Samenvatting cross sectioneel onderzoek – thema 1
Cross sectioneel onderzoek verzamelen van kwantitatieve data op één meetmoment.
Studietaak 1.1 Wat is cross-sectioneel onderzoek?
Met cross-sectioneel onderzoek kunnen geen uitspraken gedaan worden over processen die
zich over de tijd ontvouwen, want daar zijn meerdere meetmomenten (longitudinaal) voor
nodig.
Cross-sectioneel onderzoek kan alleen aantonen dat verbanden met elkaar samenhangen,
maar een correlatie zegt niets over een eventuele causale relatie. Het is dan ook niet
mogelijk om o.b.v. cross-sectionele data te bepalen welke verbanden wel of niet causaal zijn.
Cross-sectioneel onderzoek leent zich heel goed voor de ontwikkeling, optimalisatie en verificatie van
meetinstrumenten die in de psychologie worden gebruikt.
Cross-sectioneel onderzoek is een efficiënte methode om in toegepast onderzoek de aanwezigheid
en sterkte van theoretisch veronderstelde relaties in kaart te brengen.
Waarom is cross-sectioneel onderzoek toch belangrijk?
Onderzoeksinstrumenten ontwikkelen en verifiëren je kunt pas ergens onderzoek naar
doen als je precies hebt gedefinieerd wat je onderzoeksobject is, en als je het goed kunt
meten. Alle longitudinale en experimentele studies vereisen meetinstrumenten om op zijn
minst de afhankelijke variabele, en vaak nog veel meer psychologische constructen, te
meten. Voor het ontwikkelen en onderzoeken van dat instrumentarium is cross-sectioneel
onderzoek juist heel erg geschikt.
Efficiëntie omdat er niets wordt gemanipuleerd, is er maar één groep deelnemers nodig.
Omdat deelnemers niet hoeven te worden gevolgd gedurende de tijd hoeven er ook geen
persoonsgegevens te worden verzameld en worden deelnemers minder belast. Dat maakt
cross-sectioneel onderzoek een relatief eenvoudige en efficiënte manier om verbanden
tussen variabelen te onderzoeken.
Toegepast onderzoek als temporele of causale relaties niet zelf worden onderzocht, maar
worden aangenomen als vooronderstelling, dan kan cross sectioneel onderzoek worden
ingezet. Dit is bijvoorbeeld vaak het geval bij toegepast onderzoek, waar op basis van een
theorie aannames worden gedaan (over het oorzakelijke verband tussen constructen).
Echter, cross-sectioneel onderzoek kan zowel fundamenteel als toegepast zijn.
Analysemethodes in de kern is de correlatieanalyse de methodeanalyse bij cross-sectioneel
onderzoek.
Studietaak 1.2 Constructen
Bij het bestuderen van mensen worden vaak zogenaamde constructen bestudeerd.
3.2 Soorten: vier perspectieven op constructen
Er zijn vier ontologische perspectieven mogelijk op de aard van wat je bestudeert. Die ontologische
perspectieven leiden tot een indeling van onderzoeksobjecten in de vier ontologische soorten:
Natuurlijke soorten bestaan los van de mensheid, los van namen en definities. Denk bijv.
aan atomen en moleculen. Meestal worden psychologische constructen niet als natuurlijke
soort beschouwd.
, Sociale soorten Veel dingen bestaan niet los van wat mensen er van vinden en ermee
doen, maar worden juist uitgevonden door mensen om de wereld om hen heen
overzichtelijker te maken. Zo kun je ook de psychologische constructen zien. Persoonlijkheid
is hier een voorbeeld van.
Praktische soorten Dan is het niet zo belangrijk meer of ze wel echt als zodanig bestaan:
hun waarde wordt dan ontleend aan hoe nuttig ze zijn. We kunnen bijvoorbeeld een
construct bedenken dat ‘methostatie’ heet. Dat kunnen we definiëren als het gemiddelde
van iemands scores op drie methoden-en-statistiekcursussen. Het moge duidelijk zijn dat
methostatie niet werkelijk bestaat in het hoofd van mensen. Tegelijkertijd kan het heel nuttig
zijn om iemands methostatie te berekenen als je het cijfer voor de bachelor- of masterthese
wil voorspellen.
Complexe soorten een verzameling eigenschappen die vaak samen voorkomen omdat ze
elkaar wederzijds beïnvloeden. Als iemand bijvoorbeeld van de smaak van koffie houdt, zal
diegene waarschijnlijk (maar niet noodzakelijk) ook van de geur van koffie houden;
waarschijnlijk (maar niet noodzakelijk) koffie drinken gezellig vinden; en waarschijnlijk (maar
niet noodzakelijk) regelmatig koffie drinken. Deze combinatie van eigenschappen zou je
bijvoorbeeld samen het construct ‘koffieliefhebber’ kunnen noemen. Dingen die tot dezelfde
complexe soort behoren, hoeven niet altijd precies dezelfde eigenschappen te hebben.
Psychologische constructen worden tegenwoordig steeds vaker onderzocht als complexe soorten,
waarbij ze worden gezien als een netwerk van eigenschappen.
3.3 Wat zijn psychologische constructen?
Er is geen correct antwoord op de vraag wat psychologische constructen zijn. Er is geen ontologisch
standpunt dat duidelijk het juiste perspectief biedt op psychologische constructen. Het ontologische
perspectief dat je hanteert met betrekking tot een psychologisch construct en de definitie van dat
construct bepalen samen hoe je na moet denken over het manipuleren en/of meten van dat
construct.
Omdat psychologische constructen niet rechtstreeks observeerbaar zijn (latente constructen), en
omdat er allerlei verschillende ontologische posities te verdedigen zijn, en omdat mensen zo goed
zijn in patroonherkenning dat ze regelmatig patronen waarnemen die niet bestaan, en omdat
mensen zelf de ervaring hebben prima na te kunnen denken over hoe zijzelf werken en hoe anderen
werken, is het in de psychologie extra belangrijk om de wetenschappelijke methode rigoureus toe te
passen.
3.4 Een metafoor om over constructen na te denken
Omdat constructen niet rechtstreeks observeerbaar zijn, moeten ze zodanig expliciet gedefinieerd
zijn dat de definitie helderheid geeft over de inhoud van het construct.
Studietaak 1.3 Meetinstrumenten
3.5 Operationaliseren versus meten
Menselijke psychologie kan niet rechtstreeks worden onderzocht, dus worden constructen
gedefinieerd die vervolgens gemeten kunnen worden. Dit proces bestaat uit twee stappen:
1. Operationalisatie van construct specificeren van een of meer dingen die wél rechtstreeks
gemeten kunnen worden die informatief zijn voor het construct.
2. Selecteren of ontwikkelen meetinstrument om operationalisatie te meten.
,Het gebrek aan meeteenheden en mogelijkheden om te ijken maken het meten van constructen
problematisch. Zonder mogelijkheid om een meetinstrument te calibreren is het niet mogelijk om te
weten of twee meetinstrumenten hetzelfde meten of niet, en of ze goed zijn geijkt of niet. Dit maakt
het extra belangrijk om bij het meten van psychologische constructen eerst twee zaken kraakhelder
te hebben voordat het mogelijk wordt om na te denken over meetinstrumenten:
1. Duidelijke definitie van het construct moet duidelijk aangeven welke aspecten van de
menselijke psychologie onder dat construct vallen, en welke niet.
2. Duidelijke operationalisatie definiëren Als je een duidelijke operationalisatie hebt
gedefinieerd die helemaal consistent is met de definitie van het construct, kun je gaan
nadenken over een meetinstrument om die specifieke operationalisatie te meten.
Doel meetinstrumenten informatie krijgen over een construct: iets meten, niet veranderen. Dit
wordt bereikt door mensen bloot te stellen aan een procedure (en eventueel aan stimuli) en
vervolgens een respons te registreren. Meetinstrumenten van psychologische constructen bestaan
uit een procedure, er kunnen één of meer stimuli zijn maar dat hoeft niet, en bovendien is er een
responsregistratie.
3.6 Wat is een item?
Item enkele responsregistratie, meestal vergezeld van een procedure om die toe te passen, en
bijna altijd vergezeld van een of meerdere stimuli.
3.7 Validiteit en betrouwbaarheid van items
De procedure, stimuli, en responsregistratie bepalen samen welke aspecten van de psychologie een
rol spelen bij het uiteindelijk produceren van de respons. Deze bepalen daarom de zogenaamde
validiteit van het item: of het item het construct ook echt meet. Een valide item vereist eerst
cognitieve validiteit de stimulus, procedure en responseregistratie worden door de deelnemers
geïnterpreteerd zoals ze zijn bedoeld.
Als je uitgaat van een item dat helemaal valide is (dat dus wordt geïnterpreteerd zoals bedoeld, en
waarbij de geregistreerde respons afhangt van het betreffende construct, en niet van andere
constructen), zal de respons toch nog willekeurig variëren van meting tot meting. Er zullen
meetfouten zijn. Meetfout is het complement van betrouwbaarheid. Als een item 20% meetfout
heeft, wordt gesteld dat de betrouwbaarheid .80 (dus, 80%) is.
Validiteit en betrouwbaarheid zijn geen kenmerken van een item, maar van een specifieke
toepassing van dat item. Validiteit is belangrijker dan betrouwbaarheid.
3.8 Meerdere items: meetmodellen
Psychologische meetinstrumenten bestaan vaak uit meerdere items, bijv. meerdere vragen.
Meetmodel beschrijft wat voor soort construct we meten, o.b.v. onze ontologische positie ten
opzichte van dat construct.
Meetmodel Ontologische Toelichting Afbeelding
soort
, Reflectief Natuurlijke Aangenomen dat de scores
meetmodel soort of op de items worden
sociale soort veroorzaakt door dat
construct: de aanname is
dat de scores op de items
een “reflectie” zijn van het
onderliggende latente
construct.
Maar, validiteit en
betrouwbaarheid kunnen
verschillen van item tot
item, dus niet elk item telt
noodzakelijkerwijs even
zwaar mee. Het ‘gewicht’
van elk item moet dus
worden bijgesteld
afhankelijk van de
meetfout en validiteit van
dat item.
Formatieve Praktische Het construct wordt
meetmodel soort gedefinieerd als de scores
op de items. In dat geval
worden de gewichten
toegekend op basis van het
aandeel dat het item in dat
construct moet hebben.
Netwerkmode Complexe Er wordt gesteld dat het
l (bijv. bij soort construct bestaat uit een
depressie) patroon van samenhang
tussen verschillende
aspecten van de menselijke
psychologie die elkaar
wederzijds beïnvloeden.
3.9 Itemscores samenvoegen
Het meetmodel dat je hanteert bepaalt hoe je de scores op de items samenvoegt. Die samenvoeging
representeert de aannames over hoe de items en het construct samenhangen:
Bij een reflectief meetmodel is de aanname dat het construct onafhankelijk van de items
bestaat, en dat de scores op de items worden veroorzaakt door dat latente construct;
Bij een formatief meetmodel is het construct gedefinieerd als het aggregaat van de items, en
kan dus niet onafhankelijk van de items bestaan;
Cross sectioneel onderzoek verzamelen van kwantitatieve data op één meetmoment.
Studietaak 1.1 Wat is cross-sectioneel onderzoek?
Met cross-sectioneel onderzoek kunnen geen uitspraken gedaan worden over processen die
zich over de tijd ontvouwen, want daar zijn meerdere meetmomenten (longitudinaal) voor
nodig.
Cross-sectioneel onderzoek kan alleen aantonen dat verbanden met elkaar samenhangen,
maar een correlatie zegt niets over een eventuele causale relatie. Het is dan ook niet
mogelijk om o.b.v. cross-sectionele data te bepalen welke verbanden wel of niet causaal zijn.
Cross-sectioneel onderzoek leent zich heel goed voor de ontwikkeling, optimalisatie en verificatie van
meetinstrumenten die in de psychologie worden gebruikt.
Cross-sectioneel onderzoek is een efficiënte methode om in toegepast onderzoek de aanwezigheid
en sterkte van theoretisch veronderstelde relaties in kaart te brengen.
Waarom is cross-sectioneel onderzoek toch belangrijk?
Onderzoeksinstrumenten ontwikkelen en verifiëren je kunt pas ergens onderzoek naar
doen als je precies hebt gedefinieerd wat je onderzoeksobject is, en als je het goed kunt
meten. Alle longitudinale en experimentele studies vereisen meetinstrumenten om op zijn
minst de afhankelijke variabele, en vaak nog veel meer psychologische constructen, te
meten. Voor het ontwikkelen en onderzoeken van dat instrumentarium is cross-sectioneel
onderzoek juist heel erg geschikt.
Efficiëntie omdat er niets wordt gemanipuleerd, is er maar één groep deelnemers nodig.
Omdat deelnemers niet hoeven te worden gevolgd gedurende de tijd hoeven er ook geen
persoonsgegevens te worden verzameld en worden deelnemers minder belast. Dat maakt
cross-sectioneel onderzoek een relatief eenvoudige en efficiënte manier om verbanden
tussen variabelen te onderzoeken.
Toegepast onderzoek als temporele of causale relaties niet zelf worden onderzocht, maar
worden aangenomen als vooronderstelling, dan kan cross sectioneel onderzoek worden
ingezet. Dit is bijvoorbeeld vaak het geval bij toegepast onderzoek, waar op basis van een
theorie aannames worden gedaan (over het oorzakelijke verband tussen constructen).
Echter, cross-sectioneel onderzoek kan zowel fundamenteel als toegepast zijn.
Analysemethodes in de kern is de correlatieanalyse de methodeanalyse bij cross-sectioneel
onderzoek.
Studietaak 1.2 Constructen
Bij het bestuderen van mensen worden vaak zogenaamde constructen bestudeerd.
3.2 Soorten: vier perspectieven op constructen
Er zijn vier ontologische perspectieven mogelijk op de aard van wat je bestudeert. Die ontologische
perspectieven leiden tot een indeling van onderzoeksobjecten in de vier ontologische soorten:
Natuurlijke soorten bestaan los van de mensheid, los van namen en definities. Denk bijv.
aan atomen en moleculen. Meestal worden psychologische constructen niet als natuurlijke
soort beschouwd.
, Sociale soorten Veel dingen bestaan niet los van wat mensen er van vinden en ermee
doen, maar worden juist uitgevonden door mensen om de wereld om hen heen
overzichtelijker te maken. Zo kun je ook de psychologische constructen zien. Persoonlijkheid
is hier een voorbeeld van.
Praktische soorten Dan is het niet zo belangrijk meer of ze wel echt als zodanig bestaan:
hun waarde wordt dan ontleend aan hoe nuttig ze zijn. We kunnen bijvoorbeeld een
construct bedenken dat ‘methostatie’ heet. Dat kunnen we definiëren als het gemiddelde
van iemands scores op drie methoden-en-statistiekcursussen. Het moge duidelijk zijn dat
methostatie niet werkelijk bestaat in het hoofd van mensen. Tegelijkertijd kan het heel nuttig
zijn om iemands methostatie te berekenen als je het cijfer voor de bachelor- of masterthese
wil voorspellen.
Complexe soorten een verzameling eigenschappen die vaak samen voorkomen omdat ze
elkaar wederzijds beïnvloeden. Als iemand bijvoorbeeld van de smaak van koffie houdt, zal
diegene waarschijnlijk (maar niet noodzakelijk) ook van de geur van koffie houden;
waarschijnlijk (maar niet noodzakelijk) koffie drinken gezellig vinden; en waarschijnlijk (maar
niet noodzakelijk) regelmatig koffie drinken. Deze combinatie van eigenschappen zou je
bijvoorbeeld samen het construct ‘koffieliefhebber’ kunnen noemen. Dingen die tot dezelfde
complexe soort behoren, hoeven niet altijd precies dezelfde eigenschappen te hebben.
Psychologische constructen worden tegenwoordig steeds vaker onderzocht als complexe soorten,
waarbij ze worden gezien als een netwerk van eigenschappen.
3.3 Wat zijn psychologische constructen?
Er is geen correct antwoord op de vraag wat psychologische constructen zijn. Er is geen ontologisch
standpunt dat duidelijk het juiste perspectief biedt op psychologische constructen. Het ontologische
perspectief dat je hanteert met betrekking tot een psychologisch construct en de definitie van dat
construct bepalen samen hoe je na moet denken over het manipuleren en/of meten van dat
construct.
Omdat psychologische constructen niet rechtstreeks observeerbaar zijn (latente constructen), en
omdat er allerlei verschillende ontologische posities te verdedigen zijn, en omdat mensen zo goed
zijn in patroonherkenning dat ze regelmatig patronen waarnemen die niet bestaan, en omdat
mensen zelf de ervaring hebben prima na te kunnen denken over hoe zijzelf werken en hoe anderen
werken, is het in de psychologie extra belangrijk om de wetenschappelijke methode rigoureus toe te
passen.
3.4 Een metafoor om over constructen na te denken
Omdat constructen niet rechtstreeks observeerbaar zijn, moeten ze zodanig expliciet gedefinieerd
zijn dat de definitie helderheid geeft over de inhoud van het construct.
Studietaak 1.3 Meetinstrumenten
3.5 Operationaliseren versus meten
Menselijke psychologie kan niet rechtstreeks worden onderzocht, dus worden constructen
gedefinieerd die vervolgens gemeten kunnen worden. Dit proces bestaat uit twee stappen:
1. Operationalisatie van construct specificeren van een of meer dingen die wél rechtstreeks
gemeten kunnen worden die informatief zijn voor het construct.
2. Selecteren of ontwikkelen meetinstrument om operationalisatie te meten.
,Het gebrek aan meeteenheden en mogelijkheden om te ijken maken het meten van constructen
problematisch. Zonder mogelijkheid om een meetinstrument te calibreren is het niet mogelijk om te
weten of twee meetinstrumenten hetzelfde meten of niet, en of ze goed zijn geijkt of niet. Dit maakt
het extra belangrijk om bij het meten van psychologische constructen eerst twee zaken kraakhelder
te hebben voordat het mogelijk wordt om na te denken over meetinstrumenten:
1. Duidelijke definitie van het construct moet duidelijk aangeven welke aspecten van de
menselijke psychologie onder dat construct vallen, en welke niet.
2. Duidelijke operationalisatie definiëren Als je een duidelijke operationalisatie hebt
gedefinieerd die helemaal consistent is met de definitie van het construct, kun je gaan
nadenken over een meetinstrument om die specifieke operationalisatie te meten.
Doel meetinstrumenten informatie krijgen over een construct: iets meten, niet veranderen. Dit
wordt bereikt door mensen bloot te stellen aan een procedure (en eventueel aan stimuli) en
vervolgens een respons te registreren. Meetinstrumenten van psychologische constructen bestaan
uit een procedure, er kunnen één of meer stimuli zijn maar dat hoeft niet, en bovendien is er een
responsregistratie.
3.6 Wat is een item?
Item enkele responsregistratie, meestal vergezeld van een procedure om die toe te passen, en
bijna altijd vergezeld van een of meerdere stimuli.
3.7 Validiteit en betrouwbaarheid van items
De procedure, stimuli, en responsregistratie bepalen samen welke aspecten van de psychologie een
rol spelen bij het uiteindelijk produceren van de respons. Deze bepalen daarom de zogenaamde
validiteit van het item: of het item het construct ook echt meet. Een valide item vereist eerst
cognitieve validiteit de stimulus, procedure en responseregistratie worden door de deelnemers
geïnterpreteerd zoals ze zijn bedoeld.
Als je uitgaat van een item dat helemaal valide is (dat dus wordt geïnterpreteerd zoals bedoeld, en
waarbij de geregistreerde respons afhangt van het betreffende construct, en niet van andere
constructen), zal de respons toch nog willekeurig variëren van meting tot meting. Er zullen
meetfouten zijn. Meetfout is het complement van betrouwbaarheid. Als een item 20% meetfout
heeft, wordt gesteld dat de betrouwbaarheid .80 (dus, 80%) is.
Validiteit en betrouwbaarheid zijn geen kenmerken van een item, maar van een specifieke
toepassing van dat item. Validiteit is belangrijker dan betrouwbaarheid.
3.8 Meerdere items: meetmodellen
Psychologische meetinstrumenten bestaan vaak uit meerdere items, bijv. meerdere vragen.
Meetmodel beschrijft wat voor soort construct we meten, o.b.v. onze ontologische positie ten
opzichte van dat construct.
Meetmodel Ontologische Toelichting Afbeelding
soort
, Reflectief Natuurlijke Aangenomen dat de scores
meetmodel soort of op de items worden
sociale soort veroorzaakt door dat
construct: de aanname is
dat de scores op de items
een “reflectie” zijn van het
onderliggende latente
construct.
Maar, validiteit en
betrouwbaarheid kunnen
verschillen van item tot
item, dus niet elk item telt
noodzakelijkerwijs even
zwaar mee. Het ‘gewicht’
van elk item moet dus
worden bijgesteld
afhankelijk van de
meetfout en validiteit van
dat item.
Formatieve Praktische Het construct wordt
meetmodel soort gedefinieerd als de scores
op de items. In dat geval
worden de gewichten
toegekend op basis van het
aandeel dat het item in dat
construct moet hebben.
Netwerkmode Complexe Er wordt gesteld dat het
l (bijv. bij soort construct bestaat uit een
depressie) patroon van samenhang
tussen verschillende
aspecten van de menselijke
psychologie die elkaar
wederzijds beïnvloeden.
3.9 Itemscores samenvoegen
Het meetmodel dat je hanteert bepaalt hoe je de scores op de items samenvoegt. Die samenvoeging
representeert de aannames over hoe de items en het construct samenhangen:
Bij een reflectief meetmodel is de aanname dat het construct onafhankelijk van de items
bestaat, en dat de scores op de items worden veroorzaakt door dat latente construct;
Bij een formatief meetmodel is het construct gedefinieerd als het aggregaat van de items, en
kan dus niet onafhankelijk van de items bestaan;
