Bestuursrecht: besluitvorming – video’s week 3
Inhoud
Bestuursrecht: besluitvorming – video’s week 3....................................................................................1
Week 3A.............................................................................................................................................2
Video zorgvuldige voorbereiding van besluiten..............................................................................2
Video onvolledige aanvraag............................................................................................................6
Video advisering bij besluitvorming................................................................................................7
Video hoorplicht bij beschikkingen.................................................................................................8
Video motivering en bekendmaking.............................................................................................11
Week 3B...........................................................................................................................................13
Video elektronisch bestuurlijk verkeer.........................................................................................13
Video uniforme openbare voorbereidingsprocedure...................................................................17
Video samenhangende besluiten.................................................................................................21
Video beslistermijnen...................................................................................................................23
Video niet tijdig beslissen.............................................................................................................25
1
,Week 3A
Video zorgvuldige voorbereiding van besluiten
De zorgvuldige voorbereiding van besluiten heeft alles te maken met het zorgvuldigheidsbeginsel, en,
daarmee samenhangend, het motiveringsbeginsel. Art. 3:2 Awb is daarbij het centrale artikel. De Awb
bevat voor een aantal procedures een nadere invulling van het zorgvuldigheidsbeginsel. Deze
procedures zijn erop gericht dat enerzijds het bestuursorgaan een goed besluit kan nemen op basis van
een correcte feitenvaststelling en een goede belangenafweging. Anderzijds biedt het voor de burger
houvast en controle of een besluit via de juiste formele regels tot stand is gekomen.
Soorten besluitvorming
- Belang van procedures
In besluitvormingsprocedures worden rechten en plichten van de burger neergelegd en
is het van belang dat deze procedures in overeenstemming zijn met het recht.
- Bestuursorgaan neemt besluiten ambtshalve of op aanvraag
Ambtshalve besluit: een besluit dat het bestuursorgaan uit zichzelf neemt.
o Voorbeeld: handhavend optreden in de vorm van een last onder dwangsom of
een last onder bestuursdwang, waarin bijv. kan worden bepaald dat iemand
binnen twee weken zijn rommel moet opruimen.
Een aanvraag is een verzoek van een belanghebbende om een besluit te nemen (art.
1:3 lid 3 Awb).
- Het doen van een aanvraag bij een bestuursorgaan kan tegenwoordig op een heleboel
verschillende manieren:
Traditioneel
o Invullen van een formulier dat per post moet worden opgestuurd of bij de
balie van bijv. het gemeentehuis moet worden ingeleverd
o Gegevens aanleveren
o Gesprek
Modern
o Digitaal aanvragen
o Aanvrager bepaalt: vult zelf alle gegevens in en zet ook al vinkjes (bij bijv.
zorgtoeslag)
o Dit gaat vaak heel snel
o Controle achteraf of aan alle voorwaarden voor het besluit is voldaan
Complex
o In het omgevingsrecht betreft het vaak grootschalige projecten waarbij het om
complexe aanvragen gaat voor meerdere vergunningplichtige activiteiten.
o Dan vindt er vaak vooroverleg tussen diverse partijen plaats voordat een
aanvraag überhaupt wordt ingediend.
Gedejuridiseerd
o Het gewone aanvraagproces wordt als te formeel gezien.
o Voorbeeld: voorzieningen o.g.v. Wmo; weg van het besluit?
Het gaat dan bijv. over huishoudelijke hulp of hulpmiddelen als een
scootmobiel. In plaats van dat iemand een aanvraag voor een scootmobiel
indient, moet hij een probleem melden, waarna aan de hand van een meer
informeel traject wordt bepaald waar iemand behoefte aan heeft. Concreet
betekent dit dat een vertegenwoordiger van het bestuursorgaan langs komt bij
de burger voor een zogenaamd ‘keukentafelgesprek’, waarbij wordt
2
, besproken wat precies het probleem is en welke oplossingen daarvoor
mogelijk zijn. Dat betekent echter niet dat iedereen automatisch een
scootmobiel krijgt.
Zorgvuldige besluitvorming
Bij alle verschillende soorten besluiten, ambtshalve of op aanvraag, is het van belang dat het
besluitvormingsproces zorgvuldig is. Hierbij zijn twee beginselen dominant: het
zorgvuldigheidsbeginsel en het motiveringsbeginsel.
- Beide zijn formele beginselen van behoorlijk bestuur.
- Voorbereiding, procedure en besluitvorming
- Zorgvuldige besluitvorming is geregeld in Artikel 3:2 Awb en Titel 4.1 Awb
Wat houdt zorgvuldige voorbereiding van besluiten in?
Aanvraag beschikking: onderzoek bestuursorgaan / informatie belanghebbende (wie
moet wat aanleveren?).
Art. 3:2 Awb voorbereiding besluiten
- Art. 3:2 Awb codificeert het zorgvuldigheidsbeginsel. Door plaatsing in Titel 3 heeft het
beginsel betrekking op alle besluiten.
- Kernbepaling: ‘Bij de voorbereiding van een besluit vergaart het bestuursorgaan de nodige
kennis omtrent de relevante feiten en de af te wegen belangen’. Het bestuursorgaan heeft dus
in de kern een actieve onderzoeksplicht. Immers, in de bepaling komt naar voren dat het
bestuursorgaan kennis dient te vergaren over:
Vaststelling van de relevante feiten
o Besluit zoveel mogelijk gebaseerd op objectieve waarheid
o Besluit houdt in wat bestuursorgaan heeft beoogd
De af te wegen belangen
- Het uitgangspunt is dus dat het bestuursorgaan verantwoordelijk is voor zorgvuldige
besluitvorming.
- Voor alle besluiten (art. 3:1 lid 1 Awb)
Ook beslissingen die geen besluit zijn (art. 3:1 lid 2 Awb)
Uitwerkingen in de Awb, zie o.a. afdeling 4.1.2 Awb
Uitwerkingen bijzondere wetten, zie o.a. Wm en Wnb
Twee varianten onderzoek
Hoe werkt dit in de praktijk? Oftewel: bij wie ligt de onderzoekslast? In het besluitvormingsrecht is er
enerzijds art. 3:2 Awb, gericht tot het bestuursorgaan, en anderzijds art. 4:2 Awb, gericht tot de burger.
Voor wat betreft de onderzoekslast is er een wisselwerking tussen beide bepalingen. Eenvoudigweg is
de onderzoekslast als volgt verdeeld:
1. Onderzoekslast ligt bij het bestuursorgaan
Bestuursorgaan doet onderzoek naar de feiten (kwalificeert die)
Burger heeft hoogstens medewerkings- en informatieplicht
2. Onderzoekslast ligt bij burger
Burger verschaft benodigde gegevens en bescheiden
o De burger kan misschien veel eenvoudiger aan bepaalde gegevens komen en
deze aanleveren. Ook dan is er nog steeds wel een rol voor het
bestuursorgaan:
Bestuursorgaan heeft wel ‘formele onderzoekslast’ (moet burger duidelijk maken wat
het voor gegevens wil hebben, zo nodig om aanvulling vragen etc.)
o Bestuursorgaan beoordeelt de door de burger aangeleverde gegevens.
3
Inhoud
Bestuursrecht: besluitvorming – video’s week 3....................................................................................1
Week 3A.............................................................................................................................................2
Video zorgvuldige voorbereiding van besluiten..............................................................................2
Video onvolledige aanvraag............................................................................................................6
Video advisering bij besluitvorming................................................................................................7
Video hoorplicht bij beschikkingen.................................................................................................8
Video motivering en bekendmaking.............................................................................................11
Week 3B...........................................................................................................................................13
Video elektronisch bestuurlijk verkeer.........................................................................................13
Video uniforme openbare voorbereidingsprocedure...................................................................17
Video samenhangende besluiten.................................................................................................21
Video beslistermijnen...................................................................................................................23
Video niet tijdig beslissen.............................................................................................................25
1
,Week 3A
Video zorgvuldige voorbereiding van besluiten
De zorgvuldige voorbereiding van besluiten heeft alles te maken met het zorgvuldigheidsbeginsel, en,
daarmee samenhangend, het motiveringsbeginsel. Art. 3:2 Awb is daarbij het centrale artikel. De Awb
bevat voor een aantal procedures een nadere invulling van het zorgvuldigheidsbeginsel. Deze
procedures zijn erop gericht dat enerzijds het bestuursorgaan een goed besluit kan nemen op basis van
een correcte feitenvaststelling en een goede belangenafweging. Anderzijds biedt het voor de burger
houvast en controle of een besluit via de juiste formele regels tot stand is gekomen.
Soorten besluitvorming
- Belang van procedures
In besluitvormingsprocedures worden rechten en plichten van de burger neergelegd en
is het van belang dat deze procedures in overeenstemming zijn met het recht.
- Bestuursorgaan neemt besluiten ambtshalve of op aanvraag
Ambtshalve besluit: een besluit dat het bestuursorgaan uit zichzelf neemt.
o Voorbeeld: handhavend optreden in de vorm van een last onder dwangsom of
een last onder bestuursdwang, waarin bijv. kan worden bepaald dat iemand
binnen twee weken zijn rommel moet opruimen.
Een aanvraag is een verzoek van een belanghebbende om een besluit te nemen (art.
1:3 lid 3 Awb).
- Het doen van een aanvraag bij een bestuursorgaan kan tegenwoordig op een heleboel
verschillende manieren:
Traditioneel
o Invullen van een formulier dat per post moet worden opgestuurd of bij de
balie van bijv. het gemeentehuis moet worden ingeleverd
o Gegevens aanleveren
o Gesprek
Modern
o Digitaal aanvragen
o Aanvrager bepaalt: vult zelf alle gegevens in en zet ook al vinkjes (bij bijv.
zorgtoeslag)
o Dit gaat vaak heel snel
o Controle achteraf of aan alle voorwaarden voor het besluit is voldaan
Complex
o In het omgevingsrecht betreft het vaak grootschalige projecten waarbij het om
complexe aanvragen gaat voor meerdere vergunningplichtige activiteiten.
o Dan vindt er vaak vooroverleg tussen diverse partijen plaats voordat een
aanvraag überhaupt wordt ingediend.
Gedejuridiseerd
o Het gewone aanvraagproces wordt als te formeel gezien.
o Voorbeeld: voorzieningen o.g.v. Wmo; weg van het besluit?
Het gaat dan bijv. over huishoudelijke hulp of hulpmiddelen als een
scootmobiel. In plaats van dat iemand een aanvraag voor een scootmobiel
indient, moet hij een probleem melden, waarna aan de hand van een meer
informeel traject wordt bepaald waar iemand behoefte aan heeft. Concreet
betekent dit dat een vertegenwoordiger van het bestuursorgaan langs komt bij
de burger voor een zogenaamd ‘keukentafelgesprek’, waarbij wordt
2
, besproken wat precies het probleem is en welke oplossingen daarvoor
mogelijk zijn. Dat betekent echter niet dat iedereen automatisch een
scootmobiel krijgt.
Zorgvuldige besluitvorming
Bij alle verschillende soorten besluiten, ambtshalve of op aanvraag, is het van belang dat het
besluitvormingsproces zorgvuldig is. Hierbij zijn twee beginselen dominant: het
zorgvuldigheidsbeginsel en het motiveringsbeginsel.
- Beide zijn formele beginselen van behoorlijk bestuur.
- Voorbereiding, procedure en besluitvorming
- Zorgvuldige besluitvorming is geregeld in Artikel 3:2 Awb en Titel 4.1 Awb
Wat houdt zorgvuldige voorbereiding van besluiten in?
Aanvraag beschikking: onderzoek bestuursorgaan / informatie belanghebbende (wie
moet wat aanleveren?).
Art. 3:2 Awb voorbereiding besluiten
- Art. 3:2 Awb codificeert het zorgvuldigheidsbeginsel. Door plaatsing in Titel 3 heeft het
beginsel betrekking op alle besluiten.
- Kernbepaling: ‘Bij de voorbereiding van een besluit vergaart het bestuursorgaan de nodige
kennis omtrent de relevante feiten en de af te wegen belangen’. Het bestuursorgaan heeft dus
in de kern een actieve onderzoeksplicht. Immers, in de bepaling komt naar voren dat het
bestuursorgaan kennis dient te vergaren over:
Vaststelling van de relevante feiten
o Besluit zoveel mogelijk gebaseerd op objectieve waarheid
o Besluit houdt in wat bestuursorgaan heeft beoogd
De af te wegen belangen
- Het uitgangspunt is dus dat het bestuursorgaan verantwoordelijk is voor zorgvuldige
besluitvorming.
- Voor alle besluiten (art. 3:1 lid 1 Awb)
Ook beslissingen die geen besluit zijn (art. 3:1 lid 2 Awb)
Uitwerkingen in de Awb, zie o.a. afdeling 4.1.2 Awb
Uitwerkingen bijzondere wetten, zie o.a. Wm en Wnb
Twee varianten onderzoek
Hoe werkt dit in de praktijk? Oftewel: bij wie ligt de onderzoekslast? In het besluitvormingsrecht is er
enerzijds art. 3:2 Awb, gericht tot het bestuursorgaan, en anderzijds art. 4:2 Awb, gericht tot de burger.
Voor wat betreft de onderzoekslast is er een wisselwerking tussen beide bepalingen. Eenvoudigweg is
de onderzoekslast als volgt verdeeld:
1. Onderzoekslast ligt bij het bestuursorgaan
Bestuursorgaan doet onderzoek naar de feiten (kwalificeert die)
Burger heeft hoogstens medewerkings- en informatieplicht
2. Onderzoekslast ligt bij burger
Burger verschaft benodigde gegevens en bescheiden
o De burger kan misschien veel eenvoudiger aan bepaalde gegevens komen en
deze aanleveren. Ook dan is er nog steeds wel een rol voor het
bestuursorgaan:
Bestuursorgaan heeft wel ‘formele onderzoekslast’ (moet burger duidelijk maken wat
het voor gegevens wil hebben, zo nodig om aanvulling vragen etc.)
o Bestuursorgaan beoordeelt de door de burger aangeleverde gegevens.
3
