INHOUDSOPGAVE
LES 1: normale gebitsontwikkeling (angle class I) ........................................................................... 8
1. Prenatale gebitsontwikkeling (week 5-8 post conceptie) .......................................................... 8
2. Geboorte tot melkgebit .......................................................................................................... 9
2.1 Groei van de kaken:............................................................................................................. 9
2.2 Doorbraak melkgebit:........................................................................................................ 10
2.3 Malocclusies in melkgebit: ................................................................................................ 12
3. Eerste wisselfase: .................................................................................................................13
3.1 Doorbraak eerste defintieve molaren ................................................................................. 13
3.2 Doorbraak snijtanden........................................................................................................ 14
3.3 Interceptie op wisselgebit? ................................................................................................ 15
4. Intertransitionele wisselfase: ................................................................................................16
4.1 Interceptie? ...................................................................................................................... 16
5. Tweede wisselfase:...............................................................................................................17
5.1 Interceptie? ...................................................................................................................... 17
6. Definitief gebit: .....................................................................................................................18
LES 2: abnormale gebitsontwikkeling ........................................................................................... 19
1. Afwijkingen binnen de tandbogen ..........................................................................................19
1.1 ruimtegebrek: Arch length Discrepancy ALD....................................................................... 19
1.2 Afwijkingen in aantal ......................................................................................................... 19
1.2.1 AGNESIE: ........................................................................................................................ 19
1.2.2 Surnumeraire elementen: meestal in Boven of onderfront ................................................. 20
1.3 Afwijkingen in grootte ........................................................................................................ 20
1.4 Afwijkingen in vorm van de tanden ..................................................................................... 21
1.5 Afwijkingen in individuele positie van de tanden ................................................................. 21
1.6 Prematuur verlies van de melkelementen .......................................................................... 22
2. Afwijkingen tussen de tandenbogen .......................................................................................27
Klasse I afwijking (neutro-occlusie) ........................................................................................... 27
Klasse II afwijking (disto-occlusie) ............................................................................................ 27
Klasse II/1 ............................................................................................................................ 27
Klasse II/2 ............................................................................................................................ 27
Klasse III afwijking (mesio-occlusie) .......................................................................................... 27
2.1 Gebitsontwikkeling bij klasse II afwijking ............................................................................ 28
2.1.2 Klasse II/1: OK meer naar distaal met eversie bovenfront................................................... 28
2.1.2 klasse II/2: OK meer naar distaal met steilstand fronttanden ............................................. 29
2.2 Gebitsontwikkeling bij klasse III afwijking: OK meer naar mesiaal ........................................ 31
2.3 Gebitsontwikkeling bij andere malaocclusies ..................................................................... 32
2.3.1 Openbeet .................................................................................................................. 32
2.3.2 Dwangbeet ................................................................................................................ 32
2.3.3 Subdivisies ................................................................................................................ 32
LES 3: groei en ontwikkeling van het gelaat ................................................................................... 33
1. Embrionale ontwikkeling van het hoofd: .................................................................................33
1
, 1.1 prenatale ontwikkeling ...................................................................................................... 33
Week 1 post conceptie: bevruchting en celdeling ................................................................... 33
Week 2 postconceptie: endometriale integratie ..................................................................... 33
Week 3 post conceptie: embryonale schijf (embryonic disc) ................................................... 34
Week 4 postconceptie: neurulatie ......................................................................................... 34
Week 5 postconceptie: kieuwbogen en organogenese............................................................ 34
Week 5-8 postconceptie: ...................................................................................................... 36
1.2 Botmorfogenese vanaf 6de week postoconceptie ................................................................ 37
1.3 Schedelmorfogenese start in de 4de week post conceptie: .................................................. 39
DESMOCRANIUM: ................................................................................................................ 39
ChondrocrAnium: ................................................................................................................. 39
Embryionale kaakontwikkeling: ............................................................................................. 40
1.4 Mechanismen van botgroei – samenvatting ........................................................................ 40
2. Craniofaciale postnatale groei:..............................................................................................41
Pasgeborene: ....................................................................................................................... 41
Baby-peuter-kleuter: ............................................................................................................ 41
Kind en adolescent: .............................................................................................................. 41
Normale VS afwijkende groeipatronen: objectiveren groei ...................................................... 41
Puberale groeispurt GS: ........................................................................................................ 42
3. Groei van de bovenkaak ........................................................................................................42
Prenatale ontwikkeling maxilla: ............................................................................................. 42
Eerste levensjaren: groei door: .............................................................................................. 42
Puberteit: ............................................................................................................................. 43
4. Groei van de onderkaak ........................................................................................................43
Prenatale ontwikkeling mandibula: ....................................................................................... 43
Eerste levensjaren: groei door: .............................................................................................. 43
Tijdens puberale groeispurt:.................................................................................................. 44
5. Relaties tussen ontwikkelend gebit en groeiende kaken ..........................................................44
Rol tanderuptie in verticale groei kaken: ................................................................................ 44
Apical areas: ........................................................................................................................ 45
6. Invloed van functie en weke weefsels ....................................................................................45
Ademhaling: ......................................................................................................................... 45
Slikpatroon: invloed van de tong: ........................................................................................... 45
Rol van de lippen: ................................................................................................................. 45
Orale gewoonten: ................................................................................................................. 46
Les 4: gegevensverzameling in de orthodontie .............................................................................. 46
1. subjectief interview: wees gestructureerd! .............................................................................46
1.1 Administratieve informatie ......................................................................................... 47
1.2 zorgen en wensen (van patiënt en omgeving) ............................................................... 47
1.3 Medische voorgeschiedenis (oorzaak malocclusie achterhalen) .................................. 47
1.4 Dentale voorgeschiedenis (oorzaak malocclusie achterhalen) ..................................... 48
1.5 Evaluatie van de groei: indiviudele groeistatus............................................................. 48
1.6 Gedragsanalyse ......................................................................................................... 48
2. Objectief klinische evaluatie .................................................................................................49
2.1 Klinische evaluatie: faciale kenmerken: ............................................................................. 50
2.1.1 Frontaal onderzoek:................................................................................................ 50
2
, 2.1.2 Profielanalyse: ....................................................................................................... 51
2.2 Klinische evaluatie dentale kenmerken: (6) ........................................................................ 52
3. Diagnostische records: analyse van diagnostische gegevens: .................................................53
3.1 Klinische beelden: intra-orale en extra-orale documentatie ................................................ 53
3.2 Radiologische analyse ...................................................................................................... 53
3.2.1Panoramische radiografie ................................................................................................. 53
3.2.2 Cefalometrische analyse: ................................................................................................ 54
3.2.3 CBCT (3D- beeld) ............................................................................................................. 57
3.2.4 Groei evaluatie ................................................................................................................ 57
3.3 modeelonderzoek: ............................................................................................................ 57
3.3.1 Gipsmodellen – casts ...................................................................................................... 57
3.3.2 Diagnostische set up ....................................................................................................... 58
4. Cases ..................................................................................................................................59
LES 5: diagnostiek in de orthodontie ............................................................................................. 60
1. Formulering van de diangose: ............................................................................................ 60
1.1 Medisch belangrijke gegevens: ....................................................................................... 60
1.2 Extra-orale kenmerken: ................................................................................................. 60
1.3 Skeletale analyse en apical area: ................................................................................... 60
1.4 Occlusie in 3 dimensies: (op intra-orale beelden)............................................................ 61
1.5 Individuele tandkenmerken:........................................................................................... 61
1.6 functionele aspecten: .................................................................................................... 61
2. IndicAties en contra-indicaties voor orthodontische behandeling: ...................................... 62
2.1 psychosciale (contra)indicaties: ......................................................................................... 62
2.2 functionele (contra)indicaties: ............................................................................................ 62
2.3 medische/tandheelkundige (contra)indicaties: .................................................................... 63
2.4 Afwegen indicaties en contra-indicaties: ............................................................................. 64
3. Indices in de orthodontie: .................................................................................................. 64
4. Uitgangspunten bij behandelingsplanning: ......................................................................... 65
4.1 spontane verbeteringen: ................................................................................................ 65
4.2 InterCeptieve maatregelen: ........................................................................................... 66
4.3 Behandelingsaanvang: (wanneer starten?) ..................................................................... 66
4.4 Behandelingsduur: (gemiddelde duurtijden) ................................................................... 67
4.5 Mogelijkheden en beperking van apparatuur: .................................................................. 67
4.6 Behandeling door tandarts of orthodontist? .................................................................... 67
5. Waarom behandelen? ....................................................................................................... 68
6. Richtlijnen in België: .......................................................................................................... 69
6.1 Wanneer vroege orhtodontie? <9 jaar à vroege exansie BK ........................................... 69
case 1: ................................................................................................................................. 70
Case 2: ................................................................................................................................ 70
6.2 Timing behandeling?...................................................................................................... 71
6.3 Wanneer OPG nemen? .................................................................................................. 71
6.4 Extractie melkelementen? Melkmolaren en melkhoektanden .......................................... 71
6.5 Agenesieën? ................................................................................................................. 71
LES 6: behandelINgsplanning in de orthodontie (I) ......................................................................... 72
Algemene principes .............................................................................................................. 72
6.1 klasse I malocclusie:......................................................................................................... 74
3
, Casus: Angle klasse I: adolescent ......................................................................................... 74
6.2 Klasse II/1 malocclusie: .................................................................................................... 76
Casus Angle Klasse II/1 – subdivisie links: adolescent: ........................................................... 78
Casus Angle klasse II/1 -volwassene patiënte Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. ................. 80
6.3 Klasse II/2 malocclusie: .................................................................................................... 82
Les 7: behandelingsplanning in de orthodontie (II)......................................................................... 83
klasse III: ........................................................................................................................................83
7.1. etiologie: .............................................................................................................................. 83
7.1.1 skeletale component: .................................................................................................. 84
7.1.2 Dento-alveolaire klasse III: ........................................................................................... 84
7.1.3 verticaal groeipatroon:............................................................................................ 84
7.1.4 Protrale dwangbeet: ............................................................................................... 84
7.1.5 Open beet: ............................................................................................................. 85
7.2 wanneer en hoe behandelen: ............................................................................................ 85
7.2.1 Skeletale Kl III met hypoplasie (= retropsoitie) BK: .......................................................... 85
7.2.2 Skeletale Kl III’s met onderprognatie: ............................................................................ 86
7.2.3 Dento-alveolaire Kl III: ............................................................................................ 86
7.2.4 Alle ‘extra’ afwijkingen in de tandenbogen: .............................................................. 86
Case Kl III – adolescent: ........................................................................................................ 87
Abnormaliteiten van de gebitselementen:.........................................................................................89
Case: agenesie 22 en peg-shaped 12 – meisje13 jaar: ............................................................ 89
FunCtionele afwijkingen: .................................................................................................................90
7.3.1 Equilibrium theory: .............................................................................................................. 90
7.3.2 Dysfunctie van de spieren:................................................................................................... 90
7.3.3 Non-nutrive sucking en tongfunctie:..................................................................................... 90
7.3.4 Ademhaling: ....................................................................................................................... 90
Case: lipinterpositie en mondademhaling – jongen 12 jaar ..................................................... 91
Open beet:......................................................................................................................................92
7.4.1 Skeletale open beet: ........................................................................................................... 92
7.4.2 Dento alveolaire open beet: ................................................................................................. 93
7.4.3 combinatie (skeletaal en DA) open beet: .............................................................................. 93
7.4.4 Behandelopties en timing .................................................................................................... 93
7.4.5 Retentie en relaps: .............................................................................................................. 94
Case open beet – vrouw 25jaar: ............................................................................................. 94
Les 8: orthodontische apparatuur (I) ............................................................................................. 95
1. Plaatapparatuur: ..................................................................................................................95
1.1 Ontwerp: .......................................................................................................................... 95
1.1.1 Kunsthars (acrylic resin): ............................................................................................ 95
1.1.2 Passieve klammers: voor houvast ............................................................................... 96
1.1.3 Actieve klammers: voor tandverplaatsing .................................................................... 96
1.2 Indicaties en voordelen: .................................................................................................... 98
1.3 Beperkingen: .................................................................................................................... 98
1.4 Klinisch gebruik: ............................................................................................................... 98
Case: Klasse I antieure open beet: ........................................................................................ 99
2. Functionele apparatuur: ..................................................................................................... 100
4
LES 1: normale gebitsontwikkeling (angle class I) ........................................................................... 8
1. Prenatale gebitsontwikkeling (week 5-8 post conceptie) .......................................................... 8
2. Geboorte tot melkgebit .......................................................................................................... 9
2.1 Groei van de kaken:............................................................................................................. 9
2.2 Doorbraak melkgebit:........................................................................................................ 10
2.3 Malocclusies in melkgebit: ................................................................................................ 12
3. Eerste wisselfase: .................................................................................................................13
3.1 Doorbraak eerste defintieve molaren ................................................................................. 13
3.2 Doorbraak snijtanden........................................................................................................ 14
3.3 Interceptie op wisselgebit? ................................................................................................ 15
4. Intertransitionele wisselfase: ................................................................................................16
4.1 Interceptie? ...................................................................................................................... 16
5. Tweede wisselfase:...............................................................................................................17
5.1 Interceptie? ...................................................................................................................... 17
6. Definitief gebit: .....................................................................................................................18
LES 2: abnormale gebitsontwikkeling ........................................................................................... 19
1. Afwijkingen binnen de tandbogen ..........................................................................................19
1.1 ruimtegebrek: Arch length Discrepancy ALD....................................................................... 19
1.2 Afwijkingen in aantal ......................................................................................................... 19
1.2.1 AGNESIE: ........................................................................................................................ 19
1.2.2 Surnumeraire elementen: meestal in Boven of onderfront ................................................. 20
1.3 Afwijkingen in grootte ........................................................................................................ 20
1.4 Afwijkingen in vorm van de tanden ..................................................................................... 21
1.5 Afwijkingen in individuele positie van de tanden ................................................................. 21
1.6 Prematuur verlies van de melkelementen .......................................................................... 22
2. Afwijkingen tussen de tandenbogen .......................................................................................27
Klasse I afwijking (neutro-occlusie) ........................................................................................... 27
Klasse II afwijking (disto-occlusie) ............................................................................................ 27
Klasse II/1 ............................................................................................................................ 27
Klasse II/2 ............................................................................................................................ 27
Klasse III afwijking (mesio-occlusie) .......................................................................................... 27
2.1 Gebitsontwikkeling bij klasse II afwijking ............................................................................ 28
2.1.2 Klasse II/1: OK meer naar distaal met eversie bovenfront................................................... 28
2.1.2 klasse II/2: OK meer naar distaal met steilstand fronttanden ............................................. 29
2.2 Gebitsontwikkeling bij klasse III afwijking: OK meer naar mesiaal ........................................ 31
2.3 Gebitsontwikkeling bij andere malaocclusies ..................................................................... 32
2.3.1 Openbeet .................................................................................................................. 32
2.3.2 Dwangbeet ................................................................................................................ 32
2.3.3 Subdivisies ................................................................................................................ 32
LES 3: groei en ontwikkeling van het gelaat ................................................................................... 33
1. Embrionale ontwikkeling van het hoofd: .................................................................................33
1
, 1.1 prenatale ontwikkeling ...................................................................................................... 33
Week 1 post conceptie: bevruchting en celdeling ................................................................... 33
Week 2 postconceptie: endometriale integratie ..................................................................... 33
Week 3 post conceptie: embryonale schijf (embryonic disc) ................................................... 34
Week 4 postconceptie: neurulatie ......................................................................................... 34
Week 5 postconceptie: kieuwbogen en organogenese............................................................ 34
Week 5-8 postconceptie: ...................................................................................................... 36
1.2 Botmorfogenese vanaf 6de week postoconceptie ................................................................ 37
1.3 Schedelmorfogenese start in de 4de week post conceptie: .................................................. 39
DESMOCRANIUM: ................................................................................................................ 39
ChondrocrAnium: ................................................................................................................. 39
Embryionale kaakontwikkeling: ............................................................................................. 40
1.4 Mechanismen van botgroei – samenvatting ........................................................................ 40
2. Craniofaciale postnatale groei:..............................................................................................41
Pasgeborene: ....................................................................................................................... 41
Baby-peuter-kleuter: ............................................................................................................ 41
Kind en adolescent: .............................................................................................................. 41
Normale VS afwijkende groeipatronen: objectiveren groei ...................................................... 41
Puberale groeispurt GS: ........................................................................................................ 42
3. Groei van de bovenkaak ........................................................................................................42
Prenatale ontwikkeling maxilla: ............................................................................................. 42
Eerste levensjaren: groei door: .............................................................................................. 42
Puberteit: ............................................................................................................................. 43
4. Groei van de onderkaak ........................................................................................................43
Prenatale ontwikkeling mandibula: ....................................................................................... 43
Eerste levensjaren: groei door: .............................................................................................. 43
Tijdens puberale groeispurt:.................................................................................................. 44
5. Relaties tussen ontwikkelend gebit en groeiende kaken ..........................................................44
Rol tanderuptie in verticale groei kaken: ................................................................................ 44
Apical areas: ........................................................................................................................ 45
6. Invloed van functie en weke weefsels ....................................................................................45
Ademhaling: ......................................................................................................................... 45
Slikpatroon: invloed van de tong: ........................................................................................... 45
Rol van de lippen: ................................................................................................................. 45
Orale gewoonten: ................................................................................................................. 46
Les 4: gegevensverzameling in de orthodontie .............................................................................. 46
1. subjectief interview: wees gestructureerd! .............................................................................46
1.1 Administratieve informatie ......................................................................................... 47
1.2 zorgen en wensen (van patiënt en omgeving) ............................................................... 47
1.3 Medische voorgeschiedenis (oorzaak malocclusie achterhalen) .................................. 47
1.4 Dentale voorgeschiedenis (oorzaak malocclusie achterhalen) ..................................... 48
1.5 Evaluatie van de groei: indiviudele groeistatus............................................................. 48
1.6 Gedragsanalyse ......................................................................................................... 48
2. Objectief klinische evaluatie .................................................................................................49
2.1 Klinische evaluatie: faciale kenmerken: ............................................................................. 50
2.1.1 Frontaal onderzoek:................................................................................................ 50
2
, 2.1.2 Profielanalyse: ....................................................................................................... 51
2.2 Klinische evaluatie dentale kenmerken: (6) ........................................................................ 52
3. Diagnostische records: analyse van diagnostische gegevens: .................................................53
3.1 Klinische beelden: intra-orale en extra-orale documentatie ................................................ 53
3.2 Radiologische analyse ...................................................................................................... 53
3.2.1Panoramische radiografie ................................................................................................. 53
3.2.2 Cefalometrische analyse: ................................................................................................ 54
3.2.3 CBCT (3D- beeld) ............................................................................................................. 57
3.2.4 Groei evaluatie ................................................................................................................ 57
3.3 modeelonderzoek: ............................................................................................................ 57
3.3.1 Gipsmodellen – casts ...................................................................................................... 57
3.3.2 Diagnostische set up ....................................................................................................... 58
4. Cases ..................................................................................................................................59
LES 5: diagnostiek in de orthodontie ............................................................................................. 60
1. Formulering van de diangose: ............................................................................................ 60
1.1 Medisch belangrijke gegevens: ....................................................................................... 60
1.2 Extra-orale kenmerken: ................................................................................................. 60
1.3 Skeletale analyse en apical area: ................................................................................... 60
1.4 Occlusie in 3 dimensies: (op intra-orale beelden)............................................................ 61
1.5 Individuele tandkenmerken:........................................................................................... 61
1.6 functionele aspecten: .................................................................................................... 61
2. IndicAties en contra-indicaties voor orthodontische behandeling: ...................................... 62
2.1 psychosciale (contra)indicaties: ......................................................................................... 62
2.2 functionele (contra)indicaties: ............................................................................................ 62
2.3 medische/tandheelkundige (contra)indicaties: .................................................................... 63
2.4 Afwegen indicaties en contra-indicaties: ............................................................................. 64
3. Indices in de orthodontie: .................................................................................................. 64
4. Uitgangspunten bij behandelingsplanning: ......................................................................... 65
4.1 spontane verbeteringen: ................................................................................................ 65
4.2 InterCeptieve maatregelen: ........................................................................................... 66
4.3 Behandelingsaanvang: (wanneer starten?) ..................................................................... 66
4.4 Behandelingsduur: (gemiddelde duurtijden) ................................................................... 67
4.5 Mogelijkheden en beperking van apparatuur: .................................................................. 67
4.6 Behandeling door tandarts of orthodontist? .................................................................... 67
5. Waarom behandelen? ....................................................................................................... 68
6. Richtlijnen in België: .......................................................................................................... 69
6.1 Wanneer vroege orhtodontie? <9 jaar à vroege exansie BK ........................................... 69
case 1: ................................................................................................................................. 70
Case 2: ................................................................................................................................ 70
6.2 Timing behandeling?...................................................................................................... 71
6.3 Wanneer OPG nemen? .................................................................................................. 71
6.4 Extractie melkelementen? Melkmolaren en melkhoektanden .......................................... 71
6.5 Agenesieën? ................................................................................................................. 71
LES 6: behandelINgsplanning in de orthodontie (I) ......................................................................... 72
Algemene principes .............................................................................................................. 72
6.1 klasse I malocclusie:......................................................................................................... 74
3
, Casus: Angle klasse I: adolescent ......................................................................................... 74
6.2 Klasse II/1 malocclusie: .................................................................................................... 76
Casus Angle Klasse II/1 – subdivisie links: adolescent: ........................................................... 78
Casus Angle klasse II/1 -volwassene patiënte Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. ................. 80
6.3 Klasse II/2 malocclusie: .................................................................................................... 82
Les 7: behandelingsplanning in de orthodontie (II)......................................................................... 83
klasse III: ........................................................................................................................................83
7.1. etiologie: .............................................................................................................................. 83
7.1.1 skeletale component: .................................................................................................. 84
7.1.2 Dento-alveolaire klasse III: ........................................................................................... 84
7.1.3 verticaal groeipatroon:............................................................................................ 84
7.1.4 Protrale dwangbeet: ............................................................................................... 84
7.1.5 Open beet: ............................................................................................................. 85
7.2 wanneer en hoe behandelen: ............................................................................................ 85
7.2.1 Skeletale Kl III met hypoplasie (= retropsoitie) BK: .......................................................... 85
7.2.2 Skeletale Kl III’s met onderprognatie: ............................................................................ 86
7.2.3 Dento-alveolaire Kl III: ............................................................................................ 86
7.2.4 Alle ‘extra’ afwijkingen in de tandenbogen: .............................................................. 86
Case Kl III – adolescent: ........................................................................................................ 87
Abnormaliteiten van de gebitselementen:.........................................................................................89
Case: agenesie 22 en peg-shaped 12 – meisje13 jaar: ............................................................ 89
FunCtionele afwijkingen: .................................................................................................................90
7.3.1 Equilibrium theory: .............................................................................................................. 90
7.3.2 Dysfunctie van de spieren:................................................................................................... 90
7.3.3 Non-nutrive sucking en tongfunctie:..................................................................................... 90
7.3.4 Ademhaling: ....................................................................................................................... 90
Case: lipinterpositie en mondademhaling – jongen 12 jaar ..................................................... 91
Open beet:......................................................................................................................................92
7.4.1 Skeletale open beet: ........................................................................................................... 92
7.4.2 Dento alveolaire open beet: ................................................................................................. 93
7.4.3 combinatie (skeletaal en DA) open beet: .............................................................................. 93
7.4.4 Behandelopties en timing .................................................................................................... 93
7.4.5 Retentie en relaps: .............................................................................................................. 94
Case open beet – vrouw 25jaar: ............................................................................................. 94
Les 8: orthodontische apparatuur (I) ............................................................................................. 95
1. Plaatapparatuur: ..................................................................................................................95
1.1 Ontwerp: .......................................................................................................................... 95
1.1.1 Kunsthars (acrylic resin): ............................................................................................ 95
1.1.2 Passieve klammers: voor houvast ............................................................................... 96
1.1.3 Actieve klammers: voor tandverplaatsing .................................................................... 96
1.2 Indicaties en voordelen: .................................................................................................... 98
1.3 Beperkingen: .................................................................................................................... 98
1.4 Klinisch gebruik: ............................................................................................................... 98
Case: Klasse I antieure open beet: ........................................................................................ 99
2. Functionele apparatuur: ..................................................................................................... 100
4