Rechtsvinding samenvatting lessen 7-11:
PWP: 7. Rv24_Les07:
Les van vorige week over de constructie van rechtsfeiten, is een thema dat in de
praktijk belangrijker zal zijn en meer zal voorkomen als de constructie van
rechtsregels.
Traditioneel hechten we minstens evenveel belang aan de constructie van
rechtsregels, hoe je regels kan bestuderen en gebruiken om te bereiken wat je
wilt bereiken.
We gaan veel dingen van de vorige lessen zien terugkomen. Vorige lessen nodig
om deze volgende lessen te begrijpen, deze les is eigenlijk een concretisering
van wat we de komende lessen hebben gezien.
Syllabus is praktisch gewoon de slides, syllabus behoort wel tot de leerstof, hier
en daar wel lappen tekst waar hij misschien minder op in gaat, die zijn wel te
kennen.
Is een heel groot deel en sommige sukkelen met overzicht te houden, we gaan
dus echt de nadruk leggen op de afbeelding straks. Overzicht moeten we dus
goed blijven behouden, altijd studeren vanuit het overzicht!!
Constructie van rechtsregels:
Waarom terug behandelen? De volledig heteronome rechtsvinding is onmogelijk,
het idee dat je het recht gewoon objectief kan vinden (vb: boek openstaan en
daar staat het) gaat helaas nooit kunnen werken, formeel positivistische
houdingen binnen het recht zijn gedoemd om te mislukken.
Betekent ook dat het onmogelijk is om interpretatie te beperken tot louter
semantische oefeningen, betekenis van het recht vastleggen louter en alleen
door gebruik te maken van woordenboeken en zonder rekeening te houden met
de context lukt niet.
Het enige interpretandum volgens formeel positivisten zou de wettekst moeten
zijn, is niet zo wet is belangrijke bron van recht maar zeker niet de enige.
Welke methode moeten we gebruiken? Veel meer methoden dan enkel de
semantische analyse dan enkel het toepassen van relevante taalkundige
conventies, we moeten meer doen dan de taalkundige betekenis te achterhalen,
we moeten met meer soorten argumenten rekening houden.
Welke elementen dan? Daar spenderen we de komende weken dus aandacht aan.
Als het niet zo simpel is als de formeel positivisten zeggen wat is het dan wel? We
gaan er als juriusten als uitleggers steeds keuzes bij maken en die hebben
telkens iets te maken met 1 of meerdere van deze 3 dingen:
1. Doel (doelstelling van uitlegging, waar streeft uitlegging naar volgens de
uitlegger)
2. Voorwerp (voorwerp van uitlegging, wat zijn de relevante interpretanda?)
1
, 3. Methoden (op welke wijze moeten we die interpretanda gaan
interpreteren, welke methoden gaan we daarvoor gaan gebruiken).
Op al dien 3 punten zijn keuzes mogelijk, we gaan de komende colleges een
aantal manieren van kijken duiden van hoe dergelijke keuzes worden gemaakt,
die keuzes zijn voor een groot stuk individueel, dan is het een hele chaos.
Belang van 2 soorten methoden (zien we ook nog in de volgende slides):
Als we gaan nadenken over recht denken we vaak aan een specifiek artikel, stel
je denkt aan artikel 759 Ger.W. vroeger was de vraag: zijn mensen nu verplicht
om hun hoofddeksels af te zetten als ze een zitting in de rechtszaal bijwonen. Dat
artikel is daarop van toepassing “De toehoorders wonen de zittingen bij met
ongedekten hoofde, eerbiedig en stilzwijgend; alles wat de rechter tot
handhaving van de orde beveelt, wordt stipt en terstond uitgevoerd”
Dus als je gaat interpreteren ga je heel vaak beginnen met 1 speciekee bron van
recht vb: wetgeving je kan er op verschillende manier naar kijken:
- Taalkundige interpretatie
- Teleologische interpretatie (wat beoogt dat artikel te bereiken? Respect te
getuigen, …)
- Rekening houden met de wordingsgeschiedenis (in de jaren 50 betekende
hoofddeksel iets anders als vandaag had niks te maken met religieuze
deksels, …)
- …
Als je het recht gaat uitleggen dan ga je een heleboel argumenten gaan
gebruiken, dat is dus u eerste type argumenten, die gaan we ook centraal
plaatsen: methoden die gebruikt worden om interpretanda op zichzelf te gaan
interpreteren. Een interpretandum op zichzelf we hebben het hier over 1
wetartikel (1 bron van recht) en we willen iets meer te weten komen over de
betekenis van dat ene wetsartikel. MAAR recht is veel complexer dan dat, veel
meer dan 1 wetsartikel/1 bron heel vaak moet je ook nog de link leggen tussen
dat ene artikel en nog iets helemaal anders vb: artikel 19 Gw.: u vrijheid van
geloofsovertuiging.
Als je dat artikel leest kun je tot de conclusie komen dat mensen ongeacht hun
religie altijd hun hoofddeksels altijd moeten afzetten. Dat is slechts een eerste
stap, wat is de volgende? De afstemming van de betekenis die je hebt gegeven
aan dat ene artikel, die ene bron met nog andere relevante elementen vb: kan
die initiele interpretatie gerijmd worden met de vrijheid van geloofsovertuiging
van onze grondwet? Is nog niet zo evident.
Je hebt dus een eerste interpretatie die te maken heeft met dit soort x
argumenten MAAR de verhouding tussen bvb de wet en de grondwet wordt
geregeld door een 2e soort argumenten en dat zijn de methoden die we
afstemmingsmethoden kunnen noemen en die gaan na hoe je een conflict tussen
2 wetten moet oplossen, hoe je bvb een conflict tussen een wet en een
rechterlijke uitspraak moet oplossen, …
We hebben dus interpretatiemethoden in de enge zin: dat is dat eerste, zijn de
uitleggingsmethoden in de strikte zin.
2
,En het 2e heeft te maken met de afstemmingsmethoden, hoe kan je de
preliminaire initiële betekenis van verschillende van die bronnen samen puzzelen
tot de ultieme uiteindelijke betekenis? Dus u afstemmingsmethode.
Dat onderscheid is heel belangrijk om te maken. We gaan vaak discussies hebben
over het recht maar in eerste instantie kijken naar 1 enkelvoudige bron, u
uitleggingsmethode in de strikte zin en dan gaan we die link nog leggen met een
aantal andere uitleggingsmethoden.
Wat gaan we daarbij doen? we gaan focussen op de spanning tussen verhulling
en onthulling. De spanning tussen doen alsof wij als juristen geen keuzes maken
en openlijk erkennen dat we die keuzes wel gaan maken. Eerste is verhullend
constructivistische visie en andere is onthullend constructivistische visie
PWP: Hoezo?
- Volledig heteronome rechtsvinding? → Onmogelijk (dus: contra Fpos)
- Onmogelijk om uitlegging te beperken tot semantische oefening
- Enig interpretandum: wettekst?
- Enige methode: toepassing relevante taalkundige conventies op I?
- Meerdere keuzes: Doel – Voorwerp – Methoden
- Doelstelling uitlegging?
- Wat zijn relevante interpretanda?
- Welke methoden zijn relevant? (= welke soorten argumenten)
- Interpretanda op zichzelf
- Bv. vroeger art. 759 Ger.W.: “De toehoorders wonen de zittingen bij
met ongedekten hoofde, eerbiedig en stilzwijgend; alles wat de
rechter tot handhaving van de orde beveelt, wordt stipt en terstond
uitgevoerd”
- Afstemming verschillende interpretanda: art. 759 Ger.W. en art. 19 Gw./9
EVRM
→ Exegeten (‘verhullende constructivisten’) vs. onthullende constructivisten
3
, Zo ziet schematisch het komende deel eruit↑
1 slide over FPV dan gaan we hebben over de exegetische visie: verhullend
constructivistische visie, ik ga doen alsof ik geen keuzes maak, wat zeg ik dan
allemaal over doel van uitlegging, voorwerp van uitlegging en de methode.
Opnieuw telkens hebben over de methode over de interpretatie van 1 formant op
zichzelf en de afstemmingsmethode die te maken heeft met het afstemmen van
de betekenis van het ene en het andere van bvb een wetsartikel van 759 Ger.W.
en artikel 19 van de grondwet.
Vervolgens gaan we ↑daar kritiek op uitvoeren, 2e stuk kritiek hebben op die
exegetische visie (EV), op hun doel en voorwerp van die EV en kritiek op de
methode zowel wat die interpretanda op zich betreft als de afstemming van
verschillende interpretenda onderling.
Eens we dat gedaan hebben gaan we in het laatste stuk een nieuw bouwstelsel
optrekken. Gaan we proberen kijken van wat voor keuzes kunnen we maken
m.b.t. doel, voorwerp en methode. Methode opnieuw m.b.t. de uitlegging van
interpretanda op zichzelf en de afstemming van verschillende interpretaties van
verschillende interpretanda onderling.
Dat is dus het algemene overzicht van de volgende 5 lessen. Weet bij elk stuk
dus goed waar we zitten.↑
Waar gaan we het vandaag over hebben? Grootste deel van dat schema gaan we
vandaag al doen alles dat in blauw is aangeduid. Grootste deel van de resterende
lessen gaat over dat laatste deel. We beginnen met het begin↓
Formeel-Positivistische visie:
4
PWP: 7. Rv24_Les07:
Les van vorige week over de constructie van rechtsfeiten, is een thema dat in de
praktijk belangrijker zal zijn en meer zal voorkomen als de constructie van
rechtsregels.
Traditioneel hechten we minstens evenveel belang aan de constructie van
rechtsregels, hoe je regels kan bestuderen en gebruiken om te bereiken wat je
wilt bereiken.
We gaan veel dingen van de vorige lessen zien terugkomen. Vorige lessen nodig
om deze volgende lessen te begrijpen, deze les is eigenlijk een concretisering
van wat we de komende lessen hebben gezien.
Syllabus is praktisch gewoon de slides, syllabus behoort wel tot de leerstof, hier
en daar wel lappen tekst waar hij misschien minder op in gaat, die zijn wel te
kennen.
Is een heel groot deel en sommige sukkelen met overzicht te houden, we gaan
dus echt de nadruk leggen op de afbeelding straks. Overzicht moeten we dus
goed blijven behouden, altijd studeren vanuit het overzicht!!
Constructie van rechtsregels:
Waarom terug behandelen? De volledig heteronome rechtsvinding is onmogelijk,
het idee dat je het recht gewoon objectief kan vinden (vb: boek openstaan en
daar staat het) gaat helaas nooit kunnen werken, formeel positivistische
houdingen binnen het recht zijn gedoemd om te mislukken.
Betekent ook dat het onmogelijk is om interpretatie te beperken tot louter
semantische oefeningen, betekenis van het recht vastleggen louter en alleen
door gebruik te maken van woordenboeken en zonder rekeening te houden met
de context lukt niet.
Het enige interpretandum volgens formeel positivisten zou de wettekst moeten
zijn, is niet zo wet is belangrijke bron van recht maar zeker niet de enige.
Welke methode moeten we gebruiken? Veel meer methoden dan enkel de
semantische analyse dan enkel het toepassen van relevante taalkundige
conventies, we moeten meer doen dan de taalkundige betekenis te achterhalen,
we moeten met meer soorten argumenten rekening houden.
Welke elementen dan? Daar spenderen we de komende weken dus aandacht aan.
Als het niet zo simpel is als de formeel positivisten zeggen wat is het dan wel? We
gaan er als juriusten als uitleggers steeds keuzes bij maken en die hebben
telkens iets te maken met 1 of meerdere van deze 3 dingen:
1. Doel (doelstelling van uitlegging, waar streeft uitlegging naar volgens de
uitlegger)
2. Voorwerp (voorwerp van uitlegging, wat zijn de relevante interpretanda?)
1
, 3. Methoden (op welke wijze moeten we die interpretanda gaan
interpreteren, welke methoden gaan we daarvoor gaan gebruiken).
Op al dien 3 punten zijn keuzes mogelijk, we gaan de komende colleges een
aantal manieren van kijken duiden van hoe dergelijke keuzes worden gemaakt,
die keuzes zijn voor een groot stuk individueel, dan is het een hele chaos.
Belang van 2 soorten methoden (zien we ook nog in de volgende slides):
Als we gaan nadenken over recht denken we vaak aan een specifiek artikel, stel
je denkt aan artikel 759 Ger.W. vroeger was de vraag: zijn mensen nu verplicht
om hun hoofddeksels af te zetten als ze een zitting in de rechtszaal bijwonen. Dat
artikel is daarop van toepassing “De toehoorders wonen de zittingen bij met
ongedekten hoofde, eerbiedig en stilzwijgend; alles wat de rechter tot
handhaving van de orde beveelt, wordt stipt en terstond uitgevoerd”
Dus als je gaat interpreteren ga je heel vaak beginnen met 1 speciekee bron van
recht vb: wetgeving je kan er op verschillende manier naar kijken:
- Taalkundige interpretatie
- Teleologische interpretatie (wat beoogt dat artikel te bereiken? Respect te
getuigen, …)
- Rekening houden met de wordingsgeschiedenis (in de jaren 50 betekende
hoofddeksel iets anders als vandaag had niks te maken met religieuze
deksels, …)
- …
Als je het recht gaat uitleggen dan ga je een heleboel argumenten gaan
gebruiken, dat is dus u eerste type argumenten, die gaan we ook centraal
plaatsen: methoden die gebruikt worden om interpretanda op zichzelf te gaan
interpreteren. Een interpretandum op zichzelf we hebben het hier over 1
wetartikel (1 bron van recht) en we willen iets meer te weten komen over de
betekenis van dat ene wetsartikel. MAAR recht is veel complexer dan dat, veel
meer dan 1 wetsartikel/1 bron heel vaak moet je ook nog de link leggen tussen
dat ene artikel en nog iets helemaal anders vb: artikel 19 Gw.: u vrijheid van
geloofsovertuiging.
Als je dat artikel leest kun je tot de conclusie komen dat mensen ongeacht hun
religie altijd hun hoofddeksels altijd moeten afzetten. Dat is slechts een eerste
stap, wat is de volgende? De afstemming van de betekenis die je hebt gegeven
aan dat ene artikel, die ene bron met nog andere relevante elementen vb: kan
die initiele interpretatie gerijmd worden met de vrijheid van geloofsovertuiging
van onze grondwet? Is nog niet zo evident.
Je hebt dus een eerste interpretatie die te maken heeft met dit soort x
argumenten MAAR de verhouding tussen bvb de wet en de grondwet wordt
geregeld door een 2e soort argumenten en dat zijn de methoden die we
afstemmingsmethoden kunnen noemen en die gaan na hoe je een conflict tussen
2 wetten moet oplossen, hoe je bvb een conflict tussen een wet en een
rechterlijke uitspraak moet oplossen, …
We hebben dus interpretatiemethoden in de enge zin: dat is dat eerste, zijn de
uitleggingsmethoden in de strikte zin.
2
,En het 2e heeft te maken met de afstemmingsmethoden, hoe kan je de
preliminaire initiële betekenis van verschillende van die bronnen samen puzzelen
tot de ultieme uiteindelijke betekenis? Dus u afstemmingsmethode.
Dat onderscheid is heel belangrijk om te maken. We gaan vaak discussies hebben
over het recht maar in eerste instantie kijken naar 1 enkelvoudige bron, u
uitleggingsmethode in de strikte zin en dan gaan we die link nog leggen met een
aantal andere uitleggingsmethoden.
Wat gaan we daarbij doen? we gaan focussen op de spanning tussen verhulling
en onthulling. De spanning tussen doen alsof wij als juristen geen keuzes maken
en openlijk erkennen dat we die keuzes wel gaan maken. Eerste is verhullend
constructivistische visie en andere is onthullend constructivistische visie
PWP: Hoezo?
- Volledig heteronome rechtsvinding? → Onmogelijk (dus: contra Fpos)
- Onmogelijk om uitlegging te beperken tot semantische oefening
- Enig interpretandum: wettekst?
- Enige methode: toepassing relevante taalkundige conventies op I?
- Meerdere keuzes: Doel – Voorwerp – Methoden
- Doelstelling uitlegging?
- Wat zijn relevante interpretanda?
- Welke methoden zijn relevant? (= welke soorten argumenten)
- Interpretanda op zichzelf
- Bv. vroeger art. 759 Ger.W.: “De toehoorders wonen de zittingen bij
met ongedekten hoofde, eerbiedig en stilzwijgend; alles wat de
rechter tot handhaving van de orde beveelt, wordt stipt en terstond
uitgevoerd”
- Afstemming verschillende interpretanda: art. 759 Ger.W. en art. 19 Gw./9
EVRM
→ Exegeten (‘verhullende constructivisten’) vs. onthullende constructivisten
3
, Zo ziet schematisch het komende deel eruit↑
1 slide over FPV dan gaan we hebben over de exegetische visie: verhullend
constructivistische visie, ik ga doen alsof ik geen keuzes maak, wat zeg ik dan
allemaal over doel van uitlegging, voorwerp van uitlegging en de methode.
Opnieuw telkens hebben over de methode over de interpretatie van 1 formant op
zichzelf en de afstemmingsmethode die te maken heeft met het afstemmen van
de betekenis van het ene en het andere van bvb een wetsartikel van 759 Ger.W.
en artikel 19 van de grondwet.
Vervolgens gaan we ↑daar kritiek op uitvoeren, 2e stuk kritiek hebben op die
exegetische visie (EV), op hun doel en voorwerp van die EV en kritiek op de
methode zowel wat die interpretanda op zich betreft als de afstemming van
verschillende interpretenda onderling.
Eens we dat gedaan hebben gaan we in het laatste stuk een nieuw bouwstelsel
optrekken. Gaan we proberen kijken van wat voor keuzes kunnen we maken
m.b.t. doel, voorwerp en methode. Methode opnieuw m.b.t. de uitlegging van
interpretanda op zichzelf en de afstemming van verschillende interpretaties van
verschillende interpretanda onderling.
Dat is dus het algemene overzicht van de volgende 5 lessen. Weet bij elk stuk
dus goed waar we zitten.↑
Waar gaan we het vandaag over hebben? Grootste deel van dat schema gaan we
vandaag al doen alles dat in blauw is aangeduid. Grootste deel van de resterende
lessen gaat over dat laatste deel. We beginnen met het begin↓
Formeel-Positivistische visie:
4
