STRAFRECHT ARRESTEN
RONDE KLIP (NJ 1978, 627)
Het verhaal:
• Man zit met zijn vriendin in de auto
• Vrouw probeert tot twee keer toe uit de rijdende auto te springen
• Man wordt kwaad, stopt de auto en grijpt vrouw met beide handen bij de keel en drukt deze
dicht
• Vrouw haar lippen worden paars en haar tong (en ook schuim) komt uit haar mond
• Man laat los, maar vrouw blijkt al te zijn overleden
• Man stopt lijk overleden vriendin in de kofferbak van de auto
• Is de opzet gericht op de dood van het slachtoffer?
• Het is van algemene bekendheid, dat het dichtdrukken van de keel van een persoon zodat
deze geen adem kan halen en zo lang dat diens lippen paars worden ... enz., niet zelden diens
dood ten gevolge heeft.’
• ‘Het Hof heeft hieruit mede kunnen afleiden dat req. Zich welbewust heeft blootgesteld aan
de aanmerkelijke kans dat M. ten gevolge van zijn handelwijze zou overlijden’
• ‘Beslissend zal hier zijn het inzicht waarover blijkens de ervaring volwassen mensen in de
regel beschikken’
• ‘Dat ieder doorsneemens wel begrijpt, dat hij, als hij een ander geruime tijd op de hierboven
beschreven wijze bij de keel vasthoudt, de kans, dat de dood intreedt zeer reëel is
Wat moet je weten:
• Strafrechtelijk leerstuk: Opzet & schuld
• Ervaringsregel (algemene ervaringsregels, feiten van algemene bekendheid)
– ‘Normaliteitssyllogisme’
• Ieder normaal mens weet dat...
• Verdachte is een normaal persoon
• Verdachte weet dus ook dat...
PORSCHE ARREST (NJ 1997, 199)
, Het verhaal 1:
• Man (hierna: A) stapt met een vriend in zijn auto (een Porsche)
• A heeft alcohol gedronken vlak voordat hij in zijn auto stapt
• A rijdt met hoge snelheid (ruim 50 km/u te hard) op een tweebaansweg
• A rijdt twee keer door rood licht
• A maakt gevaarlijke inhaalmanoeuvres waarbij hij een aantal keren poogt een ander voertuig
in te halen. Dit lukt steeds niet. Bij een laatste inhaalpoging ramt A een andere auto met
daarin vier personen. Deze vier personen overlijden ter plaatse.
• Ook de vriend van A (zijn bijrijder) komt te overlijden
• Dus totaal vijf doden
Het verhaal 2:
• A overleeft het ongeluk
• A wordt vervolgd en aan hem wordt tenlastegelegd:
– Primair: doodslag, art. 287 Sr (meervoudig)
• Max. 15 jaren gevangenisstraf
– Subsidiair: dood door schuld in het verkeer (nu: art. 6 WVW) (meervoudig)
• Max. 4 jaren gevangenisstraf
De rechtbank (eerste aanleg) en het Hof (hoger beroep) veroordelen A voor doodslag.
De Hoge Raad ziet het anders, namelijk: ‘Ontoereikend bewijs van voorwaardelijk opzet op de dood
van de slachtoffers: rijgedrag duidt niet op tevens op de koop toe nemen van eigen overlijden’
De rechtsvraag?
Is er sprake van voorwaardelijk opzet in de zin van art. 287 Sr?
Art. 287 Sr vereist opzet, zie het artikel:
‘Hij die opzettelijk een ander van het leven berooft, wordt, als schuldig aan doodslag, gestraft met
gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie
Ontoereikend bewijs van voorwaardelijk opzet op de dood van de slachtoffers: rijgedrag duidt niet op
tevens op de koop toe nemen van eigen overlijden.
R.o. 5.3.: ‘Het geval kan zich voordoen dat ten aanzien van een verdachte die door zeer gevaarlijk te
rijden een ongeval met dodelijke afloop heeft veroorzaakt moet worden aangenomen dat deze de
slachtoffers van dat ongeval opzettelijk van het leven heeft beroofd, zodat art. 287 Sr van toepassing
is, bij welke bepaling een gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren is bedreigd. Zo'n geval doet
zich voor indien de verdachte zijn gedraging willens en wetens op de dood van die slachtoffers heeft
gericht. Voorts kan een zodanig geval zich voordoen indien moet worden aangenomen dat de
verdachte zich aan de aanmerkelijke kans dat andere verkeersdeelnemers door zijn gedraging het
leven zullen verliezen willens en wetens heeft blootgesteld, met dien verstande dat hij – in plaats van
erop te rekenen dat een en ander wel goed zal aflopen - de aanmerkelijke kans dat anderen door zijn
gedrag het leven zullen laten desbewust heeft aanvaard en op de koop toegenomen. Dat de
verdachte de aanmerkelijke kans dat anderen door zijn gedrag het leven zullen laten desbewust
heeft aanvaard en op de koop toegenomen - in dit verband wordt gesproken van voorwaardelijk
RONDE KLIP (NJ 1978, 627)
Het verhaal:
• Man zit met zijn vriendin in de auto
• Vrouw probeert tot twee keer toe uit de rijdende auto te springen
• Man wordt kwaad, stopt de auto en grijpt vrouw met beide handen bij de keel en drukt deze
dicht
• Vrouw haar lippen worden paars en haar tong (en ook schuim) komt uit haar mond
• Man laat los, maar vrouw blijkt al te zijn overleden
• Man stopt lijk overleden vriendin in de kofferbak van de auto
• Is de opzet gericht op de dood van het slachtoffer?
• Het is van algemene bekendheid, dat het dichtdrukken van de keel van een persoon zodat
deze geen adem kan halen en zo lang dat diens lippen paars worden ... enz., niet zelden diens
dood ten gevolge heeft.’
• ‘Het Hof heeft hieruit mede kunnen afleiden dat req. Zich welbewust heeft blootgesteld aan
de aanmerkelijke kans dat M. ten gevolge van zijn handelwijze zou overlijden’
• ‘Beslissend zal hier zijn het inzicht waarover blijkens de ervaring volwassen mensen in de
regel beschikken’
• ‘Dat ieder doorsneemens wel begrijpt, dat hij, als hij een ander geruime tijd op de hierboven
beschreven wijze bij de keel vasthoudt, de kans, dat de dood intreedt zeer reëel is
Wat moet je weten:
• Strafrechtelijk leerstuk: Opzet & schuld
• Ervaringsregel (algemene ervaringsregels, feiten van algemene bekendheid)
– ‘Normaliteitssyllogisme’
• Ieder normaal mens weet dat...
• Verdachte is een normaal persoon
• Verdachte weet dus ook dat...
PORSCHE ARREST (NJ 1997, 199)
, Het verhaal 1:
• Man (hierna: A) stapt met een vriend in zijn auto (een Porsche)
• A heeft alcohol gedronken vlak voordat hij in zijn auto stapt
• A rijdt met hoge snelheid (ruim 50 km/u te hard) op een tweebaansweg
• A rijdt twee keer door rood licht
• A maakt gevaarlijke inhaalmanoeuvres waarbij hij een aantal keren poogt een ander voertuig
in te halen. Dit lukt steeds niet. Bij een laatste inhaalpoging ramt A een andere auto met
daarin vier personen. Deze vier personen overlijden ter plaatse.
• Ook de vriend van A (zijn bijrijder) komt te overlijden
• Dus totaal vijf doden
Het verhaal 2:
• A overleeft het ongeluk
• A wordt vervolgd en aan hem wordt tenlastegelegd:
– Primair: doodslag, art. 287 Sr (meervoudig)
• Max. 15 jaren gevangenisstraf
– Subsidiair: dood door schuld in het verkeer (nu: art. 6 WVW) (meervoudig)
• Max. 4 jaren gevangenisstraf
De rechtbank (eerste aanleg) en het Hof (hoger beroep) veroordelen A voor doodslag.
De Hoge Raad ziet het anders, namelijk: ‘Ontoereikend bewijs van voorwaardelijk opzet op de dood
van de slachtoffers: rijgedrag duidt niet op tevens op de koop toe nemen van eigen overlijden’
De rechtsvraag?
Is er sprake van voorwaardelijk opzet in de zin van art. 287 Sr?
Art. 287 Sr vereist opzet, zie het artikel:
‘Hij die opzettelijk een ander van het leven berooft, wordt, als schuldig aan doodslag, gestraft met
gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie
Ontoereikend bewijs van voorwaardelijk opzet op de dood van de slachtoffers: rijgedrag duidt niet op
tevens op de koop toe nemen van eigen overlijden.
R.o. 5.3.: ‘Het geval kan zich voordoen dat ten aanzien van een verdachte die door zeer gevaarlijk te
rijden een ongeval met dodelijke afloop heeft veroorzaakt moet worden aangenomen dat deze de
slachtoffers van dat ongeval opzettelijk van het leven heeft beroofd, zodat art. 287 Sr van toepassing
is, bij welke bepaling een gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren is bedreigd. Zo'n geval doet
zich voor indien de verdachte zijn gedraging willens en wetens op de dood van die slachtoffers heeft
gericht. Voorts kan een zodanig geval zich voordoen indien moet worden aangenomen dat de
verdachte zich aan de aanmerkelijke kans dat andere verkeersdeelnemers door zijn gedraging het
leven zullen verliezen willens en wetens heeft blootgesteld, met dien verstande dat hij – in plaats van
erop te rekenen dat een en ander wel goed zal aflopen - de aanmerkelijke kans dat anderen door zijn
gedrag het leven zullen laten desbewust heeft aanvaard en op de koop toegenomen. Dat de
verdachte de aanmerkelijke kans dat anderen door zijn gedrag het leven zullen laten desbewust
heeft aanvaard en op de koop toegenomen - in dit verband wordt gesproken van voorwaardelijk
