Samenvatting inleiding onderwijswetenschappen

Samenvatting Inleiding Onderwijswetenschappen.

College 1
Onderwijs en opvoeding zijn nauw verwant
 Ouders/opvoeders spelen een steeds actievere rol in het onderwijs
 Leerkrachten spelen een steeds actievere rol in de opvoeding
o Kerndoelen voor hygiëne, sociale redzaamheid, wederzijds respect en zorg
voor het milieu
o Leerkrachten volgen kinderen in hun ontwikkeling
o Leerkrachten signaleren mogelijke problemen en stoornissen
o Schoolpsycholoog of pedagoog diagnosticeert
o Leerkracht communiceert met de ouders en hulpverleners.
Voor pedagogen is het belangrijk om te weten hoe het onderwijs functioneert want als
pedagoog ga je heel waarschijnlijk ook in contact komen met het onderwijs.

Onderwijswetenschappen ook een model zoals Bronfenbrenner.
 Micro: leerling
o Leren en instructie
o Toetsing
o Individuele verschillen, ook al zitten alle leerlingen bij elkaar in de klas op de
basisschool, er zijn natuurlijk wel veel individuele verschillen, met name
niveau verschil.
 Meso: leeromgeving en de leraar
o Leraar en lerarenopleiding
o Functie van het onderwijs, curriculum en onderwijsinhoud
 Macro: onderwijs en samenleving.
o Onderwijsvrijheid, segregatie en emancipatie
o Selectie en differentiatie in het onderwijssysteem


Wat is leren?
 Leren is een proces dat leidt tot een blijvende verandering van kennis, vaardigheid of
houding
 Leren kan intentioneel of incidenteel zijn
o Intentioneel: er worden activiteiten uitgevoerd met het doel om iets te leren
o Incidenteel: er worden activiteiten uitgevoerd die een ander doel dienen,
leren is een bijproduct van die activiteiten
 Leren is niet gebonden aan plaats of leeftijd
 Leren gebeurt niet 'automatisch'; het vereist inzet en aandacht

Basis veronderstelling voor onderwijswetenschappen;
- Experts moeten diepe conceptuele kennis hebben
- Leren komt vanuit de leerling
- School moet effectieve leeromgevingen creëren
- Voorkennis en overtuigingen zijn erg belangrijk

, - Reflectie is noodzakelijk om diepe conceptuele kennis te ontwikkelen

Volgens Aristoteles koppelen we dingen aan elkaar als ze vergelijkbaar zijn met elkaar,
tegenovergesteld van elkaar zijn en wanneer ze op elkaar aansluiten.
Principe van contiguïteit: als twee of meer sensaties komen vaak genoeg samen voor,
worden ze geassocieerd met elkaar (stimulus en respons). Contiguïteit speelt een rol bij
klassieke conditionering.

Wat is instructie?
 Instructie is elke vorm van pedagogisch-didactische ondersteuning die het leren
faciliteert
 Instructie is altijd intentioneel. Instructie is altijd bedoeld om iemand iets te leren.
 Instructie is niet gebonden aan plaats of leeftijd
 Instructie hoeft niet door een bevoegde leraar gegeven te worden (bijv. vrijwilliger,
kleinzoon, medeleerling, lesmateriaal)
 Instructie omvat meer dan lesgeven alleen

Wat is onderwijs?
 Onderwijs is een geïnstitutionaliseerde én geprofessionaliseerde vorm van (leren en)
instructie
 Onderwijs is gebonden aan plaats (school) en leeftijd
 Onderwijs wordt gegeven door een gediplomeerd leraar
 Onderwijs heeft een langere looptijd dan instructie (meer leerdoelen/eindtermen die
bereikt moeten worden)

Onderwijswetenschappen is een toegepaste wetenschap die het onderwijs bestudeert en
hierdoor probeert een bijdrage te leveren aan de verbetering van het onderwijs.

Multidisciplinair (vanuit diverse vakgebieden)
 Psychologie
 Pedagogiek
 Sociologie
 Sub-wetenschappen
o Managementwetenschapen
o Bestuurskunde; beleidskant, systeem willen veranderen
o Rechten; wetgeving rondom onderwijs
o Economie

4 jaar mag je beginnen op basisonderwijs. 5 tm 16 jaar is leerplichtig.


Het onderwijskundige context van het onderwijs
 Lerarenopleiding
o PO: PABO/ALPO/PWPO
o VO: tweedegraads-lerarenopleiding
o VO: eerstegraads-lerarenopleiding
 Advies, begeleiding en ondersteuning

, o Begeleiding van scholen
o Leerplanontwikkeling
o Toetsontwikkeling
o Educatieve uitgeverijen
 Onderzoek
o Universiteiten
o HBO-lectoraten
o Onderzoeksbureaus
 Beleid
o Gemeenten
o Landelijke overheid
o NGO's (onderwijsachterstanden, multiculturaliteit).

In onderwijswetenschappen heb je veel te maken met actuele vraagstukken voor het
onderwijs.
 Gelijke kansen
 Discriminatie, integratie en burgerschap
 Ouderbetrokkenheid
 Voorschoolse educatie
 Invulling nieuwe curriculum
 Lerarentekort
 Steeds minder mannen voor de klas
 Schooluitval, voortijding schoolverlaten
 Etc

Onderwijsonderzoek
De onderwijswetenschapper als scientist practitioner
 Wisselwerking tussen theorie/empirie en praktijk
 Een scientist-practitioner
o Baseert zijn/haar beroepsmatig handelen op wetenschappelijke inzichten én
o Toetst de resultaten van de beroepsmatig handelen aan diezelfde
wetenschappelijke inzichten.
Niet alleen de onderwijswetenschappers maar ook de leraren:
 Gebruiken onderzoek (o.a. uit vakbladen) om lessen te verbeteren en hun visie op
onderwijs te onderbouwen
 Doen onderzoek in hun eigen klas om de effecten hiervan te bepalen.

Soorten onderwijsonderzoek
1. Fundamenteel-wetenschappelijk
a. Vragen vanuit nieuwsgierigheid van de onderzoeker
b. Kennis om de kennis
c. Niet primair gericht op de toepasbaarheid in het onderwijs
2. Praktijkgericht
a. Vragen vanuit de school
b. Toepassingsgericht ('onderwijs willen verbeteren')
c. Resultaten direct toepasbaar in eigen school/klas
2. Beleidsgericht

, a. Vragen vanuit schoolbesturen of de overheid
b. Toepassingsgericht ('beleid willen maken of evalueren')
c. Resultaten onderbouwen beleid - of niet


College 2
Behavioristische opvattingen over leren en instructie.

 Basiskenmerken van het behaviorisme
o Klassiek conditioneren
o Operant conditioneren
 Toepassingen van het behaviorisme
o Klassenmanagement
o Instructiemethoden

3 leertheorieën
 Behaviorisme
o Leren is het veranderen van observeerbaar gedrag. Er wordt niet gekeken wat
er in de hersenen afspeelt.
 Cognitivisme
o Leren is het vormen van cognitieve structuren in de hersenen. Wat er
gebeurd wat er met je hersenen tijdens het leren? Hoe verandert je hersenen na
het leren?
 Sociaal-constructivisme
o Leren is het (samen) construeren van kennis. Wat er in de hersenen afspeelt
tijdens het leren, vindt men ook belangrijk. Leren is het opbouwen van die
kennisstructuren en hoe kan je dat het beste doen. Zwaar de nadruk op hoe je
met elkaar en van elkaar kunt leren.
o Leraar en leerlingen overleggen en maken samen beslissingen.

Korte geschiedenis
 Griekse oudheid
o Empirisme vs nativisme (nature vs nurture)
o Filosofische discussie, geen psychologie
 Duitsland
o Introspectie (1879); het naar binnen kijken. Mensen konden een taak
uitvoeren en onthouden hoe ze dat deden.
o Nadeel: niet alle cognitie is bewust
 V.S.
o Tegenbeweging: behaviorisme (1920). Hier kun je wel naar kijken, niets gaat
onbewust wat je niet kunt zien.
o Cognitieve revolutie (1950-1970). Taalwetenschappen (relatie brein en het
leren van taal), je hebt een eenduidige manier om in de hersenen te kijken.
Russen vs Amerikanen (zij redde het niet alleen meer met behaviorisme)
o Sociaal-constructivisme (1990-heden)

Toepassing in het onderwijs