Materieel Strafrecht Week 3
Opdracht 1
Letale longembolie
Leer van de redelijke toerekening
Relevante feiten: Een man rijdt in Assen met zijn bestelauto een kruising op
zonder voorrang te verlenen aan een van rechts komende auto, waardoor een
botsing ontstaat. Een inzittende van de aangereden auto raakt hierdoor
zwaargewond en moet vanwege de opgelopen verwondingen aan bed rusten in
het ziekenhuis. Twaalf dagen na het ongeval overlijdt het slachtoffer in het
ziekenhuis aan een letale longembolie, een fatale complicatie ontstaan uit
trombose, veroorzaakt door de noodzakelijke bedrust na het ongeluk. De
verdachte wordt vervolgd en veroordeeld voor dood door schuld, omdat de dood
van het slachtoffer mede door zijn verkeersgedrag zou zijn veroorzaakt. De
verdachte voert aan dat de opgelopen letsels op zichzelf niet noodzakelijk tot de
dood hadden hoeven leiden, en dat de fatale longembolie een te ver verwijderd
gevolg was van het ongeval.
Rechtsregels: De leer van causaliteit in het strafrecht berust op de redelijke
toerekening. Dit betekent dat een gevolg aan een gedraging van de verdachte
moet worden toegerekend tenzij het gevolg zó ver van die gedraging afstaat dat
het redelijkerwijs niet meer als gevolg daarvan kan worden gezien. Het arrest
stelt dat het optreden van de letale longembolie, als gevolg van de verwondingen
door de botsing, niet van een zodanige aard was dat het overlijden van het
slachtoffer niet meer aan de verdachte kon worden toegerekend.
Overwegingen van het Hof: Het Hof stelde vast dat de verdachte aansprakelijk
was omdat de dood van het slachtoffer het gevolg was van de botsing die door
hem was veroorzaakt. Het hof overwoog dat het verkrijgen van de letsels door
het slachtoffer, die noodzakelijke bedrust veroorzaakten, uiteindelijk leidde tot
een trombose en vervolgens een fatale longembolie. Het hof concludeerde dat
hoewel de dood pas na twaalf dagen intreedt, het verband tussen het ongeval en
het overlijden voldoende direct en causaal is om de verdachte verantwoordelijk
te houden. Het hof vond dat het overlijden redelijkerwijs nog als gevolg van de
gedraging van de verdachte kon worden toegerekend, ondanks dat het direct
overlijden niet plaatsvond maar door een medische complicatie kwam. Het hof
veroordeelde de verdachte dan ook wegens dood door schuld in het verkeer.
Overwegingen van de Hoge Raad: De Hoge Raad moest beoordelen of er
voldoende causaal verband bestond tussen de gedraging van de verdachte (het
veroorzaken van de botsing) en het overlijden van het slachtoffer door de letale
longembolie. De Hoge Raad introduceerde in dit arrest voor het eerst de leer van
de redelijke toerekening als criterium voor causaliteit in het strafrecht. De Hoge
Raad oordeelde dat het optreden van de letale longembolie, hoewel een medisch
gevolg na de aanrijding, niet van zodanige aard was dat het overlijden
redelijkerwijs niet meer als gevolg van de botsing aan de verdachte kon worden
toegerekend. Het feit dat de dood pas twaalf dagen na het ongeval intreedt door
een medische complicatie (longembolie), maakt niet dat het causaliteitsverband
, wordt verbroken. Daarmee verwierp de Hoge Raad het cassatieberoep van de
verdachte en bevestigde de veroordeling.
Groninger HIV
Alternatieve causaliteit
Relevante feiten: Drie mannen organiseerden in 2005 en 2006 regelmatig
homoseksuele groepsseksfeesten in Scharmer en Groningen. Tijdens deze
feesten werden de bezoekers gedrogeerd, onder andere door GHB in hun drank
te doen, waardoor sommigen bewusteloos raakten zonder het zelf te weten. De
daders hadden onbeschermde anale seks met de slachtoffers zonder hun
toestemming of medeweten en injecteerden in sommige gevallen besmet bloed
met HIV in de slachtoffers. Veertien mannen raakten hierdoor besmet met het
HIV-virus; slachtoffers herinnerden zich weinig of niets van wat er was gebeurd.
De daders waren zelf seropositief en wilden een ‘hiv-clubje’ creëren, waarbij
mensen zonder zorgen onbeschermde seks konden hebben. De politie
arresteerde de verdachten na een onderzoek en diverse aangiftes, waarop zij
werden vervolgd voor opzettelijk toebrengen van zwaar lichamelijk letsel en
poging daartoe.
Rechtsregels: Voor strafrechtelijke aansprakelijkheid moet worden bewezen dat
de gedraging van de verdachte daadwerkelijk en met redelijke mate van
waarschijnlijkheid het gevolg heeft veroorzaakt, waarbij rekening wordt gehouden
met mogelijke alternatieve causaliteitsscenario's.
Overwegingen van het Hof: Het Hof beoordeelde de causaliteit aan de hand van
de leer van de redelijke toerekening, waarbij gekeken wordt of het gevolg aan de
gedraging van de verdachten kan worden toegerekend. Het Hof liet een
deskundigenrapport van een internist meewegen, waarin werd geschetst dat de
kans op besmetting via het inspuiten van besmet bloed veel groter is dan via
onbeschermde anale seks. Het Hof concludeerde dat de handelingen van de
verdachten (het inspuiten en injecteren van besmet bloed) van een zodanige
aard waren dat deze uitermate geschikt waren om een HIV-besmetting te
veroorzaken of het gevaar daarvoor significant te vergroten. Het Hof stelde vast
dat er geen bewijs was dat de slachtoffers op een vergelijkbare wijze door
anderen waren geïnjecteerd met besmet bloed (r.o. 2.5.1). Ondanks dat
betrokkenen ook met anderen onbeschermde seks hadden gehad, achtte het Hof
de kans op besmetting via onbeschermde seks veel kleiner dan via het inspuiten
van besmet bloed. Daarom achtte het Hof het causaal verband tussen de
gedragingen van de verdachten en de HIV-besmetting aannemelijk en
veroordeelde het de verdachten voor het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel.
Overwegingen van de Hoge Raad: De Hoge Raad stelt dat het hof onvoldoende
heeft gemotiveerd dat het gedrag van de verdachte daadwerkelijk het gevolg
(HIV-besmetting) bij ieder van de aangevers heeft veroorzaakt. Het hof had niet
vastgesteld dat het hoogst onwaarschijnlijk was dat de HIV-besmetting van de
aangevers het gevolg was van onbeschermde anale seks met een andere HIV-
positieve persoon. De Hoge Raad oordeelt dat alleen omdat de kans op
besmetting door gedragingen van derden kleiner is dan door de verdachte, dit
nog niet betekent dat de kans op besmetting via derden zo klein is dat het als
Opdracht 1
Letale longembolie
Leer van de redelijke toerekening
Relevante feiten: Een man rijdt in Assen met zijn bestelauto een kruising op
zonder voorrang te verlenen aan een van rechts komende auto, waardoor een
botsing ontstaat. Een inzittende van de aangereden auto raakt hierdoor
zwaargewond en moet vanwege de opgelopen verwondingen aan bed rusten in
het ziekenhuis. Twaalf dagen na het ongeval overlijdt het slachtoffer in het
ziekenhuis aan een letale longembolie, een fatale complicatie ontstaan uit
trombose, veroorzaakt door de noodzakelijke bedrust na het ongeluk. De
verdachte wordt vervolgd en veroordeeld voor dood door schuld, omdat de dood
van het slachtoffer mede door zijn verkeersgedrag zou zijn veroorzaakt. De
verdachte voert aan dat de opgelopen letsels op zichzelf niet noodzakelijk tot de
dood hadden hoeven leiden, en dat de fatale longembolie een te ver verwijderd
gevolg was van het ongeval.
Rechtsregels: De leer van causaliteit in het strafrecht berust op de redelijke
toerekening. Dit betekent dat een gevolg aan een gedraging van de verdachte
moet worden toegerekend tenzij het gevolg zó ver van die gedraging afstaat dat
het redelijkerwijs niet meer als gevolg daarvan kan worden gezien. Het arrest
stelt dat het optreden van de letale longembolie, als gevolg van de verwondingen
door de botsing, niet van een zodanige aard was dat het overlijden van het
slachtoffer niet meer aan de verdachte kon worden toegerekend.
Overwegingen van het Hof: Het Hof stelde vast dat de verdachte aansprakelijk
was omdat de dood van het slachtoffer het gevolg was van de botsing die door
hem was veroorzaakt. Het hof overwoog dat het verkrijgen van de letsels door
het slachtoffer, die noodzakelijke bedrust veroorzaakten, uiteindelijk leidde tot
een trombose en vervolgens een fatale longembolie. Het hof concludeerde dat
hoewel de dood pas na twaalf dagen intreedt, het verband tussen het ongeval en
het overlijden voldoende direct en causaal is om de verdachte verantwoordelijk
te houden. Het hof vond dat het overlijden redelijkerwijs nog als gevolg van de
gedraging van de verdachte kon worden toegerekend, ondanks dat het direct
overlijden niet plaatsvond maar door een medische complicatie kwam. Het hof
veroordeelde de verdachte dan ook wegens dood door schuld in het verkeer.
Overwegingen van de Hoge Raad: De Hoge Raad moest beoordelen of er
voldoende causaal verband bestond tussen de gedraging van de verdachte (het
veroorzaken van de botsing) en het overlijden van het slachtoffer door de letale
longembolie. De Hoge Raad introduceerde in dit arrest voor het eerst de leer van
de redelijke toerekening als criterium voor causaliteit in het strafrecht. De Hoge
Raad oordeelde dat het optreden van de letale longembolie, hoewel een medisch
gevolg na de aanrijding, niet van zodanige aard was dat het overlijden
redelijkerwijs niet meer als gevolg van de botsing aan de verdachte kon worden
toegerekend. Het feit dat de dood pas twaalf dagen na het ongeval intreedt door
een medische complicatie (longembolie), maakt niet dat het causaliteitsverband
, wordt verbroken. Daarmee verwierp de Hoge Raad het cassatieberoep van de
verdachte en bevestigde de veroordeling.
Groninger HIV
Alternatieve causaliteit
Relevante feiten: Drie mannen organiseerden in 2005 en 2006 regelmatig
homoseksuele groepsseksfeesten in Scharmer en Groningen. Tijdens deze
feesten werden de bezoekers gedrogeerd, onder andere door GHB in hun drank
te doen, waardoor sommigen bewusteloos raakten zonder het zelf te weten. De
daders hadden onbeschermde anale seks met de slachtoffers zonder hun
toestemming of medeweten en injecteerden in sommige gevallen besmet bloed
met HIV in de slachtoffers. Veertien mannen raakten hierdoor besmet met het
HIV-virus; slachtoffers herinnerden zich weinig of niets van wat er was gebeurd.
De daders waren zelf seropositief en wilden een ‘hiv-clubje’ creëren, waarbij
mensen zonder zorgen onbeschermde seks konden hebben. De politie
arresteerde de verdachten na een onderzoek en diverse aangiftes, waarop zij
werden vervolgd voor opzettelijk toebrengen van zwaar lichamelijk letsel en
poging daartoe.
Rechtsregels: Voor strafrechtelijke aansprakelijkheid moet worden bewezen dat
de gedraging van de verdachte daadwerkelijk en met redelijke mate van
waarschijnlijkheid het gevolg heeft veroorzaakt, waarbij rekening wordt gehouden
met mogelijke alternatieve causaliteitsscenario's.
Overwegingen van het Hof: Het Hof beoordeelde de causaliteit aan de hand van
de leer van de redelijke toerekening, waarbij gekeken wordt of het gevolg aan de
gedraging van de verdachten kan worden toegerekend. Het Hof liet een
deskundigenrapport van een internist meewegen, waarin werd geschetst dat de
kans op besmetting via het inspuiten van besmet bloed veel groter is dan via
onbeschermde anale seks. Het Hof concludeerde dat de handelingen van de
verdachten (het inspuiten en injecteren van besmet bloed) van een zodanige
aard waren dat deze uitermate geschikt waren om een HIV-besmetting te
veroorzaken of het gevaar daarvoor significant te vergroten. Het Hof stelde vast
dat er geen bewijs was dat de slachtoffers op een vergelijkbare wijze door
anderen waren geïnjecteerd met besmet bloed (r.o. 2.5.1). Ondanks dat
betrokkenen ook met anderen onbeschermde seks hadden gehad, achtte het Hof
de kans op besmetting via onbeschermde seks veel kleiner dan via het inspuiten
van besmet bloed. Daarom achtte het Hof het causaal verband tussen de
gedragingen van de verdachten en de HIV-besmetting aannemelijk en
veroordeelde het de verdachten voor het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel.
Overwegingen van de Hoge Raad: De Hoge Raad stelt dat het hof onvoldoende
heeft gemotiveerd dat het gedrag van de verdachte daadwerkelijk het gevolg
(HIV-besmetting) bij ieder van de aangevers heeft veroorzaakt. Het hof had niet
vastgesteld dat het hoogst onwaarschijnlijk was dat de HIV-besmetting van de
aangevers het gevolg was van onbeschermde anale seks met een andere HIV-
positieve persoon. De Hoge Raad oordeelt dat alleen omdat de kans op
besmetting door gedragingen van derden kleiner is dan door de verdachte, dit
nog niet betekent dat de kans op besmetting via derden zo klein is dat het als
