Samenvatting cultuurwetenschappen 2 - WEEK 9 sociale waarden in architectuur

WEEK 9 SOCIALE WAARDEN IN ARCHITECTUUR: LINA BO BARDI’S BENADERING VAN HET ‘AF
FOUND’


1 INLEIDING
1. Sporen van het verleden werken door in nieuwe architectuurinterventies
2. Kan je onderhandelen met het geheugen van een site
3. Hoe kan je op basis van die sporen betekenis geven aan nieuwe interventies
4. Hoe kan er ontworpen worden met

METHAPHOR OF THE PALIMSEST
• Verwijst naar drager van informatie in de inhoud waar men op schreef
o Werd niet weggegooid maar lagen vanaf geschraapt
o Onderliggende laag was nog zichtbaar mbv. infrarood
• 13de eeuw handschrift gevonden
• Metafoor in de stedenbouw
o “oude gebouwen als een palimpsest”
o bij herbestemming neemt het verleden een grote betekenis op omdat het verleden zelf
veranderd moet worden
 je kan die rugzak van betekenis aanvaarden, en verder zetten
 je kan die rugzak veranderen
 je kan die rugzak verdrukken
• Kunnen reflecteren over het verleden als ‘een pakket van betekenislagen’ via concrete
voorbeelden
o koninklijk museum of art and history
 door Leopold II toen Congo in bezit was van België
 veel mensen hebben er nu commentaar op (vooral beelden die die heeft
gemaakt)
o Afrika Museum, Stefan Beel, Tervuren 1898
 Neoklassieke structuur
 Zijn visie: technisch gedeelte en vestiaire weg te trekken van museum en
ondergrondse gang van te maken
 Plaatse de beelden van Afrikaanse mensen allemaal samen in aparte ruimte
=> veel commentaar op gekomen
 Maatschappelijk geheugen: hoe ga je ermee om?
 Ook plaats aanwezig met Belgische namen van mensen die overleden zijn in
Congo, geen enkele Congolese naam
 ‘Human Zoo’, brussels expo => soort dierentuin voor mensen
• Mensen zijn er overleden => die mensen staan wel vermeld als
schaduw op muur eronder
• Kunnen reflecteren over het ‘geheugen van een plek’ via concrete voorbeelden
o MA project by Amanda Goodwin (2019-2020)
 Donkere geschiedenis van Canadese geschiedenis
 Waren herculturatie scholen waar inheemse bevolking (indiaanse roots) waar ze
kinderen heen sturen om zo getransformeerd te worden tot
goede Canadese bevolking
 Zijn kinderen overleden, families ontwricht,…
 Wordt meer en meer een menselijk debat
 Veel scholen staan er nog => weet niet wat doen ermee?
• Afbreken => gaat commentaar op komen
• Herbestemmen => zal ook niet goed overkomen
 Dus wat doe je ermee?
• Kunnen reflecteren over ‘materiële en immateriële waarden’ in het kader van herbestemmings
projecten via concrete voorbeelden
o Skanderberg Square, Tirana, 51N4E, 2011 - 2012
 Gingen plein nieuwe invulling geven
 Plein is omgeven door belangrijkste publieke gebouwen
(communistisch verleden)



1

, WEEK 9 SOCIALE WAARDEN IN ARCHITECTUUR: LINA BO BARDI’S BENADERING VAN HET ‘AF
FOUND’

 In dialoog gaan met donker geheugen => samen met kunstenaar plein
aangelegd met zachte piramidale vorm en tegels van groeven uit
Albanië
 Informele gebruikt

o Wang Shu, Ningbo History built from the remains of demolished villages, 2008
 Museum gebouw
 Afwerking gevel => bijzonder, neemt houding aan tegen Chinese
overheid die volgens hem op niet goede manier omgaat met oude
gebouwen, omdat hij ze allemaal afbreekt, en hij vindt dat het
geheugen werd wordt gehaald
 Werkt als pamflet => extra betekenislaag die hij eraan toevoegd




o Escuelas Pías de San Fernando in Lavapiés (Madrid) – Situation after 1936,
Spanish Civil War
 In Spaanse burgeroorlog gebombardeerd
 Nu: overdekt met tongewelf en betonstructuur in gestoken
 Maakt bibliotheek en studieplek van => herbestemd
o Krijstation atosha, Madrid, 1985
 Seville huisvest wereldtentoonstelling
 Snelle treinen laten aankomen (vliegvelden niet toereikend)
 Architectuurwedstrijd: oude station omvormen tot tropische tuin
• Wordt constant frisse lucht binnen gehaald en water
verneveld
 Buitengevel: spolia = delen van het oude gebouw die mee worden
genomen in het nieuwe gebouw

o Raphael Moneo, 1980-85, Museo de Arte Romano, Merida
 Museum voor romeinse kunst
 Gebaseerd op Rolman archeological remains ook in
Merida
 Verleden heeft op positieve manier het ontwerp
beïnvloedt
 Gebruikt dezelfde stenen als vroeger

o Stadbibliotheek Mechelen
 Patina van vroeger meegenomen als ontwerpstrategie

o The 19th century Prison of Hasselt for the Faculty of Architecture & Arts / Uhasselt
 Van binnen uit herbestemd door leegte te creëren in cilinder en zo lichte ruimte te
creeëren met een trap in om de betekenis te veranderen van gesloten naar open
o Kalmar stortoget, Caruso St John Architects + Eva Löfdahl, 1999-2003
 Stadje met geschiedenis die zeer oud is
 Plein voor kerk te hernemen
 In samenwerking met kunstenares
 Visie architect: deel stenen komen uit de zee en deels uit de grond
• Vanuit de landbouw kwamen veel stenen naar boven
• Stenen hebben verschillende functies gehad al (over de loop van 300
jaar)
 Stenen waren geïnventariseerd en opgemeten om zo een compositie te maken
 Bijna tapijt achtige structuur die het plein identiteit geeft en een eerbetoon aan
de geschiedenis van de plek

2