Onderwijsheideenheid 2
Oriëntatie op het vak
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
1
,Inhoudsopgave
Anatomie en fysiologie 3
Hart en geleiding 3
Myocardinfarct en shock 5
Hartchirurgie 8
Decompensatio cordis 8
Algemene oncologie 9
Mammacarcinoom 12
Depressie 14
Themadag 17
Zorgverlener 17
EBP-professional 17
Gezondheidsbevorderaar 17
Organisator 17
Communicator 17
De professional en kwaliteitsbevorderaar 18
Samenwerkingspartner 18
Verpleegkundig redenen en communicatieve vaardigheden 18
Methodiek reflectie 18
Pijn en PESDI 19
Gezondheidsvoorlichting en motiverende gespreksvoering 20
Verpleegtechnische vaardigheden 20
Uitscheiding en bedverpleging 20
Injecteren 21
2
,Anatomie en fysiologie
Hart en geleiding
Het bloed circuleert in twee gescheiden systemen, die in het hart bij elkaar komen. Dit zijn de twee
verschillende bloedsomlopen:
- Lichaamscirculatie (grote bloedsoploop); de route van het bloed gaat als volgt: linkerventrikel →
aorta → slagaders → organen en weefsels → aders → holle aders → rechteratrium →
rechterventrikel (aansluiting op de longcirculatie)
- Longcirculatie (kleine bloedsomloop/dubbele bloedsomloop); de route van het bloed gaat als
volgt: rechterventrikel → longslagaders → longen → longaders → linkeratrium → linkerventrikel
(aansluiting op de lichaamscirculatie)
Ligging en bouw
Het hart ligt in de borstholte, achter het sternum, in het mediastinum. De apex wijst naar links. Het
linkerventrikel heeft dan ook een dikkere wand.
Het atrium en ventrikel zijn van elkaar gescheiden door de anuli fibrosi cordis (bindweefselringen). De
linker- en rechterharthelft wordt gescheiden door het septum cordis (harttussenschot). Het septum
interatriale cordis verdeelt de atria in links en rechts. Het septum interventriculare cordis verdeelt de
ventrikels in links en rechts. De aansluitingen met de grote vaten op het hart:
- In het rechteratrium monden twee onderste en bovenste holle ader uit.
- In het rechterventrikel monden twee linker en rechter slagader uit.
- In het linkeratrium monden vier longaders uit.
- In het linkerventrikel mond de aorta uit.
Hartkleppen
Hartkleppen zorgen ervoor dat het bloed niet terugstroomt. Er zitten hartkleppen tussen de atria en
ventrikels: atrioventriculaire kleppen. En kleppen tussen de ventrikels en de grote slagaders, arteriële
kleppen.
- Atrioventriculaire kleppen
o De tricuspidalisklep is de klep tussen het rechteratrium en rechterventrikel.
o De mitralisklep is de klep tussen het linkeratrium en linkerventrikel.
o De kleppen zitten vast aan de anulus fibrosus cordis en d.m.v. dunne peesdraden
(chordae tendineae) verbonden aan spierbundels (musculi papillares)
- Arteriële kleppen
o De pulmonalisklep is de klep tussen het rechterventrikel en de longslagader
o De valva aortae is de klep tussen het linkerventrikel en de aorta
o De kleppen zitten vast aan de truncus pulmonalis en de aorta. De kleppen bestaan uit
drie zakvormige vliezen die valvulae semilunares (halvemaanvormige slippen) heet.
De hartwand bestaat uit drie lagen:
- Endocard (binnenste laag) → eenlagig plaveiselepitheel versterkt door elastisch bindweefsel
- Myocard (middelste laag) → hartspierweefsel
- Pericard (buitenste laag) → sereuze vliezen
Een hartactie is een systole + diastole. Dit is een actiefase en een rustfase. Dit bestaat uit drie fasen:
- Passieve vullingsfase: rustfase van het gehele hart
- Actieve vullingsfase: atria contraheren onder invloed van de sinusknoop
3
, - Ventrikelsystolische fase:
o Isovolumetrische fase: atria ontspannen en de ventrikels trekken samen. De AV-
kleppen gaan dicht dit geluid is de eerste harttoon
o Ejectiefase: bloed wordt in de slagaders geperst
o Relaxatiefase: myocard in de ventrikels ontspant. De arteriële kleppen gaan dicht dit
geluid is de tweede harttoon.
Bij een ECG (hartfilmpje) kun je de impulsen die over de hartspier verspreiden zien.
- P-top: impuls van de sinusknoop in het atriummyocard → atria contraheren
- PQ-segment: vertraagde prikkelgeleiding in de atrioventriculaire knoop
- Q-dal: verspreiding impulsen over het ventrikelseptum
- QRS-complex: prikkelinvasie van het ventrikelmyocard
- ST-segment: het wegtrekken van de prikkeltoestand van het ventrikel
- T-top: rusttoestand van het ventrikelmyocard
De hartcapaciteit is het vermogen van een ventrikel om per tijdseenheid een bepaalde hoeveelheid
vloed weg te pompen. Het hartminuutvolume is de hoeveelheid bloed die het hart per minuut, per
ventrikel wegpompt. Dit is afhankelijk van de hartfrequentie en het slagvolume.
De hartcirculatie (coronaire circulatie) voorziet het myocard van zuurstof en voedingsstoffen.
Er zijn verschillende activiteiten waar te nemen aan de pols van het hart:
- Frequentie: aantal polsslagen per minuut. Tachycardie kan optreden bij lichamelijke inspanning,
nervositeit, koorts, bloedarmoede, verhoogde schildklierfunctie, decompensatio cordis of
bloeddrukdaling. Bradycardie kan optreden bij een sporthart, familiair voorkomen, drukpols,
icterus (geelzucht) of bij sommige microbiële infecties.
- Regulariteit: de afstand tussen de verschillende polsslagen zijn hetzelfde. Gebeurt dit niet heet dit
onregelmatige/irreguliere pols.
- Aequaliteit: er is sprake van dezelfde hevigheid. Gebeurt dit niet heet die ongelijkmatige pols.
- Spanning: weerspiegeling van de druk die in het vat heerst
- Heftigheid
- Vulling: hoeveelheid bloed die door het vat gaat
Belangrijke begrippen
Cor Het hart
Atrium Boezem
Ventrikel kamer
Sternum Borstbeen
Mediastinum Ruimte tussen de longen
4
Oriëntatie op het vak
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
1
,Inhoudsopgave
Anatomie en fysiologie 3
Hart en geleiding 3
Myocardinfarct en shock 5
Hartchirurgie 8
Decompensatio cordis 8
Algemene oncologie 9
Mammacarcinoom 12
Depressie 14
Themadag 17
Zorgverlener 17
EBP-professional 17
Gezondheidsbevorderaar 17
Organisator 17
Communicator 17
De professional en kwaliteitsbevorderaar 18
Samenwerkingspartner 18
Verpleegkundig redenen en communicatieve vaardigheden 18
Methodiek reflectie 18
Pijn en PESDI 19
Gezondheidsvoorlichting en motiverende gespreksvoering 20
Verpleegtechnische vaardigheden 20
Uitscheiding en bedverpleging 20
Injecteren 21
2
,Anatomie en fysiologie
Hart en geleiding
Het bloed circuleert in twee gescheiden systemen, die in het hart bij elkaar komen. Dit zijn de twee
verschillende bloedsomlopen:
- Lichaamscirculatie (grote bloedsoploop); de route van het bloed gaat als volgt: linkerventrikel →
aorta → slagaders → organen en weefsels → aders → holle aders → rechteratrium →
rechterventrikel (aansluiting op de longcirculatie)
- Longcirculatie (kleine bloedsomloop/dubbele bloedsomloop); de route van het bloed gaat als
volgt: rechterventrikel → longslagaders → longen → longaders → linkeratrium → linkerventrikel
(aansluiting op de lichaamscirculatie)
Ligging en bouw
Het hart ligt in de borstholte, achter het sternum, in het mediastinum. De apex wijst naar links. Het
linkerventrikel heeft dan ook een dikkere wand.
Het atrium en ventrikel zijn van elkaar gescheiden door de anuli fibrosi cordis (bindweefselringen). De
linker- en rechterharthelft wordt gescheiden door het septum cordis (harttussenschot). Het septum
interatriale cordis verdeelt de atria in links en rechts. Het septum interventriculare cordis verdeelt de
ventrikels in links en rechts. De aansluitingen met de grote vaten op het hart:
- In het rechteratrium monden twee onderste en bovenste holle ader uit.
- In het rechterventrikel monden twee linker en rechter slagader uit.
- In het linkeratrium monden vier longaders uit.
- In het linkerventrikel mond de aorta uit.
Hartkleppen
Hartkleppen zorgen ervoor dat het bloed niet terugstroomt. Er zitten hartkleppen tussen de atria en
ventrikels: atrioventriculaire kleppen. En kleppen tussen de ventrikels en de grote slagaders, arteriële
kleppen.
- Atrioventriculaire kleppen
o De tricuspidalisklep is de klep tussen het rechteratrium en rechterventrikel.
o De mitralisklep is de klep tussen het linkeratrium en linkerventrikel.
o De kleppen zitten vast aan de anulus fibrosus cordis en d.m.v. dunne peesdraden
(chordae tendineae) verbonden aan spierbundels (musculi papillares)
- Arteriële kleppen
o De pulmonalisklep is de klep tussen het rechterventrikel en de longslagader
o De valva aortae is de klep tussen het linkerventrikel en de aorta
o De kleppen zitten vast aan de truncus pulmonalis en de aorta. De kleppen bestaan uit
drie zakvormige vliezen die valvulae semilunares (halvemaanvormige slippen) heet.
De hartwand bestaat uit drie lagen:
- Endocard (binnenste laag) → eenlagig plaveiselepitheel versterkt door elastisch bindweefsel
- Myocard (middelste laag) → hartspierweefsel
- Pericard (buitenste laag) → sereuze vliezen
Een hartactie is een systole + diastole. Dit is een actiefase en een rustfase. Dit bestaat uit drie fasen:
- Passieve vullingsfase: rustfase van het gehele hart
- Actieve vullingsfase: atria contraheren onder invloed van de sinusknoop
3
, - Ventrikelsystolische fase:
o Isovolumetrische fase: atria ontspannen en de ventrikels trekken samen. De AV-
kleppen gaan dicht dit geluid is de eerste harttoon
o Ejectiefase: bloed wordt in de slagaders geperst
o Relaxatiefase: myocard in de ventrikels ontspant. De arteriële kleppen gaan dicht dit
geluid is de tweede harttoon.
Bij een ECG (hartfilmpje) kun je de impulsen die over de hartspier verspreiden zien.
- P-top: impuls van de sinusknoop in het atriummyocard → atria contraheren
- PQ-segment: vertraagde prikkelgeleiding in de atrioventriculaire knoop
- Q-dal: verspreiding impulsen over het ventrikelseptum
- QRS-complex: prikkelinvasie van het ventrikelmyocard
- ST-segment: het wegtrekken van de prikkeltoestand van het ventrikel
- T-top: rusttoestand van het ventrikelmyocard
De hartcapaciteit is het vermogen van een ventrikel om per tijdseenheid een bepaalde hoeveelheid
vloed weg te pompen. Het hartminuutvolume is de hoeveelheid bloed die het hart per minuut, per
ventrikel wegpompt. Dit is afhankelijk van de hartfrequentie en het slagvolume.
De hartcirculatie (coronaire circulatie) voorziet het myocard van zuurstof en voedingsstoffen.
Er zijn verschillende activiteiten waar te nemen aan de pols van het hart:
- Frequentie: aantal polsslagen per minuut. Tachycardie kan optreden bij lichamelijke inspanning,
nervositeit, koorts, bloedarmoede, verhoogde schildklierfunctie, decompensatio cordis of
bloeddrukdaling. Bradycardie kan optreden bij een sporthart, familiair voorkomen, drukpols,
icterus (geelzucht) of bij sommige microbiële infecties.
- Regulariteit: de afstand tussen de verschillende polsslagen zijn hetzelfde. Gebeurt dit niet heet dit
onregelmatige/irreguliere pols.
- Aequaliteit: er is sprake van dezelfde hevigheid. Gebeurt dit niet heet die ongelijkmatige pols.
- Spanning: weerspiegeling van de druk die in het vat heerst
- Heftigheid
- Vulling: hoeveelheid bloed die door het vat gaat
Belangrijke begrippen
Cor Het hart
Atrium Boezem
Ventrikel kamer
Sternum Borstbeen
Mediastinum Ruimte tussen de longen
4
