Samenvatting Stuvia
Infectie en Immuniteit 2
Week 5
Geneeskunde Bachelor Jaar 3
Universiteit Utrecht
Collegejaar 2024/2025
Volledig document met de hoorcolleges, interactief colleges en werkgroepen van die
week. Inclusief de eventuele voorbereidende vragen van het betreffende college en/of
werkgroep.
, Week 5
HC31 polymyalgia rheumatica (PMR)
Polymyalgia rheumatica kenmerkende klachten
Polymyalgia rheumatica (PMR) is een ontstekingsziekte die spierpijn en stijfheid veroorzaakt.
Klassieke kenmerken:
• Mensen > 50 jaar (eigenlijk een soort criterium)
• Vaker vrouwen dan mannen
• Bilaterale pijn, progressief schoudergordel en/of bekkengordel (proximaal)
o Het kan wel eenzijdig beginnen, maar uiteindelijk is het wel bilateraal
• Bewegingsbeperking (actief > passief)
o Meer actieve bewegingsbeperking dan passieve bewegingsbeperking
• Ochtendstijfheid
• Nachtelijke pijn
• Invloed op dagelijks leven
o Mensen kunnen moeilijk bewegen
Polymyalgia rheumatica
Bijkomende klachten:
• Minder eetlust, gewichtsverlies
• Subfebriele temperatuur
• Vermoeidheid, malaise
• Anorexie
• Distale klachten o.a. pitting oedeem en artritis van de pols
• Arteriitis temporalis (20%)
Casus
• 69 jarige man presenteert zich bij de huisarts met sinds een paar weken toenemende
pijn in armen, heupgordel en ochtendstijfheid
• Hij kan zijn armen nauwelijks omhoog krijgen door de pijn, slaapt heel slecht door de
pijn. Neemt al paracetamol en ibuprofen tegen de pijn, maar het werkt niet meer
Differentiaal diagnose van polymyalgia rheumatica
• Polymyalgia rheumatica
• Tendomyogene klachten en bursitis
o Klachten van pezen en bursa
o Vaak de eerste gedachte als iemand met eenzijdige pijn presenteert
• Reumatoïde artritis
o Typische klachten: langdurende ochtendstijfheid, kleine gewrichten
aangedaan zoals handen, polsen en voeten, meestal symmetrisch, vaak
systemische klachten zoals vermoeidheid en koorts
• Artrose
, o Typische klachten: pijn, kortdurende startstijfheid, vaak de meest belaste
gewrichten aangedaan zoals de knieën en heupen, meestal asymmetrisch,
geen systemische klachten
• Myopathie, medicamenteus (bijv. statines)
o Spierpijn en spierzwakte
• Fibromyalgie
o Geeft veel spierpijn
• Hypothyreoidie
o Typische klachten bij hypothyreoidie zijn moeheid, traagheid en spierpijn
• Multiple myeloom
o Doordat de tumorcellen in het bot zitten geeft dit pijn
• Parkinsonisme
o Hierbij zie je ook tremoren en rigiditeit
Aanvullende vragen in anamnese?
• Beloop van klachten? Aanleiding geweest? Eerder gehad? Hoe lang zijn de klachten
er al?
• Gezwollen en of rode gewrichten of peesscheden? → RA
• Temperatuur verhoogd? → infectie
• Malaise, verlies eetlust, gewicht, rugpijn, hoesten? → maligniteit
• Traag, gewichtstoename, obstipatie, malaise? → hypothyreoidie
• Komt reuma of andere gewrichtsklachten in de familie voor?
• Hoe lang duurt de ochtendstijfheid? → lang wijst op RA en PMR
• Andere symptomen zoals nachtzweten, koorts en gewichtsverlies?
• Medicatiegebruik, spierzwakte? → statines vooral
• Hoofdpijn: bekende of onbekende hoofdpijn, lokalisatie, enkel- of dubbelzijdig? →
arteriitis temporalis
• Pijn bij kauwen, pijn bij haren kammen? → arteriitis temporalis
• Visus problemen? → arteriitis temporalis
Lichamelijk onderzoek bij polymyalgia rheumatica (PMR)
• Actief bewegingsonderzoek van nek, schouders en heupen
o Vaak is actief bewegingsonderzoek meer beperkt dan passief bij PMR
• Kracht en stijfheid bepalen
• Gevoeligheid van kapsels en gewrichten bekijken
• Zwellingen vingers/hand bekijken → RA
• Pijn/zwelling arteria temporalis → artreriitis temporalis
Aanvullend onderzoek PMR
• Labonderzoek PMR:
o Er is gen specifieke biomarker voor PMR, dus je kunt het niet met iets
aantonen.
o Als BSE verhoogd is, dan maakt het PMR meer waarschijnlijk
• Wat veel gedaan wordt is een labonderzoek naar
o Bloedbeeld, Hb
o TSH (hypothyreoidie)
o Totaal eiwit en eiwit spectrum (multiple myeloom)
o CK = creatinekinase → hoge CK waarde wijst spierafbraak (myopathie)
o CRP (infectie)
Uitsag bloedonderzoek casus
• BSE 78 → te hoog
• Hb 8,4 → normaal → geen anemie
• Trombocyten → normaal
• Leukocyten → normaal
, • TSH → normaal → geen hypothyreoidie
• Totaal eiwit → normaal → geen multiple myeloom
• CK → normaal → geen myopathie
• CRP 132 → te hoog
Diagnose stellen PMR
Criteria:
• Je kan geen andere oorzaak vinden (andere ziekten uitsluiten)
• Patiënt is ouder dan 50 jaar
• Bilaterale pijn in nek, schouder en/of heupgordel met bewegingsbeperking
• Langer dan 4 weken bestaan
• Ochtendstijfheid moet langer duren dan 45 minuten
• BSE > 40
o In 5-10% van de gevallen is BSE niet verhoogd.
Incidentie huisarts
• 0,5-1 per 1000 patiënten per jaar
Etiopathofysiologie PMR
• De exacte oorzaak is onbekend
• Komt wat meer voor bij Noord-Europeanen en er is waarschijnlijk een genetisch
component
• Theorieën over:
o Omgevingsfactoren
o Doorgemaakt virus kan wellicht monocyten activeren wat leidt tot PMR
o Wat gezien wordt is een toegenomen cytokine productie: IL-6, IL-1, TNF-
alfa
▪ Ook zie je bij verbetering van de ziekte een afname van IL-6
concentratie
• Zeker:
o Monocyt en T-cel activatie
o Vaak verhoogd IL-6 concentratie
Immuunsysteem
Waar past PMR?
➔ Waarschijnlijk linksboven: overreactie van het immuunsysteem en dat het vanuit
binnen komt. Maar het is nog niet helemaal bekend hoe PMR werkt en waar het past
Reuscelvasculitis en PMR
Er is een soort link met arteriitis temporalis. Daarom moet je alert zijn op arteritis temporalis
bij PMR.
• Van de patiënten met PMR heeft 16-21% onderliggende reuscelvasculitis/arteriitis
temporalis
• Van de mensen met reuscelvasculitis/arteriitis temporalis heeft 40-60% PMR
Infectie en Immuniteit 2
Week 5
Geneeskunde Bachelor Jaar 3
Universiteit Utrecht
Collegejaar 2024/2025
Volledig document met de hoorcolleges, interactief colleges en werkgroepen van die
week. Inclusief de eventuele voorbereidende vragen van het betreffende college en/of
werkgroep.
, Week 5
HC31 polymyalgia rheumatica (PMR)
Polymyalgia rheumatica kenmerkende klachten
Polymyalgia rheumatica (PMR) is een ontstekingsziekte die spierpijn en stijfheid veroorzaakt.
Klassieke kenmerken:
• Mensen > 50 jaar (eigenlijk een soort criterium)
• Vaker vrouwen dan mannen
• Bilaterale pijn, progressief schoudergordel en/of bekkengordel (proximaal)
o Het kan wel eenzijdig beginnen, maar uiteindelijk is het wel bilateraal
• Bewegingsbeperking (actief > passief)
o Meer actieve bewegingsbeperking dan passieve bewegingsbeperking
• Ochtendstijfheid
• Nachtelijke pijn
• Invloed op dagelijks leven
o Mensen kunnen moeilijk bewegen
Polymyalgia rheumatica
Bijkomende klachten:
• Minder eetlust, gewichtsverlies
• Subfebriele temperatuur
• Vermoeidheid, malaise
• Anorexie
• Distale klachten o.a. pitting oedeem en artritis van de pols
• Arteriitis temporalis (20%)
Casus
• 69 jarige man presenteert zich bij de huisarts met sinds een paar weken toenemende
pijn in armen, heupgordel en ochtendstijfheid
• Hij kan zijn armen nauwelijks omhoog krijgen door de pijn, slaapt heel slecht door de
pijn. Neemt al paracetamol en ibuprofen tegen de pijn, maar het werkt niet meer
Differentiaal diagnose van polymyalgia rheumatica
• Polymyalgia rheumatica
• Tendomyogene klachten en bursitis
o Klachten van pezen en bursa
o Vaak de eerste gedachte als iemand met eenzijdige pijn presenteert
• Reumatoïde artritis
o Typische klachten: langdurende ochtendstijfheid, kleine gewrichten
aangedaan zoals handen, polsen en voeten, meestal symmetrisch, vaak
systemische klachten zoals vermoeidheid en koorts
• Artrose
, o Typische klachten: pijn, kortdurende startstijfheid, vaak de meest belaste
gewrichten aangedaan zoals de knieën en heupen, meestal asymmetrisch,
geen systemische klachten
• Myopathie, medicamenteus (bijv. statines)
o Spierpijn en spierzwakte
• Fibromyalgie
o Geeft veel spierpijn
• Hypothyreoidie
o Typische klachten bij hypothyreoidie zijn moeheid, traagheid en spierpijn
• Multiple myeloom
o Doordat de tumorcellen in het bot zitten geeft dit pijn
• Parkinsonisme
o Hierbij zie je ook tremoren en rigiditeit
Aanvullende vragen in anamnese?
• Beloop van klachten? Aanleiding geweest? Eerder gehad? Hoe lang zijn de klachten
er al?
• Gezwollen en of rode gewrichten of peesscheden? → RA
• Temperatuur verhoogd? → infectie
• Malaise, verlies eetlust, gewicht, rugpijn, hoesten? → maligniteit
• Traag, gewichtstoename, obstipatie, malaise? → hypothyreoidie
• Komt reuma of andere gewrichtsklachten in de familie voor?
• Hoe lang duurt de ochtendstijfheid? → lang wijst op RA en PMR
• Andere symptomen zoals nachtzweten, koorts en gewichtsverlies?
• Medicatiegebruik, spierzwakte? → statines vooral
• Hoofdpijn: bekende of onbekende hoofdpijn, lokalisatie, enkel- of dubbelzijdig? →
arteriitis temporalis
• Pijn bij kauwen, pijn bij haren kammen? → arteriitis temporalis
• Visus problemen? → arteriitis temporalis
Lichamelijk onderzoek bij polymyalgia rheumatica (PMR)
• Actief bewegingsonderzoek van nek, schouders en heupen
o Vaak is actief bewegingsonderzoek meer beperkt dan passief bij PMR
• Kracht en stijfheid bepalen
• Gevoeligheid van kapsels en gewrichten bekijken
• Zwellingen vingers/hand bekijken → RA
• Pijn/zwelling arteria temporalis → artreriitis temporalis
Aanvullend onderzoek PMR
• Labonderzoek PMR:
o Er is gen specifieke biomarker voor PMR, dus je kunt het niet met iets
aantonen.
o Als BSE verhoogd is, dan maakt het PMR meer waarschijnlijk
• Wat veel gedaan wordt is een labonderzoek naar
o Bloedbeeld, Hb
o TSH (hypothyreoidie)
o Totaal eiwit en eiwit spectrum (multiple myeloom)
o CK = creatinekinase → hoge CK waarde wijst spierafbraak (myopathie)
o CRP (infectie)
Uitsag bloedonderzoek casus
• BSE 78 → te hoog
• Hb 8,4 → normaal → geen anemie
• Trombocyten → normaal
• Leukocyten → normaal
, • TSH → normaal → geen hypothyreoidie
• Totaal eiwit → normaal → geen multiple myeloom
• CK → normaal → geen myopathie
• CRP 132 → te hoog
Diagnose stellen PMR
Criteria:
• Je kan geen andere oorzaak vinden (andere ziekten uitsluiten)
• Patiënt is ouder dan 50 jaar
• Bilaterale pijn in nek, schouder en/of heupgordel met bewegingsbeperking
• Langer dan 4 weken bestaan
• Ochtendstijfheid moet langer duren dan 45 minuten
• BSE > 40
o In 5-10% van de gevallen is BSE niet verhoogd.
Incidentie huisarts
• 0,5-1 per 1000 patiënten per jaar
Etiopathofysiologie PMR
• De exacte oorzaak is onbekend
• Komt wat meer voor bij Noord-Europeanen en er is waarschijnlijk een genetisch
component
• Theorieën over:
o Omgevingsfactoren
o Doorgemaakt virus kan wellicht monocyten activeren wat leidt tot PMR
o Wat gezien wordt is een toegenomen cytokine productie: IL-6, IL-1, TNF-
alfa
▪ Ook zie je bij verbetering van de ziekte een afname van IL-6
concentratie
• Zeker:
o Monocyt en T-cel activatie
o Vaak verhoogd IL-6 concentratie
Immuunsysteem
Waar past PMR?
➔ Waarschijnlijk linksboven: overreactie van het immuunsysteem en dat het vanuit
binnen komt. Maar het is nog niet helemaal bekend hoe PMR werkt en waar het past
Reuscelvasculitis en PMR
Er is een soort link met arteriitis temporalis. Daarom moet je alert zijn op arteritis temporalis
bij PMR.
• Van de patiënten met PMR heeft 16-21% onderliggende reuscelvasculitis/arteriitis
temporalis
• Van de mensen met reuscelvasculitis/arteriitis temporalis heeft 40-60% PMR
