Taal & Didactiek: Aanvankelijk en technisch lezen / Druk 5
🧠 Hoofdstuk 1: Het leesproces
🔍 Wat is lezen?
Lezen is een complex cognitief proces waarbij visuele symbolen (letters
en woorden) worden omgezet in betekenis. Het is geen automatische
vaardigheid, maar een samenspel van mentale processen:
Waarnemen van visuele tekens
Decoderen van klanken en woorden
Begrijpen van betekenis
Interpreteren binnen context
Het uiteindelijke doel is niet alleen het herkennen van woorden, maar het
begrijpen van de boodschap die de schrijver wil overbrengen.
🧩 Deelprocessen van lezen
Het leesproces bestaat uit vijf niveaus die elkaar beïnvloeden:
Niveau Omschrijving
Visueel Herkennen van letters, woordbeelden en leestekens
Fonologisc
Koppelen van letters aan klanken (grafemen → fonemen)
h
Semantisc
Begrijpen van woordbetekenissen en zinsdelen
h
Syntactisc
Inzicht in grammaticale structuur van zinnen
h
Pragmatis Interpreteren van tekst in sociale en communicatieve
ch context
Deze niveaus werken samen om van losse tekens een betekenisvolle tekst
te maken.
🏗️
Van klank naar betekenis
Het boek benadrukt het onderscheid tussen:
Technisch lezen: correct en vlot decoderen van woorden
Begrijpend lezen: interpreteren en verwerken van de inhoud
Technisch lezen is een noodzakelijke basis, maar onvoldoende voor diep
tekstbegrip. Een leerling kan technisch vaardig zijn, maar toch moeite
hebben met het begrijpen van complexe teksten.
,🧒 Ontwikkeling bij kinderen
Kinderen doorlopen verschillende fasen in hun leesontwikkeling:
1. Pre-alfabetische fase
o Herkennen van logo’s en visuele kenmerken
o Geen letter-klankkoppeling
2. Alfabetische fase
o Begin van letter-klankkoppeling
o Klankzuivere woorden kunnen worden gelezen
3. Geautomatiseerde fase
o Vlot en accuraat lezen van woorden
o Meer cognitieve ruimte voor tekstbegrip
Vroege geletterdheid ontstaat al in de kleuterfase door rijke
taalervaringen, zoals voorlezen, rijmen en klankspelletjes.
🎯 Doelgericht leesonderwijs
Effectief leesonderwijs vereist dat leerkrachten:
Inzicht hebben in de deelprocessen van lezen
Kunnen signaleren waar het leesproces stagneert
Passende instructie en interventies kunnen inzetten
Rekening houden met individuele verschillen in ontwikkeling
Het boek pleit voor een doelgerichte en systematische aanpak,
waarbij instructie, observatie en differentiatie hand in hand gaan.
, 🧒 Hoofdstuk 2: Geletterdheid bij jonge kinderen
🌱 Ontluikende en beginnende geletterdheid
Ontluikende geletterdheid ontstaat in de peuterfase, wanneer
kinderen spelenderwijs kennismaken met schrift en symbolen.
Beginnende geletterdheid ontwikkelt zich bij kleuters, waarbij ze
leren dat gesproken taal uit klanken bestaat en dat letters deze
klanken representeren.
Kinderen leren bijvoorbeeld:
Dat boeken een voorkant en achterkant hebben
Dat je van links naar rechts leest
Dat letters klanken vertegenwoordigen
🧠 Taalontwikkeling als basis
Geletterdheid is sterk verbonden met mondelinge
taalvaardigheid.
Een rijke taalomgeving stimuleert woordenschat, zinsbouw en
luistervaardigheid.
Interactie met volwassenen is cruciaal: denk aan voorlezen, praten
over plaatjes, rijmen en zingen.
📚 Activiteiten die geletterdheid bevorderen
Activiteit Doel
Versterkt woordenschat en
Voorlezen
verhaalstructuur
Rijmpjes en liedjes Bevorderen fonemisch bewustzijn
Klankspelletjes Leren luisteren naar klanken in woorden
Letterspelletjes Kennismaken met grafemen
Schrijfspeelactivite
Ontdekken van schrift als expressiemiddel
iten
🏫 Rol van de leerkracht
De leerkracht creëert een taalrijke leeromgeving met boeken,
letters, klanken en schrijfmaterialen.
Hij/zij observeert de taalontwikkeling en speelt hierop in met
passende activiteiten.
Belangrijk is het functioneel aanbieden van schrift: kinderen
ervaren dat lezen en schrijven betekenis heeft.
🧠 Hoofdstuk 1: Het leesproces
🔍 Wat is lezen?
Lezen is een complex cognitief proces waarbij visuele symbolen (letters
en woorden) worden omgezet in betekenis. Het is geen automatische
vaardigheid, maar een samenspel van mentale processen:
Waarnemen van visuele tekens
Decoderen van klanken en woorden
Begrijpen van betekenis
Interpreteren binnen context
Het uiteindelijke doel is niet alleen het herkennen van woorden, maar het
begrijpen van de boodschap die de schrijver wil overbrengen.
🧩 Deelprocessen van lezen
Het leesproces bestaat uit vijf niveaus die elkaar beïnvloeden:
Niveau Omschrijving
Visueel Herkennen van letters, woordbeelden en leestekens
Fonologisc
Koppelen van letters aan klanken (grafemen → fonemen)
h
Semantisc
Begrijpen van woordbetekenissen en zinsdelen
h
Syntactisc
Inzicht in grammaticale structuur van zinnen
h
Pragmatis Interpreteren van tekst in sociale en communicatieve
ch context
Deze niveaus werken samen om van losse tekens een betekenisvolle tekst
te maken.
🏗️
Van klank naar betekenis
Het boek benadrukt het onderscheid tussen:
Technisch lezen: correct en vlot decoderen van woorden
Begrijpend lezen: interpreteren en verwerken van de inhoud
Technisch lezen is een noodzakelijke basis, maar onvoldoende voor diep
tekstbegrip. Een leerling kan technisch vaardig zijn, maar toch moeite
hebben met het begrijpen van complexe teksten.
,🧒 Ontwikkeling bij kinderen
Kinderen doorlopen verschillende fasen in hun leesontwikkeling:
1. Pre-alfabetische fase
o Herkennen van logo’s en visuele kenmerken
o Geen letter-klankkoppeling
2. Alfabetische fase
o Begin van letter-klankkoppeling
o Klankzuivere woorden kunnen worden gelezen
3. Geautomatiseerde fase
o Vlot en accuraat lezen van woorden
o Meer cognitieve ruimte voor tekstbegrip
Vroege geletterdheid ontstaat al in de kleuterfase door rijke
taalervaringen, zoals voorlezen, rijmen en klankspelletjes.
🎯 Doelgericht leesonderwijs
Effectief leesonderwijs vereist dat leerkrachten:
Inzicht hebben in de deelprocessen van lezen
Kunnen signaleren waar het leesproces stagneert
Passende instructie en interventies kunnen inzetten
Rekening houden met individuele verschillen in ontwikkeling
Het boek pleit voor een doelgerichte en systematische aanpak,
waarbij instructie, observatie en differentiatie hand in hand gaan.
, 🧒 Hoofdstuk 2: Geletterdheid bij jonge kinderen
🌱 Ontluikende en beginnende geletterdheid
Ontluikende geletterdheid ontstaat in de peuterfase, wanneer
kinderen spelenderwijs kennismaken met schrift en symbolen.
Beginnende geletterdheid ontwikkelt zich bij kleuters, waarbij ze
leren dat gesproken taal uit klanken bestaat en dat letters deze
klanken representeren.
Kinderen leren bijvoorbeeld:
Dat boeken een voorkant en achterkant hebben
Dat je van links naar rechts leest
Dat letters klanken vertegenwoordigen
🧠 Taalontwikkeling als basis
Geletterdheid is sterk verbonden met mondelinge
taalvaardigheid.
Een rijke taalomgeving stimuleert woordenschat, zinsbouw en
luistervaardigheid.
Interactie met volwassenen is cruciaal: denk aan voorlezen, praten
over plaatjes, rijmen en zingen.
📚 Activiteiten die geletterdheid bevorderen
Activiteit Doel
Versterkt woordenschat en
Voorlezen
verhaalstructuur
Rijmpjes en liedjes Bevorderen fonemisch bewustzijn
Klankspelletjes Leren luisteren naar klanken in woorden
Letterspelletjes Kennismaken met grafemen
Schrijfspeelactivite
Ontdekken van schrift als expressiemiddel
iten
🏫 Rol van de leerkracht
De leerkracht creëert een taalrijke leeromgeving met boeken,
letters, klanken en schrijfmaterialen.
Hij/zij observeert de taalontwikkeling en speelt hierop in met
passende activiteiten.
Belangrijk is het functioneel aanbieden van schrift: kinderen
ervaren dat lezen en schrijven betekenis heeft.
