische invalshoek
Geen psychologie:
Psychiatrie: een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van mentale
stoornissen
Zijn geen psychologen
Richten zich vaak op ernstigere psychische stoornissen en doen dit vanuit een medische
invalshoek! hebben geneeskunde gestudeerd.
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd.
Wat voor soort psychologen zijn er?
1. Experimenteel psycholoog
Voeren meeste onderzoek uit dat nieuwe psychologische kennis creëert
2. Docenten psychologie
Opleidingen
3. Toegepaste psychologen
Gebruiken kennis die door experimenteel psychologen is vergaard om problemen van
mensen op te lossen
Werken op meest uitlopende plekken
2/3 is toegepaste psychologie
Arbeids- en organisatiepsychologen
Maximaliseren de arbeidsmoraal en productiviteit van de werknemer
Sportpsychologen
Helpen prestaties en motivatie te verbeteren
Helpen trainsessies te plannen
Leert hen emoties onder druk te beheersen
Schoolpsychologen
Richten zich op onderwerpen die het presteren op school beïnvloeden
Richten zich op sociale omstandigheden
Klinisch psychologen en counselors
Helpen mensen aanpassen op sociaal en emotioneel gebied
Helpen mensen moeilijke keuzes te maken
Forensisch psychologen
Leveren hun psychologische expertise aan het wets- en rechtssysteem
Omgevingspsychologen
Proberen interactie met onze omgeving en milieu te verbeteren
Gerontopsychologen
Helpen ouderen hun gezondheid en welzijn te behouden
Leren ouderen effectief om gaan met leeftijd gerelateerde problemen
Zes vaardigheden voor kritisch denken:
1. Wat is de bron? Heeft de bron wel feitelijke kennis? Is de bron er gebaat bij? Etc.
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal? Er is wetenschappelijk bewijsmateriaal nodig waar
wetenschappelijk onderzoek voor moet worden verricht. Je mag dus niet zomaar uitgaan
1
, Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die de ervaringen van iemand of enkele
personen schetsen maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden aangezien.
het enkele hoeft niet voor het algemeen te gelden.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias (een vooroordeel, vervorming of vertekening van
een situatie, meestal op basis van persoonlijke ervaringen en waarden)
Emotionele bias: de neiging om te oordelen gebaseerd op de houding en gevoelens van een
persoon, in plaats van op een rationele analyse van het bewijsmateriaal. (bijv. bang zijn voor
een misdadiger)
Confirmation bias (bevestigingsbias): de neiging om informatie die niet bij je opvattingen
aansluit te negeren of te bekritiseren in plaats daarvan informatie te zoeken waar je het wel
mee eens bent.
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
2
,Kernvraag 1.2: wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Perspectief Idee Wat bepaalt gedrag? Wie?
Biologisch perspectief Het lichaam kan De hersenen, zenuwstelsel, René Descartes
apart van de geest endocriene stelsel Franse
worden bestudeerd (hormoonstelsel) en genen filosoof
(spirituele geest vs.
fysieke lichaam)
Cognitief perspectief De Iemands unieke patroon Wilhelm Wundt
wetenschappelijke van waarnemingen, en
methode kan interpretaties, William James
worden gebruikt om verwachtingen,
de geest te overtuigingen en
bestuderen herinneringen
Behavioristisch Psychologie moet de Prikkels in onze omgeving John Watson en
perspectief wetenschap van en de voorgaande B.F. Skinner
observeerbaar consequenties van ons
gedrag zijn gedrag
(beheersing van
gedrag door
omgeving, stimuli en
responsen), niet van
mentale processen
Perspectief van de Psychodynamische: Processen in onze Sigmund Freud
gehele persoon (‘whole persoonlijkheid en onbewuste geest
person’) psychische
stoornissen komen
voort uit processen
in het onbewuste
Humanistische: Onze aangeboren Carl Rogers en
Psychologie moet de behoeften om te groeien Abraham
nadruk leggen op de en ons potentieel zo goed Maslow
menselijke groei en mogelijk te verwezenlijken
de potentieel in
plaats van op
psychische
stoornissen
Psychologie van Unieke De oude Grieken
karaktertrekken en persoonlijkheidskenmerken
temperament: die in de tijd en in alle
Individuen kunnen situaties consistent zijn
worden begrepen in
termen van hun
temperament en
blijvende
karaktertrekken
Ontwikkelingsperspectief Mensen veranderen De interactie tussen Mary Ainsworth,
als gevolg van erfelijkheid en omgeving Jean Piaget en
3
, interactie tussen die zich het hele leven door vele anderen
erfelijke uit in voorspelbare
eigenschappen en patronen
de omgeving (gedrag
verandert door
leeftijd)
Sociocultureel Sociale en culturele De kracht van studie Stanley
perspectief invloeden kunnen de Milgram, Philip
invloed Zimbardo en
overstemmen van vele anderen
alle andere factoren
die gedrag
beïnvloeden
Biologische perspectief:
Biologisch perspectief: het perspectief dat de oorzaken van gedrag zoekt in het functioneren van de
genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel.
Twee variaties:
- Neurowetenschap: het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen gedachten,
gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
- Evolutionaire psychologie: een relatief nieuw specialisme in de psychologie dat gedrag en
mentale processen beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen aan overleving en
voortplanting.
Cognitieve perspectief:
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen
Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van de geest en
de gedachten opzoeken. Structuralisten zochten de elementen van de bewuste ervaring.
Elementen = aandacht, waarneming, geheugen, emotie, sensatie en denken
Gestaltpsychologie: concentreert zich op het geheel van onze bewustzijnservaringen. Je kijkt naar
het totale gedrag. Probeert te begrijpen hoe we waarnemingen vormen.
Functionalisme: historische stroming binnen de psychologie die vindt dat psychische processen het
beste begrepen kunnen worden in het licht van hun adaptieve nut en functie.
Waarom is het logisch dat de mens rechtop loopt en niet krom?
Hieruit volgde de eerste toegepaste psychologie
4
