Samenvatting Handhaving- en sanctierecht

Bestuursrecht

Hoofdstuk 1: inleiding bestuursrecht
Belanghebbende
Een belanghebbende is degene wiens belang rechtstreeks bij een besluit betrokken is (art.
1:2 lid 1 Awb). Om als belanghebbende in de zin van de Awb te kunnen worden aangemerkt,
moet de persoon een eigen, persoonlijk, objectief bepaalbaar, actueel en voldoende zeker,
en een rechtstreeks betrokken belang hebben. Deze criteria worden wel aangeduid als de
OPERA-criteria.

Een derde als belanghebbende
Ook een derde (een ander dan de geadresseerde van het besluit) kan belanghebbende in de
zin van de Awb zijn. De voorwaarde is wel dat hij rechtstreeks moet worden geraakt door het
besluit.

Een entiteit als belanghebbende
Niet alleen natuurlijke personen en rechtspersonen kunnen als belanghebbende optreden en
dus opkomen tegen een besluit van een bestuursorgaan. Ook entiteiten die herkenbaar zijn
in het rechtsverkeer kunnen belanghebbenden zijn.

Een bestuursorgaan als belanghebbende
Een bestuursorgaan kan belanghebbende zijn bij een besluit van een ander bestuursorgaan
(art. 1:2 lid 2 Awb). Dat is het geval als het belang dat aan dit bestuursorgaan is
toevertrouwd rechtstreeks door het besluit van dat andere bestuursorgaan wordt getroffen.

Een rechtspersoon als belanghebbende
Een rechtspersoon kan belanghebbende zijn als een algemeen of collectief belang, dat de
rechtspersoon zich volgens zijn statuten ten doel stelt en waarvoor hij zich ook daadwerkelijk
inzet, rechtstreeks bij het besluit betrokken is (art. 1:2 lid 3 Awb).

Besluit
De Awb omschrijft het begrip ‘besluit’ als een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan,
inhoudende een publiekrechtelijke rechtshandeling (art. 1:3 lid 1 Awb). Van een
publiekrechtelijke rechtshandeling is sprake als het bestuursorgaan de bevoegdheid tot het
nemen van een besluit ontleent aan een speciaal voor het openbaar bestuur bij of krachtens
de wet geschapen bevoegdheid, waarbij het besluit gericht moet zijn op een rechtsgevolg.
Gericht op rechtsgevolg wil zeggen dat het besluit leidt tot een wijziging in de rechten of
plichten van burgers.

Een mededeling van feitelijke aard en een brief met informatie zijn niet op rechtsgevolg
gericht en brengen geen wijziging in de rechtspositie van de geadresseerde. Beide zijn geen
besluiten in de zin van de Awb.

Beschikking

, Een beschikking is een besluit dat niet van algemene strekking is, met inbegrip van de
afwijzing van een aanvraag daarvan (art. 1:3 lid 2 Awb). Kenmerkend voor een beschikking is
dat die gericht is tot een individu, een concreet geval of een specifiek object.

Besluit van algemene strekking
Dit is een besluit dat niet gericht is tot een individu of een concreet geval, maar tot een
algemeen omschreven groep van personen. Er staat geen definitie van een besluit van
algemene strekking in de Awb. Besluiten van algemene strekking kunnen worden
onderscheiden in:
• Algemeen verbindende voorschriften (avv);
• Beleidsregels;
• Overige besluiten van algemene strekking.

Algemeen verbindende voorschriften zijn naar buiten werkende, voor de daarbij
betrokkenen bindende regels, die uitgaan van het openbaar gezag dat de bevoegdheid
daartoe van de wet krijgt. Voorbeelden hiervan zijn een wet en gemeentelijke verordening.
Hiertegen kan geen bezwaar of beroep worden gemaakt (art. 8:2 onder a Awb).
Tegen overige besluiten van algemene strekking, die geen avv zijn, kan wel bezwaar en
beroep worden ingesteld. Voorbeelden hiervan zijn een besluit tot aanwijzing van terreinen
en tot plaatsing van een verkeersbord.

Beleidsregel
Een beleidsregel is een bij besluit vastgestelde algemene regel over de afweging van
belangen, de vaststelling van feiten of de uitleg van wettelijke voorschriften bij het gebruik
van een bevoegdheid van een bestuursorgaan (art. 1:3 lid 4 Awb). Beleidsregels geven aan
hoe een bestuursorgaan zijn bevoegdheid uitoefent. Het zijn een soort richtlijnen van het
bestuursorgaan.

Afweging van belangen (evenredigheidsbeginsel)
Het bestuursorgaan is verplicht om alle rechtstreeks bij het besluit betrokken belangen af te
wegen, tenzij uit een wettelijk voorschrift of uit de strekking van de bevoegdheid een
beperking voortvloeit (art. 3:4 lid 1 Awb). De belangenafweging beperkt zich tot belangen
die rechtstreeks bij het besluit zijn betrokken.

Daarnaast kan de belangenafweging worden beperkt door een wettelijk voorschrift of de
strekking van de uit te oefenen bevoegdheid. Besluiten van bestuursorganen moeten er blijk
van geven dat die gebaseerd zijn op een redelijke beoordeling en afweging van de daarbij
betrokken belangen en de keuze van middelen. Er moet sprake zijn van een evenwicht tussen
het algemeen belang en de individuele belangen, en het besluit van het bestuursorgaan mag
de betrokkenen niet onevenredig zwaar treffen of benadelen (art. 3:4 lid 2 Awb).

Naast het evenredigheidsbeginsel heb je meerdere algemene beginselen van behoorlijk
bestuur. Namelijk: zorgvuldigheidsbeginsel, motiveringsbeginsel, verbod van misbruik van
bevoegdheid, vertrouwensbeginsel, gelijkheidsbeginsel en beginsel van rechtszekerheid
(laatste drie zijn niet in de Awb = ongeschreven regels).