Samenvatting Effectief leren. Alle belangrijke hoofdstukken

Samenvatting hoofdstuk 1 t/m 5

Effectief leren “de docent als regisseur”
Michel van Ast, Otto de Loor, Lambrecht Spijkerboer.
Oorspronkelijke auteur: Sebo Ebbens & Simon Ettekoven
5e druk 2020

Hoofdstuk 1 Effectief leren

Sleutelbegrippen bij het vormgeven van effectief leren
1. Een heldere structuur en opbouw van de leerstof
 wordt door veel methoden al vastgelegd.
 lessen moeten op elkaar aansluiten.
 leerdoelen vertellen door docent.
2. Het juiste niveau van de leerstof
 te moeilijk betekent motivatie omlaag.
 te makkelijk betekent motivatie omlaag.
3. Betekenis geven aan de leerstof
 studenten moeten voor zichzelf betekenis kunnen geven aan de leerstof.
 studenten stellen zichzelf de vraag: waarom? Dit is motiverend.
4. Individuele aanspreekbaarheid
de docent moet vormen van interactie benutten waardoor niet meedoen zo niet
onmogelijk dan toch tenminste zichtbaar wordt.
 student actief betrekken bij de les.
5. Zichtbaarheid van leren/denken
de docent moet leerprocessen van leerlingen zichtbaar en hoorbaar maken.
 niet vragen: snappen jullie het?
6. Aandacht voor nieuwsgierigheid en motivatie
de docent moet inspelen op de nieuwsgierigheid van leerlingen, dit is een belangrijke
motor achter hun motivatie.
 als de lesstof aansluit op de belevingswereld van de student, is dit motiverend.

Er kan effectief geleerd worden als er een positief leerklimaat heerst in de klas, de docent heldere
uitleg geeft en structuur in de les heeft en het hem lukt de leerlingen zichtbaar betrokken te laten
zijn.

p.14 Leren en geheugen
 Overbodige beelden en teksten vermijden bij een presentatie

p.15 Doen i.p.v. leren
 Praktijk versus theorie

 Expliciete of declaratieve geheugen
o Feiten en gebeurtenissen
o We zijn ze bewust en roepen ze gemakkelijk op (kennis)
 Impliciete of niet-declaratieve geheugen
o Procedurele kennis die oefening vereist over een langere periode
o We beleven het onbewust (zoals lezen en schrijven)




p.15-16 Marzano: Verschil tussen vaardigheden en kennis
Aanleren van procedurele, niet-
Aanleren van declaratieve kennis declaratieve kennis

,1. Betekenis geven door activeren van 1. Modellen construeren door
voorkennis voorbeelden
2. Organiseren 2. Bijstellen + verfijnen
3. Opslaan in het geheugen 3. Verinnerlijken door oefening

Drie stelregels voor het
aanleren van vaardigheden Rol docent Wat het niet is
Ondersteund door De docent is expert en Vertellen hoe het eruit ziet
voorbeelden voorbeeld
Gericht oefenen en de praktijk Kijken en luisteren naar de
Leren door doen als toets docent
Bespreken van ervaringen en Instructie, een monoloog
In dialoog met docent en verwoorden van resultaten
medeleerlingen door leerlingen

Competenties
Competent zijn: het binnen een bepaalde (beroepsgerichte) activiteit bewust zichtbaar kunnen
maken van samenhangende kennis, vaardigheid en persoonlijke kwaliteit, het kunnen tonen van
(beginnend) vakmanschap.
Competentiegericht leren:
 er moet veel aandacht zijn voor kennis en vaardigheid.
 kennis en vaardigheid zijn voortdurend met elkaar verbonden.
 bevat persoonlijke kwaliteit: er is geen sprake meer van leren, maar van
persoonlijkheidsontwikkeling.

p.19 Interleaving
 Door elkaar lopen van verschillende onderwerpen
 Geen lange programma’s over hetzelfde (onderwerp)

 Sleutelbegrippen bij het vormgeven van effectief leren
 Lesvoorbereiding en/of lesontwerp zijn noodzakelijke voorwaarden

p.22 Betekenis geven: Waarom leren?
 Op verschillende manieren:
 door de gebruikswaarde van de leerstof te laten inzien
 door aan te sluiten bij voorkennis
 door er bij de lesvoorbereiding bij stil te staan
 door de studenten op zingevingsniveau aan te spreken

 Gebruikswaarde van kennis
4 vragen van Perkins (1986)
Doel. Kenmerk, voorbeeld, waarom?

1. Wat is het doel/de functie van deze kennis?
2. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van deze kennis?
3. Kan ik voorbeelden geven van deze kennis?
4. Welke argumenten heb ik mo deze kennis te verkrijgen?

p.25 de 6 denkniveaus van Bateson
(vergelijkbaar  ui van Korthagen)

, 1 Omgeving - Context - Hoe ziet die eruit?
2 Gedrag - Doen - Wat zeg ik, wat doe ik?
3 Competenties - Kunnen - Wat kan ik, wat weet ik?
4 Opvattingen - Vinden - Wat vind ik?
5 Identiteit - Zijn - Wie ben ik, wie wil ik zijn?
6 Inspiratie - Bron - Wie of wat drijft mij?

p.26 (1.2.2) Actief deelnemen
‘Passieve leerlingen’ is een veel gehoorde klacht

p.29 Formatief denken/werken
 Doorlopend proces van informatie verzamelen over waar de leerlongen staan t.o.v. de
leerdoelen.
1. Vaststellen waar de leerling naartoe werkt. Wat is het leerdoel?
2. Een beeld krijgen en bepalen waar de leerling staat t.o.v. het leerdoel of de
leerdoelen.
3. Bepalen hoe de leerling naar de gewenste leerdoelen komt, dus op welke manier hij
het leerdoel of de leerdoelen kan halen.

p.32 3 vormen van leren en 4 typen leeractiviteiten die erbij horen
 Leren gericht op beheersing
 Leren gericht op beklijving
 Leren gericht op wendbaar gebruik

p.33 Leeractiviteiten
 Lage-orde-denkactiviteiten
o Onthouden/begrijpen
 Hoge-orde-denkactiviteiten
o Integreren/creatief toepassen

Type leeractiviteit Enkele voorbeelden van specifiek leergedrag
Onthouden Luisteren, uitleg krijgen, oefenen
Begrijpen In eigen woorden, uitleggen, een verklaring geven
Integreren Vergelijken, analyseren, beargumenteren
Creatief toepassen n Creëren, ontwerpen, evalueren

p.34 OBIT: Onthouden, Begrijpen, Integreren, Toepassen
Belangrijk om te lezen en te gebruiken

p.35 Bloom e.a.
Op p.34-35 in tabel 1.4 een overzicht van meerdere auteurs.

Vergelijking:
 Bloom, Munzenmaler en Rubin
 Romiszovski
 De Block & Heene
 Solo