Samenvatting Bestuursrecht 1 Bröring & De Graaf, hoofdstuk 11

Samenvatting H11
11.1 Inleiding
Moet belanghebbende blijven zitten met schade veroorzaakt door de overheid? Ook al is de
belangenafweging die aan de besluiten ten grondslag ligt juist, toch is het intuïtieve antwoord dat de
schade natuurlijk moet worden vergoed. Juridisch is dat echter lastig: van een dergelijke
aansprakelijkheid kan alleen sprake zijn als het recht in een grondslag voorziet.

11.2 Grondslag voor vergoeding
11.2.1 Inleiding
Het is belangrijk om stil te staan bij de aard van de uitoefening van een bestuursbevoegdheid 
bestuur behartigt algemeen belang. Daarvoor moeten vaak individuele belangen wijken, zie ook art.
3:4 lid 2 Awb. De essentie van besturen is het afwegen van belangen. Aangenomen kan worden dat
de meeste burgers vaker de voordelen dan de nadelen van overheidsoptreden ondervinden en dat
het nadeel veelal niet zodanig groot is dat dit niet voor eigen rekening zou kunnen blijven. Maar
soms is het nadeel van een burger zo groot dat moeilijk te rechtvaardigen is dat zij dat zelf zou
moeten dragen. Het komt met enige regelmaat voor dat de overheid verplicht is tot het vergoeden
van schade die is ontstaan door rechtmatig overheidshandelen: nadeelcompensatie. Op welk
beginsel moet die schadevergoedingsplicht worden gebaseerd?

11.2.2 Egalitébeginsel
Beginsel van de gelijkheid voor de publieke lasten wordt beschouwd als grondslag voor de
verplichting van de overheid om nadeelcompensatie toe te kennen. In zijn huidige betekenis heeft
het beginsel als doel een onevenredige verdeling in de lasten die de consequentie zijn van een
specifieke overheidshandeling te compenseren. De ongelijkheid van de lasten is in beginsel gegeven.
Slechts als de last die een enkeling moet dragen, onevenredig is en dus buiten het normaal
maatschappelijk risico valt, is er reden voor compensatie.

In hoeverre is art. 3:4 lid 2 Awb van betekenis als grondslag voor nadeelcompensatie? Er is wel een
zekere verwantschap tussen beide beginselen, en bij de vraag of er aanspraak op nadeelcompensatie
bestaat, is de vraag naar de evenredigheid niet zonder betekenis. Beide beginselen hebben echter
wel een verschillende strekking. Het evenredigheidsbeginsel moet niet als grondslag voor
nadeelcompensatie worden gezien. Nog een verschil tussen beide beginselen:
evenredigheidsbeginsel houdt een bestuurlijke gedragsnorm in, égalitébeginsel niet. Het
égalitébeginsel is geen norm waaraan de rechtmatigheid van een overheidsbesluit kan worden
afgemeten, het is te beschouwen als een verbintenisscheppend beginsel.

11.2.3 Andere beginselen als grondslag voor nadeelcompensatie?
Eerste beginsel is het rechtszekerheidsbeginsel, bijv. bij schade als gevolg van onteigening en schade
als gevolg van de wijziging van bestemmingsplannen. Tweede beginsel dat kan dienen als
rechtsgrond voor een financiële tegemoetkoming is het vertrouwensbeginsel, zie bijv. art. 4:50 lid 2
Awb: vertrouwensbeginsel kan aan de orde zijn bij intrekkingsbesluiten die voor betrokkenen
financieel nadelig uitpakken. Aan de beslissing om in te trekken of te wijzigen moet doorgaans een
belangenafweging voorafgaan, waarin het belang om het eerder genomen besluit te corrigeren
wordt afgewogen tegen het belang van de betrokken burger. Is de situatie aan de orde dat intrekken
geoorloofd is, maar onder de voorwaarde van financiële compensatie, dan komt de vraag op hoe de
tegemoetkoming moet worden gekwalificeerd: als schadevergoeding of nadeelcompensatie. Als de
aan de intrekking ten grondslag liggende belangenafweging niet in strijd is met het
evenredigheidsbeginsel van art. 3:4 lid 2 Awb dan is er veel voor te zeggen de tegemoetkoming te