Samenvatting ontwikkelingspsychopathologie bij kinderen en jeugdigen
Hoofdstuk 1. Introductie
Ontwikkelingspsychopathologie: wetenschappelijke discipline -> onderzoeken hoe psychische
stoornissen ontstaan en ontwikkelen
Psychiatrie: medische discipline -> onderzoek, diagnose en behandeling van psychische stoornissen
Normaal gedrag: gedrag dat volgens normen, waarden en verwachting gering afwijkt van gemiddelde
Drie belangrijke thema’s uit ontwikkelingspsychopathologie:
1. Vroeger en nu: geschiedenis beïnvloedt ervaringen en ervaringen beïnvloeden de geschiedenis
2. Dynamisch gezichtspunt: onder bepaalde omstandigheden en in wisselende mate meer of minder
last van afwijkend gedrag -> gedrag in ene leeftijdsfase normaal en op andere leeftijd abnormaal
3. Uniek individu met unieke ervaringen: factoren beïnvloeden op momenten het ontstaan en
beloop van gedrag:
- Kind factoren: sekse, leeftijd, intelligentie, impulsbeheersing
- Ouder- en gezinsfactoren: opleiding, inkomen, opvoedingsvaardigheden, gezondheid
- Maatschappij- en omgevingsfactoren: sociale gelijkheid, welvaart, onderwijs, normen
Nooit één oorzaak voor psychische stoornis: wisselwerking tussen biologische en omgevingsfactoren
,Hoofdstuk 2. Classificatie, diagnostiek en epidemiologie
Classificatie: persoon herkennen, naam aan geven en indelen in categorie
Ontwikkelingspsychopathologie -> doel afwijkend gedrag in kaart brengen: psychische stoornissen
herkennen, van elkaar onderscheiden en indelen
Nadelen categorisatie:
- Stigmatiseren: personen worden nagewezen omdat zij stoornis hebben
- Generaliseren: individuele verschillen worden niet gezien
DSM: classificatiesysteem voor psychische stoornissen dat kan helpen bij stellen van diagnoses
Emil Kraepelin is grondlegger -> maakte indeling van psychische stoornissen -> vanaf 1980 gingen
hulpverleners wereldwijd dezelfde criteria gebruiken om stoornissen te categoriseren
Uitgangspunten DSM:
- Bespreken welke symptomen de stoornis kenmerken -> symptomen beschrijven stoornis
- Beschrijven welk aantal symptomen in welke mate en gedurende welk termijn aanwezig moeten
zijn voor er sprake is van stoornis
- Symptomen moeten bepaalde tijd of vanaf bepaald moment aanwezig zijn
- In welke mate stoornis het functioneren negatief beïnvloedt en last is voor persoon en omgeving
Comorbiditeit: meer stoornissen tegelijkertijd -> door fijne categorieën en kinderen in ontwikkeling
Kritiekpunt: DSM houdt onvoldoende rekening met ontwikkelingscontext waarin stoornis is ontstaan
kritiekpunt: DSM houdt te weinig rekening met culturele context
Categoriale indeling: symptomen zijn wel of niet voldoende aanwezig
Dimensionale indeling: mate van ernst en hoeveelheid symptomen
CBCL: dimensionale vragenlijst
Voordelen CBCL:
- Sluit beter aan bij ontwikkelingspsychopathologische ideeën (is dynamisch) -> DSM is statisch
- Geen harde criteria voor stoornissen, kijkt in hoeverre kind afwijkt van leeftijds- en seksegenoten
- Hulpverlener, ouder en kind worden betrokken bij hun opvattingen
Nadelen CBCL:
- Zeldzame stoornissen kunnen niet goed worden opgespoord
- Mondiale verspreiding van vragenlijst is veel lager dan DSM
Diagnostiek
Diagnose: aanzet om te verklaren en begrijpen wat hulpverleners zien bij kind
Bij diagnostiek gaat het om drie waaromvragen:
• Waarom heeft dit kind deze klachten op dit moment gekregen?
• Waarom blijven juist deze problemen en klachten bestaan?
• Wat zegt het over dit kind en zijn gezin dat deze problemen zijn ontstaan en blijven bestaan?
Classificatie Diagnostiek
Wat (wat is er aan de hand) Hoe (hoe is dat zo gekomen)
Algemene kennis Specifieke kennis
Beschrijvend Verklarend
Betreft groepen Betreft individu
Gedragskenmerken Meer niveaus van persoon en context betrokken
Relatief snel te stellen Tijdrovend proces
Geeft enige richting aan hulpverlening Is voorwaardelijk voor hulpverlening
, Vier diagnostische methoden:
1. Diagnostische gesprek: luisteren, vragen stellen en observeren
Intakegesprek -> anamnese: voorgeschiedenis van problemen in kaart brengen -> diagnostisch
interview: gestandaardiseerde vragen stellen van vragenlijst
2. Observeren: doelgericht, opzettelijk en systematisch waarnemen
3. Psychodiagnostiek: door gespecialiseerde psycholoog a.h.v. vragenlijsten, testen en schalen zoals:
- Functietesten: meten intelligentie, geheugen of concentratie
- Zelf-invullijsten: kijken in welke mate psychisch kenmerk aanwezig is
- Projectieve testen: kinderen reageren op plaatje
4. Lichamelijk onderzoek: door arts om uit te sluiten dat psychisch probleem lichamelijk probleem is
Betrouwbaarheid en validiteit
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: verschillende onderzoekers zijn het met elkaar eens
Test-her-testbetrouwbaarheid: één hulpverlener doet uitspraak en deze blijkt bepaalde periode geldig
Epidemiologie: studie naar vóórkomen en evolutie van ziekte of stoornis in bepaalde bevolkingsgroep
Prevalentie: percentage van groep kinderen dat bepaalde stoornis heeft op bepaald moment in tijd
- Prevalentie die het voorkomen van stoornissen in bepaalde periode meet
- Puntprevalentie: vóórkomen van stoornissen op bepaald moment
Incidentie: aantal nieuwe ziektegevallen in bepaalde periode
Hoofdstuk 1. Introductie
Ontwikkelingspsychopathologie: wetenschappelijke discipline -> onderzoeken hoe psychische
stoornissen ontstaan en ontwikkelen
Psychiatrie: medische discipline -> onderzoek, diagnose en behandeling van psychische stoornissen
Normaal gedrag: gedrag dat volgens normen, waarden en verwachting gering afwijkt van gemiddelde
Drie belangrijke thema’s uit ontwikkelingspsychopathologie:
1. Vroeger en nu: geschiedenis beïnvloedt ervaringen en ervaringen beïnvloeden de geschiedenis
2. Dynamisch gezichtspunt: onder bepaalde omstandigheden en in wisselende mate meer of minder
last van afwijkend gedrag -> gedrag in ene leeftijdsfase normaal en op andere leeftijd abnormaal
3. Uniek individu met unieke ervaringen: factoren beïnvloeden op momenten het ontstaan en
beloop van gedrag:
- Kind factoren: sekse, leeftijd, intelligentie, impulsbeheersing
- Ouder- en gezinsfactoren: opleiding, inkomen, opvoedingsvaardigheden, gezondheid
- Maatschappij- en omgevingsfactoren: sociale gelijkheid, welvaart, onderwijs, normen
Nooit één oorzaak voor psychische stoornis: wisselwerking tussen biologische en omgevingsfactoren
,Hoofdstuk 2. Classificatie, diagnostiek en epidemiologie
Classificatie: persoon herkennen, naam aan geven en indelen in categorie
Ontwikkelingspsychopathologie -> doel afwijkend gedrag in kaart brengen: psychische stoornissen
herkennen, van elkaar onderscheiden en indelen
Nadelen categorisatie:
- Stigmatiseren: personen worden nagewezen omdat zij stoornis hebben
- Generaliseren: individuele verschillen worden niet gezien
DSM: classificatiesysteem voor psychische stoornissen dat kan helpen bij stellen van diagnoses
Emil Kraepelin is grondlegger -> maakte indeling van psychische stoornissen -> vanaf 1980 gingen
hulpverleners wereldwijd dezelfde criteria gebruiken om stoornissen te categoriseren
Uitgangspunten DSM:
- Bespreken welke symptomen de stoornis kenmerken -> symptomen beschrijven stoornis
- Beschrijven welk aantal symptomen in welke mate en gedurende welk termijn aanwezig moeten
zijn voor er sprake is van stoornis
- Symptomen moeten bepaalde tijd of vanaf bepaald moment aanwezig zijn
- In welke mate stoornis het functioneren negatief beïnvloedt en last is voor persoon en omgeving
Comorbiditeit: meer stoornissen tegelijkertijd -> door fijne categorieën en kinderen in ontwikkeling
Kritiekpunt: DSM houdt onvoldoende rekening met ontwikkelingscontext waarin stoornis is ontstaan
kritiekpunt: DSM houdt te weinig rekening met culturele context
Categoriale indeling: symptomen zijn wel of niet voldoende aanwezig
Dimensionale indeling: mate van ernst en hoeveelheid symptomen
CBCL: dimensionale vragenlijst
Voordelen CBCL:
- Sluit beter aan bij ontwikkelingspsychopathologische ideeën (is dynamisch) -> DSM is statisch
- Geen harde criteria voor stoornissen, kijkt in hoeverre kind afwijkt van leeftijds- en seksegenoten
- Hulpverlener, ouder en kind worden betrokken bij hun opvattingen
Nadelen CBCL:
- Zeldzame stoornissen kunnen niet goed worden opgespoord
- Mondiale verspreiding van vragenlijst is veel lager dan DSM
Diagnostiek
Diagnose: aanzet om te verklaren en begrijpen wat hulpverleners zien bij kind
Bij diagnostiek gaat het om drie waaromvragen:
• Waarom heeft dit kind deze klachten op dit moment gekregen?
• Waarom blijven juist deze problemen en klachten bestaan?
• Wat zegt het over dit kind en zijn gezin dat deze problemen zijn ontstaan en blijven bestaan?
Classificatie Diagnostiek
Wat (wat is er aan de hand) Hoe (hoe is dat zo gekomen)
Algemene kennis Specifieke kennis
Beschrijvend Verklarend
Betreft groepen Betreft individu
Gedragskenmerken Meer niveaus van persoon en context betrokken
Relatief snel te stellen Tijdrovend proces
Geeft enige richting aan hulpverlening Is voorwaardelijk voor hulpverlening
, Vier diagnostische methoden:
1. Diagnostische gesprek: luisteren, vragen stellen en observeren
Intakegesprek -> anamnese: voorgeschiedenis van problemen in kaart brengen -> diagnostisch
interview: gestandaardiseerde vragen stellen van vragenlijst
2. Observeren: doelgericht, opzettelijk en systematisch waarnemen
3. Psychodiagnostiek: door gespecialiseerde psycholoog a.h.v. vragenlijsten, testen en schalen zoals:
- Functietesten: meten intelligentie, geheugen of concentratie
- Zelf-invullijsten: kijken in welke mate psychisch kenmerk aanwezig is
- Projectieve testen: kinderen reageren op plaatje
4. Lichamelijk onderzoek: door arts om uit te sluiten dat psychisch probleem lichamelijk probleem is
Betrouwbaarheid en validiteit
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: verschillende onderzoekers zijn het met elkaar eens
Test-her-testbetrouwbaarheid: één hulpverlener doet uitspraak en deze blijkt bepaalde periode geldig
Epidemiologie: studie naar vóórkomen en evolutie van ziekte of stoornis in bepaalde bevolkingsgroep
Prevalentie: percentage van groep kinderen dat bepaalde stoornis heeft op bepaald moment in tijd
- Prevalentie die het voorkomen van stoornissen in bepaalde periode meet
- Puntprevalentie: vóórkomen van stoornissen op bepaald moment
Incidentie: aantal nieuwe ziektegevallen in bepaalde periode
