Samenvatting internationaal recht
Voorwoord: rechtstheorie
Invisible college of international lawyers
→
divisible college of international lawyers?
Deel 1: Algemene kenmerken van het internationaal recht
Hoofdstuk 1: Wat is internationaal recht?
Er bestaat geen algemeen aanvaarde definitie → de rechtstak die de internationale betrekkingen regelt
- Achtergrond en rol:
o Vreedzame co-existentie & samenwerking
o Beantwoordt aan een nood om ‘samenleven’ over de landsgrenzen heen aan bepaalde regels te
onderwerpen
▪ co-existentie = we kunnen naast elkaar leven zonder een oorlog die gaat uitbreken
▪ Samenwerken gaat over feit da we bepaalde problemen (klimaat, …) niet alleen kunnen
aanpakken
o Ook een politiek project
▪ Agenda-setting – cf. MDGs en SDGs
• SDGs niet bindend maar afspraken die ingevoegd zijn om einde te maken aan
hongersnood, …
• Soort van soft law (maar wel degelijk een impact)
▪ Conflicterende belangen en ideologieën tov. solidariteit (cf. beheer global public goods)
en gedeelde waarden
• Streven naar een rechtvaardiger wereld die berust op gedeelde normen en
waarden, en met adequate bescherming voor ‘global public goods’
▪ Momentum creëren (PA; lawfare)
• Momentum: Parijsakkoord afgesloten rond klimaat tien jaar geleden, ervoor
gezorgt voor enorme stuwing om iets aan dat probleem te doen
o Voortdurende groei – impact globalisering (toegenomen interdependentie)
▪ Voortdurende groei door impact v globalisering (butterfly effect = als er in land iets
gebeurd, dan gaat dit de hele wereld rond (bv. Pandemie))
o Fragmentering & nichevorming
▪ Je kan als internationaal jurist niet mee zijn met alles, er is een fragmentatie want int.
recht is zodanig gegroeid
- Definitie - functioneel: Regels die betrekkingen tussen staten regelen?
o Verschil met nationaal recht
▪ vooral over hoe overheid omgaat met burgers <-> int. recht vooral over verhouding
tussen de staten
, ▪ bepaalde deelgebieden van het Int. Recht beogen essentieel een harmonisering van het
nationaal recht en/of invoering van een bepaalde gemeenschappelijke
minimumbescherming
• bv. Europeesrechtelijke regels
o Internationaal publiekrecht >< internationaal privaatrecht
▪ Internationaal privaatrecht: Duitse nonkel die in Argentinië is en hij overlijdt en er blijft
eigendom over; bv. Belg heeft verkeersongeval in Spanje
• Set van voorrangsregels die gaan bepalen welk nationaal recht moeten we hier
nu gaan gebruiken om die erfelijkheidskwestie op te lossen
• Gaat in essentie over regels van nationaal recht die o.m. bepalen welk nationaal
recht van toepassing is op een bepaalde situatie
▪ Dit gaan we niet gebruiken → hier hebben over internationaal publiekrecht
o Vroeger: ‘volkenrecht’/’droit des gens’/’law of nations’
▪ Het begrip “volk” speelt slechts een bescheiden rol
▪ De centrale actor in het int. Recht is de staat
o Bruikbare definitie?
- Definitie – formeel: bronnen internationaal recht
o Art. 38 Statuut IGH
▪ IGH = internationaal gerechtshof
▪ Maar daar staat geen soft law in
▪ Internationale organisaties kunnen ook resoluties gaan uitvaardigen (staat ook niet in
dat artikel)
o Minpunt? → ’soft law’…
- Primaire en secundaire regels
o Opzet huidig vak…
o Primair = de inhoudelijke rechtsregels
o Secundair = ‘de regels van het spel’ (regels die bepalen op welke wijze primaire regels tot stand
komen, worden afgedwongen, etc.)
A. Historische evolutie (Data niet vanbuiten kennen)
- Oudheid:
o Vb. Verdrag 1259 v. Chr. Egypte-Hittieten
o Afbeelding is oudste bewaarde verdrag dat men gevonden heeft
o Een vredesverdrag: grenzen gaan vast stellen, hoe krijsgevangenen gaan uitwisselen
- Middeleeuwen:
o Tijdperk van het natuurrecht/jus naturale
▪ sprake van natuurrecht (Latijnse termen op slides moet je kennen → niet die in syllabus
enkel op slides)
o Vonden dat door de Goddelijke wil
o Recht dat bestond om te zorgen dat je niet in de hel zou belanden (andere redenering)
o Rol katholieke kerk
o Cf. theorie van de rechtvaardige oorlog
- 17e E.: oorsprong moderne internationale recht
o creatie van een int’le gemeenschap gebaseerd op onafhankelijke en soevereine staten zonder
hoger gezag
, o Overgang v natuurrecht naar positief recht → recht iets dat gecreeerd wordt door en voor staten
en gaan dat ook naleven
o Internationale gemeenschap die begint te steunen op staten; staan in het middelpunt
o Geestelijke vaders moderne int’l recht (Grotius – de iure belli ac pacis)
o overgang van natuurrecht naar positief recht
- 18e en 19e E: doorbraak positief recht
o 18e E.:
▪ 1758: E. de Vattel, ‘droit des gens’
• nog steeds een werk vandaag die belangrijk is, men gaat gaan terug grijpen van
hoe men recht toen zag
▪ Term ‘international law’ (J. Bentham, 1789)
▪ Toename (bilaterale) verdragen
o 19e E.:
▪ Professionalisering
• organisaties oprichten waarbij men samenkomt (soort v vakverenigingen)
• Cf. oprichting ILA & IDI in 1873
• Eerste IOs (waren zeer doelgerichte organisaties zoals postunie, telegraafunie →
bezig met één specifiek doel)
• Opkomst multilaterale verdragen
• Eerste ervaringen int’le juridische geschillenbeslechting
o Eerste ervaring ontstond door invloed van Rusissche Saer kwamen
landen samen voor een vredesgesprek (hebben over ontwapening, hoe
geschillen beslechting moeten aanpakken)
o Oprichting van vredespaleis (permanente hof v arbitrage en paar jaar
later internationale gerechtshof → later opgevolgd door degene die we
nu kennen)
- 20ste E.: exponentiële groei
o Groei niet alleen wat betreft bronnen, maar ook het aantal leden dat deel uitmaakt v
internationale gemeenschap
o Proliferatie int’le en regionale organisaties, incl. eerste echte collectieve veiligheidsorganisaties
(Volkenbond (1919) en VN (1945))
o Naar een mondiale club
▪ Er komen wat meer staten bij (ook imploderen van staten)
▪ Algemene vergadering van VN (elk land heeft één stem), VN telt 193 landen toch in
veiligheidsraad met 15 landen waarvan er vijf een permanent zitje hebben (VN, VS, Fr,
China en Rusland)
• Overblijfsel van oude machtsorde (wel al pogingen ondergaan)
▪ Mondiaal niet in alle aangelegenheden heeft het zich doorgezet
o Codificatie diverse sub-domeinen
▪ neerschrijven van bronnen die voorheen misschien eerder ongeschreven waren
o Opkomst nieuwe domeinen
▪ Bv. internationaal milieurecht, ruimterecht
o Proliferatie int’le en regionale hoven en rechtbanken
o Diversificatie rechtssubjecten
, ▪ niet alleen meer over staten, maar ook over ondernemingen, individuen (belangen v
investeerders, etc.)
o Blijvende ontwikkeling >< int’le rechtsorde onder druk?
▪ In de 21ste eeuw voortdurend in beweging blijft
• Zo komen er geregeld nieuwe verdragen tot stand in uiteenlopende materies
▪ populisme, nationalisme & ‘backlash’ (vb. ISH)
• Er wordt vaak terug geduwt tegen internationale strafhof (is afhankelijk v eigen
lidstaten om misdadigers uit te leveren aan hen) = backlash
▪ Ontwikkeld in verschillende snelheden
• Multilaterale verdragen = openstaan voor alle staten die zich wensen te
engageren
• Regionale verdragen = bv. EU recht
• Bilaterale verdragen
▪ Int. Recht is ondoorzichtig, en groeit op een ‘organische’ wijze
▪ Toegenomen geopolitieke spanning & unilateralisme
▪ Compromis
• Terwijl international recht leeft van compromissen
Zie dia 18-19 powerpoint 1
Hoofdstuk 2: Een horizontaal en onvolmaakt systeem
- Een horizontaal en onvolmaakt systeem – instemming staten is cruciaal
o Soevereine gelijkheid als uitgangspunt
▪ Uitgangspunt is dat alle staten moeten instemmen maar soms nuances erbij te maken
▪ Berust op consensualisme = gaat om recht dat oorspronkelijk wordt gecreëerd door
staten die elkaars soevereine gelijken zijn
o Centrale wetgever?
o Centrale rechter?
o Centrale afdwinging?
Geen centrale wetgever
- Staten kiezen in beginsel zelf welke internationaalrechtelijke verplichtingen ze opnemen
- Algemene vergadering: alle landen van VN zitten erin
- Het plenaire orgaan dat alle leden van de VN samenbrengt; geen centrale wetgever
- Hoe gaat men daar gaan stemmen → gewone meerderheid of 2/3 meerderheid (geen consensus =
niemand het tegendeel uitspreekt, iedereen is akkoord (expliciet of stilzwijgend) en geen unanimiteit is
dat iedereen expliciet akkoord gaat)
- Voorbeeld v resolutie die werd gestemd voor een pauze tijdens Israël Palestina conflict
- Resoluties van VN die gestemd worden zijn niet bindend; maar fungeren in beginsel slechts als
aanbevelingen
- Kunnen we daar nog iets uithalen: duiding over hoe landen ervoor staan en stuwing van hoe
men vindt of int. recht al dan niet geschonden wordt
- Plus in groen is iedereen die akkoord was met resolutie, bepaalde landen hebben zich
onthouden zoals China, India (= zijn geen onbelangrijke landen, kernmachten die zich gaan
onthouden van expliciet gaan uitspreken v mening wanneer een staat een andere staat
binnenvalt)
Voorwoord: rechtstheorie
Invisible college of international lawyers
→
divisible college of international lawyers?
Deel 1: Algemene kenmerken van het internationaal recht
Hoofdstuk 1: Wat is internationaal recht?
Er bestaat geen algemeen aanvaarde definitie → de rechtstak die de internationale betrekkingen regelt
- Achtergrond en rol:
o Vreedzame co-existentie & samenwerking
o Beantwoordt aan een nood om ‘samenleven’ over de landsgrenzen heen aan bepaalde regels te
onderwerpen
▪ co-existentie = we kunnen naast elkaar leven zonder een oorlog die gaat uitbreken
▪ Samenwerken gaat over feit da we bepaalde problemen (klimaat, …) niet alleen kunnen
aanpakken
o Ook een politiek project
▪ Agenda-setting – cf. MDGs en SDGs
• SDGs niet bindend maar afspraken die ingevoegd zijn om einde te maken aan
hongersnood, …
• Soort van soft law (maar wel degelijk een impact)
▪ Conflicterende belangen en ideologieën tov. solidariteit (cf. beheer global public goods)
en gedeelde waarden
• Streven naar een rechtvaardiger wereld die berust op gedeelde normen en
waarden, en met adequate bescherming voor ‘global public goods’
▪ Momentum creëren (PA; lawfare)
• Momentum: Parijsakkoord afgesloten rond klimaat tien jaar geleden, ervoor
gezorgt voor enorme stuwing om iets aan dat probleem te doen
o Voortdurende groei – impact globalisering (toegenomen interdependentie)
▪ Voortdurende groei door impact v globalisering (butterfly effect = als er in land iets
gebeurd, dan gaat dit de hele wereld rond (bv. Pandemie))
o Fragmentering & nichevorming
▪ Je kan als internationaal jurist niet mee zijn met alles, er is een fragmentatie want int.
recht is zodanig gegroeid
- Definitie - functioneel: Regels die betrekkingen tussen staten regelen?
o Verschil met nationaal recht
▪ vooral over hoe overheid omgaat met burgers <-> int. recht vooral over verhouding
tussen de staten
, ▪ bepaalde deelgebieden van het Int. Recht beogen essentieel een harmonisering van het
nationaal recht en/of invoering van een bepaalde gemeenschappelijke
minimumbescherming
• bv. Europeesrechtelijke regels
o Internationaal publiekrecht >< internationaal privaatrecht
▪ Internationaal privaatrecht: Duitse nonkel die in Argentinië is en hij overlijdt en er blijft
eigendom over; bv. Belg heeft verkeersongeval in Spanje
• Set van voorrangsregels die gaan bepalen welk nationaal recht moeten we hier
nu gaan gebruiken om die erfelijkheidskwestie op te lossen
• Gaat in essentie over regels van nationaal recht die o.m. bepalen welk nationaal
recht van toepassing is op een bepaalde situatie
▪ Dit gaan we niet gebruiken → hier hebben over internationaal publiekrecht
o Vroeger: ‘volkenrecht’/’droit des gens’/’law of nations’
▪ Het begrip “volk” speelt slechts een bescheiden rol
▪ De centrale actor in het int. Recht is de staat
o Bruikbare definitie?
- Definitie – formeel: bronnen internationaal recht
o Art. 38 Statuut IGH
▪ IGH = internationaal gerechtshof
▪ Maar daar staat geen soft law in
▪ Internationale organisaties kunnen ook resoluties gaan uitvaardigen (staat ook niet in
dat artikel)
o Minpunt? → ’soft law’…
- Primaire en secundaire regels
o Opzet huidig vak…
o Primair = de inhoudelijke rechtsregels
o Secundair = ‘de regels van het spel’ (regels die bepalen op welke wijze primaire regels tot stand
komen, worden afgedwongen, etc.)
A. Historische evolutie (Data niet vanbuiten kennen)
- Oudheid:
o Vb. Verdrag 1259 v. Chr. Egypte-Hittieten
o Afbeelding is oudste bewaarde verdrag dat men gevonden heeft
o Een vredesverdrag: grenzen gaan vast stellen, hoe krijsgevangenen gaan uitwisselen
- Middeleeuwen:
o Tijdperk van het natuurrecht/jus naturale
▪ sprake van natuurrecht (Latijnse termen op slides moet je kennen → niet die in syllabus
enkel op slides)
o Vonden dat door de Goddelijke wil
o Recht dat bestond om te zorgen dat je niet in de hel zou belanden (andere redenering)
o Rol katholieke kerk
o Cf. theorie van de rechtvaardige oorlog
- 17e E.: oorsprong moderne internationale recht
o creatie van een int’le gemeenschap gebaseerd op onafhankelijke en soevereine staten zonder
hoger gezag
, o Overgang v natuurrecht naar positief recht → recht iets dat gecreeerd wordt door en voor staten
en gaan dat ook naleven
o Internationale gemeenschap die begint te steunen op staten; staan in het middelpunt
o Geestelijke vaders moderne int’l recht (Grotius – de iure belli ac pacis)
o overgang van natuurrecht naar positief recht
- 18e en 19e E: doorbraak positief recht
o 18e E.:
▪ 1758: E. de Vattel, ‘droit des gens’
• nog steeds een werk vandaag die belangrijk is, men gaat gaan terug grijpen van
hoe men recht toen zag
▪ Term ‘international law’ (J. Bentham, 1789)
▪ Toename (bilaterale) verdragen
o 19e E.:
▪ Professionalisering
• organisaties oprichten waarbij men samenkomt (soort v vakverenigingen)
• Cf. oprichting ILA & IDI in 1873
• Eerste IOs (waren zeer doelgerichte organisaties zoals postunie, telegraafunie →
bezig met één specifiek doel)
• Opkomst multilaterale verdragen
• Eerste ervaringen int’le juridische geschillenbeslechting
o Eerste ervaring ontstond door invloed van Rusissche Saer kwamen
landen samen voor een vredesgesprek (hebben over ontwapening, hoe
geschillen beslechting moeten aanpakken)
o Oprichting van vredespaleis (permanente hof v arbitrage en paar jaar
later internationale gerechtshof → later opgevolgd door degene die we
nu kennen)
- 20ste E.: exponentiële groei
o Groei niet alleen wat betreft bronnen, maar ook het aantal leden dat deel uitmaakt v
internationale gemeenschap
o Proliferatie int’le en regionale organisaties, incl. eerste echte collectieve veiligheidsorganisaties
(Volkenbond (1919) en VN (1945))
o Naar een mondiale club
▪ Er komen wat meer staten bij (ook imploderen van staten)
▪ Algemene vergadering van VN (elk land heeft één stem), VN telt 193 landen toch in
veiligheidsraad met 15 landen waarvan er vijf een permanent zitje hebben (VN, VS, Fr,
China en Rusland)
• Overblijfsel van oude machtsorde (wel al pogingen ondergaan)
▪ Mondiaal niet in alle aangelegenheden heeft het zich doorgezet
o Codificatie diverse sub-domeinen
▪ neerschrijven van bronnen die voorheen misschien eerder ongeschreven waren
o Opkomst nieuwe domeinen
▪ Bv. internationaal milieurecht, ruimterecht
o Proliferatie int’le en regionale hoven en rechtbanken
o Diversificatie rechtssubjecten
, ▪ niet alleen meer over staten, maar ook over ondernemingen, individuen (belangen v
investeerders, etc.)
o Blijvende ontwikkeling >< int’le rechtsorde onder druk?
▪ In de 21ste eeuw voortdurend in beweging blijft
• Zo komen er geregeld nieuwe verdragen tot stand in uiteenlopende materies
▪ populisme, nationalisme & ‘backlash’ (vb. ISH)
• Er wordt vaak terug geduwt tegen internationale strafhof (is afhankelijk v eigen
lidstaten om misdadigers uit te leveren aan hen) = backlash
▪ Ontwikkeld in verschillende snelheden
• Multilaterale verdragen = openstaan voor alle staten die zich wensen te
engageren
• Regionale verdragen = bv. EU recht
• Bilaterale verdragen
▪ Int. Recht is ondoorzichtig, en groeit op een ‘organische’ wijze
▪ Toegenomen geopolitieke spanning & unilateralisme
▪ Compromis
• Terwijl international recht leeft van compromissen
Zie dia 18-19 powerpoint 1
Hoofdstuk 2: Een horizontaal en onvolmaakt systeem
- Een horizontaal en onvolmaakt systeem – instemming staten is cruciaal
o Soevereine gelijkheid als uitgangspunt
▪ Uitgangspunt is dat alle staten moeten instemmen maar soms nuances erbij te maken
▪ Berust op consensualisme = gaat om recht dat oorspronkelijk wordt gecreëerd door
staten die elkaars soevereine gelijken zijn
o Centrale wetgever?
o Centrale rechter?
o Centrale afdwinging?
Geen centrale wetgever
- Staten kiezen in beginsel zelf welke internationaalrechtelijke verplichtingen ze opnemen
- Algemene vergadering: alle landen van VN zitten erin
- Het plenaire orgaan dat alle leden van de VN samenbrengt; geen centrale wetgever
- Hoe gaat men daar gaan stemmen → gewone meerderheid of 2/3 meerderheid (geen consensus =
niemand het tegendeel uitspreekt, iedereen is akkoord (expliciet of stilzwijgend) en geen unanimiteit is
dat iedereen expliciet akkoord gaat)
- Voorbeeld v resolutie die werd gestemd voor een pauze tijdens Israël Palestina conflict
- Resoluties van VN die gestemd worden zijn niet bindend; maar fungeren in beginsel slechts als
aanbevelingen
- Kunnen we daar nog iets uithalen: duiding over hoe landen ervoor staan en stuwing van hoe
men vindt of int. recht al dan niet geschonden wordt
- Plus in groen is iedereen die akkoord was met resolutie, bepaalde landen hebben zich
onthouden zoals China, India (= zijn geen onbelangrijke landen, kernmachten die zich gaan
onthouden van expliciet gaan uitspreken v mening wanneer een staat een andere staat
binnenvalt)
