HC3 China (1842-2001)
De Qing-dynastie
- Vanaf de zeventiende eeuw werd China geregeerd door keizers van de Qing-dynastie. Deze
keizerlijke familie was oorspronkelijk afkomstig uit Mantsjoerije, een gebied in het noordoosten
van China. Het keizerlijke gezag was in China gebaseerd op het confucianisme -> filosofie en
gedragsleer waar de keizer door de Hemel is aangewezen. Als Zoon des Hemels regeerde hij over
het land. Een groep ambtenaren, mandarijnen, ondersteunde hem bij die taak. Wie mandarijn
wilde worden, moest eerst een ingewikkeld en kostbaar examenprogramma doorlopen. Vanwege
dit examenstelsel vormden de mandarijnen een bevoorrechte klasse met veel aanzien.
- Meer dan negentig procent van de Chinese bevolking was boer en had nauwelijks rechten. Ze
betaalden het grootste deel van de belasting, produceerden het voedsel en dienden in het leger.
- De Chinese keizers konden aanvankelijk rekenen op een gezagsgetrouwe bevolking. Volgens het
confucianisme moest men eerbied hebben voor de hiërarchische ordening van de samenleving.
Van iedereen werd verwacht dat hij een vaste plek in de maatschappij innam en deze ook
respecteerde. Als iedereen dat deed, zou de samenleving harmonieus blijven. Maar ondanks deze
gedragsleer verzwakte in de negentiende eeuw de machtspositie van de Qing-dynastie. De keizers
kregen te maken met economische en politieke problemen. Door een sterke bevolkingsgroei
braken in sommige delen van het Keizerrijk hongersnoden uit. Aan het hof heerste corruptie.
Bestuursfuncties werden steeds vaker op basis van vriendjespolitiek verdeeld. Veel mandarijnen
maakten zich bovendien schuldig aan afpersing en diefstal. Sommigen zagen in deze problemen
een teken dat de Qing-dynastie haar Mandaat van de Hemel dreigde te verliezen. Naast de
interne onrust ontstond bovendien een externe bedreiging voor de keizerlijke macht -> het
modern imperialisme.
China en het modern imperialisme
- In de negentiende eeuw kwam onder invloed van de industrialisatie en het nationalisme het
modern imperialisme op. Het economisch doel ervan was het verkrijgen van grondstoffen en
afzetgebieden. Maar het modern imperialisme draaide ook om het versterken van de
machtspolitiek -> hoe meer koloniaal gebied, hoe meer status het moederland had.
- Het keizerlijk hof beperkte de mogelijkheden voor westerlingen om in China handel te drijven.
Alleen de havenstad Kanton was beperkt opengesteld voor Europese handelaren. Maar
ruilhandel, of het importeren van westerse producten, was bijna niet mogelijk, want China
toonde nauwelijks interesse in de westerse handelswaar. Dat kwam onder meer voort uit een
sterk Chinees superioriteitsgevoel -> sinocentrisme.
- Omstreeks 1820 vonden de Britten toch een product waarmee ze de Chinese markt konden
betreden, opium. Miljoenen Chinezen werden door deze handel verslaafd gemaakt. De Chinese
overheid stelde een opiumverbod in, maar dat had weinig effect. De Britten bleven via Kanton
enorme hoeveelheden van deze drugs het land binnen smokkelen. De illegale opiumhandel was
voor Groot-Brittannië zeer winstgevend, want de Chinezen betaalden met zilver voor de drugs.
Door de massale verslaafdheid aan opium raakte de Chinese Samenleving totaal ontwricht. In
1839 besloot de keizer daarom in te grijpen. Twintigduizend kisten opium werden in beslag
genomen en vernietigd. De Britten reageerden hierop door oorlogsschepen naar de Chinese kust
, te sturen -> de eerste Opiumoorlog. Tegen de moderne Britse schepen maakte de traditionele
Chinese vloot geen schijn van kans.
Ongelijke Verdragen
- De Eerste Opiumoorlog eindigde in 1842 met een nederlaag voor China. De Britten stelden een
vernietigend vredesverdrag op, waarin de Chinezen verplicht werden een flinke
schadevergoeding te betalen. Bovendien moesten vijf Chinese havens volledig worden
opengesteld voor Britse handelaren en werd de stad Hongkong een Britse kroonkolonie. Dit
Verdrag van Nanking kan worden beschouwd als een van de eerste Ongelijke Verdragen. In deze
diplomatieke overeenkomsten werd China steeds tot veel verplicht, terwijl de westerse
mogendheden voor zichzelf juist rechten en privileges afdwongen.
- In navolging van Groot-Brittannië probeerden Frankrijk, de Verenigde Staten en Rusland op
dezelfde wijze hun invloed in China te vergroten. In veel steden in het zuiden en oosten van China
nam de westerse aanwezigheid toe -> minder zeggenschap Chinese regering over haar eigen
grondgebied, zoals extraterritorialiteit voor buitenlanders. Zij vielen niet langer onder de Chinese
wetgeving en rechtspraak, maar konden door eigen rechtbanken op Chinees grondgebied worden
berecht. Doordat steeds meer Europeanen, Japanners en Amerikanen zich in de steden
vestigden, verloren Chinese handelaren, schippers en ambachtslieden inkomsten. Dat zorgde
voor veel onvrede onder de Chinese bevolking.
- In 1856 brak de Tweede Opiumoorlog uit, nadat China zich probeerde te verzetten tegen nieuwe
Britse economische eisen. Ook dit keer werd China verslagen en kreeg wederom een
vernederend verdrag opgelegd. Buitenlandse handelaren, missionarissen en zendelingen kregen
voortaan in heel China bewegingsvrijheid.
- Tussen China en Japan verslechterden de betrekkingen eveneens. In 1894 kwam het tot een
oorlog tussen beide landen, omdat Japan zijn macht naar Korea probeerde uit te breiden. China
beschouwde Korea als haar invloedssfeer en voelde zich door de Japanse expansie bedreigd. De
Chinese vloot werd vrijwel direct door de moderne Japanse marine uitgeschakeld. China kon niet
anders dan de vredesvoorwaarden accepteren. Japan eiste hoge schadevergoedingen, invloed in
Korea en de mogelijkheid om Japanse industrie op Chinees grondgebied te vestigen.
Opstanden
- Door de Ongelijke Verdragen hadden buitenlandse mogendheden hun machtspositie in China
aanzienlijk versterkt. Overheidstaken waren door hen overgenomen. De macht van de keizer
werd daardoor ernstig ondermijnd. Binnenlands verzet tegen het falende centrale gezag nam
daardoor toe. Ook protesten tegen de buitenlandse inmenging en beïnvloeding werden talrijker.
- Tussen 1851 en 1868 werd de Chinese overheid geconfronteerd met twee grote volksopstanden.
In het zuiden van China had Hong, een mandarijn, grote groepen ontevreden boeren
gemobiliseerd. Hong wilde met hen een revolutie ontketenen tegen de keizer. De deelnemers aan
deze Taipingopstand lieten zich inspireren door de boodschap van Hong, die elementen uit het
christendom, het confucianisme en het nationalisme bevatte. De Taipingrebellen kregen een
groot deel van China in handen. Op hetzelfde moment als de Taipingopstand zorgden
overstromingen van de Gele Rivier in het noorden van China voor grote problemen. De overheid
deed hier nauwelijks iets aan, waardoor boeren massaal in opstand kwamen. Tijdens deze
Nianopstand werden gewapende acties uitgevoerd tegen grootgrondbezitters en tegen
ambtenaren die belasting inden.
De Qing-dynastie
- Vanaf de zeventiende eeuw werd China geregeerd door keizers van de Qing-dynastie. Deze
keizerlijke familie was oorspronkelijk afkomstig uit Mantsjoerije, een gebied in het noordoosten
van China. Het keizerlijke gezag was in China gebaseerd op het confucianisme -> filosofie en
gedragsleer waar de keizer door de Hemel is aangewezen. Als Zoon des Hemels regeerde hij over
het land. Een groep ambtenaren, mandarijnen, ondersteunde hem bij die taak. Wie mandarijn
wilde worden, moest eerst een ingewikkeld en kostbaar examenprogramma doorlopen. Vanwege
dit examenstelsel vormden de mandarijnen een bevoorrechte klasse met veel aanzien.
- Meer dan negentig procent van de Chinese bevolking was boer en had nauwelijks rechten. Ze
betaalden het grootste deel van de belasting, produceerden het voedsel en dienden in het leger.
- De Chinese keizers konden aanvankelijk rekenen op een gezagsgetrouwe bevolking. Volgens het
confucianisme moest men eerbied hebben voor de hiërarchische ordening van de samenleving.
Van iedereen werd verwacht dat hij een vaste plek in de maatschappij innam en deze ook
respecteerde. Als iedereen dat deed, zou de samenleving harmonieus blijven. Maar ondanks deze
gedragsleer verzwakte in de negentiende eeuw de machtspositie van de Qing-dynastie. De keizers
kregen te maken met economische en politieke problemen. Door een sterke bevolkingsgroei
braken in sommige delen van het Keizerrijk hongersnoden uit. Aan het hof heerste corruptie.
Bestuursfuncties werden steeds vaker op basis van vriendjespolitiek verdeeld. Veel mandarijnen
maakten zich bovendien schuldig aan afpersing en diefstal. Sommigen zagen in deze problemen
een teken dat de Qing-dynastie haar Mandaat van de Hemel dreigde te verliezen. Naast de
interne onrust ontstond bovendien een externe bedreiging voor de keizerlijke macht -> het
modern imperialisme.
China en het modern imperialisme
- In de negentiende eeuw kwam onder invloed van de industrialisatie en het nationalisme het
modern imperialisme op. Het economisch doel ervan was het verkrijgen van grondstoffen en
afzetgebieden. Maar het modern imperialisme draaide ook om het versterken van de
machtspolitiek -> hoe meer koloniaal gebied, hoe meer status het moederland had.
- Het keizerlijk hof beperkte de mogelijkheden voor westerlingen om in China handel te drijven.
Alleen de havenstad Kanton was beperkt opengesteld voor Europese handelaren. Maar
ruilhandel, of het importeren van westerse producten, was bijna niet mogelijk, want China
toonde nauwelijks interesse in de westerse handelswaar. Dat kwam onder meer voort uit een
sterk Chinees superioriteitsgevoel -> sinocentrisme.
- Omstreeks 1820 vonden de Britten toch een product waarmee ze de Chinese markt konden
betreden, opium. Miljoenen Chinezen werden door deze handel verslaafd gemaakt. De Chinese
overheid stelde een opiumverbod in, maar dat had weinig effect. De Britten bleven via Kanton
enorme hoeveelheden van deze drugs het land binnen smokkelen. De illegale opiumhandel was
voor Groot-Brittannië zeer winstgevend, want de Chinezen betaalden met zilver voor de drugs.
Door de massale verslaafdheid aan opium raakte de Chinese Samenleving totaal ontwricht. In
1839 besloot de keizer daarom in te grijpen. Twintigduizend kisten opium werden in beslag
genomen en vernietigd. De Britten reageerden hierop door oorlogsschepen naar de Chinese kust
, te sturen -> de eerste Opiumoorlog. Tegen de moderne Britse schepen maakte de traditionele
Chinese vloot geen schijn van kans.
Ongelijke Verdragen
- De Eerste Opiumoorlog eindigde in 1842 met een nederlaag voor China. De Britten stelden een
vernietigend vredesverdrag op, waarin de Chinezen verplicht werden een flinke
schadevergoeding te betalen. Bovendien moesten vijf Chinese havens volledig worden
opengesteld voor Britse handelaren en werd de stad Hongkong een Britse kroonkolonie. Dit
Verdrag van Nanking kan worden beschouwd als een van de eerste Ongelijke Verdragen. In deze
diplomatieke overeenkomsten werd China steeds tot veel verplicht, terwijl de westerse
mogendheden voor zichzelf juist rechten en privileges afdwongen.
- In navolging van Groot-Brittannië probeerden Frankrijk, de Verenigde Staten en Rusland op
dezelfde wijze hun invloed in China te vergroten. In veel steden in het zuiden en oosten van China
nam de westerse aanwezigheid toe -> minder zeggenschap Chinese regering over haar eigen
grondgebied, zoals extraterritorialiteit voor buitenlanders. Zij vielen niet langer onder de Chinese
wetgeving en rechtspraak, maar konden door eigen rechtbanken op Chinees grondgebied worden
berecht. Doordat steeds meer Europeanen, Japanners en Amerikanen zich in de steden
vestigden, verloren Chinese handelaren, schippers en ambachtslieden inkomsten. Dat zorgde
voor veel onvrede onder de Chinese bevolking.
- In 1856 brak de Tweede Opiumoorlog uit, nadat China zich probeerde te verzetten tegen nieuwe
Britse economische eisen. Ook dit keer werd China verslagen en kreeg wederom een
vernederend verdrag opgelegd. Buitenlandse handelaren, missionarissen en zendelingen kregen
voortaan in heel China bewegingsvrijheid.
- Tussen China en Japan verslechterden de betrekkingen eveneens. In 1894 kwam het tot een
oorlog tussen beide landen, omdat Japan zijn macht naar Korea probeerde uit te breiden. China
beschouwde Korea als haar invloedssfeer en voelde zich door de Japanse expansie bedreigd. De
Chinese vloot werd vrijwel direct door de moderne Japanse marine uitgeschakeld. China kon niet
anders dan de vredesvoorwaarden accepteren. Japan eiste hoge schadevergoedingen, invloed in
Korea en de mogelijkheid om Japanse industrie op Chinees grondgebied te vestigen.
Opstanden
- Door de Ongelijke Verdragen hadden buitenlandse mogendheden hun machtspositie in China
aanzienlijk versterkt. Overheidstaken waren door hen overgenomen. De macht van de keizer
werd daardoor ernstig ondermijnd. Binnenlands verzet tegen het falende centrale gezag nam
daardoor toe. Ook protesten tegen de buitenlandse inmenging en beïnvloeding werden talrijker.
- Tussen 1851 en 1868 werd de Chinese overheid geconfronteerd met twee grote volksopstanden.
In het zuiden van China had Hong, een mandarijn, grote groepen ontevreden boeren
gemobiliseerd. Hong wilde met hen een revolutie ontketenen tegen de keizer. De deelnemers aan
deze Taipingopstand lieten zich inspireren door de boodschap van Hong, die elementen uit het
christendom, het confucianisme en het nationalisme bevatte. De Taipingrebellen kregen een
groot deel van China in handen. Op hetzelfde moment als de Taipingopstand zorgden
overstromingen van de Gele Rivier in het noorden van China voor grote problemen. De overheid
deed hier nauwelijks iets aan, waardoor boeren massaal in opstand kwamen. Tijdens deze
Nianopstand werden gewapende acties uitgevoerd tegen grootgrondbezitters en tegen
ambtenaren die belasting inden.
