Huisartsgeneeskunde 2024-2025
Grondbeginselen van de huisartsgeneeskunde......................................................................................... 5
Doelstellingen.............................................................................................................................................5
Huisartsgeneeskunde.................................................................................................................................5
Hoe verloopt de medische zorg?............................................................................................................... 5
Vergrijzing.............................................................................................................................................6
Morbiditeit in de huisartspraktijk........................................................................................................... 6
Eerstelijns gezondheidszorg...................................................................................................................... 7
Sterke eerste lijn...................................................................................................................................7
Duurzaamheid in de huisartsenpraktijk................................................................................................ 7
Huisartsgeneeskunde.................................................................................................................................8
Hoe evolueert de huisartsenpraktijk?................................................................................................... 8
Samenwerking......................................................................................................................................9
WONCA European Definition..................................................................................................................... 9
1. Primary care management............................................................................................................. 10
2. Persoonsgerichte zorg................................................................................................................... 10
3. Specific problem solving skills........................................................................................................12
4. Comprehensive approach (integrale en allesomvattende aanpak)................................................ 14
5. Community oriented primary care (COPC).................................................................................... 14
6. Holistische benadering................................................................................................................... 16
Morbiditeit in de huisartspraktijk................................................................................................................17
Doelstellingen...........................................................................................................................................17
Epidemiologie...........................................................................................................................................17
Morbiditeit in de huisartspraktijk......................................................................................................... 17
Epidemiologische maten.................................................................................................................... 18
Epidemiologische datacollectie.......................................................................................................... 19
Classificatie van ziekten..................................................................................................................... 19
ICPC............................................................................................................................................. 19
Het voorkomen van ziekten in de huisartspraktijk.............................................................................. 20
Samenvatting........................................................................................................................................... 21
Inleiding in medische besliskunde.............................................................................................................22
Doelstellingen...........................................................................................................................................22
Medische besliskunde.............................................................................................................................. 22
1. Intake..............................................................................................................................................22
2. Diagnostische fase......................................................................................................................... 22
3. Beleidsfase.....................................................................................................................................23
4. Afsluitfase.......................................................................................................................................23
Niet bewuste en mondige patiënt....................................................................................................... 23
Klinisch redeneren (Intermezzo).............................................................................................................. 23
Theorema van Bayes (1702-1761).....................................................................................................23
Diagnosestelling....................................................................................................................................... 24
Duale denkprocessen.........................................................................................................................24
Vroege hypothesevorming..................................................................................................................25
Heuristiek........................................................................................................................................... 25
Vier diagnostische strategieën (Sackett)............................................................................................ 26
1
, De strategie in 3 stappen......................................................................................................................... 26
Het jargon...........................................................................................................................................26
Triage en organisatie van zorg buiten de kantooruren............................................................................ 27
Doelstellingen...........................................................................................................................................27
Inleiding.................................................................................................................................................... 27
Wat is triage?........................................................................................................................................... 27
Pijn-score........................................................................................................................................... 28
Uitdagingen........................................................................................................................................ 28
Organisatie van dringende medische zorg...............................................................................................28
Spoedgevallenzorg.............................................................................................................................29
Zorgpersoneel.................................................................................................................................... 29
Overzicht van middelen en hun gebruik................................................................................................... 29
Urgenties bij de HA............................................................................................................................ 30
Moet ik de handleiding volgen?..........................................................................................................30
Praktische aspecten................................................................................................................................. 30
1733-triage......................................................................................................................................... 30
Emergency Severity Index (ESI)........................................................................................................ 31
Manchester Triage System (MTS)......................................................................................................31
Moetiknaardedokter............................................................................................................................31
Noodnummers....................................................................................................................................32
Casus....................................................................................................................................................... 33
Economische evaluatie in de gezondheidszorg....................................................................................... 34
Motivatie voor economische evaluatie van gezondheidsinterventies.......................................................34
Economische evaluatie............................................................................................................................ 34
Economische analyse........................................................................................................................ 35
Kosten-effectiviteitsanalyse (KEA / CEA)........................................................................................... 36
Kosten-utiliteitsanalyse (KUA / CUA)................................................................................................. 36
Beslissen op basis van KEA of KUA.................................................................................................. 37
Kosten-batenanalyse (KBA / CBA).....................................................................................................38
(On)zekerheid ivm parameters...........................................................................................................38
Toepassing............................................................................................................................................... 38
Het biopsychosociaal model en Positieve Gezondheid........................................................................... 40
Ziekte & gezondheid door de eeuwen heen.............................................................................................40
Systeemtheorie ~ Ludwig von Bertalanffy (1901-1972) en Paul Weiss............................................. 40
Reductionisme & determinisme..........................................................................................................41
Van stoornisdenken naar ecologisch denken.....................................................................................41
Bio-psycho-sociaal (spiritueel) model (BPS-model)................................................................................. 42
Psychische aspecten..........................................................................................................................42
Sociale aspecten................................................................................................................................ 43
Praktische toepassing.............................................................................................................................. 44
Patiëntgerichtheid...............................................................................................................................44
Gezondheid........................................................................................................................................ 44
Preventie in de eerste lijn............................................................................................................................47
Doelstellingen...........................................................................................................................................47
Screening................................................................................................................................................. 47
Bias bij screeningsstudies........................................................................................................................ 48
Lead time bias.................................................................................................................................... 48
Gezonde vrijwilliger-bias.................................................................................................................... 48
2
, Lengte-bias.........................................................................................................................................49
Overdiagnose..................................................................................................................................... 49
Doel van screeningsstudies..................................................................................................................... 50
Van populatiestudies naar onze patiënt - effecten kwantificeren............................................................. 51
Oefeningen...............................................................................................................................................51
Van wieg tot graf.......................................................................................................................................... 53
Inleiding.................................................................................................................................................... 53
Palliatieve zorg: van cure naar care ….................................................................................................... 53
Vroegtijdige zorgplanning................................................................................................................... 53
Zorgdoelen: van DNR naar ABC........................................................................................................ 54
Wilsverklaringen................................................................................................................................. 54
Medische beslissingen bij het levenseinde........................................................................................ 55
Levensverlengend handelen: curatief vs. niet curatief............................................................................. 55
Curatief...............................................................................................................................................55
Palliatief..............................................................................................................................................55
Pijn- en symptoomcontrole........................................................................................................... 55
Palliatieve sedatie.........................................................................................................................55
Actieve beëindiging...................................................................................................................... 56
Het stervensproces.................................................................................................................................. 57
Het geneesmiddelenvoorschrift................................................................................................................. 58
Doelstellingen...........................................................................................................................................58
Inleiding.................................................................................................................................................... 58
Het geneesmiddelenvoorschrift................................................................................................................58
Wie?................................................................................................................................................... 58
Waarom?............................................................................................................................................ 58
Wat?................................................................................................................................................... 58
Hoe?...................................................................................................................................................59
Algemene voorwaarden..................................................................................................................... 60
Voorschrift op stofnaam vs. op merknaam......................................................................................... 60
Bijzondere geneesmiddelencategoriëen.................................................................................................. 61
Generische geneesmiddelen..............................................................................................................61
Biosimilars.......................................................................................................................................... 61
Verdovende middelen.........................................................................................................................61
OTC-medicatie (over the counter)......................................................................................................62
Magistrale bereidingen (MB).............................................................................................................. 62
Weesgeneesmiddelen........................................................................................................................ 62
Van voorschrift tot afleveren van medicatie..............................................................................................63
1. Aanmaken van voorschrift..............................................................................................................63
2. Afleveren van medicatie................................................................................................................. 63
3. Rol apotheker................................................................................................................................. 63
Fraude................................................................................................................................................ 63
Voorschriftfouten................................................................................................................................ 64
Het geneesmiddelenrepertorium (bcfi)..................................................................................................... 64
Terugbetaling van geneesmiddelen......................................................................................................... 65
Interprofessioneel samenwerken............................................................................................................... 67
Professioneel gedrag............................................................................................................................... 67
De 4 I’s van professioneel gedrag...................................................................................................... 67
Interprofessioneel samenwerken............................................................................................................. 67
3
, Interprofessioneel samenwerken....................................................................................................... 68
Reflectie en feedback.........................................................................................................................68
Professionele ontwikkeling................................................................................................................. 68
Criteria ter evaluatie van professioneel gedrag........................................................................................68
Diversiteit in de eerstelijnsgezondheidszorg............................................................................................ 70
Doelstellingen...........................................................................................................................................70
Inleiding.................................................................................................................................................... 70
Theoretisch kader.....................................................................................................................................71
Intersectionaliteit................................................................................................................................ 71
Superdiversiteit...................................................................................................................................71
De wereld rond in 12 kaarten................................................................................................................... 72
Casus....................................................................................................................................................... 76
Mogelijke ziekteverzekeringen................................................................................................................. 76
Wat indien geen verzekering?............................................................................................................ 76
Farmacogenetica (PGx)............................................................................................................................... 78
Bidil®, een geneesmiddel tegen hartfalen............................................................................................... 78
Conclusie van Sheldon Krimsky (~ The Lancet)................................................................................ 78
Endogene en exogene factoren......................................................................................................... 79
Metabolisatie van geneesmiddelen.......................................................................................................... 79
CYP2C19........................................................................................................................................... 79
Andere................................................................................................................................................79
Oplossing........................................................................................................................................... 80
Impact van diversiteit..........................................................................................................................80
‘Onvoorspelbare’ ongewenste effecten.................................................................................................... 80
Farmaco-genetics of farmaco-genomics.................................................................................................. 81
Besluit.......................................................................................................................................................81
Toegankelijke gemeenschapsgerichte zorg.............................................................................................. 82
Doelstellingen...........................................................................................................................................82
Uitdagingen in de GHZ.............................................................................................................................82
Outreachend gemeenschapsgericht werken............................................................................................82
Buurtgerichte zorg (kleinschalig: wijkgerichte zorg)........................................................................... 82
Integrated Community Care (ICC) = geïntegreerde buurtzorg (hoger niveau: populatieniveau)....... 83
Reverse innovation...................................................................................................................................... 84
Inleiding.................................................................................................................................................... 84
Reverse innovation = reciprocal innovation............................................................................................. 84
Community Health Workers (CHW)......................................................................................................... 84
Voorbeeld: CHW in South Africa........................................................................................................ 85
Voorbeeld: CHW in België..................................................................................................................85
Ondersteuning door CHW in de toegang tot PHC..............................................................................86
Barrières.............................................................................................................................................86
Volledig traject van ondersteuning..................................................................................................... 87
EXTRA........................................................................................................................................................... 89
4
Grondbeginselen van de huisartsgeneeskunde......................................................................................... 5
Doelstellingen.............................................................................................................................................5
Huisartsgeneeskunde.................................................................................................................................5
Hoe verloopt de medische zorg?............................................................................................................... 5
Vergrijzing.............................................................................................................................................6
Morbiditeit in de huisartspraktijk........................................................................................................... 6
Eerstelijns gezondheidszorg...................................................................................................................... 7
Sterke eerste lijn...................................................................................................................................7
Duurzaamheid in de huisartsenpraktijk................................................................................................ 7
Huisartsgeneeskunde.................................................................................................................................8
Hoe evolueert de huisartsenpraktijk?................................................................................................... 8
Samenwerking......................................................................................................................................9
WONCA European Definition..................................................................................................................... 9
1. Primary care management............................................................................................................. 10
2. Persoonsgerichte zorg................................................................................................................... 10
3. Specific problem solving skills........................................................................................................12
4. Comprehensive approach (integrale en allesomvattende aanpak)................................................ 14
5. Community oriented primary care (COPC).................................................................................... 14
6. Holistische benadering................................................................................................................... 16
Morbiditeit in de huisartspraktijk................................................................................................................17
Doelstellingen...........................................................................................................................................17
Epidemiologie...........................................................................................................................................17
Morbiditeit in de huisartspraktijk......................................................................................................... 17
Epidemiologische maten.................................................................................................................... 18
Epidemiologische datacollectie.......................................................................................................... 19
Classificatie van ziekten..................................................................................................................... 19
ICPC............................................................................................................................................. 19
Het voorkomen van ziekten in de huisartspraktijk.............................................................................. 20
Samenvatting........................................................................................................................................... 21
Inleiding in medische besliskunde.............................................................................................................22
Doelstellingen...........................................................................................................................................22
Medische besliskunde.............................................................................................................................. 22
1. Intake..............................................................................................................................................22
2. Diagnostische fase......................................................................................................................... 22
3. Beleidsfase.....................................................................................................................................23
4. Afsluitfase.......................................................................................................................................23
Niet bewuste en mondige patiënt....................................................................................................... 23
Klinisch redeneren (Intermezzo).............................................................................................................. 23
Theorema van Bayes (1702-1761).....................................................................................................23
Diagnosestelling....................................................................................................................................... 24
Duale denkprocessen.........................................................................................................................24
Vroege hypothesevorming..................................................................................................................25
Heuristiek........................................................................................................................................... 25
Vier diagnostische strategieën (Sackett)............................................................................................ 26
1
, De strategie in 3 stappen......................................................................................................................... 26
Het jargon...........................................................................................................................................26
Triage en organisatie van zorg buiten de kantooruren............................................................................ 27
Doelstellingen...........................................................................................................................................27
Inleiding.................................................................................................................................................... 27
Wat is triage?........................................................................................................................................... 27
Pijn-score........................................................................................................................................... 28
Uitdagingen........................................................................................................................................ 28
Organisatie van dringende medische zorg...............................................................................................28
Spoedgevallenzorg.............................................................................................................................29
Zorgpersoneel.................................................................................................................................... 29
Overzicht van middelen en hun gebruik................................................................................................... 29
Urgenties bij de HA............................................................................................................................ 30
Moet ik de handleiding volgen?..........................................................................................................30
Praktische aspecten................................................................................................................................. 30
1733-triage......................................................................................................................................... 30
Emergency Severity Index (ESI)........................................................................................................ 31
Manchester Triage System (MTS)......................................................................................................31
Moetiknaardedokter............................................................................................................................31
Noodnummers....................................................................................................................................32
Casus....................................................................................................................................................... 33
Economische evaluatie in de gezondheidszorg....................................................................................... 34
Motivatie voor economische evaluatie van gezondheidsinterventies.......................................................34
Economische evaluatie............................................................................................................................ 34
Economische analyse........................................................................................................................ 35
Kosten-effectiviteitsanalyse (KEA / CEA)........................................................................................... 36
Kosten-utiliteitsanalyse (KUA / CUA)................................................................................................. 36
Beslissen op basis van KEA of KUA.................................................................................................. 37
Kosten-batenanalyse (KBA / CBA).....................................................................................................38
(On)zekerheid ivm parameters...........................................................................................................38
Toepassing............................................................................................................................................... 38
Het biopsychosociaal model en Positieve Gezondheid........................................................................... 40
Ziekte & gezondheid door de eeuwen heen.............................................................................................40
Systeemtheorie ~ Ludwig von Bertalanffy (1901-1972) en Paul Weiss............................................. 40
Reductionisme & determinisme..........................................................................................................41
Van stoornisdenken naar ecologisch denken.....................................................................................41
Bio-psycho-sociaal (spiritueel) model (BPS-model)................................................................................. 42
Psychische aspecten..........................................................................................................................42
Sociale aspecten................................................................................................................................ 43
Praktische toepassing.............................................................................................................................. 44
Patiëntgerichtheid...............................................................................................................................44
Gezondheid........................................................................................................................................ 44
Preventie in de eerste lijn............................................................................................................................47
Doelstellingen...........................................................................................................................................47
Screening................................................................................................................................................. 47
Bias bij screeningsstudies........................................................................................................................ 48
Lead time bias.................................................................................................................................... 48
Gezonde vrijwilliger-bias.................................................................................................................... 48
2
, Lengte-bias.........................................................................................................................................49
Overdiagnose..................................................................................................................................... 49
Doel van screeningsstudies..................................................................................................................... 50
Van populatiestudies naar onze patiënt - effecten kwantificeren............................................................. 51
Oefeningen...............................................................................................................................................51
Van wieg tot graf.......................................................................................................................................... 53
Inleiding.................................................................................................................................................... 53
Palliatieve zorg: van cure naar care ….................................................................................................... 53
Vroegtijdige zorgplanning................................................................................................................... 53
Zorgdoelen: van DNR naar ABC........................................................................................................ 54
Wilsverklaringen................................................................................................................................. 54
Medische beslissingen bij het levenseinde........................................................................................ 55
Levensverlengend handelen: curatief vs. niet curatief............................................................................. 55
Curatief...............................................................................................................................................55
Palliatief..............................................................................................................................................55
Pijn- en symptoomcontrole........................................................................................................... 55
Palliatieve sedatie.........................................................................................................................55
Actieve beëindiging...................................................................................................................... 56
Het stervensproces.................................................................................................................................. 57
Het geneesmiddelenvoorschrift................................................................................................................. 58
Doelstellingen...........................................................................................................................................58
Inleiding.................................................................................................................................................... 58
Het geneesmiddelenvoorschrift................................................................................................................58
Wie?................................................................................................................................................... 58
Waarom?............................................................................................................................................ 58
Wat?................................................................................................................................................... 58
Hoe?...................................................................................................................................................59
Algemene voorwaarden..................................................................................................................... 60
Voorschrift op stofnaam vs. op merknaam......................................................................................... 60
Bijzondere geneesmiddelencategoriëen.................................................................................................. 61
Generische geneesmiddelen..............................................................................................................61
Biosimilars.......................................................................................................................................... 61
Verdovende middelen.........................................................................................................................61
OTC-medicatie (over the counter)......................................................................................................62
Magistrale bereidingen (MB).............................................................................................................. 62
Weesgeneesmiddelen........................................................................................................................ 62
Van voorschrift tot afleveren van medicatie..............................................................................................63
1. Aanmaken van voorschrift..............................................................................................................63
2. Afleveren van medicatie................................................................................................................. 63
3. Rol apotheker................................................................................................................................. 63
Fraude................................................................................................................................................ 63
Voorschriftfouten................................................................................................................................ 64
Het geneesmiddelenrepertorium (bcfi)..................................................................................................... 64
Terugbetaling van geneesmiddelen......................................................................................................... 65
Interprofessioneel samenwerken............................................................................................................... 67
Professioneel gedrag............................................................................................................................... 67
De 4 I’s van professioneel gedrag...................................................................................................... 67
Interprofessioneel samenwerken............................................................................................................. 67
3
, Interprofessioneel samenwerken....................................................................................................... 68
Reflectie en feedback.........................................................................................................................68
Professionele ontwikkeling................................................................................................................. 68
Criteria ter evaluatie van professioneel gedrag........................................................................................68
Diversiteit in de eerstelijnsgezondheidszorg............................................................................................ 70
Doelstellingen...........................................................................................................................................70
Inleiding.................................................................................................................................................... 70
Theoretisch kader.....................................................................................................................................71
Intersectionaliteit................................................................................................................................ 71
Superdiversiteit...................................................................................................................................71
De wereld rond in 12 kaarten................................................................................................................... 72
Casus....................................................................................................................................................... 76
Mogelijke ziekteverzekeringen................................................................................................................. 76
Wat indien geen verzekering?............................................................................................................ 76
Farmacogenetica (PGx)............................................................................................................................... 78
Bidil®, een geneesmiddel tegen hartfalen............................................................................................... 78
Conclusie van Sheldon Krimsky (~ The Lancet)................................................................................ 78
Endogene en exogene factoren......................................................................................................... 79
Metabolisatie van geneesmiddelen.......................................................................................................... 79
CYP2C19........................................................................................................................................... 79
Andere................................................................................................................................................79
Oplossing........................................................................................................................................... 80
Impact van diversiteit..........................................................................................................................80
‘Onvoorspelbare’ ongewenste effecten.................................................................................................... 80
Farmaco-genetics of farmaco-genomics.................................................................................................. 81
Besluit.......................................................................................................................................................81
Toegankelijke gemeenschapsgerichte zorg.............................................................................................. 82
Doelstellingen...........................................................................................................................................82
Uitdagingen in de GHZ.............................................................................................................................82
Outreachend gemeenschapsgericht werken............................................................................................82
Buurtgerichte zorg (kleinschalig: wijkgerichte zorg)........................................................................... 82
Integrated Community Care (ICC) = geïntegreerde buurtzorg (hoger niveau: populatieniveau)....... 83
Reverse innovation...................................................................................................................................... 84
Inleiding.................................................................................................................................................... 84
Reverse innovation = reciprocal innovation............................................................................................. 84
Community Health Workers (CHW)......................................................................................................... 84
Voorbeeld: CHW in South Africa........................................................................................................ 85
Voorbeeld: CHW in België..................................................................................................................85
Ondersteuning door CHW in de toegang tot PHC..............................................................................86
Barrières.............................................................................................................................................86
Volledig traject van ondersteuning..................................................................................................... 87
EXTRA........................................................................................................................................................... 89
4