WEEK 4: DE MODERNE BEWEGING
1 CONTEXT
• beeld uit Ieper
o Tijdens WOI
o Waar de oorlog zich heeft afgespeeld
• 18 gemeente in de westhoek die er zo uitzagen
o Alle herkenningspunten waren weg om te herkennen waar je
was
o Veel mensen vluchten naar bv. Nederland, Engeland
In Engeland comité opgericht voor heropbouw
westhoek
• Grote impact op economie en politiek
• twee reacties:
o 1. Terugkeer naar nationale tradities. Voorkeur voor classicisme
Zodat het geheugen wordt behouden
Hebben het gewonnen
Westhoek voelt nog heel traditioneel aan
o 2. Bevrijding van conventies. WOI als katalysator voor nieuw experiment
Moet als vernieuwing dienen
Niet doorgebroken
• In de les praten we nu over hoe het modernisme na de eerste WO is doorgebroken en geëvolueerd
o Maar vernieuwing gebeurde niet ineens
2 NAAR ABSTRACTIE IN KUNST
MOTIVATIES VOOR ABSTRACTIE
• Kunstenaars op eind 19de eeuw op zoek naar vernieuwing
o Door komst van fotografie (en andere redenen)
o Kunst wou altijd figuratief zijn en het letterlijk weergeven
o Maar dit deed de fotografie nu veel goedkoper en sneller
• Hoe uitstaan?
o Structuur
Objectieve, niet persoonlijke eigenschappen van de vorm
o Emotie, spirituele
Persoonlijke, expressieve mogelijkheden
KUBISME
• Pablo Picasso, Gitaar, glas en fles Vieux Marc, 1913
• Georges Braque, Vrouw en gitaar, 1913
• Zei probeerde via een goede observatie alle dimensies van
werkelijkheid op een 2D vlak te krijgen
• Verschillende gezichtspunten gecombineerd in één beeld
• ‘Objectieve data’ verzamelen
• Analytische weergave
• ‘Universeel beeld’ verkrijgen, geen ‘persoonlijk’ of ‘subjectief beeld’
• Net zoals de modernisten die het meer universeel willen weergeven
1
, WEEK 4: DE MODERNE BEWEGING
PIET MONDRIAAN
• Zoekt naar abstrahering
• Geschilderd voor WOI
o Piet Mondriaan, vlnr: De rode appelboom: Grijze boom; Bloeiende
appelboom, 1908-1912.
o Hij probeert zodanig de essentie te vatten waardoor het abstract wordt
• Weg gaan van emotionele en op zoek naar het universele
• Invloed van het kubisme
• Zoektocht naar een onderliggende geometrische orde in het beeld
• Na de oorlog
o Mondriaan, Compositie met groot rood vlak, geel, zwart, grijs en blauw, 1921
o Geometrische orde gereduceerd tot basiselementen en kleuren
o Mondriaan neemt afstand van het schilderen naar de werkelijkheid
o Schildert niet meer de werkelijkheid
• “Maar ik wil zo dicht mogelijk bij de waarheid komen en alles abstraheren totdat ik bij de
basis (zij het een externe basis) van de dingen kom”
NEO-PLASTICISME
• Doorbreken van streven naar driedimensionale voorstelling Radicaal
aanvaarden van het vlak
• Zoektocht naar abstractie, loskomen van figuratieve, loskomen van 1:1
waarheid, los van persoonlijkheid
• Hoe kan ik een vlak ook deconstrueren?
• Hoe snedes die vlakken tonen wegwerken? Snedes zelf opheffen
o Mondriaan, Victory Boogie Woogie, 1942 -1944
3 DE STIJL
• Nederland neutraal in de oorlog, werd laboratorium voor experiment
• Mondriaan gaat tijdens WOI terug naar NL. Hij vormt er een kunstenaarskolonie
met Bart van der Leck en Theo van Doesburgh
• 1917 oprichting tijdschrift De Stijl als platform voor nieuwe beweging. Piet
Mondriaan, Bart van der Leck, JJP Oud, Robert van ‘t Hoff
net zoals Corbusier gingen ze hun ideeën publiceren en opschrijven
• Streven naar grotere zakelijkheid en soberheid
• Cultiveren objectiviteit
• 1920. Nieuwe naam: neo-plasticisme
NEO-PLASTICISME
• Analyse: ‘beelding’ gebeurt aan de hand van ‘beeldingsinstrumenten’
o = Kleur, perspectief, meer of minder verf aanzetten
• Vaststelling: dualiteit tussen idee (van de kunstenaar) en werkelijkheid
o Idee kunstenaar werkelijkheid kunstenaar
• 2 soorten kunsten Ontstaan uit idee Ontstaan uit werkelijkheid
• Synthese: kunst uit idee is enige ‘ware’ kunst = abstracte kunst
• Zal alle andere kunsten overleven
• Restrictie van het kleurenpalet tot primaire kleuren
• Ondiepe ruimte
• Geen representatie, geen perspectief Kubisme
• ‘De-personalisering’ van de kunst Jugendstil, Art Nouveau
o vorm en kleur als emotionele reactie op werkelijkheid
2
1 CONTEXT
• beeld uit Ieper
o Tijdens WOI
o Waar de oorlog zich heeft afgespeeld
• 18 gemeente in de westhoek die er zo uitzagen
o Alle herkenningspunten waren weg om te herkennen waar je
was
o Veel mensen vluchten naar bv. Nederland, Engeland
In Engeland comité opgericht voor heropbouw
westhoek
• Grote impact op economie en politiek
• twee reacties:
o 1. Terugkeer naar nationale tradities. Voorkeur voor classicisme
Zodat het geheugen wordt behouden
Hebben het gewonnen
Westhoek voelt nog heel traditioneel aan
o 2. Bevrijding van conventies. WOI als katalysator voor nieuw experiment
Moet als vernieuwing dienen
Niet doorgebroken
• In de les praten we nu over hoe het modernisme na de eerste WO is doorgebroken en geëvolueerd
o Maar vernieuwing gebeurde niet ineens
2 NAAR ABSTRACTIE IN KUNST
MOTIVATIES VOOR ABSTRACTIE
• Kunstenaars op eind 19de eeuw op zoek naar vernieuwing
o Door komst van fotografie (en andere redenen)
o Kunst wou altijd figuratief zijn en het letterlijk weergeven
o Maar dit deed de fotografie nu veel goedkoper en sneller
• Hoe uitstaan?
o Structuur
Objectieve, niet persoonlijke eigenschappen van de vorm
o Emotie, spirituele
Persoonlijke, expressieve mogelijkheden
KUBISME
• Pablo Picasso, Gitaar, glas en fles Vieux Marc, 1913
• Georges Braque, Vrouw en gitaar, 1913
• Zei probeerde via een goede observatie alle dimensies van
werkelijkheid op een 2D vlak te krijgen
• Verschillende gezichtspunten gecombineerd in één beeld
• ‘Objectieve data’ verzamelen
• Analytische weergave
• ‘Universeel beeld’ verkrijgen, geen ‘persoonlijk’ of ‘subjectief beeld’
• Net zoals de modernisten die het meer universeel willen weergeven
1
, WEEK 4: DE MODERNE BEWEGING
PIET MONDRIAAN
• Zoekt naar abstrahering
• Geschilderd voor WOI
o Piet Mondriaan, vlnr: De rode appelboom: Grijze boom; Bloeiende
appelboom, 1908-1912.
o Hij probeert zodanig de essentie te vatten waardoor het abstract wordt
• Weg gaan van emotionele en op zoek naar het universele
• Invloed van het kubisme
• Zoektocht naar een onderliggende geometrische orde in het beeld
• Na de oorlog
o Mondriaan, Compositie met groot rood vlak, geel, zwart, grijs en blauw, 1921
o Geometrische orde gereduceerd tot basiselementen en kleuren
o Mondriaan neemt afstand van het schilderen naar de werkelijkheid
o Schildert niet meer de werkelijkheid
• “Maar ik wil zo dicht mogelijk bij de waarheid komen en alles abstraheren totdat ik bij de
basis (zij het een externe basis) van de dingen kom”
NEO-PLASTICISME
• Doorbreken van streven naar driedimensionale voorstelling Radicaal
aanvaarden van het vlak
• Zoektocht naar abstractie, loskomen van figuratieve, loskomen van 1:1
waarheid, los van persoonlijkheid
• Hoe kan ik een vlak ook deconstrueren?
• Hoe snedes die vlakken tonen wegwerken? Snedes zelf opheffen
o Mondriaan, Victory Boogie Woogie, 1942 -1944
3 DE STIJL
• Nederland neutraal in de oorlog, werd laboratorium voor experiment
• Mondriaan gaat tijdens WOI terug naar NL. Hij vormt er een kunstenaarskolonie
met Bart van der Leck en Theo van Doesburgh
• 1917 oprichting tijdschrift De Stijl als platform voor nieuwe beweging. Piet
Mondriaan, Bart van der Leck, JJP Oud, Robert van ‘t Hoff
net zoals Corbusier gingen ze hun ideeën publiceren en opschrijven
• Streven naar grotere zakelijkheid en soberheid
• Cultiveren objectiviteit
• 1920. Nieuwe naam: neo-plasticisme
NEO-PLASTICISME
• Analyse: ‘beelding’ gebeurt aan de hand van ‘beeldingsinstrumenten’
o = Kleur, perspectief, meer of minder verf aanzetten
• Vaststelling: dualiteit tussen idee (van de kunstenaar) en werkelijkheid
o Idee kunstenaar werkelijkheid kunstenaar
• 2 soorten kunsten Ontstaan uit idee Ontstaan uit werkelijkheid
• Synthese: kunst uit idee is enige ‘ware’ kunst = abstracte kunst
• Zal alle andere kunsten overleven
• Restrictie van het kleurenpalet tot primaire kleuren
• Ondiepe ruimte
• Geen representatie, geen perspectief Kubisme
• ‘De-personalisering’ van de kunst Jugendstil, Art Nouveau
o vorm en kleur als emotionele reactie op werkelijkheid
2
