H19 SPORT
19.1 Bouw van pezen en spieren
Pezen bestaan uit bindweefsel met tussencelstof (met veel eiwitten) (koppelt weefsels en
houd organen op plaats)
Door skeletspieren samen te trekken, bewegen botten rond draaipunt in gewrichten >
soepele gewrichten betere prestaties
Pezen verbinden skeletspieren met botten, bij beweging trekken langgerekte vezels in pezen
aan je botten > vezels: collageen gemaakt door de peescellen
- In tussencelstof – 3 collageenketens, verbonden met H-bruggen – vormen
collageenmolecuul met drievoudige helix (quaternaire structuur)
- Groot aantal collageenmoleculen > collageenfibril
- Groot aantal collageenfibrillen > collageenvezel
- Groot aantal collageenvezels > collageenbundel
Banden verbinden botten
Gap Junctions:
Cellen van bindweefsel door hun tussencelstof verder van elkaar verwijderd dan andere
celtypen. Via dunne uitlopers contact met elkaar – connexon-eiwitten in celmembraan – 2
connexon-eiwitten vormen een kleine opening in membraan – gap junction (eiwitkanaal) –
vervoer eiwitten en kleine moleculen – niet permanent aantal gap junctions varieert
Skeletspieren > bundels spiervezels (samensmelting honderden spiercellen – meerdere
kernen) > bundels myofibrillen met filamenten van de eiwitmoleculen myosine (dikke
filamenten, groot aantal ketens eiwit myosine) en actine (dunne filamenten, 2 gedraaide
ketens eiwit actine)
- Rond bundel spiervezels bindweefsel met bloedvaten voor doorbloeding
- Dankzij myofibrillen kunnen spieren samentrekken
- Net als collageenmoleculen (pezen) zijn actine en myosinefilamenten geordend en
gerangschikt > patrioon lichte en donkere banden (I en A banden) > dwarsgestreept
spierweefsel
- Midden in I-band ligt een membraan, de Z-lijn. Deel tussen twee Z-lijnen heet
sarcomeer (kleinste eenheid spier die kan samentrekken)
Opdracht hersenen > via ruggenmerg gaan impulsen richting beenspieren > axonen
motorneuronen vertakken > eindigen in aantal neuromusculaire synapsen > hier komt
acetylcholine vrij dat spiervezels activeert > bundels myosine en actine schuiven in elkaar
waardoor sarcomeren verkorten
- Meerdere spiervezels reageren tegelijk op dezelfde impulsen, omdat een axon zich in
een spier naar meerdere spiervezels vertakt – motorische eenheid (groep spiervezels
die op impulsen één axon reageren)
, Glad spierweefsel komt voor in wanden van bloedvaten, bronchien, maag, darmen,
baarmoeder, blaas. – geen streeppatioon, minder geordend dan dwarsgestreept
spierweefsel.
19.2 beweging in spiervezels
Dwarsgestreept spierweefsel
- Rond elke bundel myofibrillen van een spiervezel bevindt zich het sarcoplasmatisch
reticulum (SR) netwerk membramen vergelijkbaar met ER . SR bevat veel Ca2+
ionen
- Tegen SR aan liggen dunne T-buisjes (uitlopers celmembraan), vanaf membraan
spiervezel (sarcolemma) tot diep in de spiervezel. – gevuld net vloeistof en hebben
veel ionkanalen.
Als een impuls via een motorneuron de neuromusculaire synaps bereikt komt acetylcholine
vrij (neurotransmitter) depolariseert het sarcolemma met de T-buisjes, wat de impuls
naar de spier brengt opengaan Ca2+ poorten in SR Ca2+ stroomt spiervezel in onder
invloed Ca2+ schuiven myosinemoleculen verder tussen de actinemoleculen verkorten
lengte sarcomeren. (bij groot aantal sarcomeren tegelijk dan verkorten hele spier) Ca2+
pompen in membraan SR brengen Ca2+ terug in het SR, (zodat herhaling kan optreden)
In rust kunnen myosine en actinefilamenten van een spiervezel niet aan elkaar koppelen
bindingsplaats geblokkeerd door eiwit tropomyosine
- Onder invloed Ca2+ verschuift tropomyosine en komen bindingsplaatsen vrij
myosinefilament kan koppelen aan actinefilament
- Myosine (motoreiwit) gebruikt ATP om organellen of celonderdelen te laten
bewegen.
- ATP molecuul bindt aan myosinekop
- Myosinekop kan ATP-molecuul omzetten in ADP en Pi : ADP blijft aan myosinekop
gebonden leidt tot kleine buiging kop als myosine koppelt aan actine laat ADP los
van myosinekop myosinekop veert terug in oude stand, hierbij trekt myosinekop
aan actinefilament
- Z-lijn schuift naar het midden van de sarcomeer (vanaf 2 kanten) sarcomeer
verkort een beetje
- Door niet ATP-molecuul te binden komt myosinekop los van actinefilament en
herhaalt het proces zich
- Met elke herhaling verkort de spier iets meer, elke cyclus ongeveer 1% in totaal
maximale verkorting ongeveer 30%
Als er Ca2+ in het grondplasma aanwezig is of als er onvoldoende ATP is blijven
myosinefilamenten gekoppeld aan actinefilamenten spier blijft gespannen kramp
Antagonisten
Komen in samengetrokken spier geen Ca2 ionen meer vrij spier verslapt, maar verlengt
niet antagonist (spier met tegengestelde werking) nodig om te verlengen Buig en
trekspieren koppel antagonistische spieren.
19.1 Bouw van pezen en spieren
Pezen bestaan uit bindweefsel met tussencelstof (met veel eiwitten) (koppelt weefsels en
houd organen op plaats)
Door skeletspieren samen te trekken, bewegen botten rond draaipunt in gewrichten >
soepele gewrichten betere prestaties
Pezen verbinden skeletspieren met botten, bij beweging trekken langgerekte vezels in pezen
aan je botten > vezels: collageen gemaakt door de peescellen
- In tussencelstof – 3 collageenketens, verbonden met H-bruggen – vormen
collageenmolecuul met drievoudige helix (quaternaire structuur)
- Groot aantal collageenmoleculen > collageenfibril
- Groot aantal collageenfibrillen > collageenvezel
- Groot aantal collageenvezels > collageenbundel
Banden verbinden botten
Gap Junctions:
Cellen van bindweefsel door hun tussencelstof verder van elkaar verwijderd dan andere
celtypen. Via dunne uitlopers contact met elkaar – connexon-eiwitten in celmembraan – 2
connexon-eiwitten vormen een kleine opening in membraan – gap junction (eiwitkanaal) –
vervoer eiwitten en kleine moleculen – niet permanent aantal gap junctions varieert
Skeletspieren > bundels spiervezels (samensmelting honderden spiercellen – meerdere
kernen) > bundels myofibrillen met filamenten van de eiwitmoleculen myosine (dikke
filamenten, groot aantal ketens eiwit myosine) en actine (dunne filamenten, 2 gedraaide
ketens eiwit actine)
- Rond bundel spiervezels bindweefsel met bloedvaten voor doorbloeding
- Dankzij myofibrillen kunnen spieren samentrekken
- Net als collageenmoleculen (pezen) zijn actine en myosinefilamenten geordend en
gerangschikt > patrioon lichte en donkere banden (I en A banden) > dwarsgestreept
spierweefsel
- Midden in I-band ligt een membraan, de Z-lijn. Deel tussen twee Z-lijnen heet
sarcomeer (kleinste eenheid spier die kan samentrekken)
Opdracht hersenen > via ruggenmerg gaan impulsen richting beenspieren > axonen
motorneuronen vertakken > eindigen in aantal neuromusculaire synapsen > hier komt
acetylcholine vrij dat spiervezels activeert > bundels myosine en actine schuiven in elkaar
waardoor sarcomeren verkorten
- Meerdere spiervezels reageren tegelijk op dezelfde impulsen, omdat een axon zich in
een spier naar meerdere spiervezels vertakt – motorische eenheid (groep spiervezels
die op impulsen één axon reageren)
, Glad spierweefsel komt voor in wanden van bloedvaten, bronchien, maag, darmen,
baarmoeder, blaas. – geen streeppatioon, minder geordend dan dwarsgestreept
spierweefsel.
19.2 beweging in spiervezels
Dwarsgestreept spierweefsel
- Rond elke bundel myofibrillen van een spiervezel bevindt zich het sarcoplasmatisch
reticulum (SR) netwerk membramen vergelijkbaar met ER . SR bevat veel Ca2+
ionen
- Tegen SR aan liggen dunne T-buisjes (uitlopers celmembraan), vanaf membraan
spiervezel (sarcolemma) tot diep in de spiervezel. – gevuld net vloeistof en hebben
veel ionkanalen.
Als een impuls via een motorneuron de neuromusculaire synaps bereikt komt acetylcholine
vrij (neurotransmitter) depolariseert het sarcolemma met de T-buisjes, wat de impuls
naar de spier brengt opengaan Ca2+ poorten in SR Ca2+ stroomt spiervezel in onder
invloed Ca2+ schuiven myosinemoleculen verder tussen de actinemoleculen verkorten
lengte sarcomeren. (bij groot aantal sarcomeren tegelijk dan verkorten hele spier) Ca2+
pompen in membraan SR brengen Ca2+ terug in het SR, (zodat herhaling kan optreden)
In rust kunnen myosine en actinefilamenten van een spiervezel niet aan elkaar koppelen
bindingsplaats geblokkeerd door eiwit tropomyosine
- Onder invloed Ca2+ verschuift tropomyosine en komen bindingsplaatsen vrij
myosinefilament kan koppelen aan actinefilament
- Myosine (motoreiwit) gebruikt ATP om organellen of celonderdelen te laten
bewegen.
- ATP molecuul bindt aan myosinekop
- Myosinekop kan ATP-molecuul omzetten in ADP en Pi : ADP blijft aan myosinekop
gebonden leidt tot kleine buiging kop als myosine koppelt aan actine laat ADP los
van myosinekop myosinekop veert terug in oude stand, hierbij trekt myosinekop
aan actinefilament
- Z-lijn schuift naar het midden van de sarcomeer (vanaf 2 kanten) sarcomeer
verkort een beetje
- Door niet ATP-molecuul te binden komt myosinekop los van actinefilament en
herhaalt het proces zich
- Met elke herhaling verkort de spier iets meer, elke cyclus ongeveer 1% in totaal
maximale verkorting ongeveer 30%
Als er Ca2+ in het grondplasma aanwezig is of als er onvoldoende ATP is blijven
myosinefilamenten gekoppeld aan actinefilamenten spier blijft gespannen kramp
Antagonisten
Komen in samengetrokken spier geen Ca2 ionen meer vrij spier verslapt, maar verlengt
niet antagonist (spier met tegengestelde werking) nodig om te verlengen Buig en
trekspieren koppel antagonistische spieren.
