Samenvatting O&R 25/26
Deeltentamen, week 1 t/m 6
Introductie tot de onderneming, de personenvennootschappen en de rechtspersonen. Financiële overzichten, de jaarrekening,
accouting principles, kosten en waardering, aandelen op de balans en ratioanalyses.
§1 – Introductie tot de onderneming
Er bestaan allerlei soorten ondernemingen en deze worden allen op
verschillende manieren geregeld. Verschillende ‘ondernemingsvormen’
dus. Binnen al die ondernemingsvormen heb je de rechtsvormen, dat
zijn de ‘juridische jassen’ van bepaalde ondernemingen en dat is waar
we bij dit vak op zullen focussen. De eenmanszaak is niet wettelijk ge-
regeld, dus is ook geen rechtsvorm, slechts een ondernemingsvorm.
Bij de eenmanszaak staat de natuurlijke persoon niet los van de onder-
neming, daarom hoeft de eenmanszaak ook niet wettelijk geregeld te
worden. Als je handelt met een eenmanszaak, handel je in principe dus
gewoon met die natuurlijke persoon, er is sprake van direct contact.
De rechtsvormen kunnen ook weer onderverdelen in rechtsvormen mét
of zónder rechtspersoonlijkheid. De rechtsvormen met rechtspersoon-
lijkheid staan vermeld in art. 2:3 BW, deze zijn dus niet te vergeten. Als
we het hebben over de rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid
hebben we het meestal over de personenvennootschappen, echter kun je in de figuur ook de informele vereniging zien. De
vereniging is in beginsel een rechtspersoon echter is er een bepaald geval waarbij de vereniging een rechtsvorm wordt zonder
rechtspersoonlijkheid. Er is dan sprake van een informele vereniging; deze valt niet onder de personenvennootschappen. De
informele vereniging wordt hieronder nog nader uitgelegd.
In de tabel hieronder vind je in een vogelvlucht alle rechtsvormen In de tabel hieronder vind je in vogelvlucht alle
met rechtspersoonlijkheid behandeld. Hier gaan we meer op personenvennootschappen behandeld. Hier gaan we meer op
inzoomen in week 3. inzoomen in week 2.
De rechtsvormen staat hierboven dus kort even behandelt. Lees de artikelen even door en zie week 2 en 3 voor uitgebreidere
behandeling. Rechtsvormen worden nogmaals onderverdeeld in mét of zónder rechtspersoonlijkheid, maar wat houdt dit verschil in
en hoe kom je hierachter? De rechtspersoon moet je eigenlijk zien als een persoon, maar dan op papier. Niet fysiek dus, zoals een
natuurlijk persoon. Rechtpersonen ontstaan bij notariële akte, aldus art. 2:4 lid 1 BW “Een rechtspersoon ontstaat niet bij het
ontbreken van een door een notaris ondertekende akte voor zover door de wet voor de totstandkoming vereist. (…)”. De
rechtspersoon kan (voort)bestaan zonder het bestaan van de natuurlijke persoon door wie hij is opgericht (= continuïteit van de
rechtspersoon). Natuurlijke personen zijn rechtssubjecten. Ik kan een overeenkomst sluiten, mijn eenmanszaak kan dat ook, etc.
O.g.v. art. 2:5 BW zijn rechtspersonen m.b.t. vermogensrechten óók rechtssubjecten (“Een rechtspersoon staat wat het
vermogensrecht betreft, met een natuurlijk persoon gelijk, tenzij uit de wet het tegendeel voortvloeit.”).
Een onderneming algemeen; ondernemingsvormen.
Op het tentamen kan de vraag worden gesteld: is er sprake van een onderneming in de zin van art. 5 Handelsregisterwet 2007 jo. art.
2 Handersregister besluit 2008? Vaak wordt deze vraag gesteld wil men toetsen of sprake is van bijvoorbeeld een eenmanszaak. Er
wordt nog niet specifiek op vereisten van bijvoorbeeld een VOF ingezoomd. De vraag behandel je alsvolgt.
Vooraf: uiteraard behandel je eerst heel kort de vragen en de rechtsvraag. Krijg je waarschijnlijk geen of weinig punten voor, maar
het maakt je antwoord compleet.
Rechtskader: welke artikelen/welk arrest heb ik nodig? Voor deze vraag zijn dat de artikelen 2 Hrgb 2008 jo. 5 Hrgw 2007.
Art. 2 Handelsregister besluit 2008: “Lid 1) Van een onderneming is sprake indien een voldoende zelfstandig optredende
organisatorische eenheid van één of meer personen bestaat waarin door voldoende inbreng van arbeid of middelen, ten behoeve
van derden diensten of goederen worden geleverd of werken tot stand worden gebracht met het oogmerk daarmee materieel
voordeel te behalen. Lid 2) Van een onderneming is geen sprake indien er naar het oordeel van de Kamer onvoldoende omvang van
activiteiten of omzet is.”
Art. 5 Handelsregisterwet 2007: “In het handelsregister worden de volgende ondernemingen ingeschreven: (…).”
In artikel 2 staan de ‘vereisten’ voor een onderneming. Het zijn niet echt ‘vereisten’ maar ook geen gezichtspunten. Sommige
vereisten zijn beargumenteerbaar en andere zijn simpel en duidelijk.
In artikel 5 staat de plicht tot inschrijving. NB: het inschrijven in het register is géén vereiste bij oprichting. Het is een plicht voor ná
de inschrijving. Er kan dus sprake zijn van een onderneming in de zin van art. 2 Hrgb 2008, ookal is deze nog niet ingeschreven.
De ‘vereisten’ in artikel 2 – waar getoetst aan moet worden – zijn alsvolgt:
1. Een voldoende zelfstandig optredende organisatorische eenheid
, Kenmerken hiervan zijn o.a. het openen van een nieuwe bankrekening, een eigen handelsnaam hebben, zelfstandig
producten leveren, te zien voor jezelf maar ook anderen dat er sprake is van een stuctuur; een beginnende onderneming
2. Eén of meer personen
NB: eenmanszaak is altijd één persoon
3. Inbreng van voldoende arbeid of middelen
4. Ten behoeve van derden
5. Er worden diensten of goederen geleverd of werken tot stand gebracht
6. Met het oogmerk daarmee materieel voordeel te behalen
Applicatie: nogmaals het zijn niet echt ‘vereisten’, je moet beargumenteren. Eén of meer personen is een simpel vereiste, maar
‘voldoende zelfstandig optredende organisatorische eenheid’ wat minder. Je moet in de casus een duidelijk omslagpunt zoeken
waaruit blijkt: nú is sprake van dit vereiste. A kan bijvoorbeeld aan bijna alle voorwaarden voldoen, maar het omslagpunt in de casus
zou zijn het moment dat A bijvoorbeeld een Instagram pagina aanmaakt voor het bedrijfje en dat account ook naar het bedrijf
vernoemt, of als A een aparte rekening opent. Uiteraard volgt na de applicatie een conclusie en de beantwoording van de vraag.
De informele vereniging
I.b. is voor het oprichten van een rechtspersoon een notariële akte vereist. Dat staat immers vermeld in art. 2:4 BW. Echter bestaat
er een uitzondering op deze regel, namelijk voor bij een vereniging. Voor een vereniging met rechtspersoonlijkheid is de notariële
akte wel vereist, maar je kan uiteraard niet van elke vereniging verwachten dat er sprake is van zo’n akte aangezien verenigen een
grondrecht is (art. 8 Gw). Een vereniging zónder notariële akte, met slechts beperkte rechtspersoonlijkheid is dus ook een
mogelijkheid, dit heet dan een informele vereniging. Daarvoor gebruik je in beginsel als rechtskader art. 2:26 BW – de vereisten voor
een vereniging die naast de akte nodig zijn – en als aanvulling/versterking van je antwoord gebruik je daarvoor de gezichtspunten uit
het Lord’s Choir arrest.
Art. 2:26 BW: “Lid 1) De vereniging is een rechtspersoon met leden die is gericht op een bepaald doel, anders dan een dat is
omschreven in artikel 53 lid 1 of lid 2. Lid 2) Een vereniging wordt bij meerzijdige rechtshandeling opgericht. Lid 3) Een vereniging
mag geen winst onder haar leden verdelen.
Gezichtspunten Lord’s Choir:
- Een georganiseerd samenwerkingsverband
Kenmerken hiervan zijn eigen administratie die word bijgehouden
- Met eigen identiteit
- Neemt als eenheid aan rechtsverkeer deel
- Door zich als subject van rechten en plichten te gedragen
Het Hof en de HR vermelden beide dat niet ieder samenwerkingsverband van leden automatisch een vereniging is in de zin van art.
2:26 BW. Normaal is hier dus een notariële akte voor nodig, die de meerzijdige rechtshandeling omvat. Maar wat als er dus geen
notariële akte is? Nou volgens het Hof en de HR kan een vereniging ook feitelijk ontstaan, dus door als een vereniging te gedragen.
Als de meerzijdige rechtshandelig dus wat onduidelijk is, of er word in de opdracht niet expliciet vermeld dat er sprake is van leden
dan geeft dit arrest er dus invulling op: wanneer gedraagt een groep mensen zich als een vereniging? Des te meer er aan deze
gezichtspunten is voldaan, des te meer aanleiding dat er sprake is van een informele vereniging.
Het zijn van een informele vereniging is echter niet super handig. O.g.v. art. 2:30 lid 2 eerste volzin is het bestuur van de vereniging
naast de vereniging hoofdelijk aansprakelijk. Dit is onwenselijk. Bij inschrijving in het handelsregister is het bestuur ná de vereniging
aansprakelijk o.g.v. lid 3 en 4. Hoe lossen we dit op? Door te veranderen in een formele vereniging m.b.v. een notariële akte o.g.v.
art. 2:27 jo. 2:29 BW.
§2 – Introductie tot de personenvennootschappen
Deze week gaat over de personenvennootschappen. De personenvennootschappen zijn wel rechtsvormen, maar bezitten geen
rechtspersoonlijkheid. De personenvennootschap zelf is dus geen entiteit en kan deswege geen overeenkomsten aangaan, geen
eigendom hebben, etc. De personenvennootschappen als entiteit kunnen dus geen overeenkomsten aangaan, maar er moet wel een
manier zijn waarop dit wél mogelijk is. Dat is middels de vertegenwoordigers van de personenvennootschap. Stel je voor een
maatschap timmerbedrijf die een overeenkomst aan wil gaan met een aannemer, dan gaat de aannemer de overeenkomst aan met
alle ‘maten’ van de maatschap, alle vertegenwoordigers van die personenvennootschap.
Een personenvennootschap ontstaat, je hoeft er niet een op te richten. Er is geen notariële akte vereist, want er is ook geen sprake
van rechtspersoonlijkheid. Maar hoe ontstaat er dan een personenvennootschap? Dat kan bijvoorbeeld middels meerzijdige
overeenkomst of door feitelijke gedragingen/situaties.
Er bestaan drie soorten personenvennootschappen: (1) de maatschap, (2) een vennootschap onder firma (VOF) en (3) een
commanditaire vennootschap (CV). Deze staan op volgorde, er bestaat een gelaagde structuur. Dat houdt in dat er bepaalde
vereisten voor een maatschap bestaan en dat wanneer men ook wil voldoen aan een VOF, er óók moet worden voldaan aan de
vereisten voor een maatschap, en dat wanneer men wil voldoen aan een CV er op zijn beurt óók weer moet worden voldaan aan een
VOF (en dus ook een maatschap). Een VOF is namelijk een gekwalificeerde maatschap (art. 7A:1657 BW) en een CV is een
gekwalificeerde vennootschap onder firma.
Bij het toetsen of sprake is van een personenvennootschap heb je vooraf een aantal stappen die je moet doorlopen, voordat je
dieper ingaat op de vereisten van het wetsartikel. Die stappen zijn alsvolgt:
Stap 0) Wat zijn de feiten en wat is de rechtsvraag?
Stap 1) Is er sprake van een notariële akte? Art. 2:4 jo. 2:3 jo. 2:5 BW (Zo ja, dan is het een rechtspersoon en dus géén
personenvennootschap, zo nee, dan kun je doorgaan naar stap 2)
Stap 2) Is er sprake van een informele vereniging? (Dit dien je eerst uit te sluiten voordat je naar stap 4 gaat)
Stap 3) Wat zijn de vereisten van de betreffende personenvennootschap? Beginnende altijd bij een maatschap.
Deeltentamen, week 1 t/m 6
Introductie tot de onderneming, de personenvennootschappen en de rechtspersonen. Financiële overzichten, de jaarrekening,
accouting principles, kosten en waardering, aandelen op de balans en ratioanalyses.
§1 – Introductie tot de onderneming
Er bestaan allerlei soorten ondernemingen en deze worden allen op
verschillende manieren geregeld. Verschillende ‘ondernemingsvormen’
dus. Binnen al die ondernemingsvormen heb je de rechtsvormen, dat
zijn de ‘juridische jassen’ van bepaalde ondernemingen en dat is waar
we bij dit vak op zullen focussen. De eenmanszaak is niet wettelijk ge-
regeld, dus is ook geen rechtsvorm, slechts een ondernemingsvorm.
Bij de eenmanszaak staat de natuurlijke persoon niet los van de onder-
neming, daarom hoeft de eenmanszaak ook niet wettelijk geregeld te
worden. Als je handelt met een eenmanszaak, handel je in principe dus
gewoon met die natuurlijke persoon, er is sprake van direct contact.
De rechtsvormen kunnen ook weer onderverdelen in rechtsvormen mét
of zónder rechtspersoonlijkheid. De rechtsvormen met rechtspersoon-
lijkheid staan vermeld in art. 2:3 BW, deze zijn dus niet te vergeten. Als
we het hebben over de rechtsvormen zonder rechtspersoonlijkheid
hebben we het meestal over de personenvennootschappen, echter kun je in de figuur ook de informele vereniging zien. De
vereniging is in beginsel een rechtspersoon echter is er een bepaald geval waarbij de vereniging een rechtsvorm wordt zonder
rechtspersoonlijkheid. Er is dan sprake van een informele vereniging; deze valt niet onder de personenvennootschappen. De
informele vereniging wordt hieronder nog nader uitgelegd.
In de tabel hieronder vind je in een vogelvlucht alle rechtsvormen In de tabel hieronder vind je in vogelvlucht alle
met rechtspersoonlijkheid behandeld. Hier gaan we meer op personenvennootschappen behandeld. Hier gaan we meer op
inzoomen in week 3. inzoomen in week 2.
De rechtsvormen staat hierboven dus kort even behandelt. Lees de artikelen even door en zie week 2 en 3 voor uitgebreidere
behandeling. Rechtsvormen worden nogmaals onderverdeeld in mét of zónder rechtspersoonlijkheid, maar wat houdt dit verschil in
en hoe kom je hierachter? De rechtspersoon moet je eigenlijk zien als een persoon, maar dan op papier. Niet fysiek dus, zoals een
natuurlijk persoon. Rechtpersonen ontstaan bij notariële akte, aldus art. 2:4 lid 1 BW “Een rechtspersoon ontstaat niet bij het
ontbreken van een door een notaris ondertekende akte voor zover door de wet voor de totstandkoming vereist. (…)”. De
rechtspersoon kan (voort)bestaan zonder het bestaan van de natuurlijke persoon door wie hij is opgericht (= continuïteit van de
rechtspersoon). Natuurlijke personen zijn rechtssubjecten. Ik kan een overeenkomst sluiten, mijn eenmanszaak kan dat ook, etc.
O.g.v. art. 2:5 BW zijn rechtspersonen m.b.t. vermogensrechten óók rechtssubjecten (“Een rechtspersoon staat wat het
vermogensrecht betreft, met een natuurlijk persoon gelijk, tenzij uit de wet het tegendeel voortvloeit.”).
Een onderneming algemeen; ondernemingsvormen.
Op het tentamen kan de vraag worden gesteld: is er sprake van een onderneming in de zin van art. 5 Handelsregisterwet 2007 jo. art.
2 Handersregister besluit 2008? Vaak wordt deze vraag gesteld wil men toetsen of sprake is van bijvoorbeeld een eenmanszaak. Er
wordt nog niet specifiek op vereisten van bijvoorbeeld een VOF ingezoomd. De vraag behandel je alsvolgt.
Vooraf: uiteraard behandel je eerst heel kort de vragen en de rechtsvraag. Krijg je waarschijnlijk geen of weinig punten voor, maar
het maakt je antwoord compleet.
Rechtskader: welke artikelen/welk arrest heb ik nodig? Voor deze vraag zijn dat de artikelen 2 Hrgb 2008 jo. 5 Hrgw 2007.
Art. 2 Handelsregister besluit 2008: “Lid 1) Van een onderneming is sprake indien een voldoende zelfstandig optredende
organisatorische eenheid van één of meer personen bestaat waarin door voldoende inbreng van arbeid of middelen, ten behoeve
van derden diensten of goederen worden geleverd of werken tot stand worden gebracht met het oogmerk daarmee materieel
voordeel te behalen. Lid 2) Van een onderneming is geen sprake indien er naar het oordeel van de Kamer onvoldoende omvang van
activiteiten of omzet is.”
Art. 5 Handelsregisterwet 2007: “In het handelsregister worden de volgende ondernemingen ingeschreven: (…).”
In artikel 2 staan de ‘vereisten’ voor een onderneming. Het zijn niet echt ‘vereisten’ maar ook geen gezichtspunten. Sommige
vereisten zijn beargumenteerbaar en andere zijn simpel en duidelijk.
In artikel 5 staat de plicht tot inschrijving. NB: het inschrijven in het register is géén vereiste bij oprichting. Het is een plicht voor ná
de inschrijving. Er kan dus sprake zijn van een onderneming in de zin van art. 2 Hrgb 2008, ookal is deze nog niet ingeschreven.
De ‘vereisten’ in artikel 2 – waar getoetst aan moet worden – zijn alsvolgt:
1. Een voldoende zelfstandig optredende organisatorische eenheid
, Kenmerken hiervan zijn o.a. het openen van een nieuwe bankrekening, een eigen handelsnaam hebben, zelfstandig
producten leveren, te zien voor jezelf maar ook anderen dat er sprake is van een stuctuur; een beginnende onderneming
2. Eén of meer personen
NB: eenmanszaak is altijd één persoon
3. Inbreng van voldoende arbeid of middelen
4. Ten behoeve van derden
5. Er worden diensten of goederen geleverd of werken tot stand gebracht
6. Met het oogmerk daarmee materieel voordeel te behalen
Applicatie: nogmaals het zijn niet echt ‘vereisten’, je moet beargumenteren. Eén of meer personen is een simpel vereiste, maar
‘voldoende zelfstandig optredende organisatorische eenheid’ wat minder. Je moet in de casus een duidelijk omslagpunt zoeken
waaruit blijkt: nú is sprake van dit vereiste. A kan bijvoorbeeld aan bijna alle voorwaarden voldoen, maar het omslagpunt in de casus
zou zijn het moment dat A bijvoorbeeld een Instagram pagina aanmaakt voor het bedrijfje en dat account ook naar het bedrijf
vernoemt, of als A een aparte rekening opent. Uiteraard volgt na de applicatie een conclusie en de beantwoording van de vraag.
De informele vereniging
I.b. is voor het oprichten van een rechtspersoon een notariële akte vereist. Dat staat immers vermeld in art. 2:4 BW. Echter bestaat
er een uitzondering op deze regel, namelijk voor bij een vereniging. Voor een vereniging met rechtspersoonlijkheid is de notariële
akte wel vereist, maar je kan uiteraard niet van elke vereniging verwachten dat er sprake is van zo’n akte aangezien verenigen een
grondrecht is (art. 8 Gw). Een vereniging zónder notariële akte, met slechts beperkte rechtspersoonlijkheid is dus ook een
mogelijkheid, dit heet dan een informele vereniging. Daarvoor gebruik je in beginsel als rechtskader art. 2:26 BW – de vereisten voor
een vereniging die naast de akte nodig zijn – en als aanvulling/versterking van je antwoord gebruik je daarvoor de gezichtspunten uit
het Lord’s Choir arrest.
Art. 2:26 BW: “Lid 1) De vereniging is een rechtspersoon met leden die is gericht op een bepaald doel, anders dan een dat is
omschreven in artikel 53 lid 1 of lid 2. Lid 2) Een vereniging wordt bij meerzijdige rechtshandeling opgericht. Lid 3) Een vereniging
mag geen winst onder haar leden verdelen.
Gezichtspunten Lord’s Choir:
- Een georganiseerd samenwerkingsverband
Kenmerken hiervan zijn eigen administratie die word bijgehouden
- Met eigen identiteit
- Neemt als eenheid aan rechtsverkeer deel
- Door zich als subject van rechten en plichten te gedragen
Het Hof en de HR vermelden beide dat niet ieder samenwerkingsverband van leden automatisch een vereniging is in de zin van art.
2:26 BW. Normaal is hier dus een notariële akte voor nodig, die de meerzijdige rechtshandeling omvat. Maar wat als er dus geen
notariële akte is? Nou volgens het Hof en de HR kan een vereniging ook feitelijk ontstaan, dus door als een vereniging te gedragen.
Als de meerzijdige rechtshandelig dus wat onduidelijk is, of er word in de opdracht niet expliciet vermeld dat er sprake is van leden
dan geeft dit arrest er dus invulling op: wanneer gedraagt een groep mensen zich als een vereniging? Des te meer er aan deze
gezichtspunten is voldaan, des te meer aanleiding dat er sprake is van een informele vereniging.
Het zijn van een informele vereniging is echter niet super handig. O.g.v. art. 2:30 lid 2 eerste volzin is het bestuur van de vereniging
naast de vereniging hoofdelijk aansprakelijk. Dit is onwenselijk. Bij inschrijving in het handelsregister is het bestuur ná de vereniging
aansprakelijk o.g.v. lid 3 en 4. Hoe lossen we dit op? Door te veranderen in een formele vereniging m.b.v. een notariële akte o.g.v.
art. 2:27 jo. 2:29 BW.
§2 – Introductie tot de personenvennootschappen
Deze week gaat over de personenvennootschappen. De personenvennootschappen zijn wel rechtsvormen, maar bezitten geen
rechtspersoonlijkheid. De personenvennootschap zelf is dus geen entiteit en kan deswege geen overeenkomsten aangaan, geen
eigendom hebben, etc. De personenvennootschappen als entiteit kunnen dus geen overeenkomsten aangaan, maar er moet wel een
manier zijn waarop dit wél mogelijk is. Dat is middels de vertegenwoordigers van de personenvennootschap. Stel je voor een
maatschap timmerbedrijf die een overeenkomst aan wil gaan met een aannemer, dan gaat de aannemer de overeenkomst aan met
alle ‘maten’ van de maatschap, alle vertegenwoordigers van die personenvennootschap.
Een personenvennootschap ontstaat, je hoeft er niet een op te richten. Er is geen notariële akte vereist, want er is ook geen sprake
van rechtspersoonlijkheid. Maar hoe ontstaat er dan een personenvennootschap? Dat kan bijvoorbeeld middels meerzijdige
overeenkomst of door feitelijke gedragingen/situaties.
Er bestaan drie soorten personenvennootschappen: (1) de maatschap, (2) een vennootschap onder firma (VOF) en (3) een
commanditaire vennootschap (CV). Deze staan op volgorde, er bestaat een gelaagde structuur. Dat houdt in dat er bepaalde
vereisten voor een maatschap bestaan en dat wanneer men ook wil voldoen aan een VOF, er óók moet worden voldaan aan de
vereisten voor een maatschap, en dat wanneer men wil voldoen aan een CV er op zijn beurt óók weer moet worden voldaan aan een
VOF (en dus ook een maatschap). Een VOF is namelijk een gekwalificeerde maatschap (art. 7A:1657 BW) en een CV is een
gekwalificeerde vennootschap onder firma.
Bij het toetsen of sprake is van een personenvennootschap heb je vooraf een aantal stappen die je moet doorlopen, voordat je
dieper ingaat op de vereisten van het wetsartikel. Die stappen zijn alsvolgt:
Stap 0) Wat zijn de feiten en wat is de rechtsvraag?
Stap 1) Is er sprake van een notariële akte? Art. 2:4 jo. 2:3 jo. 2:5 BW (Zo ja, dan is het een rechtspersoon en dus géén
personenvennootschap, zo nee, dan kun je doorgaan naar stap 2)
Stap 2) Is er sprake van een informele vereniging? (Dit dien je eerst uit te sluiten voordat je naar stap 4 gaat)
Stap 3) Wat zijn de vereisten van de betreffende personenvennootschap? Beginnende altijd bij een maatschap.
