SMS
2.1
25 JANUARI 2024
,INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1: visie op superdiversiteit ............................................................................................................. 4
Wat is (super) diversiteit?.................................................................................................................................... 4
Diversiteit ........................................................................................................................................................ 4
Waarom omgaan met (super) diversiteit in ons onderwijs? ............................................................................... 4
Leren voor diversiteit ...................................................................................................................................... 4
Leren in diversiteit ........................................................................................................................................... 4
Diversiteit herkennen: breed observeren............................................................................................................. 4
Breed observeren ............................................................................................................................................ 4
Meervoudige identiteit ........................................................................................................................................ 5
Referentiegroepen .......................................................................................................................................... 5
Meervoudige identiteit ................................................................................................................................... 5
Over het onderzoek ............................................................................................................................................. 5
Kleurenblinde aanpak...................................................................................................................................... 5
Assimilatie aanpak ........................................................................................................................................... 5
Multiculturele aanpak ..................................................................................................................................... 6
Belang voor de kleuterschool .............................................................................................................................. 6
Gesprekken over racisme met kinderen .............................................................................................................. 6
Valkuilen: kleurenblindheid en toerisme ............................................................................................................. 6
Kleurenblindheid ............................................................................................................................................. 6
Toerisme .......................................................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 2: in de kleuterklas leren voor diversiteit ....................................................................................... 8
Doelen om te werken aan leren voor diversiteit .................................................................................................. 8
Hoofdstuk 3: in de kleuterklas werken aan leren in diversiteit ........................................................................ 9
Breed observeren (diversiteit in klas/ school) ...................................................................................................... 9
Veelzijdige, gevarieerde aanpak.......................................................................................................................... 9
Samenwerkend leren ......................................................................................................................................... 10
Heterogene groepsvorming ............................................................................................................................... 11
Leeromgeving verbreden ................................................................................................................................... 11
Breed evalueren................................................................................................................................................. 11
Hoofdstuk 1: onderwijs in een stedelijke context .......................................................................................... 12
Onderwijs in de stedelijke context ..................................................................................................................... 12
Diversiteit van de kinderen en jongeren ....................................................................................................... 12
Diversiteit van de ouders............................................................................................................................... 13
Diversiteit van de omgeving .......................................................................................................................... 13
Tot slot........................................................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 1: didactische tips voor SMS ........................................................................................................ 15
1
, Wat betekent SMS nu voor de klaspraktijk? ...................................................................................................... 15
Omgaan met superdicersiteit ........................................................................................................................ 15
Leren voor diversiteit .................................................................................................................................... 15
Leren in diversiteit ......................................................................................................................................... 15
Omgaan met de stedelijke context in de klas................................................................................................ 18
Hoofdstuk 2: werken met CLIM binnen SMS ................................................................................................. 19
Wat is CLIM?...................................................................................................................................................... 19
Clim- uitgangspunten: status en interactie ....................................................................................................... 19
Status ............................................................................................................................................................. 19
Interactie ....................................................................................................................................................... 19
Drie componenten die de deelname aan de interactie bepalen ................................................................... 20
Werken aan een climming klasklimaat ............................................................................................................. 20
Attitudes: positieve leerhoudingen leren aannemen.................................................................................... 20
Afspraken: leren omgaan met normen en regels .......................................................................................... 20
Groepswerk: leren samenwerken ................................................................................................................. 21
Rollen: verantwoordelijkheid leren dragen voor een taak ............................................................................ 22
Hoofdstuk 3: methodiek: dit ben ik in brussel ............................................................................................... 23
Hoofdstuk 4: tips om te meren van elkaars diversiteit .................................................................................. 23
Hoofdstuk 5: meervoudige intelligentie ........................................................................................................ 24
Wiskundig-logisch of logisch-mathematische intelligentie ........................................................................... 24
Taalkundige of verbaal-linguïstische intelligentie ......................................................................................... 24
Visueel-ruimtelijke intelligentie .................................................................................................................... 24
Lichamelijk-motorische of lichamelijk-kinesthetische intelligentie............................................................... 24
Muzikaal-ritmische intelligentie .................................................................................................................... 24
Natuurgerichte of naturalistische intelligentie ............................................................................................. 24
Interpersoonlijke intelligentie ....................................................................................................................... 24
Intrapersoonlijke intelligentie ....................................................................................................................... 25
Meertaligheid ............................................................................................................................................... 26
De taalverwerving van meertalige kleuters....................................................................................................... 26
Definitie meertaligheid.................................................................................................................................. 26
Simultane en successieve taalverwerving ..................................................................................................... 26
Het belang van de moedertaal in het taalverwervingsproces ....................................................................... 27
Hoe komt het dat de taalverwerving bij sommige kinderen sneller of trager verkoopt? ............................. 27
Taalstimulering bij anderstalige nieuwkomers .............................................................................................. 29
Stap 1: een veilige omgeving als basisvoorwaarde ........................................................................................... 29
Communiceer veelvuldig met het kind, ook al zijn de reacties non-verbaal ................................................. 29
Doe mee in het spel van de kleuter en stel je op als een speelmaatje ......................................................... 29
Zorg ervoor dat kinderen hun basisbehoeftes kunnen duidelijk maken ....................................................... 29
Structuur verduidelijken ................................................................................................................................ 29
Benut de moedertaal op positieve wijze ....................................................................................................... 30
Maak de brug tussen de thuisomgeving en de klas....................................................................................... 30
Bied visuele ondersteuning de hele dag door ............................................................................................... 30
2
, Stap 2: zet in op een goed contact met de ouders............................................................................................. 30
Besteld aandacht aan de overgang van thuis naar school ............................................................................ 30
Hou de ouders op de hoogte ......................................................................................................................... 31
Zet volop in op informeke contacten met de ouders .................................................................................... 31
Stap 3: vriendjes maken .................................................................................................................................... 32
Stap 4: NT2 voor beginners ............................................................................................................................... 32
Koppel zorg aan leren .................................................................................................................................... 32
Het belang van interessante leerinhouden en materialen ............................................................................ 32
Kinderen leren taal al doende ....................................................................................................................... 32
Prentenboeken voorlezen ............................................................................................................................. 32
Kringmomenten in kleine kring ..................................................................................................................... 33
Schep mogelijkheid voor luistervinken.......................................................................................................... 33
Vier ingrediënten voor een krachtige taalverwerving ................................................................................... 33
Meer gevorderde NT2- kleuters .................................................................................................................... 35
Nieuwe horizon verkennen ................................................................................................................................ 35
Een voldoende rijk taalaanbod .......................................................................................................................... 35
Taalruimte en taalfeedback .............................................................................................................................. 35
Een goede taaldidactiek .................................................................................................................................... 35
Kleuters bewust maken van het taalverwervingsproces ................................................................................... 36
Taal-de-hele-dag: taalstimulering tijdens andere activiteiten .......................................................................... 36
Kleuters leren van elkaar ............................................................................................................................... 36
Taal modelleren............................................................................................................................................. 36
De vertelcyclus ............................................................................................................................................. 37
Een vertelcyclus:................................................................................................................................................. 37
Voorbereidend werk .......................................................................................................................................... 37
De fases van de vertelcyclus .............................................................................................................................. 37
Preteaching ................................................................................................................................................... 37
Verhaal voor de 1ste maal in de grote groep (woordenschat)...................................................................... 38
Verhaal voor de 2de maal in grote groep (verhaalbegrip) ............................................................................ 38
Dialooglezen .................................................................................................................................................. 38
Verzin een activiteit om aan het verhaalbegrip te werken ........................................................................... 38
Verzin activiteiten om de woordenschat uit te breiden ................................................................................ 38
Talensensibilisering ...................................................................................................................................... 38
3
2.1
25 JANUARI 2024
,INHOUDSOPGAVE
Hoofdstuk 1: visie op superdiversiteit ............................................................................................................. 4
Wat is (super) diversiteit?.................................................................................................................................... 4
Diversiteit ........................................................................................................................................................ 4
Waarom omgaan met (super) diversiteit in ons onderwijs? ............................................................................... 4
Leren voor diversiteit ...................................................................................................................................... 4
Leren in diversiteit ........................................................................................................................................... 4
Diversiteit herkennen: breed observeren............................................................................................................. 4
Breed observeren ............................................................................................................................................ 4
Meervoudige identiteit ........................................................................................................................................ 5
Referentiegroepen .......................................................................................................................................... 5
Meervoudige identiteit ................................................................................................................................... 5
Over het onderzoek ............................................................................................................................................. 5
Kleurenblinde aanpak...................................................................................................................................... 5
Assimilatie aanpak ........................................................................................................................................... 5
Multiculturele aanpak ..................................................................................................................................... 6
Belang voor de kleuterschool .............................................................................................................................. 6
Gesprekken over racisme met kinderen .............................................................................................................. 6
Valkuilen: kleurenblindheid en toerisme ............................................................................................................. 6
Kleurenblindheid ............................................................................................................................................. 6
Toerisme .......................................................................................................................................................... 7
Hoofdstuk 2: in de kleuterklas leren voor diversiteit ....................................................................................... 8
Doelen om te werken aan leren voor diversiteit .................................................................................................. 8
Hoofdstuk 3: in de kleuterklas werken aan leren in diversiteit ........................................................................ 9
Breed observeren (diversiteit in klas/ school) ...................................................................................................... 9
Veelzijdige, gevarieerde aanpak.......................................................................................................................... 9
Samenwerkend leren ......................................................................................................................................... 10
Heterogene groepsvorming ............................................................................................................................... 11
Leeromgeving verbreden ................................................................................................................................... 11
Breed evalueren................................................................................................................................................. 11
Hoofdstuk 1: onderwijs in een stedelijke context .......................................................................................... 12
Onderwijs in de stedelijke context ..................................................................................................................... 12
Diversiteit van de kinderen en jongeren ....................................................................................................... 12
Diversiteit van de ouders............................................................................................................................... 13
Diversiteit van de omgeving .......................................................................................................................... 13
Tot slot........................................................................................................................................................... 14
Hoofdstuk 1: didactische tips voor SMS ........................................................................................................ 15
1
, Wat betekent SMS nu voor de klaspraktijk? ...................................................................................................... 15
Omgaan met superdicersiteit ........................................................................................................................ 15
Leren voor diversiteit .................................................................................................................................... 15
Leren in diversiteit ......................................................................................................................................... 15
Omgaan met de stedelijke context in de klas................................................................................................ 18
Hoofdstuk 2: werken met CLIM binnen SMS ................................................................................................. 19
Wat is CLIM?...................................................................................................................................................... 19
Clim- uitgangspunten: status en interactie ....................................................................................................... 19
Status ............................................................................................................................................................. 19
Interactie ....................................................................................................................................................... 19
Drie componenten die de deelname aan de interactie bepalen ................................................................... 20
Werken aan een climming klasklimaat ............................................................................................................. 20
Attitudes: positieve leerhoudingen leren aannemen.................................................................................... 20
Afspraken: leren omgaan met normen en regels .......................................................................................... 20
Groepswerk: leren samenwerken ................................................................................................................. 21
Rollen: verantwoordelijkheid leren dragen voor een taak ............................................................................ 22
Hoofdstuk 3: methodiek: dit ben ik in brussel ............................................................................................... 23
Hoofdstuk 4: tips om te meren van elkaars diversiteit .................................................................................. 23
Hoofdstuk 5: meervoudige intelligentie ........................................................................................................ 24
Wiskundig-logisch of logisch-mathematische intelligentie ........................................................................... 24
Taalkundige of verbaal-linguïstische intelligentie ......................................................................................... 24
Visueel-ruimtelijke intelligentie .................................................................................................................... 24
Lichamelijk-motorische of lichamelijk-kinesthetische intelligentie............................................................... 24
Muzikaal-ritmische intelligentie .................................................................................................................... 24
Natuurgerichte of naturalistische intelligentie ............................................................................................. 24
Interpersoonlijke intelligentie ....................................................................................................................... 24
Intrapersoonlijke intelligentie ....................................................................................................................... 25
Meertaligheid ............................................................................................................................................... 26
De taalverwerving van meertalige kleuters....................................................................................................... 26
Definitie meertaligheid.................................................................................................................................. 26
Simultane en successieve taalverwerving ..................................................................................................... 26
Het belang van de moedertaal in het taalverwervingsproces ....................................................................... 27
Hoe komt het dat de taalverwerving bij sommige kinderen sneller of trager verkoopt? ............................. 27
Taalstimulering bij anderstalige nieuwkomers .............................................................................................. 29
Stap 1: een veilige omgeving als basisvoorwaarde ........................................................................................... 29
Communiceer veelvuldig met het kind, ook al zijn de reacties non-verbaal ................................................. 29
Doe mee in het spel van de kleuter en stel je op als een speelmaatje ......................................................... 29
Zorg ervoor dat kinderen hun basisbehoeftes kunnen duidelijk maken ....................................................... 29
Structuur verduidelijken ................................................................................................................................ 29
Benut de moedertaal op positieve wijze ....................................................................................................... 30
Maak de brug tussen de thuisomgeving en de klas....................................................................................... 30
Bied visuele ondersteuning de hele dag door ............................................................................................... 30
2
, Stap 2: zet in op een goed contact met de ouders............................................................................................. 30
Besteld aandacht aan de overgang van thuis naar school ............................................................................ 30
Hou de ouders op de hoogte ......................................................................................................................... 31
Zet volop in op informeke contacten met de ouders .................................................................................... 31
Stap 3: vriendjes maken .................................................................................................................................... 32
Stap 4: NT2 voor beginners ............................................................................................................................... 32
Koppel zorg aan leren .................................................................................................................................... 32
Het belang van interessante leerinhouden en materialen ............................................................................ 32
Kinderen leren taal al doende ....................................................................................................................... 32
Prentenboeken voorlezen ............................................................................................................................. 32
Kringmomenten in kleine kring ..................................................................................................................... 33
Schep mogelijkheid voor luistervinken.......................................................................................................... 33
Vier ingrediënten voor een krachtige taalverwerving ................................................................................... 33
Meer gevorderde NT2- kleuters .................................................................................................................... 35
Nieuwe horizon verkennen ................................................................................................................................ 35
Een voldoende rijk taalaanbod .......................................................................................................................... 35
Taalruimte en taalfeedback .............................................................................................................................. 35
Een goede taaldidactiek .................................................................................................................................... 35
Kleuters bewust maken van het taalverwervingsproces ................................................................................... 36
Taal-de-hele-dag: taalstimulering tijdens andere activiteiten .......................................................................... 36
Kleuters leren van elkaar ............................................................................................................................... 36
Taal modelleren............................................................................................................................................. 36
De vertelcyclus ............................................................................................................................................. 37
Een vertelcyclus:................................................................................................................................................. 37
Voorbereidend werk .......................................................................................................................................... 37
De fases van de vertelcyclus .............................................................................................................................. 37
Preteaching ................................................................................................................................................... 37
Verhaal voor de 1ste maal in de grote groep (woordenschat)...................................................................... 38
Verhaal voor de 2de maal in grote groep (verhaalbegrip) ............................................................................ 38
Dialooglezen .................................................................................................................................................. 38
Verzin een activiteit om aan het verhaalbegrip te werken ........................................................................... 38
Verzin activiteiten om de woordenschat uit te breiden ................................................................................ 38
Talensensibilisering ...................................................................................................................................... 38
3
