INLEIDING TOT ANATOMIE/ FYSIOLOGIE
❖ Reactievermogen => Intern/extern
❖ Groei => celgroei/splitsing
❖ Voortplanting => Soort in stand houden
❖ Beweging => Intern/extern
❖ Stofwisseling=> interne motor
Anatomie
= open snijden” – Grieks
- Studie van inwendige en uitwendige structuren en de fysieke relaties tussen
lichaamsdelen:
o Uitwendig: huid, oogbol
o Inwendig: long, ellepijp, klier
o Fysieke relaties:
▪ Wat is de samenhang tussen een longalveool (longblaasje) en een
capillair (dunste) bloedvat? (hier gaat het over meerdere stelsels)
• Long: ademhaling
• Bloedvat: transport
• Doel: saturatie te verkrijgen door heen het lichaam
We kijken naar iets: inwendige en uitwendig structuren en fysiek relaties (1 stelsel of meerder)
Bouw (structuur) en functie zijn altijd met elkaar verweven: (bouw bepaalt functie)
- Hartspiercel:
o Kan samentrekken (en hierdoor bloed rondpompen in het lichaam)
o Kan géén elektrische prikkels geleiden
- Zenuwcel:
o Kan prikkels geleiden
o Kan niet samentrekken
Bouw = anatomie
- Je kijkt er naar en beschrijft de situatie
Functie = fysiologie (= inzicht)
- Hoe “werkt” nu zoiets, wanneer start en stopt een bepaald proces
- Bv: wanneer wordt het hormoon EPO afgegeven door het nier weefsel?
Cyanose: patiënt met zuurstofnood
Marcoscopische anatomie
o Met blote oog waarneembaar: inwendig en uitwendig
1
,Uitwendige anatomie = bestuderen van de vorm, oppervlakte kenmerken
Regionale anatomie = bestuderen oppervlaktestructuren en inwendige structuren
Systemische anatomie bestudeert het orgaanstelsel (= groep organen die samen op
gecoördineerde wijze functioneren)
o Bv: Spijsverteringsstelsel: binnen één stelsel
o Bv: Spijsverteringsstelsel in combinatie met zenuwstelsel en hormoonstelsel
Microscopische anatomie
o Niet met blote oog waarneembaar
o Zichtbaar via lichtmicrosoop: cytologie, histologie,..
Fysiologie
= functioneren van de anatomische structuren
De fysiologie van de mens is de studie van de functies van het menselijke lichaam
Diverse niveaus:
- Cel fysiologie: hoe functioneert één cel
- Orgaan fysiologie: hoe functioneert een orgaan
o Long: wanneer start de inspiratie (pH veranderingen,…), actief proces
▪ Iets zet de long in actie !! Wat? Hoe? Wanneer? Sneller? Trager?
o Long: wanneer start de expiratie, passief proces
- Orgaanstelsels: samenwerking tussen stelsels
o Na het middagmaal voel ik me ‘loom’, omdat de spijsvertering start….
o Hoe breekt ons lichaam KH, ET, VT af tot vormen die opgenomen worden in de
bloedbaan?
Pathofysiologie: wanneer het fout gaat
- Verstopte kransslagaders…..
Trommelstokvingers:
= een anatomische afwijking waarbij de vingertoppen en soms ook de tenen een verdikte en
afgeronde vorm aannemen. Dit gebeurt vaak als gevolg van een verhoogde zuurstoftoevoer
naar de weefsels, wat leidt tot een verhoogde groei van het weefsel in de vingertoppen
2
,Verschillende organisatieniveau:
3 compartimenten:
- Intravasaal heeft betrekking tot de ruimte in het
bloedvat, zoals bloedplasma, arteriën
- Intra cellulair heeft betrekking tot de ruimte in de
cel, zoals organellen
- Extra cellulair heeft betrekking tot de ruimte buiten
de cel
Wand van bloedvat en de cel: semipermeabel =
- Half doorgankelijk/ doorlaatbaar
- Water kan vrij in / uit stromen
Interstitiële ruimte = ruimte tussen de verschillende cellen
Water is transportmiddel -> passage tot aan het:
- Bloedvat – interstitieel milieu – cel
Beide richtingen: aanvoer / afvoer
- Door opening kan glucose uit bloedvat naar cel
De celkern is een organel dat zich in eukaryote cellen bevindt en bevat het genetisch materiaal
(DNA) van de cel.
Het celmembraan is een dunne, flexibele laag die de cel omhult en deze scheidt van de
extracellulaire omgeving, dubbele laag fosfolipiden.
Eenvoudig -> complex:
- Chemisch
- Cel
- Weefsel
- Orgaanniveau
- Orgaanstelsel
- Organisme
Chemisch niveau
Er is een chemisch niveau: functie wordt door de gespecialiseerde vorm gedefinieerd
Cel niveau
Cellen zijn de kleinste levende eenheden in het lichaam
3
, In een cel zijn diverse organellen en structuren aanwezig
- Deze hebben een specifieke rol te vervullen:
o Mitochondrium: energiecentrale
o Endoplasmatisch reticulum: netwerk van kanalen, zorgt voor interne opslag
o Golgi complex: transport van stoffen in de cel, vormen van blaasjes en herstel
van het plasmamembraan
o Celkern: bevat genetisch materiaal om cellen te laten delen
o Ribosomen: zorgen voor de aanmaak van eiwitten
Cel bevindt zich in een waterig milieu:
- Water is transportmiddel: transport in beide richtingen (intern/extern)
- Cel heeft een eigen homeostase: is een intern evenwicht
Cel leeft op zich zelf door de veel verschillende organellen
Weefsel niveau
In dit geval gaat het “gelijke cellen” met een “gelijke bouw”
- Bouw definieert de functie: laat bepaalde acties toe
- Cellen werken samen om een functie te organiseren
Bv:
- Hartspiercellen vormen hartspierweefsel: zorgen voor contractie van de atria en de
ventrikels
o Hierdoor kan het hart bloed verder stuwen in de bloedbaan
- Epitheelcellen vormen epitheelweefsel: zorgt voor bescherming en afsluiting
o Extern: de huid
o Intern: binnenbekleding van de blaas
- Zenuwcellen vormen zenuwweefsel: zorgt voor geleiding van prikkels
o Intern: volle blaas gaat een signaal naar de hersenen (sensoriek)
o Extern: zenuwstelsel stuurt de bezenuwing aan van de ledematen
Orgaan niveau
Verschillende soorten weefsel zitten vervat in één orgaan
- Hart:
o Hol orgaan met als doel het verder stuwen van het bloed in de bloedvaten
▪ Hartspierweefsel = contractie (samentrekking)
▪ Zenuwweefsel = aansturing (trager/sneller)
▪ Bindweefsel = onderverdeling in compartimenten
- Blaas:
o Hol orgaan met als doel de opslag van urine en de lozing van urine
▪ Spierweefsel = contractie (samentrekken) van de blaas
4
❖ Reactievermogen => Intern/extern
❖ Groei => celgroei/splitsing
❖ Voortplanting => Soort in stand houden
❖ Beweging => Intern/extern
❖ Stofwisseling=> interne motor
Anatomie
= open snijden” – Grieks
- Studie van inwendige en uitwendige structuren en de fysieke relaties tussen
lichaamsdelen:
o Uitwendig: huid, oogbol
o Inwendig: long, ellepijp, klier
o Fysieke relaties:
▪ Wat is de samenhang tussen een longalveool (longblaasje) en een
capillair (dunste) bloedvat? (hier gaat het over meerdere stelsels)
• Long: ademhaling
• Bloedvat: transport
• Doel: saturatie te verkrijgen door heen het lichaam
We kijken naar iets: inwendige en uitwendig structuren en fysiek relaties (1 stelsel of meerder)
Bouw (structuur) en functie zijn altijd met elkaar verweven: (bouw bepaalt functie)
- Hartspiercel:
o Kan samentrekken (en hierdoor bloed rondpompen in het lichaam)
o Kan géén elektrische prikkels geleiden
- Zenuwcel:
o Kan prikkels geleiden
o Kan niet samentrekken
Bouw = anatomie
- Je kijkt er naar en beschrijft de situatie
Functie = fysiologie (= inzicht)
- Hoe “werkt” nu zoiets, wanneer start en stopt een bepaald proces
- Bv: wanneer wordt het hormoon EPO afgegeven door het nier weefsel?
Cyanose: patiënt met zuurstofnood
Marcoscopische anatomie
o Met blote oog waarneembaar: inwendig en uitwendig
1
,Uitwendige anatomie = bestuderen van de vorm, oppervlakte kenmerken
Regionale anatomie = bestuderen oppervlaktestructuren en inwendige structuren
Systemische anatomie bestudeert het orgaanstelsel (= groep organen die samen op
gecoördineerde wijze functioneren)
o Bv: Spijsverteringsstelsel: binnen één stelsel
o Bv: Spijsverteringsstelsel in combinatie met zenuwstelsel en hormoonstelsel
Microscopische anatomie
o Niet met blote oog waarneembaar
o Zichtbaar via lichtmicrosoop: cytologie, histologie,..
Fysiologie
= functioneren van de anatomische structuren
De fysiologie van de mens is de studie van de functies van het menselijke lichaam
Diverse niveaus:
- Cel fysiologie: hoe functioneert één cel
- Orgaan fysiologie: hoe functioneert een orgaan
o Long: wanneer start de inspiratie (pH veranderingen,…), actief proces
▪ Iets zet de long in actie !! Wat? Hoe? Wanneer? Sneller? Trager?
o Long: wanneer start de expiratie, passief proces
- Orgaanstelsels: samenwerking tussen stelsels
o Na het middagmaal voel ik me ‘loom’, omdat de spijsvertering start….
o Hoe breekt ons lichaam KH, ET, VT af tot vormen die opgenomen worden in de
bloedbaan?
Pathofysiologie: wanneer het fout gaat
- Verstopte kransslagaders…..
Trommelstokvingers:
= een anatomische afwijking waarbij de vingertoppen en soms ook de tenen een verdikte en
afgeronde vorm aannemen. Dit gebeurt vaak als gevolg van een verhoogde zuurstoftoevoer
naar de weefsels, wat leidt tot een verhoogde groei van het weefsel in de vingertoppen
2
,Verschillende organisatieniveau:
3 compartimenten:
- Intravasaal heeft betrekking tot de ruimte in het
bloedvat, zoals bloedplasma, arteriën
- Intra cellulair heeft betrekking tot de ruimte in de
cel, zoals organellen
- Extra cellulair heeft betrekking tot de ruimte buiten
de cel
Wand van bloedvat en de cel: semipermeabel =
- Half doorgankelijk/ doorlaatbaar
- Water kan vrij in / uit stromen
Interstitiële ruimte = ruimte tussen de verschillende cellen
Water is transportmiddel -> passage tot aan het:
- Bloedvat – interstitieel milieu – cel
Beide richtingen: aanvoer / afvoer
- Door opening kan glucose uit bloedvat naar cel
De celkern is een organel dat zich in eukaryote cellen bevindt en bevat het genetisch materiaal
(DNA) van de cel.
Het celmembraan is een dunne, flexibele laag die de cel omhult en deze scheidt van de
extracellulaire omgeving, dubbele laag fosfolipiden.
Eenvoudig -> complex:
- Chemisch
- Cel
- Weefsel
- Orgaanniveau
- Orgaanstelsel
- Organisme
Chemisch niveau
Er is een chemisch niveau: functie wordt door de gespecialiseerde vorm gedefinieerd
Cel niveau
Cellen zijn de kleinste levende eenheden in het lichaam
3
, In een cel zijn diverse organellen en structuren aanwezig
- Deze hebben een specifieke rol te vervullen:
o Mitochondrium: energiecentrale
o Endoplasmatisch reticulum: netwerk van kanalen, zorgt voor interne opslag
o Golgi complex: transport van stoffen in de cel, vormen van blaasjes en herstel
van het plasmamembraan
o Celkern: bevat genetisch materiaal om cellen te laten delen
o Ribosomen: zorgen voor de aanmaak van eiwitten
Cel bevindt zich in een waterig milieu:
- Water is transportmiddel: transport in beide richtingen (intern/extern)
- Cel heeft een eigen homeostase: is een intern evenwicht
Cel leeft op zich zelf door de veel verschillende organellen
Weefsel niveau
In dit geval gaat het “gelijke cellen” met een “gelijke bouw”
- Bouw definieert de functie: laat bepaalde acties toe
- Cellen werken samen om een functie te organiseren
Bv:
- Hartspiercellen vormen hartspierweefsel: zorgen voor contractie van de atria en de
ventrikels
o Hierdoor kan het hart bloed verder stuwen in de bloedbaan
- Epitheelcellen vormen epitheelweefsel: zorgt voor bescherming en afsluiting
o Extern: de huid
o Intern: binnenbekleding van de blaas
- Zenuwcellen vormen zenuwweefsel: zorgt voor geleiding van prikkels
o Intern: volle blaas gaat een signaal naar de hersenen (sensoriek)
o Extern: zenuwstelsel stuurt de bezenuwing aan van de ledematen
Orgaan niveau
Verschillende soorten weefsel zitten vervat in één orgaan
- Hart:
o Hol orgaan met als doel het verder stuwen van het bloed in de bloedvaten
▪ Hartspierweefsel = contractie (samentrekking)
▪ Zenuwweefsel = aansturing (trager/sneller)
▪ Bindweefsel = onderverdeling in compartimenten
- Blaas:
o Hol orgaan met als doel de opslag van urine en de lozing van urine
▪ Spierweefsel = contractie (samentrekken) van de blaas
4
