Birk
Auteur: Jaap Robben (1984)
Publicatie: 2014
256 pagina’s
, Ⅰ. . De titel Birk refereert naar Birk Hammerman, de vader van de negenjarige Mikael, die
samen met zijn vrouw Dora en buurman Karl op een afgelegen eiland in de zee tussen
Schotland en Noorwegen woont. Als de jonge Mikael op een dag te ver in zee gaat, verdrinkt
zijn vader in een poging zijn leven te redden. Mikael, die niet in staat lijkt te bevatten wat er
is gebeurd, zwijgt in eerste instantie en vertelt zijn moeder pas het hele verhaal wanneer ze
hem ertoe dwingt. Er lijkt een breuk te ontstaan in de moeder-zoon verhouding en de
negenjarige Mikael worstelt met schuldgevoelens en het verscholen verdriet van zijn
moeder, terwijl hij verder opgroeit op het geïsoleerde eiland.
Birk is een indrukwekkend verhaal dat ons steeds meer de keel deed snoeren naarmate we
de pagina’s omsloegen. We kregen telkens meer het gevoel dat het fout zou aflopen. Het
was nog maar de vraag met wie we medelijden moesten hebben. Met de moeder of met de
zoon?
De opbouw van Birk is heel duidelijk en structureel, het boek is helder geschreven en leest
dus heel gemakkelijk. Enkele gebeurtenissen zijn afschrikwekkend, en voor ons gelukkig
onherkenbaar.
Ⅰ. Ⅰ. .
1. Het boek begint op de dag waarop vader Birk Hammerman plotseling verdwijnt in de
oceaan. De weken erna volgen we moeder en zoon tijdens hun rouwperiode, terwijl ze beide
in verwarring zijn om de hele situatie. Die weken worden jaren als de negenjarige Mikael
ineens zijn twaalfde verjaardag aantikt, en vervolgens ongemerkt vijftien wordt: ‘’Ongemerkt
werd ik tien, elf, twaalf jaar. We vierden niks.’’ (Bladzijde 89). En: ‘’Niet lang daarna werd ik
vijftien. Daar kwam ik pas achter toen ik ‘s avonds de dag van de kalender scheurde.’’
(Bladzijde 94).
De volgorde is chronologisch, en het verhaal is niet continu: de jaren vliegen haast
ongemerkt voorbij. Af en toe is er sprake van een flashback in het verhaal. Vaak zijn dit
herinneringen van Mikael aan zijn vader, toen hij nog leefde en de jongen nog klein was.
Door deze flashbacks begrijpen we de vader-zoonrelatie beter: ‘’Papa stond bij de kast en
ging met zijn vinger langs de boekenruggen. Hij draaide zich naar me om en glimlachte toen
hij de ketting zag.’’ (Bladzijde 44). En: ‘’Je krijgt een broertje,’ had papa gezegd en hij aaide
zijn buik. ‘Papa is zwanger.’ Ik stompte er een paar keer in met mijn vuisten.’’’ (Bladzijde 70).
Wanneer het verhaal zich afspeelt wordt niet genoemd, en dit kunnen we ook niet zo goed
afleiden aan de aspecten. Aangezien er geen mobiele telefoons of dergelijke voorkomen op
het eiland, alleen een vaste lijn, is de historische tijd lastig vast te stellen. Wij gaan er vanuit
dat het zich gewoon aan het begin van de eenentwintigste eeuw afspeelt. De verteltijd van
Birk was in dit geval ruim twee weken, zolang kostte het lezen ons. De vertelde tijd zijn de
zes jaren na de dood van Birk, vanaf Mikaels negende totdat hij vijftien wordt. Volgens ons is
hier geen duidelijke verhouding vast te leggen: de ene duurt twee weken voor de
gemiddelde lezer en de vertelde tijd is de jaren van zijn jeugd.
2. Personages
In het verhaal zijn slechts een paar personages duidelijk aanwezig.
Birk Hammerman is dus vermist of dood nadat hij de zee in ging. Hij had donker haar en
was lang en had, volgens Mikael, hele grote voeten. Hij rookte vaak sigaretten, en droeg een
Auteur: Jaap Robben (1984)
Publicatie: 2014
256 pagina’s
, Ⅰ. . De titel Birk refereert naar Birk Hammerman, de vader van de negenjarige Mikael, die
samen met zijn vrouw Dora en buurman Karl op een afgelegen eiland in de zee tussen
Schotland en Noorwegen woont. Als de jonge Mikael op een dag te ver in zee gaat, verdrinkt
zijn vader in een poging zijn leven te redden. Mikael, die niet in staat lijkt te bevatten wat er
is gebeurd, zwijgt in eerste instantie en vertelt zijn moeder pas het hele verhaal wanneer ze
hem ertoe dwingt. Er lijkt een breuk te ontstaan in de moeder-zoon verhouding en de
negenjarige Mikael worstelt met schuldgevoelens en het verscholen verdriet van zijn
moeder, terwijl hij verder opgroeit op het geïsoleerde eiland.
Birk is een indrukwekkend verhaal dat ons steeds meer de keel deed snoeren naarmate we
de pagina’s omsloegen. We kregen telkens meer het gevoel dat het fout zou aflopen. Het
was nog maar de vraag met wie we medelijden moesten hebben. Met de moeder of met de
zoon?
De opbouw van Birk is heel duidelijk en structureel, het boek is helder geschreven en leest
dus heel gemakkelijk. Enkele gebeurtenissen zijn afschrikwekkend, en voor ons gelukkig
onherkenbaar.
Ⅰ. Ⅰ. .
1. Het boek begint op de dag waarop vader Birk Hammerman plotseling verdwijnt in de
oceaan. De weken erna volgen we moeder en zoon tijdens hun rouwperiode, terwijl ze beide
in verwarring zijn om de hele situatie. Die weken worden jaren als de negenjarige Mikael
ineens zijn twaalfde verjaardag aantikt, en vervolgens ongemerkt vijftien wordt: ‘’Ongemerkt
werd ik tien, elf, twaalf jaar. We vierden niks.’’ (Bladzijde 89). En: ‘’Niet lang daarna werd ik
vijftien. Daar kwam ik pas achter toen ik ‘s avonds de dag van de kalender scheurde.’’
(Bladzijde 94).
De volgorde is chronologisch, en het verhaal is niet continu: de jaren vliegen haast
ongemerkt voorbij. Af en toe is er sprake van een flashback in het verhaal. Vaak zijn dit
herinneringen van Mikael aan zijn vader, toen hij nog leefde en de jongen nog klein was.
Door deze flashbacks begrijpen we de vader-zoonrelatie beter: ‘’Papa stond bij de kast en
ging met zijn vinger langs de boekenruggen. Hij draaide zich naar me om en glimlachte toen
hij de ketting zag.’’ (Bladzijde 44). En: ‘’Je krijgt een broertje,’ had papa gezegd en hij aaide
zijn buik. ‘Papa is zwanger.’ Ik stompte er een paar keer in met mijn vuisten.’’’ (Bladzijde 70).
Wanneer het verhaal zich afspeelt wordt niet genoemd, en dit kunnen we ook niet zo goed
afleiden aan de aspecten. Aangezien er geen mobiele telefoons of dergelijke voorkomen op
het eiland, alleen een vaste lijn, is de historische tijd lastig vast te stellen. Wij gaan er vanuit
dat het zich gewoon aan het begin van de eenentwintigste eeuw afspeelt. De verteltijd van
Birk was in dit geval ruim twee weken, zolang kostte het lezen ons. De vertelde tijd zijn de
zes jaren na de dood van Birk, vanaf Mikaels negende totdat hij vijftien wordt. Volgens ons is
hier geen duidelijke verhouding vast te leggen: de ene duurt twee weken voor de
gemiddelde lezer en de vertelde tijd is de jaren van zijn jeugd.
2. Personages
In het verhaal zijn slechts een paar personages duidelijk aanwezig.
Birk Hammerman is dus vermist of dood nadat hij de zee in ging. Hij had donker haar en
was lang en had, volgens Mikael, hele grote voeten. Hij rookte vaak sigaretten, en droeg een
