Lesblok 2: basiszorgverlening op de ICN
Inhoudsopgave
Grondbeginselen van het ECG ................................................................................................................. 2
Thermobalans pasgeborene .................................................................................................................... 6
Medische aspecten voeding/vocht/calorieën/glucose ......................................................................... 11
Verpleegkundige aspecten voeding/VE ................................................................................................ 19
Nierfunctie en diagnostiek .................................................................................................................... 22
Vocht en elektrolyten ............................................................................................................................ 30
Stress, pijn en behandeling ................................................................................................................... 41
Neuro ontwikkeling en zorg & OGZ en ondersteuning ......................................................................... 45
Verpleegkundige aspecten infecties en NEC ......................................................................................... 48
Medische aspecten ODB en PPHN ........................................................................................................ 54
Verpleegkundige zorg lijnen .................................................................................................................. 58
Zuur-base evenwicht/bloedgassen ....................................................................................................... 63
Transitiefase van intra- naar extra- uterien .......................................................................................... 70
Medische aspecten Newborn Life Support (NLS).................................................................................. 73
,Grondbeginselen van het ECG
Elektrofysiologie
Een elektrocardiogram is een registratie van de elektrische activiteit van het hart. Net als
skeletspieren wordt het hart elektrisch geprikkeld om tot contractie te komen. Deze prikkeling wordt
ook wel activatie of excitatie genoemd. Hartspiercellen zijn in rust geladen. Hierbij is de binnenzijde
van de cel negatief geladen t.o.v. de buitenkant (rustpotentiaal). Als de hartspiercellen elektrisch
worden gestimuleerd (depolariseren: de binnenkant van de cel wordt nu positief geladen t.o.v. de
buitenkant) en er een actiepotentiaal ontstaat dan trekken de cellen samen (contraheren). Als gevolg
van het uitbreiden van de impulsgeleiding over het gehele hart, ontstaat voortdurend een wisseling
in grootte en richting van het elektrisch veld. Het ECG is een grafische weergave van de elektrische
signalen in het hart.
Actiepotentialen:
- Een golf van elektrische ontlading over het celmembraan.
- Hartspiercellen zijn in rust geladen (binnenkant negatief t.o.v. buitenkant). Bij elektrische
prikkel wordt de binnenkant positief geladen t.o.v. van de buitenkant en ontstaat een
actiepotentiaal.
Fasen actiepotentiaal:
- Fase 0: Na+ in de cel (depolarisatie).
In rust zijn hartspiercellen negatief geladen. Doordat ze door omliggende cellen
gedepolariseerd worden, wordt de lading positief en trekken ze samen.
- Fase 1: K+ uit de cel (repolarisatie).
- Fase 2: Meer K+ uit de cel, Ca+ in de cel.
Deze calcium-ionen zorgen voor de daadwerkelijke spiercontractie.
- Fase 3: alle K+ uit de cel.
Tijdens de repolarisatie (herstelfase) worden deze ionstromen weer gecorrigeerd.
- Fase 4: Na+ en CA+ de cel uit, Ka+ in de cel.
Start nieuwe cyclus.
Door een domino-effect van actiepotentialen zal een activatiefront
(depolarisatiegolf) zorgen voor contractie van alle myocyten waardoor
het gehele hart zich ritmisch zal samentrekken.
Contractie van het hart.
1. De elektrische impuls begint in de sinusknoop.
2. Contractie van beide atria → P-top (depolarisatie atria).
3. Impuls bereikt de AV-knoop, treedt enige vertraging op, en
wordt doorgegeven via de AV-bundel en bundel van His naar
de Purkinje-vezels.
4. Contractie van beide ventrikels → QRS-complex (depolarisatie
ventrikels)
5. Gevolgd door T-top: herstelfase (repolarisatie).
2
,Impulsvorming en ritmegeleiding
Het samentrekken van het hart begint door kleine elektrische prikkels die ontstaan in een groepje
pacemakercellen. Dit groepje cellen vormt de sinusknoop en is gelegen boven in de rechterboezem.
De elektrische prikkels van het sinusritme wordt door alle spiervezels van het hart gevolgd. Terwijl de
rechter- en linkerboezem door de prikkel samentrekken stroomt het bloed naar de hartkamers.
De prikkel wordt via een geleidingssysteem in het hart verder geleid naar de atrioventriculaireknoop
(AV-knoop). De AV-knoop is een soort verzamel-station midden in het hart op de grens tussen de
boezems en de kamers. De prikkel wordt met enige vertraging via de AV-knoop doorgeleid naar de
kamers via de bundel van His en de fijn vertakte Purkinjevezels in het myocard. Hierdoor trekken de
rechter- en linkerkamer samen.
Depolarisatie:
Verschuivingen van elektrisch geladen elektrolyten (Kalium en Natrium) over het celmembraan doen
vanuit de rustsituatie een elektrische impuls ontstaan en contraheren de cellen.
De depolarisatie begint normaliter vanuit de sinusknoop breidt zich in een depolarisatiegolf naar de
AV-knoop.
Repolarisatie:
Na de depolarisatie herstellen de ionstromen zich tot opnieuw de uitgangssituatie verkregen is.
Rustpotentiaal:
Hartspiercellen zijn in rust geladen. Hierbij is de binnenzijde van de cel negatief geladen t.o.v. de
buitenkant.
ECG Actie Geleidingssysteem Tijdsduur
P-top Contractie atria Impuls gegenereerd in de De periode tussen het
(depolarisatie) sinusknoop, leidt tot een begin van de P-top en het
depolarisatiegolf die wordt begin van het QRS
voortgeleid tot beide atria. De complex bedraagt normaal
impuls bereikt dan de AV-knoop. 0,06-0.10 sec bij
zuigelingen.
QRS- Contractie ventrikels Het QRS-complex is een middeling De QRS-breedte bedraagt
complex (depolarisatie) van de depolarisatiegolven van de 0,04-0,08 sec bij
endomyocardiale (binnenste) en zuigelingen.
epicardiale (buitenste)
hartspiercellen.
T- top Repolarisatiefase/ De T-golf ontstaat door Het QT-interval bedraagt
herstelfase repolarisatie van de ventrikelcellen. normaal tot 0,42 sec
Tijdens de T-golf is er geen maar is sterk afhankelijk
spieractiviteit (het hart staat stil). van de hartfrequentie.
3
, Het normale 12 afleidingen elektrocardiogram
Het standaard 12 afleidingen ECG bestaat uit de afleidingen:
1,2,3, AVL, AVR, AVF, en V1 t/m V6.
- Afleiding 1, 2,3: standaardafleidingen (driehoek van
Einthoven).
• 1: rechterarm en linkerarm
• 2: rechterarm en linkerbeen
• 3: linkerarm en linkerbeen
- Extremiteitsafleidingen: AVR, AVL, AVF.
- Precordiale afleidingen: V1 t/m V6.
Voorkeur voor afleiding 2: deze volgt de prikkelgeleiding van het hart
Hartritmestoornissen
- Stoornissen ten gevolge van een abnormale prikkelvorming
- Stoornissen ten gevolge van een abnormale prikkelgeleiding
• Boven het niveau van de AV-knoop (supraventriculair)
• Ter hoogte van het niveau van de AV-knoop
• Beneden het niveau van de AV-knoop
Sinusritme:
1. Bradycardie:
- <80 per min
- >34 weken: 90 per min
- <34 weken: 100 per min
2. Tachycardie
- >180 – 200 per minuut
3. Sinusarrest = plotseling ophouden van sinusritme.
- Er springt vaak een andere focus van prikkelvorming in (AV-knoop → nodaal ritme).
- Elektrolytenstoornis
4. Sinusaritmie = wordt gekenmerkt door onregelmatig ritme
- Ten gevolge van ademhaling (respiratoire aritmie)
Supraventriculaire geleidingsstoornissen
1. PAC: prematuur atriaal complex (supraventriculaire extrasystole) = vroeg vallende P-top
• Bigeminie = een PAC na ieder 2e QRS-complex.
2. Atriumflutter
• Regelmatige boezemfrequentie
• Meestal onregelmatige kamerfrequentie
3. Atriumfibrilleren
• Volstrekt onregelmatig ritme
• Daling cardiac output door verminderde vulling van ventrikels
4. Supraventriculaire tachycardie (SVT)
• Abrupt begin en einde
Atrioventriculaire geleidingsstoornissen
1. Eerstegraads AV-blok
2. Tweedegraads AV-blok
3. Derdegraads AV-blok
• Escape ritme valt in
4
Inhoudsopgave
Grondbeginselen van het ECG ................................................................................................................. 2
Thermobalans pasgeborene .................................................................................................................... 6
Medische aspecten voeding/vocht/calorieën/glucose ......................................................................... 11
Verpleegkundige aspecten voeding/VE ................................................................................................ 19
Nierfunctie en diagnostiek .................................................................................................................... 22
Vocht en elektrolyten ............................................................................................................................ 30
Stress, pijn en behandeling ................................................................................................................... 41
Neuro ontwikkeling en zorg & OGZ en ondersteuning ......................................................................... 45
Verpleegkundige aspecten infecties en NEC ......................................................................................... 48
Medische aspecten ODB en PPHN ........................................................................................................ 54
Verpleegkundige zorg lijnen .................................................................................................................. 58
Zuur-base evenwicht/bloedgassen ....................................................................................................... 63
Transitiefase van intra- naar extra- uterien .......................................................................................... 70
Medische aspecten Newborn Life Support (NLS).................................................................................. 73
,Grondbeginselen van het ECG
Elektrofysiologie
Een elektrocardiogram is een registratie van de elektrische activiteit van het hart. Net als
skeletspieren wordt het hart elektrisch geprikkeld om tot contractie te komen. Deze prikkeling wordt
ook wel activatie of excitatie genoemd. Hartspiercellen zijn in rust geladen. Hierbij is de binnenzijde
van de cel negatief geladen t.o.v. de buitenkant (rustpotentiaal). Als de hartspiercellen elektrisch
worden gestimuleerd (depolariseren: de binnenkant van de cel wordt nu positief geladen t.o.v. de
buitenkant) en er een actiepotentiaal ontstaat dan trekken de cellen samen (contraheren). Als gevolg
van het uitbreiden van de impulsgeleiding over het gehele hart, ontstaat voortdurend een wisseling
in grootte en richting van het elektrisch veld. Het ECG is een grafische weergave van de elektrische
signalen in het hart.
Actiepotentialen:
- Een golf van elektrische ontlading over het celmembraan.
- Hartspiercellen zijn in rust geladen (binnenkant negatief t.o.v. buitenkant). Bij elektrische
prikkel wordt de binnenkant positief geladen t.o.v. van de buitenkant en ontstaat een
actiepotentiaal.
Fasen actiepotentiaal:
- Fase 0: Na+ in de cel (depolarisatie).
In rust zijn hartspiercellen negatief geladen. Doordat ze door omliggende cellen
gedepolariseerd worden, wordt de lading positief en trekken ze samen.
- Fase 1: K+ uit de cel (repolarisatie).
- Fase 2: Meer K+ uit de cel, Ca+ in de cel.
Deze calcium-ionen zorgen voor de daadwerkelijke spiercontractie.
- Fase 3: alle K+ uit de cel.
Tijdens de repolarisatie (herstelfase) worden deze ionstromen weer gecorrigeerd.
- Fase 4: Na+ en CA+ de cel uit, Ka+ in de cel.
Start nieuwe cyclus.
Door een domino-effect van actiepotentialen zal een activatiefront
(depolarisatiegolf) zorgen voor contractie van alle myocyten waardoor
het gehele hart zich ritmisch zal samentrekken.
Contractie van het hart.
1. De elektrische impuls begint in de sinusknoop.
2. Contractie van beide atria → P-top (depolarisatie atria).
3. Impuls bereikt de AV-knoop, treedt enige vertraging op, en
wordt doorgegeven via de AV-bundel en bundel van His naar
de Purkinje-vezels.
4. Contractie van beide ventrikels → QRS-complex (depolarisatie
ventrikels)
5. Gevolgd door T-top: herstelfase (repolarisatie).
2
,Impulsvorming en ritmegeleiding
Het samentrekken van het hart begint door kleine elektrische prikkels die ontstaan in een groepje
pacemakercellen. Dit groepje cellen vormt de sinusknoop en is gelegen boven in de rechterboezem.
De elektrische prikkels van het sinusritme wordt door alle spiervezels van het hart gevolgd. Terwijl de
rechter- en linkerboezem door de prikkel samentrekken stroomt het bloed naar de hartkamers.
De prikkel wordt via een geleidingssysteem in het hart verder geleid naar de atrioventriculaireknoop
(AV-knoop). De AV-knoop is een soort verzamel-station midden in het hart op de grens tussen de
boezems en de kamers. De prikkel wordt met enige vertraging via de AV-knoop doorgeleid naar de
kamers via de bundel van His en de fijn vertakte Purkinjevezels in het myocard. Hierdoor trekken de
rechter- en linkerkamer samen.
Depolarisatie:
Verschuivingen van elektrisch geladen elektrolyten (Kalium en Natrium) over het celmembraan doen
vanuit de rustsituatie een elektrische impuls ontstaan en contraheren de cellen.
De depolarisatie begint normaliter vanuit de sinusknoop breidt zich in een depolarisatiegolf naar de
AV-knoop.
Repolarisatie:
Na de depolarisatie herstellen de ionstromen zich tot opnieuw de uitgangssituatie verkregen is.
Rustpotentiaal:
Hartspiercellen zijn in rust geladen. Hierbij is de binnenzijde van de cel negatief geladen t.o.v. de
buitenkant.
ECG Actie Geleidingssysteem Tijdsduur
P-top Contractie atria Impuls gegenereerd in de De periode tussen het
(depolarisatie) sinusknoop, leidt tot een begin van de P-top en het
depolarisatiegolf die wordt begin van het QRS
voortgeleid tot beide atria. De complex bedraagt normaal
impuls bereikt dan de AV-knoop. 0,06-0.10 sec bij
zuigelingen.
QRS- Contractie ventrikels Het QRS-complex is een middeling De QRS-breedte bedraagt
complex (depolarisatie) van de depolarisatiegolven van de 0,04-0,08 sec bij
endomyocardiale (binnenste) en zuigelingen.
epicardiale (buitenste)
hartspiercellen.
T- top Repolarisatiefase/ De T-golf ontstaat door Het QT-interval bedraagt
herstelfase repolarisatie van de ventrikelcellen. normaal tot 0,42 sec
Tijdens de T-golf is er geen maar is sterk afhankelijk
spieractiviteit (het hart staat stil). van de hartfrequentie.
3
, Het normale 12 afleidingen elektrocardiogram
Het standaard 12 afleidingen ECG bestaat uit de afleidingen:
1,2,3, AVL, AVR, AVF, en V1 t/m V6.
- Afleiding 1, 2,3: standaardafleidingen (driehoek van
Einthoven).
• 1: rechterarm en linkerarm
• 2: rechterarm en linkerbeen
• 3: linkerarm en linkerbeen
- Extremiteitsafleidingen: AVR, AVL, AVF.
- Precordiale afleidingen: V1 t/m V6.
Voorkeur voor afleiding 2: deze volgt de prikkelgeleiding van het hart
Hartritmestoornissen
- Stoornissen ten gevolge van een abnormale prikkelvorming
- Stoornissen ten gevolge van een abnormale prikkelgeleiding
• Boven het niveau van de AV-knoop (supraventriculair)
• Ter hoogte van het niveau van de AV-knoop
• Beneden het niveau van de AV-knoop
Sinusritme:
1. Bradycardie:
- <80 per min
- >34 weken: 90 per min
- <34 weken: 100 per min
2. Tachycardie
- >180 – 200 per minuut
3. Sinusarrest = plotseling ophouden van sinusritme.
- Er springt vaak een andere focus van prikkelvorming in (AV-knoop → nodaal ritme).
- Elektrolytenstoornis
4. Sinusaritmie = wordt gekenmerkt door onregelmatig ritme
- Ten gevolge van ademhaling (respiratoire aritmie)
Supraventriculaire geleidingsstoornissen
1. PAC: prematuur atriaal complex (supraventriculaire extrasystole) = vroeg vallende P-top
• Bigeminie = een PAC na ieder 2e QRS-complex.
2. Atriumflutter
• Regelmatige boezemfrequentie
• Meestal onregelmatige kamerfrequentie
3. Atriumfibrilleren
• Volstrekt onregelmatig ritme
• Daling cardiac output door verminderde vulling van ventrikels
4. Supraventriculaire tachycardie (SVT)
• Abrupt begin en einde
Atrioventriculaire geleidingsstoornissen
1. Eerstegraads AV-blok
2. Tweedegraads AV-blok
3. Derdegraads AV-blok
• Escape ritme valt in
4
