ZIEKTELEER
Verslype
,Inleiding
Aandoeningen (ziekten)
Aandoening: verstoring van normale structuur en/of werking van organen of orgaansystemen
Mogelijke indeling
o Aangeboren (congenitaal)
o Ontsteking (inflamma e)
o Tumor
o Bloedvaten (vasculair)
o Func oneel
o Trauma sch (incl. iatrogeen)
o Degenera ef
Symptomen en klinische tekenen
Symptomen worden door pa ënt spontaan vermeld (klachten) of moeten ac ef worden bevraagd (= anamnese)
Klinische tekenen: opgespoord door lichamelijk onderzoek
Onderscheid: specifiek – algemeen
o Eerder specifiek voor bepaald orgaanstelsel (bv. buikpijn, braken, geelzucht)
o Meer algemene klachten (vermoeidheid, koorts, vermagering, groeiachterstand, huidafwijkingen,
gewrichtsklachten)
Klinische tekenen: pa ënt hee deze zelf niet door (bv. Hoge bloeddruk)
Bij examen: kunnen zeggen wat de symptomen zijn en wat de klinische tekenen zijn (specifiek en algemeen)
Concept: symptoom – ziektebeeld – aandoening
Combina e van klachten (symptomen) en afwijkingen die bij lichamelijk onderzoek worden vastgesteld (klinische
tekenen) = ziektebeeld
Ziektebeeld vormt leidraad arts voor uitvoeren van bijkomende onderzoeken om tot bepaalde diagnose te komen
Eenmaal diagnose gesteld kan gepaste behandeling gestart worden
Algemeen deel inflamma e
Inzicht in normale werking van immuunsysteem
Lokale ontsteking (Rubor, Calor, Dolor, Tumor) + algemeen zieke pa ënt
Immuunsysteem
Geheel van mechanismen die organisme beschermen tegen pathogenen (bacteriën, virussen, parasieten),
schadelijke fysische of chemische prikkels, beschadigde lichaamscellen
Omvat sensoren en effectors gegroepeerd in aangeboren (innate) en adap eve immuniteit: samenspel tussen
aangeboren en adap eve immuniteit
Aangeboren (innate) versus adap eve immuniteit
Complemente ac va e: reden waarom we na covid vaccina e nog halfuur moeten blijven zi en (in het geval dat het
aangeboren immuunsysteem een complemente ac va e start)
1
,Tijdslijn normaal immuun antwoord tegen virus
Mate waarin systeem geac veerd wordt
Resultaat van reac e is algemeen ziektegevoel
Cytokine storm mogelijk (overdreven reac e immuunsysteem)
Dendri sche cel zorgt voor overgang: zorgt ervoor dat adap eve immuniteit in gang wordt gezet
Interac es tussen aangeboren en adap eve immuniteit
Geen eenrich ngssysteem!
Pijlen niet vanbuiten kenen
Communica e tussen immuuncellen onderling en andere cellen
Cytokines: stoffen die door cellen worden aangemaakt & andere cellen kunnen beïnvloeden (posi ef of nega ef)
Cytokines
Groep van meer dan 100 kleine glycoproteïnen: belangrijk voor cel signalering
Binden aan hoge-affiniteit receptoren
Werken vooral in op cellen die hun secreteren (autocriene effecten) of op nabijgelegen cellen (paracriene effecten)
Een cytokine kan meerdere biologische ac es hebben (pleiotropie)
Vergelijkbare func es kunnen ges muleerd worden door verschillende cytokines (redundan e)
Kunnen ons ziek laten voelen: gebroken been gee lokale ontsteking waardoor we ons algemeen ziek voelen
Types van cytokines
Interleukines
Interferonen
TNF-familie
Chemokines
TGF-β superfamilie
Kolonie
Koorts = gecontroleerde temperatuurs jging t.g.v. de hogere instelling van de referen etemperatuur “setpoint”
2
, Cytokines hebben invloed op setpoint waardoor lichaam alles gaat doen om setpoint te bereiken
Cytokines verhogen setpoint in hersenen naar bv. 38 graden lichaam gaat warmte proberen vasthouden (door
vasoconstric e, … om ons te laten rillen (= warmteproduc e), energieverbruik neemt toe, versnelling hartslag, …)
waardoor we ons erg koud gaan voelen lichaam doet dit om setpoint te bereiken koorts zweten,
verwarring, … cytokines zakken, of men neemt koortswerend middel waardoor setpoint terug naar beneden
gehaald wordt lichaam moet terug a oelen (door vasodilata e, dekens
afgooien, …) we voelen ons weer beter
Oorzaak van koorts komt door cytokines (moet niet per se een virus of infec e in
het spel zijn)
Lever ontvangt cytokines en gaat meer acute fases produceren en minder albumine (lever hee versterkend effect)
= systeemantwoord
Aangeboren immuniteit
Sensoren in aangeboren immuniteit: “pa ern recogni on receptors” of PPRs
Patroonherkennende receptoren (afwezig in normale menselijke cellen)
PRRs zijn verzameling van receptoren die aanwezig kunnen zijn: herkennen 2 klassen van moleculen die afwezig zijn
in gezonde, normale cellen: PAMPs en DAMPs
o Op cellen
o In cellen (cytoplasma, endosomen)
o In plasma
Signaalcascade PRR induceren inflamma e (ontsteking): endocytaire PRR promoten fagocytose
Inflamma e (ontsteking)
Acute inflamma e: lokaal fysiologisch antwoord op weefselschade of invasie door ziekteverwekkers
Herkenning van PAMPs door PPRs (bv. op macrofagen, dendri sche cellen) prikkelen signaalcascades: leiden tot
produc e van cytokines (chemokines en interferonen) en andere inflammatoire mediatoren (zoals bv. histamine)
Signaalcascade leidt tot bloedvatveranderingen, rekruteren van ontstekingscellen, weefsel en wondheling en
induc e van adap ef immuun antwoord
3
Verslype
,Inleiding
Aandoeningen (ziekten)
Aandoening: verstoring van normale structuur en/of werking van organen of orgaansystemen
Mogelijke indeling
o Aangeboren (congenitaal)
o Ontsteking (inflamma e)
o Tumor
o Bloedvaten (vasculair)
o Func oneel
o Trauma sch (incl. iatrogeen)
o Degenera ef
Symptomen en klinische tekenen
Symptomen worden door pa ënt spontaan vermeld (klachten) of moeten ac ef worden bevraagd (= anamnese)
Klinische tekenen: opgespoord door lichamelijk onderzoek
Onderscheid: specifiek – algemeen
o Eerder specifiek voor bepaald orgaanstelsel (bv. buikpijn, braken, geelzucht)
o Meer algemene klachten (vermoeidheid, koorts, vermagering, groeiachterstand, huidafwijkingen,
gewrichtsklachten)
Klinische tekenen: pa ënt hee deze zelf niet door (bv. Hoge bloeddruk)
Bij examen: kunnen zeggen wat de symptomen zijn en wat de klinische tekenen zijn (specifiek en algemeen)
Concept: symptoom – ziektebeeld – aandoening
Combina e van klachten (symptomen) en afwijkingen die bij lichamelijk onderzoek worden vastgesteld (klinische
tekenen) = ziektebeeld
Ziektebeeld vormt leidraad arts voor uitvoeren van bijkomende onderzoeken om tot bepaalde diagnose te komen
Eenmaal diagnose gesteld kan gepaste behandeling gestart worden
Algemeen deel inflamma e
Inzicht in normale werking van immuunsysteem
Lokale ontsteking (Rubor, Calor, Dolor, Tumor) + algemeen zieke pa ënt
Immuunsysteem
Geheel van mechanismen die organisme beschermen tegen pathogenen (bacteriën, virussen, parasieten),
schadelijke fysische of chemische prikkels, beschadigde lichaamscellen
Omvat sensoren en effectors gegroepeerd in aangeboren (innate) en adap eve immuniteit: samenspel tussen
aangeboren en adap eve immuniteit
Aangeboren (innate) versus adap eve immuniteit
Complemente ac va e: reden waarom we na covid vaccina e nog halfuur moeten blijven zi en (in het geval dat het
aangeboren immuunsysteem een complemente ac va e start)
1
,Tijdslijn normaal immuun antwoord tegen virus
Mate waarin systeem geac veerd wordt
Resultaat van reac e is algemeen ziektegevoel
Cytokine storm mogelijk (overdreven reac e immuunsysteem)
Dendri sche cel zorgt voor overgang: zorgt ervoor dat adap eve immuniteit in gang wordt gezet
Interac es tussen aangeboren en adap eve immuniteit
Geen eenrich ngssysteem!
Pijlen niet vanbuiten kenen
Communica e tussen immuuncellen onderling en andere cellen
Cytokines: stoffen die door cellen worden aangemaakt & andere cellen kunnen beïnvloeden (posi ef of nega ef)
Cytokines
Groep van meer dan 100 kleine glycoproteïnen: belangrijk voor cel signalering
Binden aan hoge-affiniteit receptoren
Werken vooral in op cellen die hun secreteren (autocriene effecten) of op nabijgelegen cellen (paracriene effecten)
Een cytokine kan meerdere biologische ac es hebben (pleiotropie)
Vergelijkbare func es kunnen ges muleerd worden door verschillende cytokines (redundan e)
Kunnen ons ziek laten voelen: gebroken been gee lokale ontsteking waardoor we ons algemeen ziek voelen
Types van cytokines
Interleukines
Interferonen
TNF-familie
Chemokines
TGF-β superfamilie
Kolonie
Koorts = gecontroleerde temperatuurs jging t.g.v. de hogere instelling van de referen etemperatuur “setpoint”
2
, Cytokines hebben invloed op setpoint waardoor lichaam alles gaat doen om setpoint te bereiken
Cytokines verhogen setpoint in hersenen naar bv. 38 graden lichaam gaat warmte proberen vasthouden (door
vasoconstric e, … om ons te laten rillen (= warmteproduc e), energieverbruik neemt toe, versnelling hartslag, …)
waardoor we ons erg koud gaan voelen lichaam doet dit om setpoint te bereiken koorts zweten,
verwarring, … cytokines zakken, of men neemt koortswerend middel waardoor setpoint terug naar beneden
gehaald wordt lichaam moet terug a oelen (door vasodilata e, dekens
afgooien, …) we voelen ons weer beter
Oorzaak van koorts komt door cytokines (moet niet per se een virus of infec e in
het spel zijn)
Lever ontvangt cytokines en gaat meer acute fases produceren en minder albumine (lever hee versterkend effect)
= systeemantwoord
Aangeboren immuniteit
Sensoren in aangeboren immuniteit: “pa ern recogni on receptors” of PPRs
Patroonherkennende receptoren (afwezig in normale menselijke cellen)
PRRs zijn verzameling van receptoren die aanwezig kunnen zijn: herkennen 2 klassen van moleculen die afwezig zijn
in gezonde, normale cellen: PAMPs en DAMPs
o Op cellen
o In cellen (cytoplasma, endosomen)
o In plasma
Signaalcascade PRR induceren inflamma e (ontsteking): endocytaire PRR promoten fagocytose
Inflamma e (ontsteking)
Acute inflamma e: lokaal fysiologisch antwoord op weefselschade of invasie door ziekteverwekkers
Herkenning van PAMPs door PPRs (bv. op macrofagen, dendri sche cellen) prikkelen signaalcascades: leiden tot
produc e van cytokines (chemokines en interferonen) en andere inflammatoire mediatoren (zoals bv. histamine)
Signaalcascade leidt tot bloedvatveranderingen, rekruteren van ontstekingscellen, weefsel en wondheling en
induc e van adap ef immuun antwoord
3
