ONDERZOEKSMETHODOLOGIE & STATISTIEK IN DE
REVALIDATIEWETENSCHAPPEN 1
H1: Basisprincipes en basisbegrippen van wetenschappelijk onderzoek
Definitie: (met eigen woorden)
Methodologie is de studie van wetenschappelijke methoden, procedures en werkwijzen, die worden
gebruikt om onderzoek te voeren, om kennis te verwerven, deze kennis te delen via vakliteratuur en
de wetenschap in een specifiek vakdomein vooruit te helpen / de kennisbasis verder te ontwikkelen.
Doel wetenschappelijk onderzoek
- Problemen oplossen
- Verklaringen vinden
- Waarnemingen veralgemenen
- Theorieën opbouwen
- Theorieën testen
- Evidence-based practice !!!
Voortschrijdend inzicht = we bouwen verder op wat we al weten (kennis opbouwen)
Vb Corona mondmaskers
o Start van de corona pandemie -> mondmasker waren eerst niet noodzakelijk (uit
wetenschappelijk onderzoek was nog niet gebleken dat mondmaskers helpen)
o Tijdens de corona pandemie -> mondmaskers worden verplicht (onderzoek naar de
effectiviteit van mondmaskers)
Evidence-based practice
= de uitvoeringen zijn gebaseerd op de best beschikbare info over doelmatigheid
1
, PICO/PECO – principe
= de manier waarop we een onderzoeksvraag gaan formuleren
‛Formuleren van een klinische (onderzoeks)vraag:
- P = Probleem, patiënt of (doel)populatie (= bij wie)
o Vb: Bij een oudere patiënt, twee maand na een beroerte ….
- I/E = Intervention/Exposure: behandeling, zorgproces of (diagnostische) test
o Vb: … is een loopband training met gedeeltelijke ondersteuning van het
lichaamsgewicht EFFECTIEVER dan …
- C = Comparison of Controle
o Vb: … de traditionele staptraining zonder ondersteuning …
- O = Outcome of resultaat
o Vb… voor het verbeteren van de wandelsnelheid en het evenwichtsbehoud?
- Extra = S = studie design
P heb je meestal
O heb je altijd
C heb je soms ( je hebt niet altijd controle)
Onderzoeksvragen uit de praktijk
Soorten vragen:
- DIAGNOSTISCHE vragen:
= Aandoeningen of beperkingen vaststellen
- ETIOLOGISCHE vragen:
= Naar oorzaak van ziekte / gevolgen van blootstelling
- INTERVENTIE / PREVENTIE vragen:
= Naar effectiviteit van een interventie, behandeling of preventieve maatregel
- PROGNOSTISCHE VRAGEN:
= Naar voorspelling van beloop of uitkomst
Revalidatiewetenschappen
-> Behoort tot de toegepaste wetenschappen
Multidisciplinair vakgebied:
- Biomedische wetenschappen:
o Fysiologie, anatomie, fysica, (bio)chemie, …
- Gedragswetenschappen:
o Psycho(patho)logie, deontologie, ethiek, …
Maakt gebruik van onderzoeksmethoden uit verschillende wetenschapsdomeinen
2
, Basiseigenschap wetenschapper en/of beroepsbeoefenaar
- Kritische geest
- Niet alleen weten «WAT», maar ook «WAAROM» !
Onwetenschappelijk denken/doen
- Vasthouden aan gewoontes
- Vertrouwen op intuïtie
- Vertrouwen op eigen ervaring
- Vertrouwen op oordeel van grote autoriteit (= veel gezag maar niet évidence based)
o Vb : Pascale Naessens heeft geen diploma maar wordt wel geloofd omdat zij wordt
gezien als een hogere autoriteit
- Verkeerde conclusie bij redenering
Wetenschappelijk redeneren:
2 vormen
Deductieve redenering:
- Top – bottom
- Om de onderzoeksvraag te formuleren, op
basis van bestaande theorieën of bestaande
kennis
- Geen echte nieuwe kennis
- Theorie bevestigen
Inductieve redenering:
- Bottom up
- Ontwikkeling nieuwe kennis
- Het besluit trekken uit de resultaten van de
studie
- Veralgemening naar de populatie
- Theorie / nieuwe kennis opbouwen
Kunnen beide in eenzelfde onderzoek worden toegepast :
- Deductief redeneren : om onderzoeksvraag te formuleren, op basis van bestaande
theorieën/ kennissen
o TESTEN V/E THEORIE
- Inductief redeneren : besluiten trekken uit resultaten v/d studie
o THEORIE OPBOUWEN
3
, - (Vragen mare)
Eigenschappen van degelijk WS’lijk onderzoek:
‛Systematisch:
- Altijd dezelfde 10 stappen worden doorlopen (~ zie slide 12)
‛Repliceerbaar:
- Alle stappen en methoden worden zeer goed bijgehouden zodat het herhaalbaar is in verder
eigen/ander onderzoek
‛Gecontroleerd:
- Externe factoren worden gecontroleerd om interactie met bestudeerde variabelen uit te
sluiten
‛Reductief:
- Resultaten van talrijke data worden gereduceerd tot een algemeen gegeven, conclusie of
bevinding
‛Logisch:
- Besluiten worden getrokken op basis van een deductieve en/of inductieve logische
redenering
Stappen in het onderzoeksproces
Stap 1: Onderwerp kiezen
Stap 2: Literatuuronderzoek over onderwerp !!
- Achtergrond en kennis binnen bepaald onderwerp proberen op te bouwen
- Overzicht krijgen van redsultaten van vorige onderzoeken
o Zodat je niet 10x hetzelfde onderzoekt
- Inzicht in het theoretisch kader van vorig onderzoek
o Zodat je begrijpt wat er staat en wat belangrijk is om te weten voor verder
onderzoek
- Bepalen van “gaps in current knowledge”
o Nodig om probleemstelling te kunnen formuleren
o Nodig om tot vernieuwende onderzoeksvragen te komen
- Hulp bij latere fases in onderzoeksproces
o Stap 5 – 7 : inzicht in de gebruikte onderzoeksmethoden van vorig onderzoek
o Stap 10 : hulp bij verklaren eigen onderzoeksresultaten
Stap 3: Probleem definiëren en afbakenen (= probleemstelling formuleren)
-> Op basis van “gaps in current knowledge”:
- Probleem is nog niet onderzocht = vernieuwend
4
REVALIDATIEWETENSCHAPPEN 1
H1: Basisprincipes en basisbegrippen van wetenschappelijk onderzoek
Definitie: (met eigen woorden)
Methodologie is de studie van wetenschappelijke methoden, procedures en werkwijzen, die worden
gebruikt om onderzoek te voeren, om kennis te verwerven, deze kennis te delen via vakliteratuur en
de wetenschap in een specifiek vakdomein vooruit te helpen / de kennisbasis verder te ontwikkelen.
Doel wetenschappelijk onderzoek
- Problemen oplossen
- Verklaringen vinden
- Waarnemingen veralgemenen
- Theorieën opbouwen
- Theorieën testen
- Evidence-based practice !!!
Voortschrijdend inzicht = we bouwen verder op wat we al weten (kennis opbouwen)
Vb Corona mondmaskers
o Start van de corona pandemie -> mondmasker waren eerst niet noodzakelijk (uit
wetenschappelijk onderzoek was nog niet gebleken dat mondmaskers helpen)
o Tijdens de corona pandemie -> mondmaskers worden verplicht (onderzoek naar de
effectiviteit van mondmaskers)
Evidence-based practice
= de uitvoeringen zijn gebaseerd op de best beschikbare info over doelmatigheid
1
, PICO/PECO – principe
= de manier waarop we een onderzoeksvraag gaan formuleren
‛Formuleren van een klinische (onderzoeks)vraag:
- P = Probleem, patiënt of (doel)populatie (= bij wie)
o Vb: Bij een oudere patiënt, twee maand na een beroerte ….
- I/E = Intervention/Exposure: behandeling, zorgproces of (diagnostische) test
o Vb: … is een loopband training met gedeeltelijke ondersteuning van het
lichaamsgewicht EFFECTIEVER dan …
- C = Comparison of Controle
o Vb: … de traditionele staptraining zonder ondersteuning …
- O = Outcome of resultaat
o Vb… voor het verbeteren van de wandelsnelheid en het evenwichtsbehoud?
- Extra = S = studie design
P heb je meestal
O heb je altijd
C heb je soms ( je hebt niet altijd controle)
Onderzoeksvragen uit de praktijk
Soorten vragen:
- DIAGNOSTISCHE vragen:
= Aandoeningen of beperkingen vaststellen
- ETIOLOGISCHE vragen:
= Naar oorzaak van ziekte / gevolgen van blootstelling
- INTERVENTIE / PREVENTIE vragen:
= Naar effectiviteit van een interventie, behandeling of preventieve maatregel
- PROGNOSTISCHE VRAGEN:
= Naar voorspelling van beloop of uitkomst
Revalidatiewetenschappen
-> Behoort tot de toegepaste wetenschappen
Multidisciplinair vakgebied:
- Biomedische wetenschappen:
o Fysiologie, anatomie, fysica, (bio)chemie, …
- Gedragswetenschappen:
o Psycho(patho)logie, deontologie, ethiek, …
Maakt gebruik van onderzoeksmethoden uit verschillende wetenschapsdomeinen
2
, Basiseigenschap wetenschapper en/of beroepsbeoefenaar
- Kritische geest
- Niet alleen weten «WAT», maar ook «WAAROM» !
Onwetenschappelijk denken/doen
- Vasthouden aan gewoontes
- Vertrouwen op intuïtie
- Vertrouwen op eigen ervaring
- Vertrouwen op oordeel van grote autoriteit (= veel gezag maar niet évidence based)
o Vb : Pascale Naessens heeft geen diploma maar wordt wel geloofd omdat zij wordt
gezien als een hogere autoriteit
- Verkeerde conclusie bij redenering
Wetenschappelijk redeneren:
2 vormen
Deductieve redenering:
- Top – bottom
- Om de onderzoeksvraag te formuleren, op
basis van bestaande theorieën of bestaande
kennis
- Geen echte nieuwe kennis
- Theorie bevestigen
Inductieve redenering:
- Bottom up
- Ontwikkeling nieuwe kennis
- Het besluit trekken uit de resultaten van de
studie
- Veralgemening naar de populatie
- Theorie / nieuwe kennis opbouwen
Kunnen beide in eenzelfde onderzoek worden toegepast :
- Deductief redeneren : om onderzoeksvraag te formuleren, op basis van bestaande
theorieën/ kennissen
o TESTEN V/E THEORIE
- Inductief redeneren : besluiten trekken uit resultaten v/d studie
o THEORIE OPBOUWEN
3
, - (Vragen mare)
Eigenschappen van degelijk WS’lijk onderzoek:
‛Systematisch:
- Altijd dezelfde 10 stappen worden doorlopen (~ zie slide 12)
‛Repliceerbaar:
- Alle stappen en methoden worden zeer goed bijgehouden zodat het herhaalbaar is in verder
eigen/ander onderzoek
‛Gecontroleerd:
- Externe factoren worden gecontroleerd om interactie met bestudeerde variabelen uit te
sluiten
‛Reductief:
- Resultaten van talrijke data worden gereduceerd tot een algemeen gegeven, conclusie of
bevinding
‛Logisch:
- Besluiten worden getrokken op basis van een deductieve en/of inductieve logische
redenering
Stappen in het onderzoeksproces
Stap 1: Onderwerp kiezen
Stap 2: Literatuuronderzoek over onderwerp !!
- Achtergrond en kennis binnen bepaald onderwerp proberen op te bouwen
- Overzicht krijgen van redsultaten van vorige onderzoeken
o Zodat je niet 10x hetzelfde onderzoekt
- Inzicht in het theoretisch kader van vorig onderzoek
o Zodat je begrijpt wat er staat en wat belangrijk is om te weten voor verder
onderzoek
- Bepalen van “gaps in current knowledge”
o Nodig om probleemstelling te kunnen formuleren
o Nodig om tot vernieuwende onderzoeksvragen te komen
- Hulp bij latere fases in onderzoeksproces
o Stap 5 – 7 : inzicht in de gebruikte onderzoeksmethoden van vorig onderzoek
o Stap 10 : hulp bij verklaren eigen onderzoeksresultaten
Stap 3: Probleem definiëren en afbakenen (= probleemstelling formuleren)
-> Op basis van “gaps in current knowledge”:
- Probleem is nog niet onderzocht = vernieuwend
4
