Volledige samenvatting Familiaal vermogensrecht - BOEK 2

FAMILIAAL VERMOGENSRECHT

, BOEK
ERFRECHT EN GIFTEN

, FVR - Erfrecht

I. Erfrecht
1. ERVEN
1.1. BASISBEGRIPPEN
Erven: de verkrijging van het vermogen (= nalatenschap of erfenis) door overlijden van de titularis (=
erflater of decuius).
- Beter gezegd is erven de verkrijging van de nalatenschap door overlijden van de erflater.
Personen die het vermogen (=nalatenschap) erven, verkrijgen het middels erfopvolging.
Dit alles wordt geregeld door het erfrecht. (≠ erfbelasting bij fiscaal recht).
Wie verkrijgt het vermogen van de erflater, wie zijn de erfopvolgers?
- Erfgerechtigde: persoon die tot de nalatenschap geroepen is, die in abstracto zou kunnen erven
- Erfgenaam: persoon die de nalatenschap ook effectief verkrijgt
➢ Mag volgens de wet in concreto erven: erfbekwaam
➢ Kiest ervoor om de nalatenschap te aanvaarden
→ Erfkeuze of optierecht
- Opgepast: de wet gebruikt deze termen niet altijd correct
Er zijn dan ook verschillende soorten erfgenamen:
- Wettelijke erfgenamen
- Testamentaire erfgenamen
- Contractuele erfgenamen (uitzonderlijk; infra)


1.2. OPENVALLEN VAN DE NALATENSCHAP
Wat veroorzaakt de toepassing van het erfrecht? Dat is het openvallen van de nalatenschap:
- = Overlijden van de erflater (Art. 718 BW)
➢ Vastgesteld door de overlijdensakte (Art. 55-56 BW)
➢ Of door de gerechtelijke verklaring van overlijden (Art. 126 BW)
» Overlijden staat vast, maar er is geen (identificeerbaar) lijk; bv. natuurramp,
oorlog (‘vermiste’)
» Familierechtbank stelt het overlijden en de datum van overlijden gerechtelijk vast
- Uitzonderlijk door de verklaring van afwezigheid (Art. 118 BW)
➢ Onzeker of iemand nog in leven is of niet (‘afwezige’)
➢ Familierechtbank stelt verklaring van afwezigheid gerechtelijk vast
➢ Heeft alle gevolgen van het overlijden vanaf de datum van overschrijving in de registers
van de burgerlijke stand (Art. 121, §2 BW)

, FVR - Erfrecht

Personen die als erfgerechtigde tot de nalatenschap worden geroepen, worden aangewezen door de
regels van de devolutie (= toewijzing).
- Eerste mogelijkheid: de erflater heeft tijdens zijn of haar leven geen schikkingen getroffen
➢ Wettelijke devolutie: toewijzing krachtens de wet
= intestaat of ab intestato erfopvolging
- Tweede mogelijkheid: de erflater heeft tijdens zijn of haar leven schikkingen getroffen
➢ Testamentaire of (uitzonderlijk) contractuele devolutie: toewijzing krachtens een
testament of een contract
Zodra de nalatenschap openvalt, gaat deze van rechtswege over op de erfgerechtigden (Art. 724 en 777
BW). De datum van het overlijden bepaalt:
- Roeping en bekwaamheid van erfgenamen (Art. 725 BW)
- Samenstelling nalatenschap (actief en passief)
- Termijnen van erfkeuze en aangifte nalatenschap (Art. 789 en 795 BW)
- Vruchten en interesten (Art. 856 BW)
- De waarde van geschonken goederen (Art. 858 BW en 922 BW)
De plaats waar de nalatenschap openvalt, is belangrijk voor de territoriale bevoegdheid van de rechter.
(Art. 1189 en 627, 3° Ger.W.) Dit is de woonplaats van de erflater en NIET de plaats van overlijden. De
betekenis van woonplaats gaat om de plaats waar de erflater zijn hoofdverblijf had, ongeacht hij in de
bevolkingsregisters daar is ingeschreven. (Art. 102 BW en 32, 3° Ger.W.)

, FVR - Erfrecht

2. ERFBEKWAAMHEID
2.1. BEGRIP EN VOORWAARDEN
Opdat een erfrechtigde erfgenaam wordt, is vereist dat hij erfbekwaam is (en de nalatenschap aanvaardt).
Er zijn enkele voorwaarden waaraan men moet voldoen om erfbekwaam te zijn:
1) Men moet bestaan,
2) Nog in leven zijn,
3) Niet uitgesloten of vervallen verklaard zijn van het recht om te erven,
4) Niet onwaardig zijn om van deze persoon te erven.



2.2. BESTAAN ALS VOORWAARDE VAN ERFBEKWAAMHEID
De erfgerechtigde moet fysiek bestaan (Art. 725, eerste lid BW)
- Alleen natuurlijke personen kunnen wettelijk erfgerechtigden zijn
➢ Juridisch bestaan begint bij de geboorte
- Rechtspersonen: alleen testamentair aangewezen
Het volstaat dat de persoon verwekt is op het moment dat de nalatenschap openvalt, zolang deze later
levend en levensvatbaar wordt geboren. (Art. 725, tweede lid BW)
- Toepassing van het infans conceptus-adagium (“infans conceptus pro iam nato habetur quotiens
de eius commodis agitur”):
➢ = Een kind wordt vanaf de verwekking beschouwd als reeds geboren telkens dat in zijn
belang is, voor zover hij nadien levend en levensvatbaar wordt geboren.
Om te bepalen of en kind dat na het overlijden van de erflater geboren wordt, moet men het tijdstip van
de verwekking achterhalen. Er geldt een weerlegbaar vermoeden van art. 326 BW. Het kind wordt
vermoed tussen het tijdvak van de 300ste en 180ste dag voor de geboorte verwekt te zijn. Maar is dus
vatbaar voor tegenbewijs:
- Rechtstreekse betwisting van erfrecht:
er was nog geen verwekking toen de
erflater stierf
- Onrechtstreekse betwisting van
erfrecht via betwisting van
afstamming/vaderschap
Wat bij medische begeleide voortplanting en het kind verwerkt is met genetisch materiaal van de
overleden vader. Men neemt een periode tussen 6 maand en 2 jaar, maar in de praktijk veel discussie.